Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 128

Przygotowanie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM) do projektowania i wdraŜania programów kształcenia zgodnie z wymaganiami określonymi przez Krajowe Ramy Kwalifikacji odbywa się w ramach funkcjonowania Uczelnianego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia (USZJK).

USZJK został powołany na podstawie Uchwały nr 126/2010 Senatu UAM z dnia 25 stycznia 2010 r., zgodnie ze Strategią rozwoju Uniwersytetu im. A. Mickiewicza na lata 2009-2019, a takŜe Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa WyŜszego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia. Jego głównym celem jest stymulowanie doskonalenia jakości kształcenia w UAM. Za element doskonalenia jakości kształcenia uznano przygotowanie uczelni do projektowania i wdraŜania programów kształcenia zgodnie z wymaganiami określonymi przez KRK.

Strukturę USZJK na poziomie centralnym tworzy Rada ds. Jakości Kształcenia (RJK), składająca się z Komisji ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia i Komisji ds. Oceny Jakości Kształcenia. Ich odpowiednikami na poziomie wydziałowym są wydziałowe komisje ds.

jakości kształcenia. W skład kaŜdej z takich komisji wchodzą: zespół ds. zapewnienia jakości

128 Opracowanie: Maria Ziółek i Agnieszka Kamisznikow.

kształcenia i zespół ds. oceny jakości kształcenia. Szczegółowe zadania Rady ds. Jakości Kształcenia oraz wydziałowych komisji ds. jakości kształcenia określone zostały w zarządzeniu nr 130/2009/2010 Rektora UAM z dnia 11 lutego 2010 r. Nadzór nad pracami Rady ds. Jakości Kształcenia sprawuje Prorektor ds. Kształcenia. Prace RJK koordynuje pełnomocnik rektora ds. zarządzania jakością kształcenia. Zgodnie z zarządzeniem Rektora powołano Biuro Rady ds. Jakości Kształcenia (BRJK), wspomagające prace RJK.

Strukturę USZJK zilustrowano na Rys. 16. Szczegółowe informacje dotyczące funkcjonowania USZJK znaleźć moŜna na stronie internetowej brjk.amu.edu.pl.

Rys. 16. Struktura Uczelnianego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia w UAM

Z punktu widzenia przygotowania uczelni do projektowania i wdraŜania programów kształcenia istotny jest dobór członków Komisji ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia.

Uznano, Ŝe członkami tej komisji powinny być osoby odpowiedzialne w skali uczelni za róŜne aspekty kształcenia. W jej skład powołano:

- Przewodniczącego senackiej Komisji ds. Kształcenia, - Przewodniczącego rektorskiej Komisji ds. Studentów, - Pełnomocnika Rektora ds. Systemu ECTS,

- Pełnomocnika Rektora ds. Systemów Informatycznego Zarządzania Uczelnią, - Pełnomocnika Rektora ds. LLL,

- Pełnomocnika Rektora ds. Programu LLP Erasmus,

- Pełnomocnika Rektora ds. Multimedialnych Technik Kształcenia, - Kierownika Działu Nauczania.

W pracach Komisji uczestniczą teŜ przedstawiciele doktorantów i studentów, którzy są członkami Komisji ds. Oceny jakości Kształcenia.

USZJK realizuje swoje zadania w oparciu o tzw. cykl Deminga (planowanie → realizacja → sprawdzenie → wdroŜenie zmian). Na podstawie analizy pierwszego cyklu badania jakości kształcenia Rada ds. Jakości Kształcenia sporządziła rekomendacje działań na rzecz doskonalenia jakości kształcenia, wśród których wyeksponowano konieczność dostosowania programów kształcenia (rewizji i wprowadzenia koniecznych zmian) do wymogów Krajowych Ram Kwalifikacji.

Przygotowaniem pracowników do projektowania i wdraŜania programów kształcenia zgodnie z wymaganiami określonymi przez Krajowe Ramy Kwalifikacji zajęła się uczelniana Komisja ds. Zapewniania Jakości Kształcenia, która zorganizowała cykl szkoleń w tym zakresie.

Warto podkreślić, Ŝe opisany wyŜej dobór członków Komisji, którzy z racji pełnionych funkcji

byli zaznajomieni z systemem Krajowych Ram Kwalifikacji, umoŜliwił przeprowadzenie przez nich wykładów i warsztatów podczas szkolenia.

Rektor zwrócił się do dziekanów z prośbą o skierowanie na wspomniane szkolenia osób, które będą zajmowały się programami kształcenia. Zgłoszone osoby deklarowały, czy chcą pełnić rolę „trenerów” na swoich macierzystych wydziałach. W szkoleniu udział wzięło 139 osób z 14 wydziałów, z czego ok. 70 osób zadeklarowało chęć przeprowadzenia podobnych szkoleń na swoich wydziałach. Szkolenia odbywały się przez 6 kolejnych tygodni i obejmowały następujące tematy¹²⁹:

- informacje nt. nowelizacji Ustawy Prawo o szkolnictwie wyŜszym, - ogólne informacje nt. Europejskich i Krajowych Ram Kwalifikacji,

- tworzenie programów kształcenia na bazie efektów kształcenia i zgodnie z systemem Krajowych Ram Kwalifikacji,

- uczenie się przez całe Ŝycie (LLL), - mobilność studentów i pracowników,

- przyporządkowanie punktów ECTS do efektów kształcenia, - e-learning.

Dla osób deklarujących chęć przeszkolenia pracowników swoich macierzystych wydziałów zorganizowano dodatkowe warsztaty z zakresu opisu efektów kształcenia dla przedmiotów/modułów (wzór sylabusa przedmiotu został przygotowany przez RJK) i odnoszenia efektów kształcenia w ramach przedmiotów/modułów do obszarowych opisów efektów kształcenia, które znalazły się w projekcie rozporządzenia ministra (szkolenia odbywały się wiosną 2011 r., wobec czego dostępne były jedynie projekty rozporządzeń).

Sylabus zawierał takŜe opisy metod (form) kształcenia, które zapewniają moŜliwość uzyskania załoŜonych efektów kształcenia, opis metod oceniania w odniesieniu do opisanych efektów kształcenia oraz objaśnienie liczby przypisanych punktów ECTS w formie nakładu (liczby godzin) pracy studenta związanego z poszczególnymi czynnościami zapewniającymi osiągnięcie załoŜonych efektów kształcenia.

Nie opracowywano pełnych programów kształcenia z uwagi na brak ostatecznych wersji rozporządzeń ministra, które miały towarzyszyć nowelizacji Ustawy Prawo o szkolnictwie wyŜszym. Uznano, Ŝe zapoznanie społeczności akademickiej ze sposobem opracowania przedmiotów/modułów zgodnie z systemem ram kwalifikacji będzie wartością dodaną przy tworzeniu programów kształcenia jesienią 2011 r., po ukazaniu się wszystkich niezbędnych rozporządzeń.

Kandydaci na „trenerów” byli zobowiązani do opracowania sylabusa przedmiotu/modułu, który był im najbliŜszy tematycznie. Członkowie RJK recenzowali przesłane sylabusy i na tej podstawie przyznawane były „uprawnienia trenerskie”. Osoby pełniące rolę trenerów otrzymały prezentacje potrzebne do szkoleń, przygotowane przez RJK. Ich praca polegała na przeprowadzeniu wykładów i warsztatów dla minimum 20 pracowników na swoim macierzystym wydziale, a następnie sprawdzeniu sylabusów przygotowanych przez uczestników szkolenia.

Bardzo istotną rolę w całym przedsięwzięciu odegrały władze rektorskie, które nie tylko wspomagały wszystkie działania, ale teŜ doceniły wkład pracy trenerów i uhonorowały ich nagrodą Rektora UAM. Docenienie pracy związanej z przygotowaniem do projektowania i wdraŜania programów kształcenia zgodnie z wymaganiami określonymi przez KRK jest niezmiernie waŜne. Kolejnym krokiem w tym kierunku jest decyzja Rektora UAM o obniŜeniu pensum pracownikom, którzy będą w roku akademickim 2011/2012 pracowali nad nowymi programami kształcenia.

Podsumowując działania związane z przygotowaniem do projektowania i wdraŜania programów kształcenia zgodnie z wymaganiami określonymi przez KRK, przeprowadzane w

129 Materiały szkoleniowe moŜna znaleźć na stronie internetowej brjk.amu.edu.pl.

ramach Uczelnianego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia, stwierdzić moŜna, iŜ przebiegają one dwutorowo. Rada ds. Jakości Kształcenia współuczestniczy obecnie w przygotowywaniu uchwał Senatu i zarządzeń Rektora dotyczących projektowania i wdraŜania programów kształcenia zgodnie z wymaganiami KRK. Jednocześnie, RJK pracuje nad zwiększaniem wiedzy i świadomości nauczycieli akademickich, pracowników administracji UAM oraz studentów we wspomnianym zakresie. Po uchwaleniu przez Senat stosownych uchwał i ogłoszeniu zarządzeń Rektora, RJK planuje przeprowadzenie kolejnych szkoleń dla pracowników wydziałów (wskazanych przez dziekanów), które będą informowały o najwaŜniejszych kwestiach związanych z nowymi aktami prawnymi w zakresie projektowania i wdraŜania programów kształcenia. W kolejnych miesiącach roku akademickiego 2011/2012 RJK będzie wspierała prowadzone na wydziałach działania w zakresie projektowania i wdraŜania programów kształcenia zgodnie z wymaganiami określonymi przez KRK i będzie wyjaśniała wszelkie pojawiające się wątpliwości.