typologia krawędzi „ściana-nieboskłon”

Krawędź „ściana-nieboskłon” tworzą górne zamknięcia fasad kamienic formujących wspólnie pierzeję wnętrza miejskiego. Na odcinku pojedynczej fasady krawędź „ści-ana-nieboskłon” jest ukształtowana poprzez zetknięcie ściany zewnętrznej z połacią dachów.

Po analizie materiału źródłowego wyróżniono następujące typy i podtypy krawędzi „ściana-nieboskłon”:

¨ typ 1: krawędź z gzymsem, na którym opiera się rynna; występuje w wersji z da-chem płaskim jako „1a”, w wersji z dada-chem stromym „1b” oraz z dada-chem mansar-dowym „1c”;

¨ typ 2: krawędź z okapem, do którego umocowana jest rynna; na zakończeniu da-chu płaskiego opisana jako „2a”, a dada-chu stromego jako „2b”.

W każdej ze zbadanych kamienic występuje zazwyczaj jeden z wymienionych typów. Szczegółowe informacje dotyczące przypisania określonego typu do konkretnej ka-mienicy znajdują się na indywidualnych kartach w albumie fasad.

4.2. część przyziemna

4.2.1. kontekst

Część przyziemna, to najniższa partia fasady, stykająca się z podłożem ulicy, która przysłania górny fragment kondygnacji piwnicznej oraz tworzy ścianę zewnętrzną dla parterów kamienic. Przyziemie jest częścią, która występuje w każdej fasadzie, i z którą użytkownicy ulicy mają najbliższy, wręcz dotykowy kontakt. Tu dokonuje

IV.009. wykres wyso-kości cz. przyziemnej w grupie A 407 411 0 100 200 300 400 500 600 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 *+,-.- !" /01+1234256768069

się wymiana wizualna pomiędzy przechodniami a żyjącymi po drugiej stronie ściany mieszkańcami. Także w niej znajdują się usługi, w tym sklepy – często wyposażone w wielkoformatowe otwory witryn.

Z części przyziemnej wchodzimy do kamienic oraz przechodzimy i wjeżdżamy do wnętrza kwartału, na półpubliczne podwórza. W pasie przyziemnym sytuuje się całe oprzyrządowanie wejść, wjazdów oraz większość przyłączy instalacyjnych – a więc schody, studzienki doświetlające, skrzynki gazowe i elektryczne, rampy, latarnie, tablice adresowe i usługowe szyldy.

4.2.2. wysokość

Wykres przedstawia wszystkie wysokości części przyziemnej, uporządkowane w sze-regu rosnącym: od najmniejszej 3.02 m do największej 5.09 m, co w całym przedziale zebranych danych daje rozstęp w wielkości 2.07 m.

Średnia arytmetyczna wysokości części przyziemnych uzyskuje wielkość 4.07 m (na

wykresach: czarna, kreskowana pozioma linia), a centralna wartość zbioru, czyli

me-diana, wielkość 4.11 m (na wykresach: czarna, kropkowana pozioma linia). Zbliżone

wartości średniej arytmetycznej oraz mediany świadczą o podobnym stopniu spójności i podobnej skali odchyłek w górnej i dolnej partii zbioru wysokości przyziemia.

Podobny wniosek sugeruje analiza linii trendu (na wykresach: cienka, ukośna szara linia ciągła), która układa się płasko, z niewielkimi, niemal symetrycznymi odchyłkami na obu skrajach rozkładu.

Poniższe przykłady obrazują wartości minimalne i maksymalne oraz punkty centralne dla całego zbioru wysokości części przyziemnej fasad.

IV.010. najmniejsze wy-sokości cz. przyziem-nej: Grunwaldzka 44 / 3.02 m

IV.011. najmniejsze wy-sokości cz. przyziem-nej: Wajdeloty 24 / 3.14 m 302 1235 0 2 4 6 8 10 m 314 869 270 0 2 4 6 8 10 m

IV.012. największe wy-sokości cz. przyziem-nej: Jaśkowa Dolina 7 / 4.64 m

IV.013. największe wysokości cz. przy-ziemnej: de Gaullea 9 / 5.08 m

IV.014. średnia wyso-kość cz. przyziemnej: Wallenroda 9 / 4.06 m IV.015. mediana wyso-kości cz. przyziemnej: Grunwaldzka 158 / 4.11 m 832 464 198 0 2 4 6 8 10 m 406 730 167 0 2 4 6 8 10 m 677 508 0 2 4 6 8 10 m 135 657 411 0 2 4 6 8 10 m

IV.016. liczebność wysokości cz. przy-ziemnej w przedziałach w grupie A 5 11 35 8 2 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 <345 <390 <435 <480 <510 >510 +,-./. !" 01#!023451,12678693:3;2-<.=5>73:3=53?

Kształt wykresu histogramowego pokazuje rozkład określany jako normalny, tj. zgod-ny z przebiegiem krzywej Gaussa. Jego niemal pełna symetryczność świadczy o tym, że wysokości przyziemia zbliżone do wartości średniej arytmetycznej są najczęściej reprezentowane w całej grupie pomiarów.

Poniżej przykłady 6 fasad, tj. 10% wszystkich zbadanych kamienic, z przedziału o naj-bardziej charakterystycznych wysokościach przyziemnych.

IV.017. najczęstsze wy-sokości cz. przyziem-nej: Grunwaldzka 158 / 4.11 m

IV.018. najczęstsze wy-sokości cz. przyziem-nej: Grunwaldzka 164 / 4.11 m 135 657 411 0 2 4 6 8 10 m 411 737 212 0 2 4 6 8 10 m

Zestawienie wszystkich pomiarów wysokości części przyziemnych w równych prze-działach pokazuje, że przeważająca ich liczba, to jest 35 z 61 wyników (57% pomia-rów), sytuuje się pomiędzy wielkościami 3.90 m a 4.35 m, w centrum całego zakresu pomiarów.

IV.019. najczęstsze wy-sokości cz. przyziem-nej: Waryńskiego 24 / 4.12 m

IV.020. najczęstsze wy-sokości cz. przyziem-nej: Do Studzienki 19 / 4.13 m

IV.021. najczęstsze wy-sokości cz. przyziem-nej: Lendziona 5a / 4.14 m IV.022. najczęstsze wysokości cz. przy-ziemnej: de Gaullea 3 / 4.15 m 126 636 412 0 2 4 6 8 10 m 112 795 414 0 2 4 6 8 10 m 750 413 0 2 4 6 8 10 m 685 91 415 0 2 4 6 8 10 m 4.2.3. cokoły

Przyziemia fasad wrzeszczańskich w przeważającej liczbie przypadków (95%) posiadają dolną partię cokołową, wyodrębnioną z głównej płaszczyzny ściany za pomocą po-ziomego gzymsu, zgrubienia ściany, odmiennego sposobu wykończenia powierzchni poprzez zmianę materiałową lub kolorystyczną – bądź przez kombinacją wymienio-nych sposobów. 719 422 190 0 2 4 6 8 10 m 107 687 419 0 2 4 6 8 10 m IV.023. część przyziem-na: Sobótki 21b / cokół IV.024. część przy-ziemna: Wajdeloty 16 / cokół

435 744 323 0 2 4 6 8 10 m 430 692 0 2 4 6 8 10 m IV.025. część przyziem-na: Sienkiewicza 11 / cokół IV.026. część przyziem-na: Wallenroda 8 / cokół 402 705 216 0 2 4 6 8 10 m 438 693 93 0 2 4 6 8 10 m IV.027. część przyziem-na: Wallenroda 5 / okna IV.028. część przy-ziemna: Wajdeloty 18 / okna

Obserwując budowę cokołów w analizowanych kamienicach, można przypuszczać, że ich przebieg wiąże się z usytuowaniem stropu między kondygnacją piwnic a kon-dygnacją parterów – choć takie badanie literalnie nie zostało przeprowadzone. 4.2.4. otwory okienne i witryny

Pas otworów okiennych w ścianie parteru badanych kamienic należy do jednego z trzech typów:

¨ otwory powtarzają w wyrazie oraz rytmice porządek otworów części wyższych (55% całej badanej próbki),

¨ otwory są ukształtowane jako wielkoformatowe witryny (20%), ¨ otwory są mieszanką obu poprzednich typów (25%).

Należy dodać, że podstawą dla wyodrębnienia przedstawionych typów jest morfologia części przyziemnej, a nie program czy sposób użytkowania pomieszczeń parteru – co znaczy, że różnego typu usługi znajdują swoje miejsce w przyziemiach należących do każdego z trzech opisanych typów.

Przynależność otworów w części przyziemnej fasady do jednego z trzech typów różni się znacznie w zależności od obszaru badawczego, z którego pochodzi fasada, czyli od grupy G, P, S lub W.