Wpływ suplementacji HMB na wydolność aerobową

Jak wspomniano w części literaturowej dysertacji, wydolność aerobowa organizmu determinuje możliwość dostarczania energii, niezbędnej do wykonywania pracy mięśniowej, na drodze przemian tlenowych. Rozwinięty potencjał aerobowy pozwala bowiem na kontynuowanie intensywnego wysiłku fizycznego m.in. dzięki

zdolności organizmu do pobierania i dostarczania do komórek dużej ilości tlenu [132, 207, 212, 260, 383, 527].

Znaczenie wydolności aerobowej zwiększa się wraz ze wzrostem czasu trwania wysiłku, jest więc ona szczególnie istotna w sportach wytrzymałościowych, do których zaliczane jest m.in. wioślarstwo. Przewaga „energetyki tlenowej”, obserwowana w tej dyscyplinie sportu, wymaga właśnie wysokiego potencjału aerobowego wioślarzy, co potwierdzają obserwowane u tych sportowców wysokie wartości VO2max [9, 199, 316, 488].

Zdolność ustroju do wykonywania wysiłków charakterze tlenowym jest ważna również u zawodników uprawiających sporty walki. Wysoka wydolność tlenowa pozwala na prowadzenie długotrwałego wysiłku fizycznego, opóźnia wystąpienie progu przemian beztlenowych, warunkuje wydajność restytucji powysiłkowej i szybkość regeneracji organizmu (np. w trakcie przerw między rundami), determinującej zdolność sportowca do efektywnego podejmowania dalszej walki [140, 262, 272, 536].

W badaniach naukowych potwierdzono skuteczność niektórych suplementów oraz odżywek we wspomaganiu zdolności wysiłkowej i wydolności tlenowej organizmu sportowca [2, 78, 177, 211, 257]. Oddziaływanie to ma jednak głównie charakter pośredni, poprzez wpływ na masę i skład ciała, a także dostarczenie energii do pracy mięśni i tempo regeneracji, o czym już wspomniano w rozdziale 2.4. pracy.

Danych na temat wpływu suplementacji HMB na wydolność aerobową sportowców jest stosunkowo niewiele. Vukovich i Dreifort [508] w badaniach z udziałem 8 kolarzy wyczynowych, po dwóch tygodniach suplementacji HMB, stwierdzili znaczący (p<0,05) wzrost szczytowego poboru tlenu (VO2peak) i czasu osiągnięcia VO2peak odpowiednio o 4% i 3,6%. Ponadto, wartości tych wskaźników zwiększyły się istotnie (p<0,05) również w porównaniu do wyników uzyskiwanych przez kolarzy, którzy przez 2 tygodnie zażywali leucynę lub placebo. Podobne wyniki zaobserwowano w niniejszych badaniach, w których po 3-miesięcznej suplementacji zawodników preparatem HMB, VO2max zwiększył się znamiennie (o 3,28%), natomiast w grupie stosującej placebo stwierdzono jego nieznaczne obniżenie (o 0,64%). W cytowanych powyżej badaniach Vukovicha i Dreiforta, w trakcie testu wysiłkowego o wzrastającym obciążeniu wykazano, że stosowanie przez kolarzy HMB prowadziło do korzystnego zwiększenia progu mleczanowego, który wyrażony w %VO2peak wzrósł o 8,6%, jak również do opóźnienia początku akumulacji mleczanu we krwi (OBLA), obserwowanego przy wyższym o 9,1% poborze tlenu. Wyniki te

wydają się potwierdzać zaobserwowany przez autora niniejszej dysertacji wpływ suplementacji HMB na wzrost wydolności aerobowej sportowców. Po 3-miesięcznym okresie stosowania badanego preparatu, w porównaniu do placebo, stwierdzono bowiem wydłużenie czasu osiągnięcia progu wentylacyjnego (12,3%HMB vs -3,2%placebo) oraz zwiększenie obciążenia przy VT (10,1%HMB vs -2,3%placebo) i częstości skurczów serca przy VT (4,98%HMB vs -0,80%placebo).

Również Lamboley i wsp. [268], w opisywanych już badaniach, wykazali dodatni wpływ suplementacji HMB na wybrane wskaźniki wydolności aerobowej. U osób zażywających preparat HMB stwierdzono znaczący wzrost maksymalnego poboru tlenu średnio o 7,71 ml/kg/min, podczas gdy w grupie stosującej placebo wzrost ten był mniejszy i wynosił 4,37 ml/kg/min. W obu grupach stwierdzono również istotną poprawę progu wentylacyjnego, wyrażonego w ilości pobieranego przez organizm tlenu (ml/kg/min), przy czym u osób stosujących HMB VT obserwowano przy większym poborze tlenu (+11,1%HMB vs +9,0%placebo).

Uzyskane w niniejszej pracy przyrosty wartości VO₂max w grupie suplementowanej HMB nie były tak wysokie, jak w prezentowanych badaniach Lamboleya i wsp. Różnice te w dużej mierze mogą wynikać z faktu, że osoby biorące udział w badaniach Lamboleya i wsp. uprawiały sport rekreacyjnie, a co więcej, przez 6 miesięcy przed rozpoczęciem procedury badawczej nie mogły wykonywać treningów o charakterze aerobowym. Jeszcze raz należy podkreślić, że w niniejszych badaniach brali udział wytrenowani sportowcy, zachowujący reżim treningowy zarówno przed, jak i w trakcie całego eksperymentu. Nawet niewielki przyrost wydolności aerobowej można więc uznać w tej sytuacji za zjawisko wyjątkowo korzystne.

Z punktu widzenia sportów wytrzymałościowych ciekawe wydają się również badania na modelach zwierzęcych (szczurach) prowadzone przez Pinheiro i wsp. [371]. Wykazano w nich czterokrotny wzrost poziomu glikogenu i dwukrotny wzrost kumulacji ATP w mięśniach wolnokurczliwych (typu I), związanych z energetyką aerobową oraz zwiększenie wytrzymałości mięśni i ich odporności na zmęczenie po suplementacji zwierząt kwasem β-hydroksy-β-metylomasłowym. Wydaje się to sugerować, że skuteczność HMB we wspomaganiu wydolności zawodników może w jakimś stopniu wynikać ze zwiększenia zasobów energetycznych w mięśniach. Korzyści płynące z suplementacji HMB, w odniesieniu do zwiększenia wydolności aerobowej dowiedziono również w badaniach Millera i wsp. [317]. Stwierdzono w nich,

że konie otrzymujące HMB były w stanie pokonać dystans większy o 8%, w określonym czasie, w stosunku do koni, którym podawano placebo.

Czy w piśmiennictwie dostępne są również badania nie wykazujące korzystnego wpływu suplementacji HMB w tym zakresie? Jako potwierdzające taką tezę można by uznać pracę Portala i wsp. [378] oraz Knittera i wsp. [239]. Jednakże, w 7-tygodniowych badaniach z udziałem 29 elitarnych siatkarzy Portal i wsp. [378] pomimo, że nie wykazali statystycznie istotnych różnic we wzroście maksymalnego poboru tlenu, pomiędzy zawodnikami suplementującymi HMB i stosującymi placebo, to jednak w grupie otrzymującej HMB VO2max, było wyższe średnio o 1,5 ml/kg/min. Podobnie Knitter i wsp. [239] w grupie 13 osób, deklarujących uprawianie regularnych treningów biegowych (dystans≥48km tygodniowo), nie wykazali statystycznie istotnego wzrostu VO2max, po 1,5-miesięcznej suplementacji HMB w porównaniu do badanych otrzymujących placebo (+1,8ml/kg/minHMB vs +1,1ml/kg/minplacebo). Nie zaobserwowano również różnic średniego czasu pokonania dystansu w 20-kilometrowym biegu między badanymi grupami (115,7min_HMB vs 111,8min_placebo). Brak skuteczności HMB w przypadku badań Knittera i wsp. może jednak wynikać z faktu, że grupa otrzymująca HMB była istotnie starsza (36 lat_HMB vs 26 lat_placebo) oraz przebiegała w ciągu tygodnia dystans mniejszy o około 4km.

Biorąc pod uwagę wyniki własnych badań, jak i dostępnych w piśmiennictwie, autor pracy skłonny jest uznać, że suplementacja HMB może w określonych warunkach przyczyniać się do wzrostu wydolności aerobowej sportowców wyczynowych.