Rok 2012 został ogłoszony przez Parlament Europejski i Radę Unii Europej-skiej Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypo-koleniowej (ER 2012). Inauguracja polskich obchodów odbyła się w Minister-stwie Pracy i Polityki Społecznej. Międzynarodowa konferencja pt. „Zwiększanie aktywności osób starszych oraz solidarność międzypokoleniowa – podejście zintegrowane. Wyzwania dla Polski”, współorganizowana przez Kancelarię Pre-zydenta RP oraz MPiPS, odbyła się 7 marca w Pałacu Prezydenckim w Warsza-wie. Otworzył ją prezydent RP Bronisław Komorowski. Panel otwierający pro-wadził szef „Wiadomości” w TVP1 Piotr Kraśko.
Imprezy organizowane z rozmachem – zawsze otwierane przez ministrów – przygotowało kilka ministerstw56. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Naro-dowego zorganizowało m.in. ”60+ kultura” (w ostatni wrześniowy weekend se-niorzy mogli bezpłatnie lub za symboliczną opłatą skorzystać z oferty instytucji kulturalnych w całym kraju), darmowe wejścia do narodowych instytucji kul-tury w całym kraju dla seniorów i uczniów. Ministerstwo Spraw Zagranicznych przygotowało m.in. Festiwalu Filmoteki Europejskiej Fe Fest pokazujący filmy nawiązujące do ER 2012 oraz dyskusję „Kultura dla seniorów”.
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji razem ze Stowarzyszeniem „Miasta w Internecie” zapewnia wsparcie merytoryczne dla jednostek samorządu tery-torialnego, które planują lub rozpoczęły realizację publicznych inwestycji w in-frastrukturę na swoim terenie. Prócz tego przygotowało projekt „Latarnicy Polski Cyfrowej” – 3600 osób w całej Polsce, po przeszkoleniu, korzystając z pomocy merytorycznej, materiałów szkoleniowych i reklamowych, bezpłatnie szkoli po-kolenie 50+ w obsłudze komputera.57 Ambasadorami akcji są m.in. Lech Wałęsa, Anna Dymna oraz dziennikarze: Janina Paradowska, Beata Pawlikowska i Maciej Orłoś.
Prócz tego w całej Polsce odbywały się konferencje, zawody sportowe dla seniorów, konkursy, festiwale, czyli – jak nam się wydawało – dużo i głośno mó-wiło się o osobach starszych, ich potrzebach, prawach, opiece, aktywności, ak-tywizacji. Aż tu nagle: eureka! Starzejemy się, a tymczasem brakuje geriatrów, szpitali i oddziałów geriatrycznych, odpowiedniego sprzętu!
W styczniu 2013 w mediach zaczął królować, bowiem uwielbiany przez jednych, a nienawidzonych przez innych dziennikarzy, więc zawsze budzący emocje Jerzy Owsiak, szef Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, która wtedy zbierała pieniądze na sprzęt dla dzieci i…
56 Raport Ewaluacyjny Europejskiego Roku 2012 w Polsce dostępny na www.mpips.gpv.pl
57 www.latarnicy.pl
Jacek Żakowski58: W tym roku będziecie zbierali na szpitalne łóżka dla staruszków...
Jerzy Owsiak: Na oddziały. (…) Starszy człowiek przebywając w szpitalu spę-dza w łóżku przeciętnie ponad 23 godziny na dobę. Czyli jest przykuty do łóżka.
I na ogół opuszcza szpital w gorszym stanie ogólnym, niż kiedy tam przychodzi.
W Polsce człowiek starszy wchłania średnio pięć i pół leku na dobę. To jest chyba najwięcej w Europie.
Bo nie ma geriatrów mediujących między specjalistami nawzajem psu-jącymi sobie pracę.
I nie ma dobrej diagnostyki. Seniorzy szczególnie jej potrzebują, bo mają złożone choroby i często są w złym stanie ogólnym. Mówimy o wymianie 750 łóżek geria-trycznych (bo tyle ich tylko w Polsce jest) na nowoczesne, wyposażone w matera-ce przeciwodleżynowe, do niektórych jeszcze chmatera-cemy zainstalować ultrasonografy przyłóżkowe, żeby ten starszy człowiek mógł mieć komfort zaawansowanych badań na miejscu. Możemy technicznie postawić oddziały geriatryczne z głowy na nogi.
(…) Ale ważniejsza jest medialna tuba, którą mamy przy okazji finału. Bo jed-nocześnie zwracamy się do ministra zdrowia: proszę się zająć geriatrią, proszę uruchomić ścieżkę szybkiego przekwalifikowania internistów w geriatrów.
(…)Ale nie mówmy tylko o złych stronach. Mówmy też o tym, co dobre. O uni-wersytetach trzeciego wieku, których jest coraz więcej i które są niezwykle ważne dla bardzo wielu ludzi. Moja teściowa do takiego uniwersytetu chodzi. W Ameryce emeryci się spotykają na bingo, a u nas na uniwersytetach. To jest fantastyczne i to warto wspomagać. Najlepszym lekarstwem na starość jest aktywność. Anglicy mają instytucję doradcy pomagającego dostosować mieszkanie starszego czło-wieka. My wiemy, jakich mebelków potrzebują dzieci i jak ma wyglądać dziecięcy pokoik, ale nie myślimy o meblach i mieszkaniach dla seniorów. To się musi zmie-nić, żeby senior mógł sobie jak najdłużej sam radzić i zachować aktywność.(…)
Jerzy Owsiak stanie się teraz mesjaszem staruszków, który ich przepro-wadzi z dzisiejszych domów niewoli do emeryckiej ziemi obiecanej?
O dzieciach już powiedzieliśmy wszystko. Czas zająć się tymi, którzy są na dru-gim końcu życia. Ale może to jakoś samo zaskoczy i będzie się toczyło bez nas.
mieliśmy zbiorowy coming out polskich Żydów i mniejszości seksual-nych. Chcesz teraz zacząć wielki coming out staruszków, którzy się ukry-wają po domach.
Dzisiejszym seniorom wystarczy to ułatwić. (…)To już nie są ludzie, którzy najlepiej się czują zamknięci w czterech ścianach.
A nikt się dotąd za nimi nie ujmował. Jest Rzecznik Praw Dziecka, a Rzecznika Praw Staruszków nie ma.
Nikt nawet o tym nie pomyślał. Poza panią [Ireną] Lipowicz, [Rzecznikiem Praw Obywatelskich], która prawami seniorów się interesuje.
58 Rozmowa Jacka Żakowskiego z Jurkiem Owsiakiem, Kiedyś oddam czerwone spodnie, „Polity-ka” z 9 stycznia 2013.
To tylko jeden z wywiadów. Na działania Owsiaka, a więc i sprawy osób star-szych nie pozostało obojętne żadne medium.
Na pytanie „Gazety Wyborczej”59: „W czasach, w których dominuje kult młode-go ciała, będziesz mówił o starszych, nieładnych. Nie obawiasz się, że ludzie ogląda-jący telewizję zmienią kanał?”, Owsiak odpowiedział: „Absolutnie nie! Zbadaliśmy, jak społeczeństwo odbiera tematykę starości. Zdecydowana większość jest za tym, żeby o tych sprawach opowiadać, jedynie 2 proc. badanych oceniło ją negatyw-nie. Cóż, niech te 2 proc. herosów sprzedadzą swoją receptę na długowieczność, to wtedy pogadamy. (…) Nie zamierzamy opowiadać, jak to w kraju mamy wesoło, bo są Uniwersytety Trzeciego Wieku. Pokażemy, jak sytuacja wygląda i czego brakuje.
Większość ludzi to zainteresuje, bo w końcu każdy kiedyś będzie stary.”
Szczytny cel Orkiestry przyćmił jednak w mediach temat bardziej kontro-wersyjny. Owsiak w rozmowie z portalem dziennik.pl60 powiedział: „Osobiście dopuszczam taki sposób pomocy, bo ja to tak rozumiem – eutanazja to dla mnie pomoc starszym w cierpieniach”.
„Gazeta Polska Codziennie” pisała nawet, że WOŚP będzie zbierać datki na zakup sprzętu potrzebnego do przeprowadzania eutanazji. Tomasz Terlikowski, redaktor naczelny portalu Fronda61, zaproponował, by nie mówić o eutanazji, lecz o usypianiu staruszków niczym psy, bo taki język jest prawdziwszy.
Po raz kolejny temat osób starszych wywołał w mediach – tym razem jed-nak w kontekście aktywności – Krzysztof Materna. Wzorując się na amerykań-skim zespole Young@Heart złożonym z piosenkarzy-amatorów ze średnią ok.
80 lat, którzy objeżdżają świat z przedstawieniem, śpiewając standardy muzyki amerykańskiej, przygotował spektakl „Czas nas uczy pogody”62. Pokolenie 60+
śpiewa polskie szlagiery, m.in. „Jaskółkę uwięzioną” Stana Borysa, „Kiedy byłem małym chłopcem” Breakoutu, „Pod papugami” Czesława Niemena, „Konika na biegunach” Urszuli, „Jesteś lekiem na całe zło” Krystyny Prońko czy „Piechotą do lata” Bajmu.
Przy okazji na stronie Och-Teatru63 można zobaczyć filmiki, na których m.in. Maria Seweryn, i Krzysztof Materna mówią o starości. Materna: „Pewne jest, że dopadną mnie choroby, i że umrę, co jest naturalne. Ale na razie
sta-59 Rozmowa Anny Malinowskiej z Jerzym Owsiakiem, Kiedyś nie będzie Owsiaka, ale Orkiestra zo-stanie, „Gazeta Wyborcza” z 7 stycznia 2013.
60 Rozmowa Barbary Sowy z Jerzym Owsiakiem, Moja emerytura to są pieniądze poniżej godności, dziennik.pl
61 Rozmowa Moniki Olejnik z Joanną Senyszyn i Tomaszem Terlikowskim, „Kropka na i” z 3 stycz-nia 2013, tvn24.
62 „Czas nas uczy pogody”, reż. Krzysztof Materna, kierownictwo muzyczne Janusz Bogacki, Och-Teatr w Warszawie.
63 ochteatr.com.pl
rość mam w d…”. Filmik zainstalowany jest na portalu YouTube64 od począt-ku marca 2013. Do połowy listopada obejrzało go prawie 3 tys. osób. Mimo chwytliwego dla młodych odbiorców przekazu Materny, film ma tylko cztery lajki (cztery osoby kliknęły na znaczek oznaczający, że film im się podoba) i żadnego komentarza. Przykładowo film z piosenką „Czas nas uczy pogody”
wykonaną przez Dorotę Osińską i Natalię Sikorę w programie TVP2 „The Voice od Poland – Bitwa na Głosy” ma od kwietnia tego roku 973 770 odsłon, 7278 lajków i 906 komentarzy.