w ogólnej liczbie niepełnosprawnych według powiatów
j '
Lubiński iwięćki- Legnicki
Oleśnicki Złotoryjski
Wrocław
iworpł
Wrocławski Świdnicki
Oławski
JeleniogórE
lienno- Slrzelinski
►Wałbrzyski /Dzierżoniowski
Kłodzki
2,8-3,7
Lubuskie
Niemcy
Republika Czeska
Opolskie
mm
3,8-4,7 4,8-5,7 5,8-6,7
Wielkopolskie
Stan cywilny osób niepełnosprawnych
Ze względu na obowiązujące przepisy prawa, określające dolną granicę wieku umożliwiającą zawieranie związków małżeńskich, w spisie przyjęto określać stan cywilny dla osób będących w wieku 15 lat i więcej.
Wykres III. Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej według stanu cywilnego faktycznego 60
50
40
30
20
10
0
%
g#
a XX g#
ÜÜ osoby sprawne
1
: ;g
g
X
kawaler, żonaty, wdowiec, rozwiedziony, separowany, nieustalony
panna zamężna wdowa rozwiedziona separowana
W spisie 2002, ze względu na stałe zwiększanie się liczby związków partnerskich, wyodrębniono małżeństwa zawarte zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem oraz tzw. związki partnerskie.
23
-Dane uzyskane w spisie wskazują, że osoby niepełnosprawne w wieku 15 lat i więcej pozostawały przeważnie w związkach małżeńskich i to bez względu na miejsce zamieszkania i płeć, przy czym częściej w związku małżeńskim lub partnerskim pozostawali mężczyźni (69,2%) niż kobiety (46,8%). Stosunkowo dużą grupę stanowiły również kobiety będące wdowami, co trzecia kobieta niepełnosprawna była wdową. Odsetek wdów był pięciokrotnie wyższy niż wdowców.
Wykres IV. Struktura osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej według stanu cywilnego faktycznego i płci
Mężczyźni Kobiety
69,2%
Wl‘j kawaler/panna [Tj żonaty/zamężna wdowiec/wdowa rozwiedziony/rozwiedziona W/M separowany/separowana
Zauważa się różnice dotyczące struktury osób niepełnosprawnych według stanu cywilnego w zależności od miejsca zamieszkania. Odsetek kawalerów i wdowców był niższy w miastach niż na wsi - odpowiednio o 4,9 pkt. i o 0,2 pkt., natomiast wśród niepełnosprawnych kobiet odsetek mężatek i wdów był niższy w miastach niż na wsi - odpowiednio o 2,4 pkt. i 3,7 pkt.
Tabl. IV. Struktura osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej według stanu cywilnego faktycznego, płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie Ogółem
Stan cywilny faktyczny
kawaler/
panna
żonaty/
zamężna pozostający w związku małżeńskim
wdowiec/
wdowa
rozwie
dziony/
rozwie
dziona
separo
wany/
separo
wana
nieustalony
Mężczyźni... 100,0 15,1 69,9
Kobiety... 100,0 10,8 46,0
Mężczyźni... 100,0 20,0 67,7
Kobiety... 100,0 10,2 48,4
Miasta
67,2 7,2 6,5 1,3 0,0
44,2 33,8 8,0 1,4 0,0
65,9 7,4 3,6 1,3 0,0
47,0 37,5 2,8 1,1 0,0
Wykształcenie osób niepełnosprawnych
W spisie 2002, po reformie szkolnictwa z 1999 r., wprowadzającej 6-letnią szkołę podstawową i 3-letnie gimnazjum, badaniem poziomu wykształcenia objęto osoby w wieku 13 lat i więcej.
Osoby niepełnosprawne były gorzej wykształcone. Blisko 50% osób niepełnosprawnych posiadało tylko wykształcenie podstawowe, dla ogólnej populacji w wieku 13 lat i więcej odsetek ten wyniósł 32,1%.
-24-Wykres V. Struktura ludności w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia
wyższe
zasadnicze podstawowe podstawowe
policealne średnie zawodowe ukończone nieukończone nieustalone i bez wykształcenia
szkolnego
Poziom wykształcenia niepełnosprawnych mieszkańców miast, zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet, był znacznie wyższy niż osób zamieszkałych na wsi. Wykształceniem co najmniej średnim legitymował się więcej niż co trzeci niepełnosprawny mieszkaniec miast, na wsi - prawie co ósmy. W miastach odsetek niepełnosprawnych mężczyzn z wykształceniem wyższym wyniósł 7,3%, wobec 4,4% w województwie.
Niepełnosprawne kobiety z wyższym wykształceniem mieszkające na wsi stanowiły niespełna 1% mieszkanek wsi.
Tabl. V. Struktura ludności ogółem oraz osób niepełnosprawnych w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania.
Poziom wykształcenia o - ogółem
m - mężczyźni k - kobiety
Ludność Osoby niepełnosprawne
ogółem miasta wieś ogółem miasta wieś
w odsetkach
Ogółem... o 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
m 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
k 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Wyższe... o 9,9 12,2 3,9 4,4 5,8 1,1
m 9,6 12,1 3,4 5,5 7,3 1,4
k 10,2 12,3 4,5 3,4 4,6 0,9
Policealne i średnie... o 33,2 37,1 23,2 23,9 28,9 12,2
m 29,6 33,5 19,8 23,6 28,4 12,9
k 36,6 40,3 26,6 23,8 29,1 11,5
Zasadnicze zawodowe... o 23,3 21,1 29,2 22,2 22,7 21,0
m 30,1 27,3 36,7 29,8 30,2 28,8
k 17,2 15,5 21,9 15,8 16,4 14,3
Podstawowe ukończone... o 28,7 25,4 37,4 40,9 36,5 51,5
m 26,8 23,4 35,5 35,7 30,3 47,5
k 30,4 27,2 39,0 45,7 41,7 54,9
Podstawowe nieukończone i bez
wykształcenia szkolnego... o 3,5 2,5 5,8 8,4 5,9 14,0
m 2,5 1,9 4,1 5,2 3,6 9,2
k 4,3 3,1 7,5 11,0 7,9 18,2
Nieustalony... o 1,4 1,7 0,5 0,2 0,2 0,2
m 1,4 1,8 0,5 0,2 0,2 0,2
k 1,3 1,6 0,5 0,3 0,3 0,2
-25-Wśród osób niepełnosprawnych mężczyźni charakteryzowali się przeciętnie wyższym poziomem wykształcenia niż kobiety, odmiennie niż w ogólnej populacji osób w wieku 13 lat i więcej. Blisko 60%
niepełnosprawnych mężczyzn posiadało wykształcenie ponadpodstawowe, kobiet z takim wykształceniem było 43,0%. Mniejsze różnice między poziomem wykształcenia mężczyzn i kobiet wystąpiły w zbiorowości osób z wykształceniem co najmniej średnim - mężczyźni 29,1%, kobiety 27,2%.
Wykres VI. Struktura osób niepełnosprawnych w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia i płci
te'j ogółem
j>ixj mężczyźni i 1 I kobiety Wyższe
l ilii js ll'läjlll.
Średnie i policealne
: Ihi - im *v illl M im ä liii £ liii S liii P UH # im i= im == im Ł mi e mig im = im = im t im s im 5? im = im — im
gjągjj1.1 *?wig III! s w; g mg w
Źródła utrzymania osób niepełnosprawnych
W 2002 r. spośród ogółu niepełnosprawnych 398,1 tys. osób, tj. 91,3%, posiadało własne źródło utrzymania, pozostałe 37,4 tys. osób, tj. 8,6%, pozostawało na utrzymaniu. W tej grupie znajdowały się również dzieci do lat 14, gdyż zgodnie z zasadami spisu przysługujący im zasiłek pielęgnacyjny przypisano jednemu z rodziców lub opiekunów.
W populacji osób sprawnych relacje te były inne. Ponad 1/3 osób utrzymywała się z własnej pracy, 1/5 z własnych niezarobkowych źródeł, a na utrzymaniu innych osób pozostawało ponad 2/5 tej zbiorowości.
Wykres VII. Osoby sprawne i niepełnosprawne według źródeł utrzymania
Osoby sprawne
Osoby niepełnosprawne
im«###
02
»mia mm i 3 ISIS lilia 5 1111 =5 III! U 1 s mis mis 3 BI BK El
■ «BBS
I Bll S III E 1
sMiiiiMi 0
0/
Z 0,1
T I I I I I %
0 20 40 60 80 100
ISB
3
własne dochody z pracy f>% własne niezarobkowe źródła j__ j inne dochody własne na utrzymaniu H nie ustalonoUwzględniając w poszczególnych źródłach utrzymania osoby będące na utrzymaniu - dochody z pracy stanowiły źródło utrzymania dla 11,7% zbiorowości niepełnosprawnych, a dochody z niezarobkowych źródeł 88,2%. W populacji osób sprawnych praca dostarczała środków na utrzymanie 66,8% osób w tej grupie, natomiast niezarobkowe źródła - 31,6% .
-26-Tab). VI. Struktura osób sprawnych i niepełnosprawnych według głównego źródła utrzymania3
Główne źródło utrzymania Ogółem Sprawne Niepełnosprawne
w odsetkach
Ogółem... 100,0 100,0 100,0
Dochody z pracy... 58,6 66,8 11,7
poza rolnictwem... 54,3 62,0 10,4
w rolnictwie... 4,3 4,8 1,3
Niezarobkowe źródła utrzymania... 40,1 31,6 88,2
emerytura pracownicza i pochodne... 15,4 13,9 24,4
emerytura rolna... 1,5 1,1 4,0
renta z tytułu niezdolności do pracy... 9,5 2,8 47,1
renta rodzinna... 3,0 2,6 4,9
renta socjalna... 0,5 0,2 1,9
zasiłek dla bezrobotnych... 3,4 3,9 U
zasiłek pomocy społecznej... 1,6 1,6 1,3
inne... 5,2 5,5 3,5
Inne dochody... 0,2 0,3 0,1
Nieustalone... U 1,3 0,0
a Podział na utrzymujących się z dochodów z pracy, z niezarobkowych źródeł i z innych dochodów oznacza wszystkie osoby utrzymujące się w ciągu roku głównie z danego źródła oraz osoby utrzymywane przez nie (bez wyodrębniania osób posiadających własne źródło utrzymania oraz osób utrzymywanych).
Aktywność ekonomiczna osób niepełnosprawnych
Ustalona w czasie spisu 2002 liczba osób niepełnosprawnych aktywnych zawodowo, tj. osób w wieku 15 lat i więcej pracujących i bezrobotnych aktywnie poszukujących pracy, wyniosła 69,8 tys., przy czym 71,2%
aktywnych zawodowo mieszkało w miastach. Przeważającą grupę wśród aktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych stanowili mężczyźni (60,5%), natomiast kobiety dominowały w zbiorowości biernych zawodowo (57,1%).
Tabl. VII. Osoby niepełnosprawne w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej, płci i miejsca zamieszkania
Wyszcze-gólnienie
Ogółem Mężczyźni Kobiety
aktywni zawodowo bierni zawodowo
aktywni zawodowo bierni zawodowo
aktywni zawodowo bierni zawodowo
pracujący bezrobotni pracujący bezrobotni pracujący bezrobotni
w tysiącach
Ogółem... 50,2 19,5 348,3 30,7 11,6 149,5 19,6 8,0 198,8
Miasta... 34,3 15,4 240,5 20,8 9,0 102,6 13,5 6,4 137,9
Wieś... 15,9 4,2 107,8 9,9 2,6 46,9 6,1 1,6 60,9
Natężenie aktywności zawodowej obrazuje współczynnik określający udział aktywnych zawodowo w populacji osób w wieku 15 lat i więcej w danej grupie ludności, który dla niepełnosprawnych ogółem wynosił 16,6%, dla mężczyzn - 21,9%, a dla kobiet - 12,1%.
W przypadku ludności ogółem ponad połowa osób wieku 15 lat i więcej była czynna zawodowo, natomiast w przypadku osób niepełnosprawnych zdecydowana większość była bierna zawodowo - 83,0%.
-27-Wykres VIII. Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej według aktywności ekonomicznej
Osoby niepełnosprawne
|g§ pracujący [, | bezrobotni g bierni zawodowo H nieustalony status na rynku pracy
Jednocześnie wśród niepełnosprawnych niższy był wskaźnik zatrudnienia (udział pracujących w zbiorowości osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej), który wyniósł 12,0% wobec 40,3% dla ogółu populacji w tej grupie wiekowej.
Tabl. VIII. Współczynnik aktywności zawodowej i wskaźnik zatrudnienia dla ludności ogółem i dla osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej według płci i miejsca zamieszkania
Ludność ogółem w wieku 15 lat i więcej Osoby niepełnosprawne w wieku 15 lat i więcej
współczynnik współczynnik wskaźnik zatrudnienia
Wyszczególnienie aktywności zawodowej aktywności zawodowej
w %
Ogółem... 54,2 40,3 16,6 12,0
mężczyźni... 61,1 45,4 21,9 15,9
kobiety... 48,0 35,7 12,1 8,6
Miasta... 54,0 40,6 17,0 11,8
Wieś... 54,5 39,5 15,6 12,4
Stopa bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych wyniosła 28,0%, tj. o 2,4 pkt. więcej niż dla ogółu ludności w województwie. W kraju różnica ta wyniosła 0,8 pkt. na korzyść osób niepełnosprawnych. Najniższą stopę bezrobocia odnotowano wśród niepełnosprawnych mieszkańców wsi - 20,7%. Była ona znacznie niższa niż obserwowana dla całej zbiorowości osób sprawnych i niepełnosprawnych.
Tabl. IX. Bezrobotni oraz stopa bezrobocia dla ludności ogółem i dla osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej według płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie
Ludność ogółem w wieku 15 lat i więcej Osoby niepełnosprawne w wieku 15 lat i więcej w tysiącach stopa bezrobocia w % w tysiącach stopa bezrobocia w %
Ogółem... 2423,1 25,6 419,8 28,0
mężczyźni... 1149,7 25,6 192,6 27,4
kobiety... 1273,4 25,5 227,2 28,9
Miasta... 1758,1 24,8 219,4 30,9
mężczyźni... 822,9 25,3 133,0 30,2
kobiety... 935,1 24,3 158,4 32,1
Wieś... 665,0 27,6 128,4 20,7
mężczyźni... 326,7 26,4 59,6 20,8
kobiety... 338,3 29,0 68,9 20,6
28-Wykres IX. Współczynnik aktywności zawodowej, wskaźnik zatrudnienia i stopa bezrobocia
mm
Współczynnik aktywności zawodowej
Wskaźnik zatrudnienia
im osoby sprawne osoby niepełnosprawnej Stopa
bezrobocia
GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Stan i struktura osób niepełnosprawnych w gospodarstwach domowych
W roku 2002 blisko 99% ludności woj. dolnośląskiego tworzyło gospodarstwa domowe. W gospodarstwach zbiorowego zakwaterowania mieszkało jedynie 33,3 tys. osób, tj. 1,1%. W gospodarstwach domowych pozostawało 97,9% osób niepełnosprawnych, pozostałe 2,1% - w gospodarstwach zbiorowych.
Tabl. X. Ludność ogółem i osoby niepełnosprawne w gospodarstwach domowych i obiektach zbiorowego zakwaterowania według kategorii niepełnosprawności
Wyszczególnienie
W liczbach bezwzględnych W odsetkach
ogółem
w gospo
darstwach domowych
w obiektach zbiorowego zakwatero
wania
ogółem
w gospo
darstwach domowych
w obiektach zbiorowego zakwatero
wania
Ludność ogółem... 2907212 2873891 33321 100,0 98,9 U
Osoby niepełnosprawne... 435846 426741 9105 100,0 97,9 2,1
prawnie... 358639 351175 7464 100,0 97,9 2,1
prawnie i biologicznie... 234699 228217 6482 100,0 97,2 2,8
tylko prawnie... 123940 122958 982 100,0 99,2 0,8
tylko biologicznie... 77207 75566 1641 100,0 97,9 2,1
Osoby sprawne3... 2471366 2447150 24216 100,0 99,0 1,0
a Łącznie z osobami o nieustalonej sprawności
W ogólnej liczbie ludności województwa osoby niepełnosprawne stanowiły 15,0%, z tego wśród ludności tworzącej gospodarstwa domowe — 14,8%, a wśród ludności zamieszkującej obiekty zbiorowego zakwaterowania - 27,3%.
-29-Wykres X. Struktura osób niepełnosprawnych w gospodarstwach domowych i obiektach zbiorowego zakwaterowania według kategorii niepełnosprawności
Gospodarstwa domowe Gospodarstwa zbiorowe
IW ä
tswagwaa
v~v|
28,8%
17,7%
53,5%
18,0%
10.8%
YA7.V.7.?k
I« EIIH £ illl = liii £ KII S liii i
««ä lilie Illl i% lilie Illl i L liii 5II« r Illl 5 Illl £ Illl
' .i ,
m;«im = iii; m im »im s iii fe u« * mi = ni' = im - m: siiiiJ
im * u« = «i - im n nr ? ir iw mi == iw w:v< s mi / - «'I - mi ^ ml - HU =• mi v linliii -T Illl # iii; a Illl w im =-/
im -illl i.' - ■ lii ; III' -liiiUl,»illl - ::u L • 71,2%
Osoby niepełnosprawne:
|e1yj prawnie i biologicznie | _ j tylko biologicznie §|J| tylko prawnie
Ze względu na zmianę podziału administracyjnego kraju niemożliwe było porównanie danych ze spisu 2002 z wynikami spisu 1988, było natomiast możliwe porównanie z wynikami reprezentacyjnego badania stanu zdrowia ludności z 1996 r. w zakresie liczby osób niepełnosprawnych w gospodarstwach domowych.
Tabl. XI. Osoby niepełnosprawne w gospodarstwach domowych według kategorii niepełnosprawności, płci i miejsca zamieszkania w 1996a i 2002 roku
Niepełnosprawni prawnie Niepełnosprawni tylko
biologicznie odczuwający ograniczenie sprawności Wyszczególnienie Ogółem doroślib o stopniu niepełnosprawności
dziecic znacznym umiarko
wanym lekkim nieustalo
nym całkowicie poważnie
Ogółem... 1996 442715 86837 134216 142283 1223 19133 7337 51686
2002 426741 96149 113377 125153 4976 11520 8923 66643
mężczyźni.. 1996 205530 33628 62195 75568 - 10165 2391 21583
2002 197539 39581 54696 65132 2342 6585 3323 25880
kobiety... 1996 237185 53209 72021 66715 1223 8968 4946 30103
2002 229202 56568 58681 60021 2634 4935 5600 40763
Miasta... 1996 301976 61477 95421 89531 514 16491 4600 33942
2002 296800 67484 81723 85825 3293 7798 5983 44694
Wieś... 1996 140739 25360 38795 52752 709 2642 2737 17744
2002 129941 28665 31654 39328 1683 3722 2940 21949
a Wyniki badania stanu zdrowia ludności w 1996 r. b W 1996 r. w wieku 15 lat i więcej, a w 2002 r. w wieku 16 lat i więcej oraz bez osób o nieustalonym stopniu sprawności. c W 1996 r. w wieku 0-14 lat, a w 2002 r. w wieku 0-15 lat z uprawnieniami do zasiłku pielęgnacyjnego.
Liczba osób niepełnosprawnych w gospodarstwach domowych w okresie między badaniem w 1996 r.
a spisem 2002 zmniejszyła się o blisko 16 tys., tj. o 3,6%. Na wsi w tym czasie ubyło 10,8 tys.
niepełnosprawnych, tj. 7,7%, podczas gdy w miastach - 5,2 tys., tj. 1,7%. W gospodarstwach domowych
-30-o prawie 8 tys. -30-osób zmniejszyła się zarówn-30-o liczba niepełn-30-osprawnych mężczyzn jak i k-30-obiet - tj. -30-odp-30-owiedni-30-o o 3,9% i 3,4%.
Wykres XI. Dynamika liczby osób niepełnosprawnych prawnie w 2002 r. (1996 r. = 100) według stopnia niepełnosprawności i miejsca zamieszkania
K3 wieś
Dorośli o stopniu niepełnosprawności:
umiarkowanym
Dzieci lekkim
znacznym
W omawianym okresie zbiorowość osób niepełnosprawnych tylko biologicznie zwiększyła się o 16,5 tys.
osób, tj. o 28,0%, w tym liczba kobiet wzrosła o blisko 1/3. Liczba osób niepełnosprawnych tylko biologicznie w większym stopniu wzrosła w miastach niż na wsi - 31,5% wobec 21,5%.
Wykres XII. Dynamika liczby osób niepełnosprawnych tylko biologicznie w 2002 r.
(1996 r. = 100) według stopnia niepełnosprawności, miejsca zamieszkania i płci
Niepełnosprawni odczuwający ograniczenie sprawności:
całkowicie poważnie