Kategorie wyceny do wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej do wartości godziwej
Na podstawie stosowanych metod ustalania wartości godziwej, poszczególne składniki aktywów/zobowiązań finansowych Grupa klasyfikuje do następujących poziomów:
Poziom 1 - ceny kwotowane na aktywnych rynkach,
Poziom 2 - techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych,
Poziom 3 - pozostałe techniki wyceny.
90 Poziom 1: Ceny kwotowane na aktywnych rynkach
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest bezpośrednio o ceny notowane (nieskorygowane) z aktywnych rynków dla identycznych aktywów lub zobowiązań. Do tej kategorii Grupa klasyfikuje instrumenty dłużne i kapitałowe, dla których istnieje aktywny rynek i dla których wartość godziwa ustalana jest na podstawie wartości rynkowej (ceny BondSpot, GPW, NYSE):
obligacje skarbowe w PLN w portfelu aktywów wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy oraz w portfelu aktywów finansowych wycenianych przez inne całkowite dochody,
akcje spółek giełdowych notowanych w notowaniach ciągłych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. oraz NYSE (udziały w spółce VISA) w portfelu aktywów wycenianych według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat oraz w portfelu aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez inne całkowite dochody,
dłużne papiery emitowane przez instytucje finansowe w portfelu aktywów finansowych wycenianych przez inne całkowite dochody.
Poziom 2: Techniki wyceny bazujące na obserwowalnych danych rynkowych
Aktywa i zobowiązana finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadku których wszystkie znaczące dane wejściowe są obserwowalne na rynku w sposób bezpośredni (jako ceny z serwisów informacyjnych Refinitiv (d. Reuters)/Bloomberg) lub pośrednio (na podstawie modelu zdyskontowanych przyszłych przepływów pienieżnych w oparciu o kwotowania stóp procentowych depozytów, OIS, IRS, FRA, basis swap, currency basis swap, punkty swapowe, rentowności obligacji skarbowych). Do tej kategorii Grupa klasyfikuje instrumenty finansowe, dla których brak jest aktywnego rynku:
obligacje skarbowe w EUR i USD, obligacje emitowane przez instytucje finansowe w PLN i EUR oraz bony pieniężne NBP w portfelu aktywów finansowych wycenianych przez inne całkowite dochody,
obligacje komunalne w PLN w portfelu aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej ze skutkiem wyceny odnoszonym do rachunku zysków i strat,
instrumenty pochodne.
Poziom 3: Pozostałe techniki wyceny
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadku których dane wejściowe nie bazują na możliwych do zaobserwowania danych rynkowych (dane wejściowe nieobserwowalne). W tej kategorii wycena wg modelu zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych w opraciu o kwotowania stóp procenowych depozytów, OIS, IRS, FRA, basis swap, currency basis swap, rentowności obligacji skarbowych jest korygowana o marżę na ryzyko. Do tej kategorii Grupa zaklasyfikowała:
obligacje komercyjne i komunalne oraz dłużne papiery emitowane przez instytucje finansowe w portfelu aktywów finansowych wycenianych przez inne całkowite dochody,
certyfikaty inwestycyjne oraz pozostałe akcje i udziały niebędące w obrocie publicznym zakwalifikowane do portfela aktywów finansowych wycenianych przez inne całkowite dochody oraz wycenianych do rachunku zysków i strat,
kredyty niespełniające testu spłaty tylko kapitału i odsetek w portfelu aktywów wycenianych według wartości godziwej ze skutkiem wyceny odnoszonym do rachunku zysków i strat.
Przeniesienia instrumentów pomiędzy Poziomem 1 a Poziomem 2 występują na podstawie dostępności z aktywnego rynku według stanu na koniec okresu sprawozdawczego. W 2018 r. w porównaniu do 2017 r. nastąpiło przeniesienie z Poziomu 1 do Poziomu 2 w zakresie obligacji komunalnej w PLN (wartośc bilansowa ekspozycji 42,2 mln PLN).
Przeniesienie z Poziomu 2 do Poziomu 3 następuje w sytuacji zamiany w wycenie czynnika obserwowalnego na nieobserwowalny lub zastosowania do wyceny nowego nieobserwowalnego czynnika ryzyka, które jednocześnie skutkuje istotnym wpływem na wycenę instrumentu. Przeniesienie z Poziomu 3 do Poziomu 2 następuje w sytuacji zamiany w wycenie czynnika nieobserwowalnego na obserwowalny lub gdy wpływ czynnika nieobserwowalnego na wycenę instrumentu przestaje być istotny. W 2018 r. w porównaniu do 2017 r. przeniesiono ekspozycje z tytułu instrumentów pochodnych z Poziomu 3 do Poziomu 2 uznając, że komponent ryzyka kredytowego jest znikomy. Przeniesienia pomiędzy poziomami wyceny następują w dacie i według stanu na koniec okresu sprawozdawczego.
91 Poniżej zaprezentowano wartości bilansowe poszczególnych kategorii aktywów i zobowiązań finansowych w podziale na poszczególne poziomy wyceny wg stanu na dzień 31 grudnia 2018 r.
Aktywa i zobowiązania
wyceniane do wartości godziwej na dzień 31.12.2018
Wartość
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu 979 480 605 978 875 0
- instrumenty dłużne 617 605 12 0
- pochodne instrumenty finansowe 978 863 0 978 863 0
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez
rachunek zysków i strat 740 141 25 106 130 430 584 605
- instrumenty dłużne 269 302 0 130 430 138 872
- instrumenty kapitałowe 25 106 25 106 0 0
- inne aktywa finansowe 445 733 0 0 445 733
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez
inne całkowite dochody 15 861 979 9 273 653 2 644 059 3 944 267
- instrumenty dłużne 14 754 676 8 230 242 2 644 059 3 880 375
- instrumenty kapitałowe 1 107 303 1 043 411 0 63 892
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane
w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 146 088 0 0 146 088
Aktywa wyceniane do wartości godziwej razem 17 727 688 9 299 364 3 753 364 4 674 960
Pochodne instrumenty finansowe 1 576 995 0 1 576 995 0
Zobowiązania do wartości godziwej razem 1 576 995 0 1 576 995 0
Aktywa i zobowiązania
wyceniane do wartości godziwej na dzień 31.12.2017
Wartość Aktywa finansowe wyznaczone przy początkowym ujęciu
jako wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz w kapitale dla Poziomu 3.
Typ instrumentu Zyski i straty ujęte w rachunku wyników Zyski i straty ujęte w kapitale
2018 2017 2018 2017
Obligacje komercyjne 42 444 74 255 -902 31 045
Obligacje komunalne 31 360 28 689 7 420 20 061
Akcje i udziały -70 2 288 4 459 47 320
Poniżej zaprezentowana została informacja na temat kupna, sprzedaży, emisji i rozliczeń dla Poziomu 3.
2018
Typ instrumentu Zapadłe Nowe emisje
Wyemitowane
92 2017
Typ instrumentu Zapadłe Nowe emisje
Wyemitowane i zapadłe w tym samym roku
Sprzedaże
Obligacje komercyjne 943 181 189 394 2 320 075 184 091
Obligacje komunalne 111 677 209 018 0 13 600
Aktywa i zobowiązania finansowe, które w sprawozdaniu z sytuacji finansowej nie są prezentowane w wartości godziwej
Dla wybranych grup instrumentów finansowych ze względu na brak oczekiwanych istotnych różnic pomiędzy wartością bilansową a wartością godziwą, wynikających z charakterystyki tych grup (np. krótkoterminowy charakter, wysoka korelacja z parametrami rynkowymi) oraz niskich rynkowych stóp procentowych przyjęto, że wartość bilansowa jest zgodna z wartością godziwą. Dotyczy to takich pozycji jak: kasa i środki w Banku Centralnym, depozyty i lokaty międzybankowe, zobowiązania wobec klientów.
Wycena ekspozycji kredytowych do wartości godziwej została przeprowadzona metodą dyskontowania oczekiwanych przyszłych strumieni pieniężnych, które były dyskontowane stopą procentową odpowiadającą danej transakcji kredytowej (z uwzględnieniem rynkowej wartości marży za ryzyko). W przypadku ekspozycji nieregularnych uwzględniono szacunek wartości bazujący na historycznych parametrach szkodowości podobnych ekspozycji.
Wartość godziwa aktywów Banku z tytułu dłużnych papierów wartościowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie została wyznaczona na podstawie techniki wyceny polegającej na dyskontowaniu przyszłych przepływów pieniężnych, przy czym jako krzywą projekcyjną wykorzystano krzywą bazującą na stawkach WIBOR do roku włącznie, stawki IRS powyżej 1 roku oraz stawki FRA, natomiast jako krzywą dyskontową wykorzystano krzywą bazującą na rentowności obligacji skarbowych przesuniętą o spread kredytowy.
Wartość godziwa zobowiązań Banku z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych została wyznaczona na podstawie:
kwotowań dostępnych w serwisie Catalyst – w przypadku obligacji znajdujących się w obrocie publicznym,
techniki wyceny polegającej na dyskontowaniu przyszłych przepływów pieniężnych – w przypadku pozostałych papierów, przy czym jako krzywą projekcyjną wykorzystano krzywą bazującą na stawkach WIBOR do roku włącznie, stawki IRS powyżej 1 roku oraz stawki FRA, natomiast, jako krzywą dyskontową wykorzystano krzywą bazującą na rentowności obligacji skarbowych przesuniętą o spread kredytowy.
Dla pozostałych składników aktywów i zobowiązań niewycenianych do wartości godziwej przyjęto, iż brak jest istotnych różnic między wartością godziwą składnika aktywów lub zobowiązań a jego wartością bilansową.
Poniżej zaprezentowano wartość godziwą aktywów i zobowiązań finansowych, których w sprawozdaniu z sytuacji finansowej nie prezentuje się w wartości godziwej.
Poziom hierarchii
wartości godziwej
31.12.2018 Wartość
bilansowa Wartość godziwa
Kasa, środki w Banku Centralnym 3 16 668 895 16 668 895
Należności od banków 3 8 364 968 8 365 956
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane
w zamortyzowanym koszcie 3 25 792 693 25 794 013
Należności z tytułu instrumentów dłużnych wycenianych
w zamortyzowanym koszcie 3 6 881 770 7 064 459
Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych
z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu 3 3 874 660 3 874 660
Zobowiązania wobec banków 3 3 879 221 3 879 221
Zobowiązania wobec klientów 3 47 637 298 47 637 298
Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych
z udzielonym przyrzeczeniem odkupu 3 5 214 051 5 214 051
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 1 1 397 038 1 407 034
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 3 4 390 171 4 421 576
93
Poziom hierarchii
wartości godziwej
31.12.2017 Wartość
bilansowa Wartość godziwa
Kasa, środki w Banku Centralnym 3 988 581 988 581
Należności od banków 3 3 247 473 3 247 473
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 3 27 223 753 27 506 769
Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych
z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu 3 2 105 540 2 105 540
Zobowiązania wobec Banku Centralnego 3 0 0
Zobowiązania wobec banków 3 3 594 140 3 594 140
Zobowiązania wobec klientów 3 33 692 320 33 692 320
Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych
z udzielonym przyrzeczeniem odkupu 3 7 573 820 7 573 820
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 1 2 407 405 2 420 673
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 3 3 891 910 3 912 695
Do wyceny emisji obligacji wyemitowanych przez Grupę Kapitałową wykorzystano, oprócz krzywych projekcyjnych opartych o kwotowania stawek WIBOR, rynkowe kwotowania stawek IRS i FRA oraz krzywych dyskontowych opartych o rentowności skarbowych papierów wartościowych, również spread kredytowy przesuwający krzywą dyskontową.
Spread kredytowy do wyceny został wyznaczony w oparciu o cenę emisyjną obligacji. Z uwagi na ten ostatni element wyceny, ponieważ nie jest on kwotowaniem obserwowalnym na rynku, wycena tych obligacji kwalifikuje się do Poziomu 3.