1 ) R e f e r a t p r e z . W . D r o ja n o w s k ie g o p. t. „ Z a g a d n ie n ie r ó w n o w a g i b u d ż e t o w e j m ia s t i f i n a n s ó w m ie js k ic h ł ą c z n ie z z a g a d n ie n ie m
i n w e s t y c y j m i e j s k i c h ” .
I. Zjazd, stwierdzając zachwianie równowagi budżetowej miast, wpływające ujemnie na całokształt życia gospodarczego i administracji publicznej, uznaje w interesie Państwa i Samorządu za konieczne zmo
bilizowanie wszystkich środków dla przywrócenia gospodarce miejskiej trwałych podstaw finansowych.
II. Zjazd stwierdza, że istniejący zanik inwestycyj miejskich jest zjawiskiem niepokójącem, bowiem powoduje nietylko zmniejszenie się roli gospodarczej miast, ale uniemożliwia im tworzenie nowych wartości gospodarczych ii kulturalnych w drodze racjonalnej akcji inwestycyjnej, ja k również nie pozwala na'zwiększenie stanu zatrudnienia, a w konsek
wencji zwiększenie liczby konsumentów.
II I. Zjazd stwierdza, że przyczyną zachwiania się równowagi bud
żetowej miast i zaniku ich akcji inwestycyjnej jest nietylko nadmierne zadłużenie niektórych miast, spowodowane nieekonomicznemi inwesty
cjami i wadliwą gospodarką w latach ubiegłych, tudzież ujemny wpływ kryzysu, ale przedewszystkiem przerost stale wzrastających ich obowiąz
ków ustawowych przy równoczesnem ograniczeniu ich uprawnień finan
sowych, połączonem ze sztywnością tych uprawnień oraz utratą samodzielności finansowej, a ponadto — brak zorganizowanego i dosto
sowanego do istniejących warunków kredytu inwestycyjnego. Zjazd wzywa miasta, by mimo tego nie ustawały w wysiłkach nad
zrównowa-191
żeniem swych budżetów i stworzeniem podstaw racjonalnej polityki
inwestycyjnej. ...
IV . Zjazd stwierdza, że spadek dochodów miast uniemożliwia im nietylko walkę z kryzysem gospodarczym, ale nawet łagodzenie jego skutków przez skuteczną akcję opieki społecznej i pomoc dla bezrobot
nych, tembardziej, że nasilenie potrzeb pod tym względem wzrasta m. in.
wskutek napływu zubożałej ludności rolniczej, pozbawionej dotychczas jakiegokolwiek zabezpieczenia i zmuszonej do poszukiwania w miastach środków do życia.
V. Zjazd zwraca się do Rządu z prośbą, by przy opracowywaniu norm i zarządzeń, dotyczących samorządu terytorjalnego, uwzględniano pomijany niejednokrotnie fa k t poważnych różnic co do stopnia nasilenia potrzeb publicznych i zdolności finansowych poszczególnych miast oraz stopień przeprowadzonego już przez, nie zmniejszenia wydatków, które to różnice praktycznie uniemożliwiają wykonanie przepisów, wydanych bez uwzględnienia koniecznej indywidualizacji stosunków.
V I. Uznając za konieczne wprowadzenie w całej pełni w życie prze
pisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o poprawie gospo
darki i finansów samorządowych, Zjazd zwraca się do Rządu z prośbą o uwzględnienie następujących postulatów:
1. Bezwzględne przestrzeganie zasady, wyrażonej w art. 69 ustawy o tymczasowem uregulowaniu finansów komunalnych, iż w razie nakła
dania na związki samorządowe nowych zadań, należy im zapewnić dostateczne źródła dochodowe na pokrycie zwiększonych wydatków, która to zasada dotychczas przestrzegana nie była, a czemu obecnie ma być położony kres, zgodnie z publiczmem oświadczeniem Pana Premjeia Prof. L. Kozłowskiego.
Zjazd uznaje za konieczne zastosowanie tej zasady nietylko do no
wych projektów ustaw, rozporządzeń i zarządzeń, powodujących dla miast nowe, względnie zwiększone wydatki, lecz i do tych przypadków, gdy ustawy, względnie rozporządzenia z mocą ustaw, zostały już wydane, lecz nie wprowadzone w pełni w życie spowodu braku rozporządzeń wykonawczych.
2. Zaniechanie dalszego umniejszania dotychczasowych ustawowych uprawnień finansowych miast. O ile zarządzenia, wypływające z polityki gospodarczej Rządu, mogą powodować zmniejszenie niektórych docho
dów miast, należy w każdym razie pozostawiać władzom miejskim conajmniej roczny okres czasu dla dostosowania ich budżetów do zmie
nionych warunków.
3. Przeprowadzenie w jaknajkrótszym czasie rew izji zadań i
czyn-192
ności miast, pociągających za sobą wydatki niezależne od woli ich orga
nów, a to w kierunku bądź uchylenia względnie ograniczenia tych zadań, bądź odmiennego ich podziału między miasta, inne związki samorządowe i Państwo, choćby nawet w drodze powołania specjalnych związków celo
wych, zwłaszcza dla spraw z zakresu opieki społecznej i szkolnictwa.
4. Zwiększenie stopnia elastyczności uprawnień finansowych miast przy równoczesnem zrównaniu ich między sobą pod względem możliwości stosowania tych uprawnień, lecz bez uszczuplania praw dotychczasowych, o ile są one stosunkowo większe; zwiększenie samodzielności finansowej, a nadto przywrócenie miastom prawa przymusowego ściągania ich wła
snych należności.
5. Umożliwienie miastom wydzielonym kontynuowania poboru t. zw.
specjalnych opłat drogowych narówni z powiatowemi związkami samo- rządowemi i zapewnienie miastom niewydzielonym conajmniej 50%- owego udziału we wpływach z tych opłat, pobieranych od ich mieszkań
ców przez związki powiatowe, gdyż obniżone już w niepokojącym stopniu wydatki miast na budowę i utrzymanie ulic i placów mogą ulec w naj
bliższym czasie zupełnej likw idacji, a to w związku z zamierzoną akcją zniesienia niektórych opłat miejskich (np. rogatkowe i t. p.), obciążają
cych m. in. ludność rolniczą, a przeznaczanych właśnie na te wydatki.
6. Udostępnienie m iastom niezbędnych środków finansowych n a : a) ukończenie rozpoczętych inwestycyj, względnie doprowadzenie nowopowstałych urządzeń do stanu używalności, bądź zlikwidowanie rozpoczętych inwestycyj w sposób gospodarczo uzasadniony,
b) podejmowanie nowych inwestycyj, odpowiadających dojrzałym potrzebom miast, przedewszystkiem zaś inwestycyj techniczno - sanitar
nych i drogowych,
a to m. in. przez :
przeznaczenie znacznej części wpływów z pożyczki inwestycyj
nej na zasilenie Funduszu Inwestycyjnego z przeznaczeniem odnoś
nych kwot wyłącznie na celowe inwestycje miejskie;
ułatwianie instytucjom kredytowym rozwinięcia szerokiej akcji pożyczkowej ;
umożliwienie tym instytucjom oraz dużym miastom nawiąza
nia bezpośredniego, kontaktu z. kapitałem zagranicznym, poszukują
cym lokaty na zdrowych zasadach;
udział Komunalnego Funduszu Pożyczkowo - Zapomogowego w gwarancjach spłaty pożyczek miejskich;
skoordynowanie polityki i akcji kredytowej w stosunku do 193
m iast, prowadzonej przez poszczególne powołane do tego instytucje publiczne;
dostosowanie w aru n kó w kredytu do charakteru poszczególnych rodzajów in w estycyj.
7. U tw o rzen ie Funduszu wyrównawczego dla niesienia pomocy f i nansowej miastom, które apowodu różnic w zdolnościach finansowych i nasilenia potrzeb nie mogą osiągnąć trw a łe j rów now agi, przyczem k u n - dusz ten mógłby powstać przez:
a ) częściowe przekształcenie istniejącego Komunalnego Funduszu
Pożyczkowo - Zapomogowego; ,
b) przekazanie na ten ceł należności m iast wobec Skarbu Państw a, o których m owa w a rt. 7 rozporządzenia o popraw ie gospodarki i fin a n sów zw iązków sam orządowych;
c) zasilanie go dotacjam i ze Skarbu Państw a, przeznaczonemi na ob
niżkę oprocentowania kredytów inwestycyjnych, przyczem Z ja z d s tw ie r
dza, że stworzenie takiego Funduszu w drodze ograniczenia dochodow m iast je s t w w arunkach dzisiejszych niemożliwe.
8. Nieczynienie trudności m iastom zadłużonym i nie posiadającym zrównoważonego budżetu w kierunku zwiększenia stopnia w ykorzystania przez nie przysługujących im z mocy ustaw upraw nień finansowych.
9. Położenie kresu obciążaniu organów m iejskich przez władze i in stytu cje publiczne naj różnorodniej szemi czynnościami bez dostatecznej
podstawy p raw n ej. ..
10. Powstrzymanie się władz nadzorczych od ingerencji, w kierunku zwiększania w ydatków lub w ykonyw ania przez m iasta czynności, względ
nie ograniczenie te j ingerencji w yłącznie do takich wypadków, w ktoryc
zagrożony je s t interes publiczny. . , .
11. Ograniczenie wysokości dopuszczalnego zajm ow ania nalezytosci m iast w Kasach Skarbowych.
12 Zaniechanie przez władze państwowe w y w ie ra n ia nacisku na m iasta celem uzyskiw ania od nich świadczeń, bądź bezpłatnych, bądź tez na w arunkach, nie będących w żadnym stosunku do w artości tych świad
czeń, oraz term inow e regulowanie należności m iast przez w ładze i ins y - tucje państwowe.
194
2 ) R e f e r a t p r e z . L. B a r c łs z e w s k S e g o p. t. „ M e t o d y p r a c y w g o s p o d a r c e m i e j s k i e j ” .
A. Zjazd Miast uchwala następujące wytyczne dla miast co do metod pracy w ich gospodarce:
I. Gospodarka każdego miasta powinna być oparta na stałym pla
nie gospodarczym, przyjętym przez radę miejską i uzgodnionym z wła
dzą nadzorczą.
Plan gospodarczy powinien zawierać wytknięcie liunłj rozwojowych gospodarki miejskiej w je j całokształcie i poszczególnych dziedzinach;
powinien on być wynikiem ustalenia przez organa miejskie lokalnych potrzeb, które dojrzały, względnie dojrzewają, ustalenia ich ważności i palności, a następnie kolejności podejmowania odnośnych zadań, wzgl.
ich zakresu oraz stopnia ich uwzględnienia w każdorocznych budżetach.
Przy układaniu planu gospodarczego, a następnie przy jego realizo
waniu, należy przestrzegać następujących zasad:
1) Zabudowa miasta i program inwestycyj miejskich, stanowiące część ogólnego planu gospodarczego miasta, powinny być oparte na pla
nach pomiarowych i planach zabudowania.
2 ) N ależy dążyć do posiadania przez m iasta technicznych projektów tych inwestycyj m iejskich, które zaliczone ziostały w planie gospodar
czym do najpilniejszych, niezależnie od tego, kiedy miasto będzie m iało możność w ykonania 'odnośnej in w estycji. M ia s ta powinny bardzo oględ
nie postępować p rzy wyborze p ro je k ta n ta i p rzy określaniu dla niego zadania.
3) Zasadą w gospodarce miejskiej powinno być utrzymywanie wy
datków zwyczajnych na koniecznym poziomie, a to celem ułatwienia two
rzenia nowych wartości gospodarczych przez podejmowanie przez miasta racjonalnych inwestycyj.
Inwestycje należy podejmować wtedy, jeżeli budżet wytrzyma obsłu
gę nowoprzyjętych zobowiązań.
195
4) Miasta powinny dążyć do posiadania i prowadzenia we własnym zarządzie przedsiębiorstw użyteczności publicznej, opartych na racjonal
nych podstawach. .
Polityka opłat i cen za korzystanie z usług i świadczeń tych przed
siębiorstw powinna godzić w sobie momenty fiskalne z momentami so
cjalnymi i z popieraniem wytwórczości w zakładach przemysłowych i ię- kodzielniczych, korzystających z usług przedsiębiorstw miejskich.
5) Miasta powinny bardzo oględnie postępować przy pozbywaniu się własnych terenów, zdatnych "pod zabudowę. Miasta większe, zwłaszcza zaś te, w których rozwija się ruch budowlany, powinny dążyć do two
rzenia zapasu takich terenów i prowadzić odpowiednią politykę terenową pod kątem widzenia potrzeb budownictwa mieszkaniowego i własnych, potrzeb publicznych.
6) W razie konieczności zmniejszenia wydatków nie należy zarowno przy układaniu, jak i przy wykonywaniu budżetów stosować mechanicz
nych redukcyj wydatków, a kierować się ustaloną w planie gospodarczym oceną stopnia ważności i pilności tych potrzeb publicznych, na zaspoko
jenie których przeznacza się odnośne kredyty.
W stosunkach miast z ich wierzycielami miasta obowiązuje zawsze solidność wykonywania przyjętych zobowiązań; w razie niemożności bez własnej winy dotrzymania przyjętych zobowiązań, miasta p-owunny dązyc do porozumienia się z wierzycielami.
II. Organa miejskie powinny stale pracować nad usprawnieniem administracji i gospodarki miejskiej oraz wszystkich, związanych z mą urządzeń, zakładów i przedsiębiorstw.
Do osiągnięcia tego celu należy dążyć następującemu drogami • 1) Należy stale podnosić poziom fachowy pracowników m iejski i i przez staranny dobór nowych pracowników pod względem ich kwahfi- kacyj oraz przez dokształcanie i przeszkalanie pozostałego personelu.
2) Miasta mniejsze, nieposiadająoe własnego personelu fachowego, względnie nieposiadająoe dostatecznie wykwalifikowanego takiego perso
nelu, powinny, przynajmniej doraźnie, korzystać z pomocy odpowiednio
w y k w a lif ik o w a n y c h osób, lub też na wspólny koszt organizować stałą obsługę ich potrzeb przez takie osoby.
3) Należy zwracać baczną uwagę na racjonalny podział pracy . oprzeć ten podział na zasadzie ograniczania liczby samodzielnych ko
mórek organizacyjnych, podległych bezpośrednio przełożonemu gminy.
4) Przełożony gminy nie powinien z reguły zajmować się bezposied- niem załatwianiem spraw urzędowych, a powinien opierać się P « d tym względem na odpowiednio wykwalifikowanych pracownikach miejskich.
196