R e t y k o - l i a s . Z naw ierconych utw orów należących do retyko-lia- su (Olszyna Dolna, Ostrzeszów, K ochłow y) na uw agę za słu g u ją . rdzenie w iertnicze z otworu Olszyna Dolna z głębokości 203,3 — 248,4 m. Po
cząwszy od góry obserw ujem y następujące w ykształcenie reitykoliasu:
g ł ę b o k o ś ć m i ą ż s z o ś ć 202.30 — 210,80 m 8,30 m
210,80 — 211,00 m 0,20 m 211.00 — 211,30 m 0,30 m
211.30 — 211,90 m 0,60 m 211,90 — 229,00 m 17,10 m
229.00 — 235,00 m 6,00 m
235.00 — 239,00 m 4,00 m
239.00 — 241,00 m 2,00 m
piaskowce drobnoziarniste o średni
cy 0,5 mm, słabo scem entow ane, przeławiicające się na przemian z iło- łupkiem barwy szarej ( + HCl).
brekcja wapnisto-piasziczysta, ooli- tyczma, brunatnoczerwona ( + HC1).
ił czerwonobrunatny i szary z so
czewkam i szarego iłu oraz ze spora
dycznie w ystęp ującym i otoczakami kwarcu ( + HC1).
ił piaszczysty silnie w apnisty, jas
noszary i szarozielony ( + HCl).
żwir, przeważnie kw arcow y o śred
nicy do 1,5 cm, przem ieszany z pias
kiem oraz okruchy ilaste czerwone i szarozielone ( + HCl).
żw ir kw arcow y w ielkości 1,5 — 2,0 cm z okrucham i ilastym i, czerw ony
mi i szarozielonym i ( + HCl).
piasek gruboziarnisty ze żw irem oraz okruchy iłu czerw onego i sza
rozielonego ( + HCl).
ił czerwony i szarozielony z pias
kiem oraz otoczakam i żwiru ( + HCl).
241,00 — 248,40 m 7,40 m ił żółtoczerw ony, zapiaszczony, ze sporadycznie w ystępującym i otocza
kami żwiru ( + HC1).
Trudno jest w ydzielić i zaliczyć w tym profilu odpow iednie serie do w arstw gorzowskich, helenow skich czy połom skich. W arstwy iłów i pias
ków ze żwiram i można by zaliczyć do w arstw połom skich w oparciu 0 schem atyczny profil dla stratygrafii retyku i liasu m iędzy Krakowem a W ieluniem (J. Z n o s k o — 1955).
Poniżej poziomu 248,40 m znajduje się seria iłołupków o pstrym za
barwieniu z wkładkam i piaskowców, którą zaliczyłem do kajpru górne
go. Poza tym , iłołupki te zawierają już na głębokości 333,80 m — -— 338,20 m i niżej wkładki gipsu. Podobne w ykształcenie można obser
w ow ać w profilu otworu K ochłow y, w którym również już na głębokości 336,80 m — 353,40 m w iłołupku o podobnym w ykształceniu jak w Ol
szynie Dolnej w ystępują wkładki i soczewki gipsu. W ystępow anie w k ła
dek gipsu w iłołupkach przemawia raczej za zaliczeniem tych w arstw do kajpru górnego.
Można by m ieć w ątpliw ości z zaliczeniem do górnego kajpru w o t
worze Olszyna Dolna iłołupków znajduj ących się na głębokości 248,40 m — 333,80 m, nie zawierają one bow iem wkładek gipsu. Poza tym niczym innym n ie różnią się od niżejległyeh warstw.
Porównując opis profilów kajpru górnego w otworach Olszyna D ol
na' i K ochłow y z profilem Leśna (P. A s s m a n n — 1929) doszedłem do wniosku, że nie ma m iędzy nim i w iększych różnic i w ydaje się słuszne w yżej podane rozgraniczenie kajpru od retyko-liasu. P ew n e w ątpliw ości nasuwa zaliczenie przez P. A s s m a n n a (1929) do górnego kajpru u t
w orów znajdujących się w otworze Leśna na głębokości 37,80— 259,00 m, z uw agi na brak wkładek gipsu w czerwonych i fioletow ych iłołupkach 1 łupkach ilastych.
W otw orze Solniki W ielkie górny kajper jest opracowany przez E. Z i m m e r m a n n a (1901 i 1906) bardzo pobieżnie i z tego powodu
trudno jest dziś wnioskować, czy w ystępują tam utw ory retyku i liasu.
G ó r n a k r e d a . Na SE od W rocławia w rejonie Brzeg — Opole w y stępują utw ory kredowe. Najniższa ich część zbudowana jest z piaskow ców białych i glaukonitow ych, należących do cenomanu.
Nad cenomanem zalegają w arstw y turonu, w ykształcone w dolnej części jako utw ory ilasto-piaszczysfe, wyżej m argle, w górnej części przechodzące w wapienie.
N ajw yższa część kredy to senon zbudowany z wapieni i iłów . U tw ory kredow e w tym rejonie w ystępują w form ie płata w zagłębieniu triaso
w ym , przy czym miąższość części środkowej w ynosi około 200,00 m, a w pobliżu krawędzi tego płatu m aleje do kilkunastu m etrów.
T r z e c i o r z ę d . U tw ory trzeciorzędu w dolnej części w ykształcone są jako iły, piaski i żw iry z wkładkam i w ęgla brunatnego. Bardzo często w piaskach i iłach znajduje się dużo szczątków roślinnych. W niektórych m iejscach w ęgiel brunatny w ystęp u je jako pokład bardzo cienki, w in
nych zaś dochodzący do kilkudziesięciu m etrów grubości.
Nad utworam i burow ęglow ym i zalegają iły poznańskie barwy szaro
zielonej, tłuste, niekiedy w apniste. Bardzo często są one zaplam ione na żółto, rdzawo i czerwono. Zapiasziczenie iłów jest nieznaczne.
25*
— 394 —
N ajw iększą miąższość całej serii trzeciorzędowej na om aw ianym obszarze stw ierdziłem w Ruszowicach pod G łogow em — 334,00 m.
C z w a r t o r z ę d . U tw ory plejstoceńskie na om aw ianym obszarze zbudowane są z m oreny dennej oraz z m oreny czołow ej. Znajdują się tu również utw ory piaszczyste — zandry, należące do utw orów wodnolo- dow cow ych. Poza tym w ystępują tutaj lessy.
TEKTONIKA
Zagadnienie tektoniki obszaru na NE od wału przedsudeckiego nie było dotychczas szerzej opracowane z powodu dużej miąższości utworów trzeciorzędowych i czwartorzędowych przykryw ających starsze utw ory permu i mezozoiku oraz braku odpowiedniej ilości głębokich otworów wiertniczych.
Ogólne wnioski o tektonice utw orów permskich i triasow ych znane są z pracy O. T i e t z e g o (1915) i F. B e r g e r a (1932 i 1933). Wielu badaczy niem ieckich począwszy od F. F r e c h a (1901, 1915) uważało wzgórza trzebnickie za form y tektoniczne. Rów nież W. C z a j k a (1931) usiłow ał udowodnić w ystępow anie ruchów tektonicznych w rejonie wzgórz trzebnickich. Przeciw nych poglądów był F. B e r g e r , twierdząc, że pokłady w ęgla brunatnego, w ystępujące w trzeciorzędzie w rejonie wzgórz trzebnickich są n ie w yruszone z pierw otnego podłoża.
Jak wynika z w ykonanych otw orów , w ał przedsudecki a także utw o
ry perm u i triasu przylegające do niego od strony NE przykryte są na całym obszarze utw oram i trzeciorzędowym i. W ał posiada kierunek NW— SE, przy czym w części NW om awianego obszaru — jak już w spo
m niałem na początku niniejszego opracowania — przypuszczalnie ulega on zanurzeniu pod utw ory m łodszego paleoizoikum lub mezozoikum.
N iew ątpliw ie utw ory krystaliczne wału przedsudeckiego u leg ły kilka
krotnym fałdowaniom, być m oże odbyw ającym się w prekambrze, jak też w czasie orogenezy kaledońskiej. Ze względu na to, że nie ma dokład
nych danych co do wieku skał budujących ten w ał, nie można w tej chw ili w ysuw ać daleko idących wniosków tektonicznych.
U tw ory permu i triasu spoczywają na w ale od strony NE z m ałym nachyleniem ku NE (2 — 8°). Oddalając się od wału w arstw y te leżą coraz bardziej poziomo.
W edług poprzednich badaczy niem ieckich, a także ostatniej pracy F. B e r g e r a (1937) pom iędzy utw oram i permu i triasu a w ałem przed- sudeckim m iałby przebiegać uskok o kierunku NW— SE, oddzielający te utw ory, przy czym skrzydłem zrzuconym byłoby skrzydło północno- - wschodnie. Istnienie tego uskoku neguje w swej pracy J. Z w i e r z y c- k i (1951) wskazując na łagodne obniżanie się pow ierzchni łupków k ry
stalicznych od strony północno-wschodniej wału. Być może, że uskok taki przebiega, ale już w sam ych utworach krystalicznych wału przed- sudeckiego.
Znaczna ilość w ierceń w ykonanych w okolicy Wrocławia (tabela 10) pozwoliła na dokładniejsze poznanie tektoniki tego rejonu. Z w ierceń tu
N um er otw oru | j
H eigh above sea level (M etres) 120,00 123,00 128,00 129,00 148,00 148,00 125,00 128,00 161,00 138,00 137,00 152,00 110,00
- 230,00
M iddle M uschelkalk 304,00 — 337,40 328,50 — 384,80
W apień m uszlow y dolny
Z ech stein 261,00 — 439,00 442,50 — 661,50
C zerw ony spągow iec
N um er otw oru
N um ber of bore-hole 1 8 “ 19 23 **
Zestawienie otworów głębokich z obszaru walu przedsudeckiego i terenów do niego
Miejscowość
Numer otworu
Number of bore-hole 35 *** 36 *** 37 ** 38 *** 39 ** 40* 41 * 42* 43 *** 44 ** 45 ** 46 ** 47 *** 48 *** J 49 ***
1
50 ** 51 *** 52 ***
Miejscowość
Locality Oleśnica Mała Nam ysłów Solniki Wielkie Syców Mielęcin Kochłowy Olszyna Dolna Ostrzeszów Brzeg Skorogoszcz Prószków Opole Pałkowice Jełowa Fosowskie Leśna Wołczyn Biskupice
Wysokość npm. (w metrach)
Heigh above sea level (Metres) 155,00 151,00 144,00 169,00 192,00 197,00 221,00 200,00 146,00 151,00 175,00 165,00 158,00 175,00 197,00 250,00 166,00 196,00
Wysokość npm. stropu utworów
Quaternary 0—58,00 0 — 24,00 0—45,00 0—55,00 0—34,00 0—15,00 0—53,90 0—82,70 0—4,30 0 -3 5 ,0 0 0—45,00 0—31,00 0—37,50
Trzeciorzęd
Tertiary 58,00— 105,00 45,00— 124,00 55,00—132,00 34,00—54,00 15,00—147,60 53,90—202,30 89,70—249,50 0—50,00 4,30-21,20 0—36,00
Kreda Górna
Upper Cretaceous 50,00—80,00 21,20—265,15 0—193,00 0—68,30
Retyko-lias
Rhaetico-Lias 54,00—190,00 147,60—151,90 202,30—248,40 249,50—260,10
Kajper górny
Upper Keuper 24,00 — 90,00 124,00—625,00 4 132,00—290,00 190,00—328,25 151,90—500,50 248,40-587,10 270,10—425,40 80,00—120,00 265,15—282,00 68,30—209,00 35,00—125,00 36,00—145,00
45,00—205,00 33,70—483,00 31,00—245,00 37,50-80,00 Kajper dolny
Lower Keuper 625,00—687,00 587,10—641,00 193,00—212,00 209,00—241,50 483,00-519,00
Wapień m uszlowy górny
Upper Muschelkalk 687,00—708,00 641,00—661,00 241,50—272,00
205,00—265,00 519,00—539,00 Wapień m uszlowy środkowy
Middle Muschelkalk 708,00—744,00 661,00—691,00 | 272,00—319,00 539,00—591,50
W apień m uszlowy dolny
Lower Muschelkalk 105,00—142,00 744,00—779,00 691,00—858,60 319,00—417,00 591,50—709,30
Pstry piaskowiec górny
— 395 —
wykonanych wynika, że utw ory cechsztynu i pstrego piaskowca gw ałto
w nie zmniejszają swą miążsizość w kierunku na SE od W rocławia.
W iercenie w Brodziu napotkało bezpośrednio pod trzeciorzędem cech- sztyn, z czego można wnioskować, że wychodnia cechsztynu w tym rejonie jest przesunięta bardziej na północ w ,stosu n k u do w ierceń Mu- chobór W ielki oraz Krzyki, w których w ystępuje dolny pstry piasko
w iec. Biorąc pod uwagę nachylenie w arstw ku NE 2 — 8° i ich bieg w kierunku NW—SE można twierdzić, że pom iędzy tym i dwoma o tw o rami (Bródź strop cechsztynu — 29 m ppm, Muchobór W ielki strop cech
sztynu — 254 m ppm) jak też Brodzią a innym i otworam i np. w M ucho- borze Małym, Osobowicach i Rzeźni M iejskiej w e W rocławiu — istnieje uskok, który spowodował obniżenie w arstw permu i triasu skrzydła w schodniego o około 200,00 m w stosunku do skrzydła zachodniego.
Przebieg tego uskoku ma kierunek NNE— SSW.
Trudne jest do w yjaśnienia w ystępow anie retu w otw orze M ucho
bór M ały, gdyż nie ma on tu połączenia z wychodnią retu znajdującą się na północnych krańcach W rocławia. Takie odosobnione w ystęp ow a
nie retu w w ierceniu Muchobór Mały można by częściowo w ytłum aczyć lokalnym zagłębieniem w pstrym piaskowcu.
Z porównania wysokości naw ierconego stropu łupków krystalicznych w otw orze Szukalice ( + 45,00 npm.) i w otw orze K rajków (— 282,00 ppm.) oraz nawiercenia pod trzeciorzędem w otworze K rzyki (■— 13,00 ppm.) i K arłow ice (— 13,50 ppm.) pstrego piaskowca, a w Kowalach (— 70,00 ppm.) wapienia m uszlow ego z jednej strony, natom iast utw orów kajpro- w ych w Świątnikach (— 68,35 m ppm.) w Solnikach pod W rocławem (— 70,00 m ppm.) z drugiej strony wynika, że m iędzy tym i otworam i przebiega uskok o kierunku NNE— SSW z tym , że posiada on w iększe odchylenie od kierunku północnego aniżeli poprzedni uskok. Skrzydłem obniżonym jest skrzydło wschodnie (wielkość obniżenia około 220,00 m), gdzie widoczne jest przesunięcie utw orów perm otriasowych bardziej ku południow i w stosunku do skrzydła zachodniego. Istnienie uskoku o po
dobnym kierunku przyjął F. B e r g e r (1932), porównując ze sobą w ier
cenie Krzyki i Solniki pod W rocławiem. W iek uskoków przypadałby na okres pokredowy.
Podobnie jak na obszarze Sudetów , także na terenie na NE od wału przedsudeckiego m am y niew tąpiiw ie do czynienia z orogenezą saksońską, której charakterystyczną cechą na obszarze Sudetów jest utw orzenie się dużej ilości uskoków i fleksur i posiadanie specyficznego charakteru tektoniki uskokowej „Bruchfaltung” . Być może, że przy większej ilości odw ierconych na tym terenie otw orów można będzie dokładniej ustalić ilość i przebieg uskoków.
Z przekroju geologicznego na linii Strzelin — Solniki W ielkie —
— Ostrzeszów wynika, że zaleganie w arstw permu i triasu jest prawie poziom e, podobnie jak na przekroju poprzednim. Zapad w ynosi w części południowej 2 — 8°. W rejonie Syców — M ielęcin — K ochłow y można obserwować m ałe w yn iesienie m orfologii podtrzeciorzędowej ze w zględ
ną różnicą w ysokości około 80,00 m. Jak w ykazały now e wiercenia w K ochłowach, Olszynie Dolnej i Ostrzeszow ie nie stw ierdzono tam za
burzeń tektonicznych, chociaż w profilu sejsm icznym W rocław — K ło
dawa, wykonanym w roku 1951 (m ateriały nie opublikowane) podano
antyklinalne w yp iętrzen ie utw orów triasowych w okolicy Ostrzeszowa z odsłaniającym i się warstwam i pstrego piaskowca na pow ierzchni pod
trzeciorzędowej w części środkowej.
Od strony SE wału przedsudeckiego przylegają do niego utw ory ku l
mu, które przypuszczalnie w pobliżu kontaktu ze skałam i krystalicznym i są zaburzone, lub też można przypuszczać, że utw ory krystaliczne wału mogą być nasunięte na utw ory kulm u. W ch w ili obecnej nie wiadomo dokładnie, jak się przedstawia kontakt kulm u z utw oram i krystaliczny
mi wału. N ależy jednak zaznaczyć, że w dalszej odległości od kontaktu kulm u z w ałem utw ory tego pierw szego zalegają prawie poziomo z n ie
w ielkim zapadem (do 10°) ku NE.
Z dotychczasow ych obserw acji można wnioskować, że utw ory trze
ciorzędowe kontaktujące z utw oram i starszym i zalegają poziomo, nie wykazując wyruszenia z pierw otnego położenia. Można by się pokusić już teraz o tw ierdzenie, że wzgórza trzeciorzędow e i czwartorzędowe okolicy Trzebnicy i Ostrzeszowa pow stały w yłącznie na skutek nacisku lodowca, a nie ruchów tektonicznych. N ie byłoby to zigodne z poglądami J. G o ł ą b a (1951 str. 130), który w yróżnia na obszarze wzgórz ostrzeszowskich „tektonikę w yw ołaną ruchami górotw órczym i” jak i „gla- citektonikę, spowodowaną działaniem lodowca, zarówno styczn ym jak i pionow ym ”. D alsze badania wykażą, który pogląd jest w łaściw szy.
Katedra Geologii Stratygraficznej Uni wersytet Wrocławski
Wrocław, kwiecień 1957
SKOROWIDZ NAZW MIEJSCOWOŚCI, W KTÓRYCH WYKONANO WIERCENIA REGISTER OF LOCALITIES WITH BORE-HOLES
1. Małomice — Mallmitz , 20. W rocław-Kowale — B reslau-Frie-2. Gaiki — Hainbach —■ Töppendorf dewalde (Cawallen)
3. Ruszowice — Rauschenbach 21. Solniki — Kam pfwasser (Klein Sä-
(Rauschwitz) gewitz)
4. — 7. Grochowice — Heidegrund 22. Świątniki — Schwentnig
(Grochwitz) 23. Wisznia Mała — Wiese
8. Wygnańczyce — W eigmansdorf 24. Łojowice — Louisdorf 9. Piotrowice W ielkie — Gross Peter- 25. Oleśnica Mała — Klein Öls
w itz 26. Nam ysłów — Nam slau
10. Szukali.ee — Rübenau (Tschauchel- 27. Solniki W ielkie — Gross Zöllnig
witz) , 28. Syców — Gross Wartenberg
• Brodź - W rocław-Pracze Odrzan- 29 Mielęcin
skie — Herm protsch v , ,
12. Krajków — Rohrquell (Kreika) g e m o w y 13. Wrocław-Krzyki — B reslau-K rie- 31. 01&zy na Dolna
tern 32. Ostrzeszów
14. Wrocław-Muchobór Wielki — B res- 33. Brzeg — Brieg
lau-Gross Mochbern 34. Skorogoszcz — Schurgast 15. Wrocław-Muchobór Mały — Bres- 35. Prószków — Proskau
lau-K lein Mochbern 36 Opole — Oppeln
16. W rocław-Rzeźnia Miejska — Bres- 37 Fałkowice — Falkendorf (Falko-
lau-Schlachthof witz)
17. W rocław-Osobowice — Breslau-O s- 00 T , T1 n n„ x
w ^ z 38. Jełowa — Ilnau (Jellowa)
18. Wrocłaiw-Różanka — Breslau-R osen- ^9- kosowskie Vosswalde (Vossowska)
thal 40. Leśna — Mühlendorf (Leschna)
19. W rocław-Karłowice — Breslaiu-Kar- 4'1. Wołczyn — Konstadt
lowitz 42. Biskupice — Bischdorf
WYKAZ LITERATURY REFERENCES
1. A h l b u r g J . (1906), Die Trias im südlichen Oberschlesien — Abh. d. Preuss.
Geol. Li.-A. N. F. 50, Berlin.
2. A s s m a n n P . (1913), Beitrag zur Kenntnis der Stratigraphie des oberschlesi
schen M uschelkalks, Jb. Preuss. Geol. L.-A., 34, Berlin.
3. A s s m a n n P . (1915), Die Brachiopoden und Lam ellibranchiaten der ober
schlesischen Trias. Ibidem, 36, Berlin.
4. A s s m a n n P. (1924), Die Gastropoden der oberschlesischen Trias. Ibidem, (1923), 44, Berlin.
5. A s s m a n n P. (1926), Die Tiefbohrung „Oppeln”. Ibidem, (1925), 46, Berlin.
6. A s s m a n n P. (1929), Die Tiefbohrung „Leschna” u. ihre Bedeutung für die Stratigraphie der oberschlesischen Trias. Ibidem, 50, Berlin.
7. A s s m a n n P. (1933), Die Stratigraphie der oberschlesischen Trias. Teil 1:
Der Buntsandstein. Ibidem, (1932), Berlin.
8. A s s m a n n P . (1944), Die Stratigraphie der oberschlesischen Trias. Teil 2:
Der M uschelkalk. Abh. d. Reichsamt für Bodenforschung. N.F.H. 208, Berlin.
9. B e r g e r F. (1933), Zur Geologie des tieferen Untergrundes der Umgebung von Breslau. Zeiitschr. d. Schles. Ges. f. vaterländ. Kultur (1932), Wrocław.
10. B e r g e r F. (1937) Beiträge zur saxom schen Entwicklungsgeschichte Schle
siens. N, Jb. f. Min, Pa l, ętę., 77, Beil. Abt, B., Stuttgart.
11. B e y s c h l a g F. & M i c h a e l R. (1907), Über die Grundwasserverhältnisse der Stadt Breslau. Zeitschr. f. prakt. GeoL, 15, Berlin.
12. B o g d a n o w i c z K. (1907), M aterialien zur Kenntnis des M uschelkalkes im Becken von Dombrowa. Mem. Com. geol. St. Petersbourg N. S. 35.
13. B r o c k a m p B. (1941), Zum Bau des tieferen Untergrundes in N ord-w est Deutschland. Jb. Reichsamt. f. Bodenforschung, Berlin.
14. C z a j k a W. (1931), Der schlesische Landrücken. Veröff. d. Schles. Ges. f. Erd
kunde, Wrocław.
15. E c k H. (1865), Über die Formationen des bunten Sandsteins und des M uschel
kalks in Oberschlesien und ihre Versteinerungen, Berlin.
16. E i s e n t r a u t O. (1939), Der niederschlesische Zechstein u. seine Kupferlager
stätte. Arch. Lager st.-Forsch. 71, Berlin.
17. F r e c h F. (1903—1908), Lethaea geognostica — Das Mesozoicum, Stuttgart.
18. F r a a s E. (1899), Die Bildung der germanischen Trias, Württemberg.
19. G r u s z c z y k H. (1956), Uwagi w sprawie w ykształcenia morskich utworów triasu śląsko-krakowskiego, Inst. Geol. Biul. 107, Warszawa.
20. G i g n o u x M. (1956), Geologia stratygraficzna, Paryż 1950, tłum. poi. War
szawa.
21. G o ł ą b J. (1951), Geologia wzgórz ostrzeszowskich. Księga Pam iątkow a ku czci prof. K. Bohdanowicza, Państ. Inst. Geol. Warszawa.
22. H o l d e f l e i s s G. (1915), Das Triasvorkiommen von Gross Härtmannsdorf in Niederschlesien, Jahrb. Schles. Ges. VI. Abt. c. S. 1, Wrocław.
23. J e n t z s c h . A. (1920), Über die nördliche Fortsetzung der oberschlesischen Keupertafel. Jb. d. Preuss. Geol. L.-A., (19IS), 39, Berlin.
24. J e n t s c h A. (1920), Uber den Keuper der Provinz Posen. Zeitschr. d. Deutsch.
Geol. Ges., 71, (1919), Berlin.
25. K a y s e r E. (1923), Lehrbuch der geologischen Formationskunde, Stuttgart.
26. K 1 i n g n e r F. E. (1942), Erläuterungen zu Blatt Breslau-Nord und Deutsch Lissa, Berlin.
27. K s i ą ż k i e w i c z M. & S a m s o n o w i c z J. (1952), Zarys geologii Polski, Warszawa.
28. L e w i ń s k i J. (1928), Jura i kajper w wiierceniu głębokim w Częstochowie.
Spraw. Pol. Tow. Nauk. 20, Warszawa.
29. Ł y d k a K. (1956), O petrografii i sedym entacji pstrego piaskowca regionu śląsko-krakowskiego, Inst. Geol. Biul. 108, Warszawa.
30. M i c h a e l R. (1910), Über die Verbreitung des Keupers im nördlichen Schle
sien. Jb. d. Preuss. Geol. L.-A. (1907), 28, Berlin.
31. N o e t l i n g F. (1880), Die Entwicklung der Trias in Niederschlesien. Zeitschr.
d. Deutsch. Geol. Ges. 32, Berlin.
32. P a c h u c k i Cz. (1952), Badania geologiczne na arkuszach 1 :100 000 Trzebnica i Syców, Państw. Inst. Geol. Biul. 66, Warszawa.
33. P a c h u c k i Cz. (1954), Szkic geologiczny okolic Kątów Wrocławskich, Lublin.
Annales Univ. Mariae Curie-Sklodowska Lublin, s. B. 9, 3.
34. R o d e K. (1932), Die saxonische Tektonik in Schlesien, Zeitschr. d. Deutsch.
Geol. Ges. 84, Berlin.
35. R o e m e r F. (1864), Darstellung der geognostischen Zusammensetzung des Bo
dens von Breslau. J.-Ber. d. Schles. Ges. f. Vaterland. Cultur (1863), Wrocław.
36. R o e m e r F. (1887),Ergebnisse eines Tiefbohrloches bei „Kraika” Bez. Bres
lau, Ibidem, (1876), Wrocław.
37. R o e m e r F. (1883), Über ein Vorkommen von Glimmerschiefer bei Gros-s-Peter- w itz unweit Breslau. Ibidem (1882), Wrocław.
38. R o e m e r F. (1892), Über Tiefbohrungen u. neue Erwerbungen des Minerals.
Inst. Univ. Breslau (Tiefbohrung „Herrenproetsch”). Ibidem (1891), Wrocław.
39. R o e m e r F. (1870), Geologie von Oberschlesien, Wrocław.
40. R ó ż y c k i F. (1924), Stratygrafia wapienia musizlowego w północnej części Zagłębia Dąbrowskiego. Spraw. Pol. Inst. Geol., 2, 3—4‘. Warszawa.
41. S c h m i d t M. (1928), Die Lebew elt unserer T ria s,' Öhringen.
42. S a m s o n o w i c z J. (1929), Cechsztyn, trias i lias na północnym zboczu Łyso
gór, i b i d e m 5, Warszawa'.
43. S c h n e i d e r O. (1914, 1922), Ergebnisse von Bohrungen. M itteil, aus dem Bohrarchiv. Bd. VI, VIII, Preuss. geol. Landesamt. Berlin.
44. S c u p i n H. (1931), Die nordsudetische Dyas. Eine stratigr. paläogeograph, Untersuchung. Fortschr. Geol. u. Paleont, 9/27, Berlin,
— 399 —
45. S c u p i n H. (1933)s Die Gliederung des Nordsudetischen Buntsandsteins. Zeit
schr. d. Deutsch. Geol. Ges. 85, Berlin.
46. S i e d l e c k i St. (1950), Zagadnienia stratygrafii morskich osadów triasu kra
kowskiego, Rocz. Pol. Tow. Geol. 18, (1948), Kraków.
47. T i e t z e O. (1914), Über einen neuen Fundpunkt von Buntsandstein bei Bres
lau. Jb. d. Preuss. Geol. L.-A. (1911), 32/2, Berlin.
48. T i e t z e O. (1916), Neue geol. Beobachtungen aus der Breslauer Gegend, Ibi
dem, (1915) 36/1, Berlin.
49. T i e t z e O. (1913), Die geol. Verhältnisse der Umgebung von Breslau. Ibidem (1910), 31/1. Berlin.
50. T u r n a , u - M o r a w s k a M. (1954), Petrografia skał osadowych, Warszawa.
51. W y s o g ó r s k i J. (1904), D ie Trias in Oberschlesien. Zeitschr. d. Deutsch.
Geol. Ges. 56, Berlin.
52. Z i m m e r m a n n E. (1901), Über eine Tiefbohrung bei „Gross-Zöllnig” Ibidem, 53, Berlin.
53. Z i m m e r m a n n E. (1909), Bohrloch „Gross-Zöllnig”, Jb. d. Preuss. Geol. L.-A.
(1906) 27, Berlin.
54.. Z n o s k o J. (1955), Retyk i lias m iędzy Krakowem i W ieluniem, Inst. Geol.
Prace, 14, Warszawa.
55. Z w i e r z y c k i J. (1947), Zagadnienie soli potasowych w Polsce, Prz. Górn.
(1947), 12, Katowice.
56. Z w i e r z y c k i J. (1949), Geologia złóż w ęgla brunatnego na Dolnym Śląsku Inst. Nauk owo -Bad awcz y Pr zemyś lu Węgl. Bibl. Wyd., 12, Katowice.
57. Z w i e r z y c k i J. (1951), Sole potasowe na północ od Wrocławia, Księga Pa- m iętkowa ku czci prof. Bodganowicza, Państw. Inst. Geol. Warszawa.
SUMMARY
A b s t r a c t : The author describes in this paper the lithology and stratigra
phy of Triassic sedim ents north-east of the Fore-Sudetic Swell, based on the data collected in n ew bore-holes and Germain investigations in the described area. The stratigraphy is based chiefly on lithology, as the Lamellibnanchs and Brachiopods fauna occurring in the Röt and in the M uschelkalk has little stratigraphic value.
The author compares the Triassic of the investigated area w ith the Triassic of Upper Silesia and Central Germany, and states that this system north-east of the Fore-Sudetic Sw ell possesses the features both the typical German and of U p
per Silesian fad es.
A general geological map (without Tertiary and Quaternary system s) is inclu
ded in this paper, as w ell as geological cros-sections, and a stratigraphic table.
INTRODUCTION
The geological structure of the deep substratum of the area situated north-east of the Fore-Sudetic S w ell wais not w ell know until last years.
O nly sin gle bore-holes executed in this area has been investigated by German geologists. A general description o f the structure of the area in question was given b y F. B e r g e r in 1937. A fter the World War II several bore-holes executed in this area have been investigated by the author. A num ber of data collected in these borings enabled the author to present a general descrdiption o f th e Triassic system north-east o f the Fore-Sudetic Sw ell. Data collected in th e bore-ho Is executed before 1945 w ere used for comparison of results. The stratigraphy of th e Trias
sic is presented on the basis of 21 deep bore-holes and 18 other bore-ho
les w hich reached only the top o f th e K euper or o f the M uschelkalk.
This was possible in spite of the large exten t of the area described, owing to the m onoclinal structure of the Perm ian and Triassic.
Crystalline rooks of the Fore-Sudetic S w ell are described briefly,
Variegated continental sandstones of great thickness w ere formed in this basin during the Lower and M iddle Bunter. In th e Upper B un- Correlation Table of the Bunter
N orth-east of the
Fore Sudetic Swell Upper Silesia
Upper
Variegated sandstones, m edium - and coarse grained w ith interca arkoses. Current bedding and cro ss, bedding is frequently present. Thin,