Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Opracowanie gminnego programu ochrony środowiska wynika z ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 1219 ze zm.). Niniejszy Program zgodny jest z powyższą ustawą oraz innymi dokumentami na szczeblu krajowym, wojewódzkim i powiatowym, w których poruszana jest szeroko rozumiana problematyka ochrony środowiska.

Program Ochrony Środowiska jest dokumentem strategicznym, odnoszącym się do aspektów środowiskowych. Dokument ten określa i systematyzuje działania środowiskowe, niezbędne do poprawy jakości życia i stanu środowiska na terenie gminy oraz przyczynia się do zapewniania jej zrównoważonego rozwoju.

Gmina Sokółka jest gminą miejsko-wiejską położoną w powiecie sokólskim, w województwie podlaskim. Większość obszaru gminy stanowią użytki rolne. Na obszarze gminy znajdują się obszarowe formy ochrony przyrody.

Gmina posiada sieć wodociągową i kanalizacyjną. Stopień zwodociągowania i skanalizowania gminy jest niewystarczający. Na terenie miasta Sokółka funkcjonuje sieć ciepłownicza, obsługiwana przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. Na pozostałym obszarze gminy, która nie została objęta siecią ciepłowniczą, budynki ogrzewane są za pomocą indywidualnych kotłowni i systemów grzewczych. W celach grzewczych najczęściej wykorzystywane są takie paliwa jak węgiel kamienny, miał węglowy oraz drewno. Na terenie gminy Sokółka nie funkcjonuje sieć gazowa. Na terenie gminy istnieje uporządkowany system gospodarki odpadami. W ramach regulaminu, właściciele nieruchomości są zobowiązani do utrzymania czystości i porządku.

Stan powietrza atmosferycznego, natężenie hałasu oraz stan wód powierzchniowych na terenie gminy poddawane są badaniom. Monitoringiem w tym zakresie zajmuje się WIOŚ w Białymstoku.

Roczna ocena jakości powietrza za rok 2020 r. w strefie podlaskiej wykazała przekroczenie następujących standardów imisyjnych: pył PM10, pył PM2,5, benzo(a)piren B(a)P.

Dla pozostałych zanieczyszczeń standardy imisyjne na terenie strefy podlaskiej były dotrzymane. W zakresie ochrony powietrza na terenie miasta i gminy Sokółka w latach 2019-2020 nie prowadzono badań monitoringowych na potrzeby jednostki samorządu terytorialnego. Na wymienionym obszarze nie są posadowione stacjonarne ani mobilne stacje pomiarowe, funkcjonujące w sieci Państwowego Monitoringu Środowiska. Zgodnie z Roczną oceną jakości powietrza w województwie podlaskim za rok 2020 teren gminy Sokółka znalazł się w obszarze przekroczeń poziomu celu długoterminowego ozonu oraz poziomu docelowego

Badania JCWP w ostatnich latach wykazały ogólny zły stan wód powierzchniowych na terenie gminy Sokółka.

Według map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, na terenie gminy Sokółka nie istnieje zagrożenie wystąpienia powodzi.

Następnie w ramach 9 obszarów interwencji wyznaczono cele, kierunki interwencji i zadania, które zostały zaprezentowane w formie tabelarycznej. Harmonogram planowanych działań obejmuje głównie zadania własne samorządu, ale także jednostek organizacyjnych i podmiotów działających na terenie gminy Sokółka.

Wdrażanie Programu odbywać się będzie przez stałe monitorowanie uzyskiwanych efektów z realizacji planowanych działań. Organ wykonawczy Gminy Sokółka odpowiedzialny będzie za sporządzanie i przedstawianie Radzie Miejskiej raportu z wykonania Programu, co 2 lata.

Monitoring będzie obejmował także bieżące kontrolowanie postępu w zakresie wykonania przedsięwzięć zdefiniowanych w przedmiotowym Programie.

7. Spis tabel

Tabela 1. Wykaz zadań zrealizowanych na terenie Gminy Sokółka w zakresie ochrony klimatu i jakości

powietrza oraz zagrożenia hałasem ... 11

Tabela 2. Położenie gminy Sokółka wg regionalizacji fizycznogeograficznej Polski ... 43

Tabela 3. Liczba ludności na terenie gminy Sokółka w latach 2016-2020 ... 43

Tabela 4. Ludność gminy Sokółka w latach 2016-2020 wg grup ekonomicznych ... 44

Tabela 5. Urodzenia żywe i zgony ogółem oraz przyrost naturalny na terenie gminy Sokółka w latach 2016-2020... 45

Tabela 6. Migracja na pobyt stały w gminie Sokółka w latach 2016-2020 ... 46

Tabela 7. Struktura działalności według sektorów na terenie gminy Sokółka w latach 2016 - 2020 .... 47

Tabela 8. Podział i liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy Sokółka w latach 2016 - 202048 Tabela 9. Zestawienie dróg publicznych przebiegających przez teren gminy Sokółka ... 51

Tabela 10. Wykaz instalacji solarnych i fotowoltaicznych na terenie gminy Sokółka ... 78

Tabela 11. Wynikowe klasy strefy podlaskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej za rok 2020 dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi ... 91

Tabela 12. Wynikowe klasy strefy podlaskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej za rok 2020 dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin .... 91

Tabela 13. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: Ochrona klimatu i jakości powietrza ... 92

Tabela 14. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: Zagrożenia hałasem ... 95

Tabela 15. Wyniki pomiaru monitoringu PEM na terenie gminy Sokółka w 2020 r. ... 97

Tabela 16. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: Pola elektromagnetyczne ... 97

Tabela 17. Charakterystyka jednolitych części wód powierzchniowych na terenie gminy Sokółka ... 99

Tabela 18. Wyniki oceny badanych w ostatnich latach jednolitych części wód powierzchniowych, których zlewnie położone są na terenie gminy Sokółka... 102

Tabela 19. Położenie gminy Sokółka względem JCWPd ... 106

Tabela 20. Ocena stanu JCWPd, znajdujących się na terenie gminy Sokółka ... 107

Tabela 21. Analiza SWOT dla obszarów interwencji: Gospodarowanie wodami ... 108

Tabela 22. System kanalizacyjny na terenie gminy Sokółka w latach 2016-2020 ... 109

Tabela 23. Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach dopływających i odpływających z oczyszczalni ścieków w roku 2020 ... 110

Tabela 24. Sieć wodociągowa na terenie gminy Sokółka w latach 2016-2020 ... 111

Tabela 25. Analiza SWOT dla obszarów interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa ... 111

Tabela 26. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: Zasoby geologiczne ... 117

Tabela 27. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: Gleby ... 117

Tabela 28. Odpady zebrane w ciągu roku z tereny gminy Sokółka ... 119

Tabela 29. Masa opadów odebranych od właścicieli nieruchomości ... 119

Tabela 30. Masa odpadów komunalnych zebranych w PSZOK ... 119

Tabela 31. Biodegradowalne oraz zmieszane odpady zebrane z terenu gminy Sokółka ... 120

Tabela 32. Masa wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Sokółka w [kg] – dane z bazy azbestowej ... 120

Tabela 33. Analiza SWOT dla obszarów interwencji: Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ... 121

Tabela 34. Lasy i grunty leśne na terenie gminy Sokółka ... 122

Tabela 35. Charakterystyka rezerwatu przyrody „Kozłowy Ług” ... 126

Tabela 36. Charakterystyka rezerwatu przyrody „Budzisk” ... 127

Tabela 37. Analiza SWOT dla obszarów interwencji: Zasoby przyrodnicze ... 134

Tabela 38. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: Zagrożenia poważnymi awariami ... 136

Tabela 39. Cele i kierunki interwencji oraz zadania Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy na lata 2022-2025 z perspektywą do roku 2029 ... 147

Tabela 40. Harmonogram realizacji zadań własnych wraz z ich finansowaniem Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Sokółka na lata 2022-2025 z perspektywą do roku 2029 ... 152

Tabela 41. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem ... 158

Tabela 42. Propozycje wskaźników monitorowania celów ... 164

8. Spis rysunków

Rysunek 3. Sieć dróg na terenie gminy Sokółka ... 67

Rysunek 4. Położenie gminy Sokółka na mapie energii wiatru w kWh/m² na wysokości 30 m nad poziomem gruntu ... 71

Rysunek 5. Położenie gminy Sokółka na tle okręgów geotermalnych Polski ... 74

Rysunek 6. Położenie gminy Sokółka na mapie temperatury na głębokości 2000 m p.p.t. ... 75

Rysunek 7. Położenie gminy Sokółka na mapie usłonecznienia na terenie Polski ... 76

Rysunek 8. Dzielnice rolniczo-klimatyczne Polski wg Okołowicza i D. Martyn ... 85

Rysunek 9. Mapa utworów przypowierzchniowych gminy Sokółka ... 113

Rysunek 10. Lokalizacja wyrobów azbestowych na terenie gminy Sokółka wraz z pilnością ich usunięcia ... 121

Rysunek 11. Mapa obszarów leśnych na terenie gminy Sokółka ... 123

9. Spis wykresów

Wykres 2. Udział poszczególnych grup ekonomicznych na terenie gminy Sokółka w ogólnej liczbie ludności w [%] w latach 2016-2020 ... 45

Wykres 3. Przyrost naturalny w gminie Sokółka w latach 2016-2020 ... 46

Wykres 4. Migracja na pobyt stały w gminie Sokółka w latach 2016-2020 ... 47

Wykres 5. Liczba podmiotów gospodarczych (wg sekcji PKD) w roku 2020 na terenie gminy Sokółka ... 49