Wskaźniki kapitału społecznego

Ostatecznie w niniejszej pracy wykorzystano 19 wskaźników, pochodzących z pięciu źródeł (tab. 3.6). Liczba wskaźników jest różna w zależności od poziomu analizy. Dla województw (16 jednostek) badania są prowadzone przy użyciu

wszyst-Tab. 3.5. Mierniki kapitału społecznego dostępne w Polskim Generalnym Sondażu Społecznym

Miernik Dostępne lata Dostępny poziom agregacji

statystycznej Jak często spotyka się Pan(i) w celach

towarzyskich z krewnymi? 1999, 2002 województwo

Jak często spotyka się Pan(i) w celach

towarzyskich z sąsiadami? 1999, 2002 województwo

Jak często spotyka się Pan(i) w celach

towarzyskich z innymi znajomymi? 1999, 2002 województwo

Jak często wychodzi Pan(i) do kawiarni lub

restauracji? 1999, 2002 województwo

Jak często uczestniczy Pan(i) w mszach

i nabożeństwach? 1999, 2002, 2005, 2008 województwo

Czy należy Pan(i) do związku zawodowego? 1999, 2002, 2005, 2008 województwo Ogólnie rzecz biorąc, czy uważa Pan(i),

że można ufać większości ludzi, czy też sądzi Pan(i), że w postępowaniu z ludźmi ostrożności nigdy za wiele?

1999, 2002 województwo

Źródło: opracowanie własne.

kich 19 wskaźników, dla podregionów statystycznych (66 jednostek) – 12 wskaźni-ków z 4 źródeł, a dla powiatów (379 jednostek) – 7 wskaźniwskaźni-ków z 3 źródeł.

Tab. 3.6. Wskaźniki kapitału społecznego wykorzystane w niniejszej pracy wraz z poziomem ich analizy²

Nazwa

wskaźnika Konstrukcja wskaźnika Źródło

danych

Poziom analizy

województwa podregiony powiaty

stow_gus średnia liczba fundacji oraz stowarzyszeń i orga-nizacji społecznych zarejestrowanych w systemie REGON w latach 2002–2007

na 10 tys. mieszkańców

GUS x x x

art_czlonk średnia liczba członków zespołów artystycznych w latach 2003, 2005 i 2007 na 10 tys. mieszkań-ców

GUS x x x

zaint_czlonk średnia liczba członków kół i klubów zaintereso-wań w latach 2003, 2005 i 2007

na 10 tys. mieszkańców

GUS x x x

sport_czlonk średnia liczba członków klubów sportowych w

la-tach 2002, 2004 i 2006 na 10 tys. mieszkańców GUS x x x stow_ngo.pl liczba organizacji pozarządowych

zarejestrowa-nych w bazie ngo.pl, które zarejestrowały lub zaktualizowały wpis w latach 2000–2009 (stan na I 2009) na 10 tys. mieszkańców

ngo.pl x x x

opp_ngo.pl liczba organizacji pożytku publicznego upraw-nionych do otrzymywania 1% podatku za 2008 rok na 10 tys. mieszkańców

ngo.pl x x x

kosc_czlonk liczba członków organizacji parafi alnych w 2005

roku na 100 mieszkańców ISKK x x x

stow_czlonk średnia liczba członków organizacji, stowarzy-szeń, partii, komitetów, rad, grup religijnych, związków lub kół w latach 2003, 2005 i 2007 na 100 respondentów²

Diagnoza

Społeczna x x

udzial_spol średni odsetek respondentów, którzy angażowali się w działania na rzecz społeczności lokalnej (gminy, osiedla) w latach 2000, 2003, 2005 i 2007

Diagnoza

Społeczna x x

udzial_zebr średni odsetek respondentów, którzy w ostatnim roku przed badaniem brali udział w zebraniu publicznym poza miejscem pracy w latach 2003, 2005 i 2007

Diagnoza

Społeczna x x

przyjaciele średnia liczba przyjaciół w latach 2000, 2003, 2005 i 2007

Diagnoza

Społeczna x x

2 Respondenci mogli zadeklarować członkostwo w jednej, dwóch lub trzech i większej liczbie organizacji.

zaufanie_diagn średni odsetek respondentów, którzy na pytanie:

„Ogólnie rzecz biorąc, czy uważa Pan/Pani, że można ufać większości ludzi, czy też sądzi Pan/

Pani, że w postępowaniu z ludźmi ostrożności nigdy za wiele?” odpowiedzieli: „Można ufać większości ludzi”, w latach 2003, 2005 i 2007

Diagnoza

Społeczna x x

spotk_krewn średni odsetek respondentów, którzy spotykali się towarzysko z krewnymi co najmniej kilka razy w miesiącu w latach 1999 i 2002

PGSS x

spotk_sąsiad średni odsetek respondentów, którzy spotykali się towarzysko z sąsiadami co najmniej kilka razy w miesiącu w latach 1999 i 2002

PGSS x

spotk_znajom średni odsetek respondentów, którzy spotykali się towarzysko ze znajomymi co najmniej kilka razy w miesiącu w latach 1999 i 2002

PGSS x

spotk_kaw średni odsetek respondentów, którzy chodzili do kawiarni lub restauracji co najmniej kilka razy w miesiącu w latach 1999 i 2002

PGSS x

udzial_msza średni odsetek respondentów, którzy uczestniczy-li w mszy lub nabożeństwie co najmniej 2–3 razy w miesiącu w latach 1999, 2002, 2005 i 2008

PGSS x

zwzaw_czlonk średni odsetek respondentów, którzy należeli do związku zawodowego w latach 1999, 2002, 2005 i 2008

PGSS x

zaufanie_pgss średni odsetek respondentów, którzy na pytanie:

„Ogólnie rzecz biorąc, czy uważa Pan/Pani, że można ufać większości ludzi, czy też sądzi Pan/

Pani, że w postępowaniu z ludźmi ostrożności nigdy za wiele?” odpowiedzieli: „Można ufać większości ludzi”, w latach 1999 i 2002

PGSS x

Źródło: opracowanie własne.

Zgodnie z wcześniejszymi założeniami badawczymi wskaźniki pochodzą z całego okresu, dla którego są dostępne dane o wzroście gospodarczym, czyli z lat 2000–2007.

Zebrane wskaźniki opisują również różne teoretyczne elementy kapitału społecznego (tab. 3.7). W większości są to zmienne obrazujące jego aspekt strukturalny, czyli powiązania społeczne. Część z nich to powiązania o charakterze bardziej otwartym (pomostowym), pozostałe – bardziej zamkniętym (wiążącym). Na podstawie prac te-oretycznych i empirycznych (Putnam, 2000; Bartkowski, 2005; Herbst, Swianiewicz, 2008) do pierwszego rodzaju można zaliczyć zaangażowanie w działalność stowa-rzyszeń, organizacji pozarządowych czy grup o charakterze hobbystycznym, a także zmienne opisujące powiązania społeczne o charakterze luźnych więzi, np. ze znajo-mymi. Wśród powiązań wiążących znajdą się kontakty o charakterze przyjacielskim i sąsiedzkim, członkostwo w grupach kościelnych czy też członkostwo w związkach zawodowych. Dodatkowo dwie zmienne opisują aspekt normatywny kapitału spo-łecznego, czyli zaufanie społeczne.

Warto również zwrócić uwagę, że zmienne opisujące powiązania społeczne są mierzone na różnych poziomach szczegółowości (tab. 3.8). Wśród tych odnoszących się do powiązań społecznych w ramach grup, można wyróżnić takie, które mierzą je jedynie na poziomie liczby takich instytucji, oraz takie, które mierzą liczbę ich człon-ków. Pozostała część wskaźników obrazuje powiązania społeczne spoza uczestnictwa w grupach. Wśród nich są opisujące liczbę osób uczestniczących w sieciach powią-zań oraz opisujące częstość kontaktów rodzinnych, sąsiedzkich, przyjacielskich itp.