W. C zerm iński odczytuje sprawozdanie z działalności Za

rządu Okręgowego w ciągu 1919 r. oraz sprawozdanie kasowe.

Zaznacza, iż Komisja Rewizyjna nie sprawdziła rachunków z po wodu wyjazdu z Lublina wszystkich jej członków. Proponuje, aby sprawdziła je nowo wybrana Komisja Rewizyjna.

Przewodniczący udziela głosu p. J. Głuszczowi, który wygła­

sza referat p. t. „Program pracy K ółek Rolniczych w dobie obecnej*.

R eferat p. J. O łu szćza (w streszczeniu). Stwierdzić musimy, że produkcja rolna stoi u nas obecnie bardzo nisko, do czego w znacz*

nym stopniu przyczynia się matę zainteresowanie społeczeństwa sprawami gospodarczemu Inaczej dzieje się w zachodniej Europie.

Kółka Rolnicze jako organizacja, mająca cele gospodarcze, muszę zajęć się podniesieniem u nas stanu rolnictwa. Trzy stoją obecnie przed nami zadania: 1) Zorganizowanie produkcji roślinnej, 2) zor­

ganizowanie produkcji zwierzęcej i 5) załatwienie spraw, bezpośre­

dnio lub pośrednio związanych z rolnictwem, jak oświaty, komuni­

kacji i t. p.

Podniesienie produkcji rolnej jest uzależnione do dwóch czyn*

ników: stanu kulturalnego gospodarzy i stanu technicznego war­

sztatów pracy.

Zadaniem Kółek Rolniczych będzie więc szerzenie oświaty ogólne) i fachowej i kultury organizacyjnej, która polega na tern, aby zebrania Kółek nie były traktowane, jak wiece, wyrażające tylko opinję w pewnych sprawach, lecz aby zniewalały swych członków do stwarzania konkretnych projektów w sprawach gospo­

darki rolnej i do wprowadzenia ich w życie.

Wyniki rolnictwa zależą nieiylko od tego, kto na ziemi pra­

cuje, lecz i od stanu warsztatu pracy. Tutaj rozróżnić musimy dziedzinę spraw drobnych, zależnych wyłącznie od gospodarza, jak ochrona narzędzi, odpowiednie zużytkowanie nawozów i t. p. « oraz sprawy trudniejsze do uskutecznienia, jak komasacja gruntów, melioracje pól i łąk i inne. Ulepszeń tych każde pojedyncze go­

spodarstwo nie jest w stanie przeprowadzić, i tutaj zaczyna się znów dziedzina zadań Kółek Rolniczych, które bądź samodzielnie, bądź przy pomocy uchwał, przesłanych Zarządom Okręgowym lub Zarządowi Centralnemu, są w stanie meljoracje te uskutecznić z mniejszym nakładem czasu i kosztów.

Kółka Rolnicze muszą przekonać gospodarzy, iż nie należy oszczędzać nakładów na podniesienie ogólnego stanu gospodarstw.

Widzimy to na przykładach gospodarstw mniejszych i większych, które muszą być parcelowane, ponieważ w odpowiednim czasie właściciele ich, obawiając się nowego spustoszenia kraju, nie po­

czynili nakładów na ich zagospodarowanie.

Wiąże się z tern sprawa kredytów dla drobnych rolników, o który było dotychczas bardzo trudno. Gospodarze muszą liczyć w tym względzie przedewszystkiem na swe własne kasy i banki współ- dzielcze oraz na pomoc ze strony sejmików powiatowych. Dzisiaj ceny na produkty rolne są wysokie, co tiomaczy poniekąd wy­

sokość cen za inwentarze i narzędzia rolne, na które gospodarstwa wydatkować muszą.

Wzrost produkcji rolnej związany jest ściśle z organizacją zbytu produktów rolnictwa i hodowli. Kółka Rolnicze muszą więc zająć się zakładaniem odpowiednich instytucji rolniczo-handlowych, które obsługiwać będą przedewszystkiem rynek wewnętrzny,

a z czasem zajmą się wywozem produktów rolnych za granicę*

Jest to dla nas kwestja ogromnej wagi, gdyż Polska musi zająć Odpowiednie stanowisko w handlu .międzynarodowym, będąc zaś krajem rolniczym, liczyć w tym względzie musi przedewszystklem na swe produkty rolne.

Zadanie więc Kółek Rolniczych jest zupełnie jasne. Muszą one prowadzić akcję kulturalno-oświatową, aby udostępnić włościa­

nom korzystanie z odpowiedniej literatury; winny nauczyć' rolników prowadzenia rachunkowości, zachęcać ich do podnoszenia warszta tów pracy przez czynienie odpowiednich nakładów, ułatwiać im tę pracę, ft następnie zbyt produktów rolnych.

Dzisiaj praca Kółek Rolniczych najlepiej przedstawia się w Poznańskiem. W Kongresówce i Małopolsce rezultaty jej nie są jeszcze zadawalające.

Dyskusję nad referatem p. Gluszcza odłożono na posiedzenie popołudniowe.

Prezydjum proponuje wysłać następujące depesze: * 1) Do Naczelnika Państwa — Warszawa — Belweder.

Zebrani na dorocznym Zjeździe Związku Kółek Rolniczych, delegaci Ziemi Lubelskiej, Podlasia i Wołynia oraz Związków M ło ­ dzieży W iejskiej, zgromadzeni w liczbie przeszło 600, ślemy Tobie, Naczelniku, wyrazy hołdu i uznania za Twoją pracę i za Twój przykład i serdeczne umiłowanie spraw naszych

ojczystych.-Ślubujemy Ci, iż w pracy naszej za Twoim pójdziemy przy­

kładem i nieść chcemy wśród braci naszych hasła pracy obowiązku i poświęcenia, a kresy nasze zdobywać chcemy miłością chrześci­

jańską i przykładem pociągającej kultury polskiej.

2) Sejm Ustawodawczy — Warszawa na ręce p. M arszałka.

Ślemy wyrazy hołdu z ■ zapewnieniem wiary, że mozolna bu- downlcza praca Wasza zjednoczy nas w wielkiem potężnem Pań stwie i da podwaliny do szczęśliwego rozwoju Narodu Naszego.

3)

Zebrani na dorocznym Zjeździe delegaci Kółek Rolniczych Ziemi Lubelskiej, Podlasia i Wołynia oraz Związków Młodzieży Wiejskiej, zgromadzeni w iiczbie przeszło 600, ślemy koleżeńskie pozdrowienia i życzenia pomyślnej pracy nad podniesieniem wsi polskiej i usamodzielnieniem ludu wiejskiego.

4)

Składamy Wam hołd i wyrazy uznania za wytrwałą Waszą pracę i zapewniamy Wa3, że murem stoimy za Wami w usiłowa­

niach Waszych zjednoczenia się narodowegą w jednem potężnem fyństw ie Polsk*em.

Wierzymy, że nieprzedawnione, bo w sercach wyryte prawa do narodowego wspólnego życia zwyciężą w ogniowej próbie ple­

biscytowej.

5> Straż Kresowa — Warszawa. Długa 50.

Zebrani w liczbie przeszło 600, delegaci Kółek Rolniczych Ziemi Lubelskiej, Podlasia i Wołynia oraz Związków Młodzieży W iejskiej, serdecznie dziękujemy za złożone nam życzenia. M y tutaj przede wszystkiem odczuć możemy doniosłość pracy Straży Kresowej. W Lubelskiem ona się zrodziła po pokoju Brzeskim, tutaj ona jedua z pierwszych budziła wiarę wśród mas ludu W prawa do naszej niepodległości i stąd promieniować zaczęła na kresy nasze.

Waszej młodzieńczej, serdecznej Wierze w posłannictwo Pol­

ski, Waszej budzącej, a niezmordowanej pracy na kresach, cześć składamy i życzymy dalszego rozwoju i wyniku, pełni zaufania do Waszych intencji, serc i prawości.

6) Wilkoński, Prezes Głównego Urzędu Ziemskiego— Warszawa.

Zebrani w liczbie przeszło 600, delegaci Kółek Rolniczych Ziemi Lubelskiej, Podlasia i Wołynia oraz Związków Młodzieży Wiejskiej serdecznie dziękujemy za życzenia i pamięć.

Tyś był nietylko naszym kierownikiem, lecz stokroć więcej, bo budzicielem, organizatorem i sercem naszem. Nie opuściłeś nas, tylko wziąłeś się do naicięższej roboty, do praktycznego przepro­

wadzenia reformy agrarnej. Przez długie lata pracy zdobyłeś sobie zaufanie, dające nam zupełną rękojmię, że co w dzisiejszych wa runkach można spełnić—to spełnisz. Szczęść Ci, Boże.

Zebrani przez aklamację przyjmują tekst depesz, poczem p. Czermiński podaje szczegóły dalszych obrad.

P. F Lechnicki proponuje, aby zebrani, nie poprzestając na depeszy do Rady Narodowej w Cieszynie, poparli akcję pleblscy tową, doraźną składką na powyższy cel. Propozycję tę zebrani przyjmują ż gorącem uznaniem.

Przewodniczący ogłasza przerwę obiadową, w czasie której obecni mogą nabywać bilety na wieczorowe przedstawienie W Teatrze Wielkim.

Dalszy ciąg obrad g. 4 pp.

Przewodniczący, p. Leon Hempel, podaje do wiadomości, (ź na akcję plebiscytową na Śląsku Cieszyńskim zebrano kor. 942, mk. 447, rb. 15.50, poczem otwiera dyskysję nad sprawozdaniem p. Czermińskiego i referatem p. Gtuszcza.

P. Jaruzelski charakteryzuje, ogólny stan rolnictwa u nas i zastanawia się nad tern, co należy czynić, aby zachować nleza leźność gospodarczą. Stwierdzając, iż mechaniczna praca na. roli jest u nas zaniedbana, podkreśla potrzebę nakładów pieniężnych

w celu podniesienia produkdi rolne). Rolnik winien więcej zwracać uwagi na szczegóły swego gospodarstwa, które duży wywierają wpływ na jego całość. Zwraca uwagę na to, iż w pracy Kółek Rolniczych minął okres narad—teraz trzeba czynów.

P. S m a ri otrzega, aby włościanie małorolni nie zwracali wię­

cej uwagi na oowiększanie swych gospodarstw, niż na ich celowe wyzyskanie. Głównem zadaniem Kółek Rolniczych nie jest dostar­

czanie kółkowi c z om produktów po cenach minimalnych, lecz sprawy dotyczące racjonalnego prowadzenia gospodarstw, wyzyska­

nia nieużytków, zakładania gospodarstw rybnych i t. p. M y nie rozu­

miemy znaczenia Kółek Rolniczych, żądamy ciągle zysków, zapo­

minając, iż z naszej wspólnej pracy korzystać powinniśmy nie my sami, lecz cały ogół. Nie żądajmy nigdy darmochy.

P. Wróbel Szczepan, zwraca uwagę na to, że o ile Kółka są nieczynne, nie możemy winić nikogo, tylko samych siebie. Zarządy Kółek winny zwoływać zebrania przynajmniej raz na miesiąc i po wspólnem porozumieniu rozdzielać pracę samodzielnie, nie ogląda­

jąc się na instruktorów, którzy ledynie dają wskazówki. Przyznaj­

my się szczerze, iż gospodarstwa nasze są zaniedbane z naszej własnej winy. Zwraca uwagę na nieumiejętne przechowywanie obor­

nika, nieumiejętnie prowadzone gospodarstwo mleczne i zupełne zoniedbanie sadownictwa. Zwraca się do delegatów, aby po powro­

cie ze Zjazdu zw ró cili' na te sprawy uwagę swych Kółek i wzywa Ich do wytężonej pracy. Porusza jeszcze inną kwestję: do Kółek Rolniczych i Związków Młodzieży Wiejskiej zakradła się polityka,, która wprowadza waśnie i rozdźwięk w pracy „tu niema Koloro­

wych, wszyscy jesteśmy jednacy” . I dziś gdy wojska nasze dotarły do morza, powinniśmy zakasać rękawy i wziąć się do pracy, aby jaknajwięcej produktów wywozić za morze. Jak dobiy gospodarz powinien dbać o wyżywienie swojej rodziny, tak my wszyscy nie możemy dopuścić, aby głód panował w naszym Kraju.

P. Szyszko Słuchając powitań różnych organizacji, można przypuścić, iż całe społeczeństwo bardzo przychylnie odnosi się do Kółek Rolniczych. W życiu jednakże życzliwości tej nie odczuwa­

my. Ministerstwo Aprowizacji działa bezwzględnie, egzekwując przy pomocy żołnierzy zboże kontyngentowe, nie licząc się z nierównym stopniem zamożności gospodarzy 1 nie dostarczając Kółkom wza- mian za to produktów pierwszej potrzeby. Rząd naznaczając zbyt nizkie ceny na zboże, zmusza małorolnych do potajemnego handlu po cenach paskarskich, aby gospodarstwo mogło wytrzymać rachu­

nek. Chociaż postom swoim daliśmy wskazówki, jednakże oni prze­

ciw temu me protestuią. Pan burmistrz zwrócił się z prośbą, abyś- my pamiętali o ludności miejskiej, nie zwraca jednak uwagi na to, że sklepy i banki w miastach nie przyjmują zniszczonych pieniędzy, narażając przez to ludność wiejską na miljonowe straty. Głównym

czynnikiem, który może wpłynąć na podniesienie stanu kulturalnego’

wsi jest nauczycielstwo ludowe. Rząd nie może jednak wymagać od nauczycielstwa bardzo wydajnej pracy, gdy pomimo zrozumienia potrzeby oświaty, mniej zwraca uwagi na uposażenie nauczyciela ludowego, niż np. prostego policjanta.

P. IV. Czermiński, przypomina, iż dyskusja winna się toczyć jedynie nad referatem p. Gluszcza i sprawozdaniem. Przedmówca nietvlko odbiegł od tematu, lecz starał się wyttomaczyć paskowanie i produktami rolnemi. Z naszego stanowiska obywatelskiego dopuścić do tego nie możemy. Mamy wiele trudności i niedomagań, ale znieść to musimy, jako naszą ofiarę dla dobra ogólnego. Dzisiaj mamy swój Sejm, swój rząd, więc powodu do rozpaczy niema; nie rządzi tu żaden okupant—musi być z czasem dobrze.