Klasycznym narzędziem, stosowanym od wielu lat w analizie strategicznej jest zestawienie mocnych i słabych stron analizowanego podmiotu (w tym przypadku miasta) oraz określenie jego szans i zagrożeń rozwojowych. Nazwa SWOT pochodzi z języka angielskiego i oznacza: S – Strengths (silne strony), W – Weaknesses (słabości), O - Opportunities (możliwości), T – Threats (zagrożenia). Przyjęta metoda pozwala na zebranie i uszeregowanie informacji o potencjale rozwojowym miasta oraz o dostrzeganych barierach. Zwraca jednocześnie uwagę na pojawiające się zewnętrzne szanse i zagrożenia.
W Czarnkowie skoncentrowano się na ocenie wewnętrznych zasobów miasta, jego atutów i problemów, przyjmując z definicji zewnętrzne ograniczenia związane z położeniem geograficznym, obowiązującym w Polsce systemem legislacyjnym, poziomem rozwoju gospodarczego, czy też stanem finansów publicznych.
Analizie poddano pięć najważniejszych obszarów działalności miasta:
finanse miasta
infrastrukturę
rozwój gospodarczy
oświatę, kulturę i sport
zdrowie, pomoc społeczną i bezpieczeństwo publiczne.
Wykonana podczas warsztatów analiza sytuacji w poszczególnych dziedzinach
Prognozowany wzrost wydatków na wysoki na tle innych miast (w sumie ok. 10% budżetu)
Stan finansów miasta jest nieco korzystniejszy od typowego dla przeciętnych polskich miast średniej wielkości, gdzie poziom dochodów jest w ok. 30% determinowany wysokością subwencji (głównie oświatowej), w 10-15% wysokością dotacji na realizację zadań bieżących, a podatki i opłaty lokalne dostarczają ok. 25% ogólnych wpływów budżetowych. Wysoki udział dochodów własnych (w tym szczególnie z podatku od nieruchomości) daje większą samodzielność finansową i tym samym pozwala bardziej swobodnie dysponować budżetem miasta.
Po stronie wydatków najbardziej znaczącą pozycję stanowią wydatki na oświatę (42,6%
w 2002 r.). Problemem są w tym przypadku zbyt wysokie nakłady w stosunku do otrzymywanej subwencji oświatowej, która w 2002 r. pokryła zaledwie 51% wydatków w tej sferze. W trudnej sytuacji budżetowej polskich samorządów w ostatnich latach wysoki poziom wydatków inwestycyjnych prowadzonych zarówno z budżetu miasta, jak i z budżetów spółek komunalnych oceniać należy pozytywnie. Jest to skala wydatków świadcząca o stosunkowo prorozwojowym charakterze miasta. W ostatnich latach większość wydatków inwestycyjnych miała miejsce w sferze infrastruktury komunalnej (przede wszystkim gospodarka ściekowa oraz drogownictwo), administracji (modernizacja budynku przy Pl. Wolności) oraz oświacie (budowa sali sportowo-widowiskowej przy Gimnazjum). Biorąc pod uwagę ogrom dalszych potrzeb, przede wszystkim w sferze drogownictwa oraz modernizacji bazy sportowo-rekreacyjnej, oczywistym staje się fakt, że najistotniejsze zadania w strategii rozwoju miasta będą musiały dotyczyć właśnie tej sfery.
Sprawny system gospodarki odpadami
Tani i powszechny dostęp do internetu
Wypracowanie „Strategii
Mieszkaniowej Miasta Czarnków”
Działalność TBS
Przeprowadzona analiza i wyniki dyskusji w trakcie warsztatów strategicznych pozwoliły na dokładne zidentyfikowanie najistotniejszych problemów w sferze infrastruktury technicznej – zdecydowanie najdotkliwszy jest brak obwodnicy miasta. Kłopotem staje się kwestia segregacji odpadów na wysypisku. W omawianej sferze bardzo dużo jednak już zrobiono – prawie wszyscy mieszkańcy mają dostęp do sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej, a oczyszczalnia ścieków funkcjonuje zgodnie z restrykcyjnymi normami ochrony środowiska. Sukcesem jest też pełna telefonizacja miasta i zorganizowanie przez sieć telewizji kablowej i Czarnkowską Prywatną Sieć Internetową taniego dostępu do internetu. Wprowadzono system segregacji odpadów stałych, a mieszkańcy mogą korzystać z dobrze zorganizowanej komunikacji miejskiej.
Sytuacja mieszkaniowa, choć należy do obszaru problemowego, to jednak ulega poprawie dzięki zainicjowaniu i rozwojowi działalności przez Towarzystwo Budownictwa Społecznego.
Zarówno z punktu widzenia poziomu życia mieszkańców, jak i możliwości rozwoju gospodarczego, ocena położenia miasta nie jest jednoznaczna. Czarnków leży przy uczęszczanej drodze krajowej, jednak nie jest to droga o znaczeniu transeuropejskim.
Samo miasto posiada jednak bodźce rozwojowe, choćby w postaci atrakcyjnych
przemysłu drzewnego i leśnego Konkurencja gmin leżących bliżej Poznania
Rozwinięta infrastruktura
telekomunikacyjna Rosnąca liczba bezrobotnych
Rozwinięta infrastruktura komunalna
-sieć wodociągowa i kanalizacyjna Brak lokalnych funduszy poręczeniowych
Rosnąca liczba zarejestrowanych
czyste środowisko naturalne Konieczność modernizacji Placu Wolności polityka promocyjna miasta, dodatkowo wspierana „efektem przyciągania” inwestycji.
Jest to niewątpliwie element, który należy wykorzystać, gdyż możliwości takich jeszcze często brakuje w wielu innych rejonach kraju.
W dziedzinie rozwoju gospodarczego za największą niedogodność należy uznać również brak obwodnicy miasta. Zakładana budowa takiej drogi otworzy nowe tereny inwestycyjne, udrożni ruch turystyczny i towarowy oraz poprawi komunikację do już
spadek liczby uczniów w szkołach Brak oferty edukacyjnej dla osób starszych
Nowoczesna hala sportowa Brak odpowiedniej ilości pracowni przedmiotowych w gimnazjum i możliwości lokalowych dla ich zapewnienia
Osiągnięcia i aktywność szkół Brak pracowni językowej w SP 1
Rozwinięta baza kulturalna na terenie
miasta Brak parkingu i zagospodarowania
skarp przy SP 1
Rekreacji i stowarzyszeń sportowych Konieczność modernizacji boiska i ogrodzenia Gimnazjum
Analiza sytuacji oświaty w mieście doprowadziła do wniosku, że dbałość o poprawę warunków nauczania była w ostatnich latach jednym z podstawowych priorytetów władz samorządowych. Nie oznacza to, że wszystko w tej dziedzinie udało się zrealizować – w dalszym ciągu w Czarnkowie brakuje przede wszystkim pracowni komputerowych i językowych. Dalszej rozbudowy, modernizacji i doposażenia wymaga baza kulturalna i muzealna na terenie miasta. Choć zaplecze sportowo-rekreacyjne w mieście jest
rehabilitacyjnego Kradzieże i wandalizm na terenie miasta
Posiadanie przez miasto mieszkań socjalnych
Spadek liczby większości popełnianych przestępstw
Wzrost wykrywalności przestępstw
Prewencyjne programy Policji
Na terenie miasta nie ma problemów z dostępem do podstawowych i specjalistycznych usług zdrowotnych. Aktywnie działa Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, współpracując z wieloma organizacjami pozarządowymi. Ograniczone środki na działalność, przede wszystkim z zakresu zadań zleconych powodują, że miasto nie jest w stanie w pełni pomóc wszystkim potrzebującym, jednak podejmuje się wiele inicjatyw w tej dziedzinie.
Na terenie miasta pojawiły się również w ostatnich latach zagrożenia związane z bezpieczeństwem mieszkańców, przede wszystkim kradzieże i wandalizm. Jednak instalacja kompleksowego systemu monitoringu wizyjnego miasta powinna po części przyczynić się do złagodzenia tych problemów. Na rozwiązanie czeka również kwestia braku obwodnicy i związanego z tym bardzo nasilonego ruchu samochodowego w centrum miasta
* * *
Zaprezentowane powyżej wyniki analizy sytuacji miasta, przeprowadzonej z udziałem jego mieszkańców, stały się podstawą procesu planistycznego, bowiem silne strony są tymi cechami, na których należy bazować planując dalszy rozwój miasta. Z kolei usunięcie bądź zniwelowanie braków i problemów to zadania, których realizacja powinna przyczynić się do lepszego zaspokajania potrzeb mieszkańców miasta.