[298]
102
informację niejawną niebędącą tajemnicą państwową, uzyskaną w związku z czyn-nościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej. Ustawodawca, w od-niesieniu do tajemnicy służbowej rozróżnił dwa rodzaje klauzul tajności: „poufne”
– gdy nieuprawnione ujawnienie informacji powodowałoby szkodę dla interesu państwa, interesu publicznego lub prawnie chronionego interesu obywateli; „za-strzeżone” – gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować szkodę dla prawnie chronionych interesów obywateli albo jednostki organizacyjnej.
Ustawa o ochronie informacji niejawnych nałożyła na jednostki organizacyj-ne wiele nowych obowiązków związanych z organizowaniem ochrony tych infor-macji, ich klasyfikowaniem, udostępnianiem, ochroną fizyczną, ochroną w syste-mach i sieciach teleinformatycznych. Uregulowała także tryb postępowania spraw-dzającego, prowadzonego w celu ustalenia, czy osoba nim objęta daje rękojmię zachowania tajemnicy, a także sprawy szkoleń i organizacji kontroli w zakresie ochrony informacji niejawnych.
Nowe zadania, wymagające często nakładów finansowych, musiały być reali-zowane w ramach środków własnych jednostek, na których spoczywał ustawowy obowiązek zapewnienia ochrony informacji niejawnych. Nie przewidziano bo-wiem innych źródeł finansowania przedsięwzięć określonych w nowych przepi-sach. Jednocześnie ustawodawca nałożył krótkie terminy realizacji poszczegól-nych zadań: kierownicy jednostek organizacyjposzczegól-nych, w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, powinni powołać pełnomocników ochrony i zorga-nizować piony ochrony w podległych jednostkach oraz dostosować, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, pomieszczenia służbowe do wyma-gań ustawy. Okazało się, że w praktyce dotrzymanie takich terminów było trud-ne, a organizowanie ochrony informacji niejawnych zajęło niektórym podmio-tom kilka lat, jednak i wówczas nie wszystkie obowiązki w tym zakresie zostały należycie wypełnione.
Najwyższa Izba Kontroli z jednej strony była podmiotem, który podlegał obo-wiązkom wynikającym z ustawy o ochronie informacji niejawnych, ale jednocze-śnie aktywnie włączyła się w proces kontrolowania przebiegu ich realizacji w in-nych jednostkach. O tym, że do spraw ochrony tajemnicy państwowej i służbowej przywiązywano w Izbie dużą wagę, świadczyło powołanie pełnomocnika do spraw ochrony informacji niejawnych na szczeblu dyrektora departamentu, podlegają-cego zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy kierownikowi jednostki organizacyjnej, tj.
prezesowi NIK. Do połowy 2002 r. wykonano w Izbie wszystkie najważniejsze zadania wynikające z przepisów ustawy (zorganizowanie strefy administracyjnej i strefy bezpieczeństwa odpowiadających w pełni wymaganiom ustawowym,
zmia-Violetta Szczepaniak, Zygmunt Gołębiowski
[299] 103 na sposobu funkcjonowania Służby Ochrony NIK, opracowanie „Szczególnych wymagań bezpieczeństwa systemu teleinformatycznego” – SWBS). Urząd Ochro-ny Państwa wysoko ocenił dostosowanie systemu teleinformatycznego NIK do wymagań ustawowych dotyczących ochrony przetwarzanych w nim informacji.
Szczególną uwagę audytorów z UOP zwróciła staranność wdrożenia procedur bezpieczeństwa, a także biegła znajomość i przestrzeganie tych procedur przez pracowników nadzorujących funkcjonowanie tego systemu. Należy podkreślić, że dostosowanie systemu teleinformatycznego i opracowanie SWBS było utrud-nione w NIK, ze względu na zmienną liczbę i skład grupy użytkowników tego systemu.
Departament Ochrony Informacji Niejawnych w trakcie organizowania pionu ochrony, przygotowywania postępowań sprawdzających i szkolenia pracowni-ków NIK podjął ścisłą współpracę z Departamentem Współpracy NATO i Bez-pieczeństwa Państwa Urzędu Ochrony Państwa, a później Departamentem Ochrony Informacji Niejawnych Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, tj. z organami, które na mocy ustawy były właściwe m.in. do kontroli ochrony informacji nie-jawnych, kontroli przestrzegania przepisów oraz szkolenia i doradztwa w tym zakresie.
Analizując uprawnienia kontrolne, które ustawodawca nadał organom ochro-ny państwa w zakresie ochroochro-ny informacji niejawochro-nych, Departament Ochroochro-ny Informacji Niejawnych NIK stwierdził, że nie obejmują one całego ustawowego obszaru, ograniczając się tylko do informacji stanowiących tajemnicę państwową i pozostawiając przestrzeganie przepisów o tajemnicy służbowej poza kontrolą instytucjonalną. Dlatego też, po przeprowadzeniu wymaganych ustawą szkoleń pracowników i skontrolowaniu jednostek organizacyjnych Izby w zakresie prze-strzegania przepisów o ochronie informacji niejawnych, Departament Ochrony Informacji Niejawnych podjął za zgodą prezesa NIK kontrole prawidłowości prze-strzegania w urzędach wojewódzkich przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych, stanowiących tajemnicę służbową w rozumieniu ustawy z 22 stycz-nia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych. Kontrole zostały przeprowadzone we wszystkich 16 urzędach wojewódzkich od 8 września 2003 r. do 1 marca 2004 r.
Następnie, od 21 maja do 6 października 2004 r. Izba skontrolowała w tym sa-mym zakresie wszystkie urzędy marszałkowskie. Oprócz kontrolerów z Departa-mentu Ochrony Informacji Niejawnych w kontrolach brali udział także kontrole-rzy z delegatur NIK. Celem tych kontroli było ustalenie stanu faktycznego oraz dokonanie oceny wykonywania przez urzędy wojewódzkie i marszałkowskie ustawowego obowiązku ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę służbową przed nieuprawnionym ujawnieniem.
Tajemnica służbowa
[300]
104 Violetta Szczepaniak, Zygmunt Gołębiowski
W marcu 2005 r. prezes Najwyższej Izby Kontroli zarządził opracowanie in-formacji o wynikach kontroli prawidłowości przestrzegania w urzędach wojewódz-kich i urzędach marszałkowswojewódz-kich przepisów dotyczących ochrony informacji nie-jawnych stanowiących tajemnicę służbową2.
Znaczna skala stwierdzonych nieprawidłowości, które mogły doprowadzić do ujawnienia informacji niejawnych stanowiących tajemnicę służbową osobom nieuprawnionym spowodowała, że NIK generalnie negatywnie oceniła przestrze-ganie w urzędach wojewódzkich oraz w urzędach marszałkowskich przepisów w tym zakresie. Większość tych nieprawidłowości była wynikiem niepodejmo-wania przez kierowników skontrolowanych jednostek, przez okres od kilku mie-sięcy do ponad trzech lat, działań niezbędnych do realizacji obowiązków wynika-jących z ustawy o ochronie informacji niejawnych. Stwierdzono, że w żadnym ze skontrolowanych urzędów nie podjęto w wyznaczonym terminie wszystkich dzia-łań określonych w ustawie. W 22 skontrolowanych jednostkach (69%) niepodej-mowanie działań w zakresie ochrony informacji niejawnych spowodowało udo-stępnianie dokumentów oznaczonych klauzulą „poufne” lub „zastrzeżone” oso-bom nieuprawnionym. Było to związane przede wszystkim z opóźnionym powo-ływaniem pracowników pionów ochrony w urzędach, niespełnianiem ustawowych wymagań przez pełnomocników ochrony i pracowników kancelarii tajnych oraz z naruszaniem przepisów przy udostępnianiu dokumentów zawierających tajem-nicę służbową.
Nie dotrzymano terminów powoływania pełnomocników do spraw ochrony informacji niejawnych w 11 urzędach wojewódzkich (69%) i w 14 urzędach mar-szałkowskich (87,5%). Opóźnienia te wynosiły od 1 do 22 miesięcy, a odpowie-dzialność z tego tytułu ponosili wojewodowie i marszałkowie województw.
W 2 urzędach wojewódzkich oraz w 5 urzędach marszałkowskich pełnomocnicy do spraw ochrony informacji niejawnych pełnili obowiązki bez odpowiedniego poświadczenia bezpieczeństwa oraz przeszkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych, co uniemożliwiało im faktycznie realizację zadań określonych w usta-wie, a także mogło doprowadzić do ujawnienia informacji niejawnych. Na przy-kład w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim pełnomocnik ochrony został powołany dopiero po około 13 miesiącach od wejścia w życie ustawy. Zbyt późne powoła-nie pionu ochrony i pełnomocnika ochrony skutkowało brakiem nadzoru ze stro-ny pełnomocnika nad przetwarzaniem, wytwarzaniem i przechowywaniem
doku-2 Informacja o wynikach kontroli prawidłowości przestrzegania w urzędach wojewódzkich i urzędach marszałkowskich przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych stanowiących ta-jemnicę służbową, Warszawa, wrzesień 2005 r.,
nr ewid. 158/2005/I/03/001/I/04/001/OIN; OIN – 4114/2003/2004.
[301] Tajemnica służbowa 105 mentów niejawnych, a zwłaszcza opóźnieniem w opracowaniu i wdrażaniu „Szcze-gólnych wymagań bezpieczeństwa systemu teleinformatycznego” dla tów niejawnych oznaczonych klauzulą „poufne” oraz wytwarzaniem dokumen-tów oznaczonych klauzulą „poufne” przy użyciu sprzętu komputerowego, pomi-mo braku SWBS. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Lubuskiego za-trudniono na stanowisku pełnomocnika przez jeden rok pracownika niemającego poświadczenia bezpieczeństwa oraz nieprzeszkolonego w zakresie ochrony in-formacji niejawnych. W okresie gdy nie był on upoważniony do dostępu do infor-macji niejawnych wytworzył 4 dokumenty o klauzuli „poufne”, związane z pro-wadzonymi postępowaniami sprawdzającymi.
Zgodnie z art. 3 ustawy o ochronie informacji niejawnych, informacje takie mogą być udostępnione wyłącznie osobie dającej rękojmię zachowania tajemni-cy i tylko w zakresie niezbędnym do wykonywania przez nią pratajemni-cy lub pełnienia służby na zajmowanym stanowisku albo innej zleconej pracy. Według art. 27 ust. 1, dopuszczenie do pracy lub pełnienia służby na stanowisku albo zlecenie pracy, z którą łączy się dostęp do informacji niejawnych, może nastąpić po prze-prowadzeniu postępowania sprawdzającego i przeszkoleniu tej osoby w zakresie ochrony informacji niejawnych. Artykuł 52 ust. 3 ustawy stanowi, że kancelaria tajna odmawia udostępnienia lub wydania dokumentu oznaczonego klauzulą „po-ufne” osobie niemającej stosownego poświadczenia bezpieczeństwa.
W 8 urzędach wojewódzkich oraz w 12 urzędach marszałkowskich stwier-dzono naruszenie wymienionych przepisów, tj. wypadki udostępniania dokumen-tów niejawnych osobom niemającym poświadczeń bezpieczeństwa lub ich wy-twarzanie przez takie osoby. Na przykład w Lubuskim Urzędzie Wojewódzkim 29 osób niemających poświadczenia bezpieczeństwa wytworzyło łącznie 77 do-kumentów z klauzulą „poufne” i 216 dodo-kumentów z klauzulą „zastrzeżone”, natomiast 30 takim osobom udostępniono łącznie 249 dokumentów z klauzulą
„poufne” i 642 z klauzulą „zastrzeżone”. W Mazowieckim Urzędzie Wojewódz-kim 9 nieuprawnionych pracowników miało dostęp do 77 dokumentów oznaczo-nych klauzulą „poufne” (w tym wojewoda do 5 dokumentów). Za powyższe nie-prawidłowości odpowiedzialni byli: kierownik kancelarii tajnej i pełnomocnik.
Analogiczna sytuacja miała miejsce w Delegaturze Urzędu w Siedlcach, gdzie udostępniono 41 dokumentów oznaczonych klauzulą „zastrzeżone” osobie nie-mającej poświadczenia bezpieczeństwa. W Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim p.o. kierownika kancelarii tajnej, w okresie, w którym nie był uprawniony do dostępu do informacji niejawnych, sporządził 6 dokumentów z klauzulą „poufne”
i zarejestrował w stosownych dziennikach (ewidencji wykonanych dokumentów i korespondencji) 251 dokumentów niejawnych oznaczonych klauzulą „poufne”
i „zastrzeżone”. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa
Kujawsko-Pomor-[302]
106
skiego wielokrotnie udostępniano dokumenty zawierające tajemnice służbowe mar-szałkowi, który nie miał poświadczenia bezpieczeństwa. W badanym okresie stwierdzono 73 takie wypadki, w tym dekretacje 2 pism z klauzulą „poufne”, podpisanie 66 pism, w tym 36 ankiet bezpieczeństwa osobowego pracowników Urzędu. Z kolei wicemarszałek województwa łódzkiego miał dostęp do dwóch dokumentów opatrzonych klauzulą „poufne”, nie mając stosownego poświadcze-nia bezpieczeństwa, którego nie uzyskał także później po przeprowadzeniu postę-powania sprawdzającego przez ABW. Analogicznie marszałek województwa łódz-kiego miał dostęp do 32 dokumentów oznaczonych klauzulą „poufne”, nie mając poświadczenia bezpieczeństwa przez cały okres zajmowania stanowiska, nato-miast jego następca do dnia uzyskania poświadczenia bezpieczeństwa miał do-stęp do 95 dokumentów poufnych. Marszałkowie województwa podkarpackiego i inspektor, powołany następnie na pełnomocnika ochrony, mieli dostęp bez sto-sownego poświadczenia bezpieczeństwa do 765 dokumentów zawierających in-formacje niejawne, oznaczonych klauzulą „poufne”. Inspektor miał dostęp do 258 dokumentów, natomiast marszałkowie – do 507.
Udostępnianie dokumentów poufnych osobom niemającym poświadczeń bez-pieczeństwa było wynikiem m.in. nieobsadzenia stanowisk kierowników kance-larii tajnych. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskie-go od 18 listopada 2002 r. do 31 stycznia 2003 r. nie powołano kierownika kance-larii tajnej. Prowadzenie kancekance-larii tajnej Urzędu powierzono od 8 lutego 2000 r.
głównemu specjaliście w Gabinecie Marszałka, mimo że nie miał poświadczenia bezpieczeństwa osobowego oraz stosownego przeszkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych. Wymieniony pracownik przed uzyskaniem poświadcze-nia bezpieczeństwa zarejestrował 2 pisma oznaczone klauzulą „poufne”. W Urzę-dzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego wyznaczono kierownika kan-celarii tajnej 5 maja 2004 r., to jest z prawie 5-letnim opóźnieniem w stosunku do terminu określonego w ustawie. Skutkiem tych opóźnień było niezorganizowanie kancelarii tajnej, co naruszało art. 50 ustawy. Pośrednim skutkiem było udostęp-nienie dokumentów z klauzulą „poufne” osobom niemającym poświadczeń bez-pieczeństwa. Także w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego do zakończenia kontroli, tj. do 30 lipca 2004 r. nie zapewniono obsady stanowi-ska kierownika kancelarii tajnej.
Z opóźnieniem wyznaczono kierowników kancelarii tajnych w 2 urzędach wojewódzkich oraz w 8 urzędach marszałkowskich. W jednym urzędzie woje-wódzkim oraz 6 urzędach marszałkowskich stwierdzono wypadki zastępowania kierowników kancelarii tajnych przez pełnomocników ochrony, co uniemożli-wiało pełnomocnikom realizację ustawowego nadzoru nad kancelariami i fak-tycznie nad całym pionem ochrony. W 6 urzędach wojewódzkich (37,5%) oraz
Violetta Szczepaniak, Zygmunt Gołębiowski
[303] 107 w 5 urzędach marszałkowskich (31%) zatrudniano w kancelariach tajnych lub w ich oddziałach, w delegaturach urzędów, osoby niespełniające wymogu posia-dania odpowiedniego poświadczenia bezpieczeństwa, co mogło doprowadzić do ujawnienia informacji niejawnych stanowiących tajemnicę służbową osobom nie-uprawnionym. Na przykład marszałek województwa świętokrzyskiego powierzył prowadzenie kancelarii tajnej z dniem 10 stycznia 2000 r. pracownikowi bez sto-sownego poświadczenia bezpieczeństwa i przeszkolenia w zakresie ochrony in-formacji niejawnych, natomiast z dniem 10 marca 2003 r. – pracownikowi nie-przeszkolonemu. Osoby te prowadziły rejestry dokumentów oznaczonych klau-zulą „poufne” i miały dostęp do wszystkich dokumentów niejawnych znajdują-cych się wówczas w kancelarii tajnej Urzędu.
W 12 urzędach marszałkowskich stwierdzono niedostosowanie lub znaczne opóźnienia w dostosowywaniu pomieszczeń wymagających ochrony do zasad ustawowych. Na przykład w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowiec-kiego kancelaria tajna nie została zlokalizowana w strefie bezpieczeństwa, nie zamontowano w niej drzwi metalowych lub obitych specjalną blachą stalową, a także nie zabezpieczono okien stalową kratą. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego odpowiednie dostosowanie pomieszczeń pionu ochrony nastąpiło dopiero 3 lata po upływie ustawowego terminu. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego kancelaria tajna nie zo-stała zlokalizowana w strefie bezpieczeństwa oraz nie zamontowano w jej drzwiach wejściowych zabezpieczenia antywłamaniowego. Ponadto jej usytuowanie wśród 7 innych pomieszczeń Departamentu Organizacyjno-Prawnego, gdzie przebywa-ły osoby niemające poświadczenia bezpieczeństwa oraz interesanci, stwarzało moż-liwość nieuprawnionego dostępu do informacji niejawnych. W Urzędzie Mar-szałkowskim Województwa Śląskiego kancelaria tajna była zlokalizowana na poddaszu, drzwi i okna kancelarii nie były prawidłowo wykonane i zabezpieczo-ne. W trakcie trwania kontroli w kancelarii tajnej zamontowano kraty w oknach, drzwi obito blachą i zamontowano trzy zamki o skomplikowanym mechanizmie (w tym zamek szyfrowy), a także zainstalowano system domofonowy.
W większości skontrolowanych jednostek nie stworzono właściwych warun-ków do wytwarzania i przetwarzania dokumentów niejawnych. W 11 urzędach wojewódzkich (69%) oraz 14 urzędach marszałkowskich (87,5%) wytwarzano dokumenty zawierające informacje niejawne, oznaczone klauzulą „poufne”, na stanowiskach komputerowych niemających certyfikatów, o których mowa w art. 60 ust. 2a ustawy, stwarzając tym samym potencjalne zagrożenie ich ujawnienia oso-bom nieuprawnionym. W 12 urzędach wojewódzkich oraz w 14 urzędach mar-szałkowskich nie opracowano i nie przedstawiono służbie ochrony państwa w ter-minie ustawowym szczególnych wymagań bezpieczeństwa systemu
teleinforma-Tajemnica służbowa
[304]
108
tycznego lub sieci teleinformatycznej (SWBS), o których mowa w art. 60 i 61 ustawy, wytwarzając w systemach teleinformatycznych tych urzędów dokumen-ty zawierające informacje niejawne, stanowiące tajemnicę służbową.
Na przykład, mimo braku opracowanych i zaakceptowanych przez właściwą służbę ochrony państwa szczegółowych wymagań bezpieczeństwa systemu (SWBS) w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim wytworzono 30 dokumentów z klauzulą „poufne” (na ogółem 146); w Opolskim UW 1154 takie dokumenty oraz 666 dokumentów z klauzulą „zastrzeżone”; w Podlaskim UW sporządzono w sposób nieuprawniony łącznie 1508 dokumentów zawierających tajemnicę służ-bową – 636 oznaczonych klauzulą „poufne” i 872 z klauzulą „zastrzeżone”;
w Świętokrzyskim UW wytworzono 1402 dokumenty zawierające informacje sta-nowiące tajemnicę służbową – w tym 713 oznaczonych klauzulą „poufne”
i 689 oznaczonych klauzulą „zastrzeżone”. W Urzędzie Marszałkowskim Woje-wództwa Kujawsko-Pomorskiego w badanym okresie wytworzono w systemie teleinformatycznym 64 dokumenty niejawne z klauzulą „poufne”. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego, w składanych wyjaśnieniach i zezna-niach osób odpowiedzialnych, w tym byłego marszałka, wytwarzanie w niecerty-fikowanym systemie teleinformatycznym dokumentów zawierających tajemnicę służbową uzasadniano m.in. trudnościami finansowymi w zakupie certyfikowa-nego sprzętu, podczas gdy dokumenty takie można wytwarzać również na me-chanicznych maszynach do pisania lub odręcznie. Dopiero w toku kontroli kance-laria tajna została wyposażona w mechaniczną maszynę do pisania, na której do czasu opracowania SWBS i zakupu certyfikowanego sprzętu będą wytwarzane dokumenty z klauzulą „poufne” i klauzulą „zastrzeżone”. W Urzędzie Marszał-kowskim Województwa Śląskiego wytwarzanie dokumentów zawierających ta-jemnicę służbową na niecertyfikowanym sprzęcie mogło doprowadzić do ujaw-nienia informacji niejawnych osobom nieuprawnionym. Komputer, na którym wy-twarzano te dokumenty, podłączony był do powszechnie dostępnej sieci. W trak-cie trwania kontroli marszałek województwa nakazał natychmiastowe przerwa-nie wytwarzania informacji przerwa-niejawnych w systemie teleinformatycznym oraz wpro-wadził nakaz sporządzania dokumentów niejawnych na maszynach mechanicz-nych znajdujących się w kancelarii tajnej Urzędu.
W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego miała miejsce kra-dzież dysków komputerowych, zawierających informacje niejawne oznaczone klauzulą „poufne” i w związku z tym możliwość ujawnienia zapisanych tam in-formacji niejawnych. Do pracy w pomieszczeniach pionu ochrony, w których znajdowały się komputery, dopuszczono bowiem osobę niemającą poświadcze-nia bezpieczeństwa oraz przeszkolepoświadcze-nia w zakresie ochrony informacji niejaw-nych, a nawet określonych zadań i obowiązków. Pracownik ten dopuścił się
Violetta Szczepaniak, Zygmunt Gołębiowski
[305] 109 kradzieży dysków twardych z dwóch komputerów, na których zapisano 12 doku-mentów zawierających informacje z klauzulą „poufne”. Kradzież nie została zgło-szona przez pełnomocnika służbie ochrony państwa, co było naruszeniem obo-wiązku wynikającego z ustawy. Po odzyskaniu dysków pełnomocnik nie dopro-wadził do ich sprawdzenia. Komputery z odzyskanymi dyskami wykorzystywano do wytwarzania dokumentów jawnych i były one ogólnie dostępne dla wszyst-kich pracowników pionu ochrony. Dopiero podczas kontroli NIK sprawdzono odzyskane dyski z zapisanymi informacjami niejawnymi, a następnie zdemonto-wano je i po zabezpieczeniu zdeponozdemonto-wano w kancelarii tajnej, zaś pełnomocnik zawiadomił o tym marszałka i Delegaturę ABW w Łodzi.
W 3 urzędach wojewódzkich oraz w 8 urzędach marszałkowskich z opóźnie-niem powołano administratora systemu (tj. osobę lub zespół osób odpowiedzial-nych za funkcjonowanie systemu lub sieci teleinformatyczodpowiedzial-nych, jak również za przestrzeganie zasad i wymagań ich bezpieczeństwa) oraz pracownika pionu ochro-ny, pełniącego funkcję inspektora bezpieczeństwa teleinformatycznego, odpowie-dzialnego za bieżącą kontrolę zgodności funkcjonowania sieci lub systemu tele-informatycznego ze szczególnymi wymaganiami bezpieczeństwa. Brak nadzoru i kontroli w tym zakresie mógł doprowadzić w 2 urzędach wojewódzkich (12,5%) do ujawnienia informacji poufnych.
W 4 urzędach wojewódzkich i w 12 urzędach marszałkowskich pełnomocni-cy nie realizowali obowiązków wynikająpełnomocni-cych z art. 20 ust. 2 ustawy, dotycząpełnomocni-cych opracowania szczegółowych zasad ochrony informacji niejawnych oznaczonych klauzulą „zastrzeżone”. Nie spowodowało to negatywnych skutków w 7 urzędach marszałkowskich, natomiast w pozostałych jednostkach mogło doprowadzić do ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę służbową osobom nieuprawnio-nym. Na przykład, w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego do-piero po 5 latach obowiązywania ustawy opracowano szczegółowy tryb ochrony informacji niejawnych z klauzulą „zastrzeżone”. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego do lipca 2004 r. nie opracowano tych zasad, a ich brak doprowadził m.in. do nieprawidłowości w rejestrowaniu dokumentów zastrzeżo-nych. Dopiero w trakcie kontroli marszałek województwa zatwierdził opracowa-ne przez pełnomocnika szczegółowe wymagania w zakresie ochrony informacji niejawnych oznaczonych klauzulą „zastrzeżone” w podległych komórkach orga-nizacyjnych. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskie-go skutkiem nieterminoweWarmińsko-Mazurskie-go opracowania wymaganych zasad było niezarejestro-wanie w stosownych dziennikach korespondencji, do lutego 2001 r., 6 dokumen-tów oznaczonych klauzulą „zastrzeżone”.
Tajemnica służbowa
[306]
110
Stwierdzono również nieprawidłowości związane z prowadzeniem rejestrów dokumentów zawierających tajemnicę służbową, co mogło doprowadzić do ich ujawnienia. W 6 urzędach wojewódzkich oraz w 2 urzędach marszałkowskich nie odnotowywano w dzienniku korespondencji udostępniania pracownikom doku-mentów z klauzulą „poufne”. Brak odpowiednich zapisów uniemożliwiał ustale-nie, komu przekazywano te dokumenty i czy były to osoby uprawnione. Na przy-kład, w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim w latach 1999–2001 w 159 wy-padkach (na ogółem 765) w rubryce nr 8 dziennika korespondencji (komu prze-kazano dokument – nazwisko i imię) nie wpisano wymaganych danych. W Urzę-dzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego nie przestrzegano obowiązku kwitowania w dziennikach korespondencji dokumentów niejawnych z klauzulą
„poufne” i „zastrzeżone”, adresowanych do marszałka województwa, w wypadku
„poufne” i „zastrzeżone”, adresowanych do marszałka województwa, w wypadku