w Polsce
W
alka o o c h r o n ę ś r o d o w i s k a l u d z k i e g o t r w a j u ż p o n a d sto lat i w s w o j e j przeszłości h i s t o r y c z n e j o b f i t o w a ł a w b a r d z o d r a m a t y c z n e z d a r z e n i a . Często ludzi, k t ó r z y w s k a z y w a l i i ostrzegali p r z e d g r o ż ą c y m i s k u t k a m i b u d u j ą c e g o się w i e l k i e g o p r z e m y s ł u p o s ą d z a n o o b r a k z r o z u m i e n i a dla p o s t ę p u t e c h n i c z n e g o l u b n a -w e t p u b l i c z n i e o ś m i e s z a n o n a s p o t k a n i a c h , k o n f e r e n c j a c h i i n n y c h ro-boczych n a r a d a c h . P o m i m o w s z y s t k o w i e l k i r u c h n a rzecz o c h r o n y p r z y r o d y i ś r o d o w i s k a c z ł o w i e k a r o z w i j a ł się z d o b y w a j ą c coraz w i ę c e j z w o l e n n i k ó w oraz p o w s z e c h n e u z n a n i e u w ł a d z p o l i t y c z n y c h i a d m i n i -s t r a c y j n y c h w c a ł y m k r a j u . U k o r o n o w a n i e m d ł u g o t r w a ł e j w a l k i o czyste p o w i e r z e , w o d ę i g l e b ę j a k r ó w n i e ż w s z y s t k i c h z a s o b ó w p r z y r o d y j e s t R a p o r t b y ł e g o S e k r e t a r z a G e n e r a l n e g o O r g a n i z a c j i N a -r o d ó w Z j e d n o c z o n y c h U ' T h a n t a ogłoszony w m a j u 1969 -r. n a XXIII S e s j i O N Z w N o w y m J o r k u .Raport stanowi najpoważniejsze ostrzeżenie i zarazem milowy krok w kierunku uzdrowienia istniejącej współcześnie sytuacji we wszystkich krajach świata bez względu na ustrój czy też światopogląd jaki reprezen-tują państwa członkowskie. Od tego jak dziś w dobie ekspansji przemysłu i urbanizacji będziemy ten problem rozwiązywali zależą losy nasze i na-szych przyszłych pokoleń. W materiałach VI Zjazdu PZPR oraz podjętej Uchwale problem ochrony środowiska człowieka znalazł żywe odbicie i w najbliższych latach 1972—1975 został objęty w planach gospodarczych, naukowych, w powiązaniu międzynarodowej współpracy. Jednym z pierw-szych poczynań w tym zakresie było powołanie w Katowicach Centrum Ochrony Środowiska przy pomocy specjalnego funduszu ONZ. Centrum prowadzi prace badawcze w oparciu o nowoczeną aparaturę kontrolno-po-miarową na odcinkach zatruwania przez przemysł powietrza, wód, gleby i zasobów przyrody. Wyniki badań w postaci ekspertyz będą służyły po-szczególnym resortom do podejmowania odpowiednich decyzji w zakresie prawidłowych rozwiązań naturalnego środowiska człowieka. Jak wiadomo perspektywy przyrostu ludności na kuli ziemskiej przewidują, iż w ciągu najbliższych 50 lat ludność świata przekroczy 7 miliardów, dlatego palącym problemem będzie zapewnienie tej wielkiej grupie społecznej dostatecznej ilości produktów żywnościowych, czystej wody i świeżego powietrza. Za-gadnienia ochrony naturalnego środowiska człowieka są regulowane przez prawo nakazujące obronę zdrowia ludzkiego przed niebezpieczeństwami jakie powstają w działalności gospodarczej i społecznej.
Przepisy w tym zakresie są bardzo liczne i dotyczą ochrony wod po-wietrza i gleby przed zanieczyszczeniem, hałasem, ochroną krajobrazu przestrzennego, tworzenia odpowiednich warunków dla wypoczynku, sportu i turystyki. Duże znaczenie m a j ą normy określające warunki którym mają odpowiadać obiekty i roboty budowlane objęte zarządzeniem Ministra Bu-downictwa (Dz. U. Nr 7, poz. 46 z dnia 31.1.1961 r.). Zarządzenie obejmuje problemy związane z lokalizacją inwestycji, zachowania ustalonych stref ochronnych, przestrzeni zagospodarowania zaplecza usługowego i j w m u r a -kaeyjnego. Drugą ustawą dotyczącą ochrony ^ w i e t r z ą atmosfeTycznego przed zanieczyszczeniem, jest zarządzenie z dnia 21. IV.1966 r^ (Dz u. nr 14, poz. 87). Ostatnio w Polsce zostały p o w o ł a n e dwa organy do koordynacji spraw z zakresu ochrony środowiska człowieka. Pierwszy z nich Komitet Naukowy „Człowiek i środowisko" działający przy Prezydium PAN (Uchwała nr 4/70 Prezydium PAN z d n i a 28 IV. 70 rok) D o * * d a n 'tego Komitetu należy i n i c j o w a n i e i koordynowanie b a d a n o charakterze komplek-sowym, opracowywanie ekspertyz i opimi naukowych w sprawach ochrony środowiska człowieka. Dla organów państwowych, zakładów pracy i
orga-n i z a c j ius p o ł e c z n y cpho i s k i ^ ^ ^ ^ ;
zarządzeniem nr 66 Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 VIIL 1970 r o k u
w celu koordynacji działalności w s z y s t k i c h resortow i ^ ^ H z v n a m d o cych się ochroną środowiska, współpracy w tej dziedzinie z międzynarodo-wymi organami oraz stałego czuwania nad postępem w tym
Komitet ustala główne kierunki b a d a n n a u k o w y c h w powiązaniu z planowymi zadaniami gospodarczymi w miastach i wsiach calego kraju W październiku 1972 roku z inicjatywy Wojewódzkiego Kormtetu Ochron, Środowiska Człowieka w Katowicach zorganizowano I Ogolnop.lski Prze gląd Filmów „Człowiek i jego środowisko", na którym zaprezentowano 31
filmów o tematyce powyższej. wrainwvch
Dro-W Przeglądzie udział wzięło 7 zawodowych wytworm ^ a j ° w y c h pro ponując 84 filmy, z których komisja zakwalifikowała do konkursui31 tytu-łów. J u r y konkursowe nagrodziło 17 filmów p r z y z n a j ą c diamentowe złote, srebrne i brązowe „Feniksy" oraz nagrody p i e n i ę z n e dla re^izatorow.
Towarzyszącą imprezą Przeglądu było sympozjum naukowe, w którym
udział wzięli przedstawiciele przemysłu, nauki, organizacji społecznych zajmujących się ochroną przyrody oraz działacze społeczno-polityczni ca-łego k r a j u .
Na sympozjum wygłoszono 7 referatów problemowych obejmujących następujące zagadnienia:
„Rekonstrukcja środowiska przyrodniczego Śląska i Zagłębia".
„Wpływ przemysłu na środowisko".
„Metody i formy społecznej ochrony przyrody".
Wpływ ośrodków przemysłowych na rozwój rolnictwa".
Gościom z całego k r a j u informacyjnie zorganizowano zwiad plene-rowy, w którym zapoznali się z możliwościami zagospodarowania środo-wiska poprzemysłowego w Chorzowie, Bytomiu, Rudzie Sl. i Katowicach.
Jednocześnie uczestnicy sympozjum mieli okazję zobaczyć 6 filmów zagra-nicznych poza konkursem obrazujących problematykę ochrony w ZSRR, Anglii, Szwajcarii, Japonii i NRD.
Na zakończenie należy podkreślić, iż Przegląd Filmowy jak też sym-pozjum cieszyły się dużym uznaniem społecznym i były dobrą okazją do szerszego zainteresowania problematyką ochrony przyrody szerokiego kręgu twórców filmowych, publicystów, ludzi nauki i przemysłu z całego kraju.
Wykaz ważniejszych tytułów filmowych obejmujących ochronę środo-wiska człowieka obejmuje:
1) „Brudne niebo" — realizacja Andrzej Szczygieł, prod. WFO Łódź 1968 r. dźw. barwny, 1 akt (10 min.).
Jest to filmowa refleksja na temat jednej z najgroźniejszych plag współczesnej przemysłowej cywilizacji: zanieczyszczania powietrza i zatruwania atmosfery gazami spalinowymi, szczególnie w wielkich ośrodkach przemysłowych. Film z a j m u j e się szkodliwym w p ł y w e m tych zjawisk na zdrowie człowieka oraz możliwościami zapobiegania.
2) „Cytat z raportu U'Thanta" — scenariusz i reż. A. Szczygieł zdj. B. Dzi-worski, prod. WFO Łódź 1972 r. b a r w n y 20 min
I o raz pierwszy w historii ludzkości pojawił się kryzys o zasięgu ogólnoświatowym. Dotyczy on stosunku człowieka do środowiska jako ubocznego skutku uprzemysłowienia i jednostronnego zastosowania zdobyczy techniki. Film apeluje o powstrzymanie tego procesu w imię obrony życia na Ziemi.
3 ) W <Ld ę" ~ s c e n a r- i real. B. Bączyński, prod. WFO Łódź 1970 r. dzw. barwny 11 min.
?r„z,e m y s 1 ł . pozwija się gwałtownie, potrzebując coraz więcej czystej wody, iłosc trujących ścieków rośnie. Dla ratowania wód kosztem
z ł o t y c h w. szybkim tempie powstają oczyszczalnie ścieków, neaiizatorzy zapoznają z kilkoma nowoczesnymi oczyszczalniami ście-ków między innymi w Blachowni Sl. i Ostrołęckiej Fabryce Celulozy.
4 )
2 f m i n
W d Z i W e S ł°
Ó C e" ~
r e a L R'
S t a n d o'
W F D W'
w a 1 9 7 1 r"
d a w"
c z"
b'
n r7° ™ ^Z a n iKC Z4S^n i a p o w i e t r z a na Śląsku i w innych ośrodkachE S ! y i k l e l e, m i e j,s c a r e a li z a t o r z y poświęcili informacji o środ-kach podjętych w celu polepszenia sytuacji w tym zakresie.
ö n r akciS O FPf ? H0 dHy- ~ Ve a l- G" B r u s s e' Pr o d" Lennauczfilm ZSRR, oprac. i>OF Łodz, dzw. barwny 15 min
Z r W ^ f - P O k,a z a n° Ż y w? k s i e^ Przyrody leśnej, tajemnicę życia
0 ^ t i biologiczną współ-6) „Oczyszczanie ścieków miejskich" - real. J. Gaus, WFO Łódź 1966 r.
dzw., cz. b. 15 min.
Film zapoznaje z różnymi metodami i techniką oczyszczania ścieków
miejskich. Wszystkie metody oczyszczania ścieków m a j ą na celu taką zmianę ich składu biologicznego i chemicznego aby po wpuszczeniu do rzeki czy jeziora nie zatruwały wody i nie zagrażały zdrowiu ludzi.
7) „Rekultywacja piasków" — real. W. Powada, WFO Łódź, 1970 r. dźw.
barwny 10'.
W filmie zapoznajemy się z pracami prowadzonymi przez zespół nau-kowców z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, zmierzającymi do przywrócenia piaskom wartości użytkowej. Pozytywne rezultaty prowadzonych eksperymentów mogą stać się w przyszłości niezmiernie ważne dla naszej gospodarki, ponieważ pozwolą na wykorzystanie nie-użytków, których liczba stale wzrasta na skutek powstawania nowych kopalń odkrywkowych.
8) „Zadrzewiajmy kraj" — real. J. Stefanowski, prod. WF „Czołówka 1969 r. dźw. cz. b. 15'.
Film p r o p a g u j e masowe zadrzewianie kraju, ukazując piękno zadrze-wionego krajobrazu, wskazując jednocześnie na duże korzyści jakie daje zadrzewienie dla gospodarki kraju.
9) „Barwy w przemyśle" — scenar. i reż. S. Kokosz, prod. WFO Łódź, dźw. cz. b. 9'.
Film mówi o wpływie kolorystyki wnętrz i oświetlania na zdrowie i wyniki pracy ludzi zatrudnionych w przemyśle.
10) „Człowiek w środowisku pracy" — real. R. Sobecki, WFO Łódź m i r . dźw. cz. b. 14'.
Badania lekarzy, fizjologów i psychologów nad wpływem hałasu, nie-prawidłowego oświetlenia, zapylenia otoczenia i długotrwałej niewy-godnej pozycji na organizm człowieka.
11) „Człowiek, dźwięk, praca" — J. Gaus, WFO Łódź 1972 r., cz. b. 18'.
Film zapoznaje z prowadzonymi pracami nad wyciszeniem hałasu, jak również z nowymi typami kasków dźwiękochłonnych.
12) „Hałas" — real. Z. Wdówkówna-Ołdak SMF — W-wa dźw., kol. 11'.
Film porusza w sposób dowcipny i groteskowy, aktualny problem współczesnego życia, u j e m n y wpływ hałasu na psychikę ludzką.
!3) „1 : 0 dla starości" — real. W. Rollny WFO Łódź, dźw. cz. b. 9'.
Racjonalny t r y b życia, prawidłowe odżywianie się, sen, częste kąpiele, gimnastyka przedłużają młodość a starość czynią użyteczną i przy-jemną.
!4) „Zarazki atakują człowieka" scenar. i real. Zb. Kiersztejn, WFO Łódź 70 r. dźw. cz. b. 15'.
Film informuje o sposobach przenoszenia zarazków i drogach zakażeń (duru brzusznego, tyfusu, czerwonki, błoninicy, odry) oraz o ich zapo-bieganiu.
15) „Zwalczajimy hałas" — real. J. Gaus, WFO Łódź, dźw. cz. b. 11'.
W filmie zapoznajemy się ze sposobami wyciszania hałasu rożnymi metodami na różnych stonowiskach pracy.
16) „Sam wśród ptaków" — real. J. Kidawa, WFD W-wa, dźw. barwny 14'.
Piękny portret człowieka oddanego bez reszty badaniom ornitologicz-nym. Jest nim Jerzy Noskiewiez, który z ramienia PAN prowadzi ob-serwację ptaków gnieżdżących się na jeziorze Swidmew woj szcze-cińskim. „Słowo o ziemi naszej" — Tatry — zdj. M. Wiesiołek WFD W-wa, cz. b. 12'. Film przedstawia panoramę Tatr, obraz Podhala, a komentarz przypomina kto i w jaki sposób sławił ich piękno.
A?