2.1. Przedmiot i cel opracowania
Przedmiot opracowania stanowi „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Włodowice na lata 2019-2022 z perspektywą do 2026 roku”, który jest kontynuacją
„Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska na lata 2015-2018 z perspektywą na lata 2019-2022 dla Gminy Włodowice”.
W związku z upływem okresu obowiązywania poprzedniego programu ochrony środowiska, który obowiązywał dla gminy, zaszła konieczność aktualizacji tego strategicznego dokumentu.
Podstawowym celem sporządzenia i uchwalenia POŚ jest realizacja przez jednostki samorządu terytorialnego polityki ochrony środowiska zbieżnej z założeniami najważniejszych dokumentów strategicznych i programowych. POŚ stanowi podstawę funkcjonowania systemu zarządzania środowiskiem spajającą wszystkie działania i dokumenty dotyczące ochrony środowiska i przyrody na szczeblu danej JST.
2.2. Podstawa prawna opracowania
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2019, poz. 1396 ze zm.) organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych. Projekty programów ochrony środowiska podlegają zaopiniowaniu przez:
• ministra właściwego do spraw środowiska – w przypadku projektów wojewódzkich programów ochrony środowiska;
• organ wykonawczy województwa – w przypadku projektów powiatowych programów ochrony środowiska;
• organ wykonawczy powiatu – w przypadku projektów gminnych programów ochrony środowiska.
Organ zobowiązany do sporządzenia programu ochrony środowiska zapewnia możliwość udziału społeczeństwa, na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2018, poz. 2081 ze zm.), w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska.
Programy ochrony środowiska uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy/miejska.
Z wykonania programów organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy/miejskiej.
2.3. Metodyka opracowania
„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Włodowice na lata 2019-2022 z perspektywą do 2026 roku” opracowany został na podstawie metodyki określonej w publikacji Ministerstwa Środowiska pn. „Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska” (Warszawa, 2 września 2015 r.). Zgodnie z wytycznymi MŚ programy ochrony środowiska powinny cechować się:
• zwięzłością i prostotą;
• spójnością z dokumentami strategicznymi i programowymi;
• konsekwentnym i świadomym stosowaniem terminów;
• oparciem na wiarygodnych danych;
• prawidłowym określeniem celów.
Wytyczne Ministerstwa Środowiska opisują również zalecaną strukturę programów ochrony środowiska, obszary interwencji oraz przykładowy katalog wskaźników monitorowania postępów wdrażania POŚ.
Opracowanie programu poprzedzone zostało pozyskaniem niezbędnych materiałów i informacji m.in. od następujących jednostek i podmiotów: Urzędu Gminy Włodowice, Starostwa Powiatowego w Zawierciu, Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach, Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Katowicach, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach, PGW Wody Polskie RZGW w Poznaniu i Warszawie, Nadleśnictwa Siewierz i Koniecpol, Głównego Urzędu Statystycznego oraz od innych jednostek działających na terenie gminy (w tym zarządców infrastruktury technicznej).
2.4. Podstawowa charakterystyka Gminy Włodowice
Analizowana jednostka jest gminą wiejską położoną w północno-wschodniej części województwa śląskiego (w powiecie zawierciańskim). Lokalizację Gminy Włodowice na tle województwa śląskiego przedstawiono na kolejnej rycinie.
Rysunek 1. Położenie Gminy Włodowice na tle województwa śląskiego
Źródło: http://mapy.geoportal.gov.pl
Sieć osadniczą Gminy Włodowice tworzy 10 następujących sołectw: Góra Włodowska - Wieś, Góra Włodowska – Kolonia, Hucisko, Skałka-Kopaniny, Morsko, Parkoszowice, Rudniki, Rzędkowice, Włodowice oraz Zdów. Powierzchnia analizowanej jednostki wynosi 77 km2, co sytuuję gminę na 69. pozycji w województwie śląskim (na 167 gmin). Liczba ludności Gminy Włodowice wynosi 5 224 osób (dane GUS stan na 31.12.2018 r.). Pod względem liczby ludności gmina zajmuje dopiero 149. miejsce w województwie. Gęstość zaludnienia analizowanej jednostki wynosi jedynie 68 osób/km2 (143. miejsce w województwie).
Największy udział w strukturze użytkowania gruntów Gminy Włodowice zajmują użytki rolne – około 51 % (w tym grunty orne – 40 %) oraz grunty leśne i zadrzewione – 38 %.
Powierzchnia gruntów zabudowanych i zurbanizowanych stanowi na terenie gminy około 8 % powierzchni.
Wykres 1. Struktura użytkowania gruntów Gminy Włodowice
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Zgodnie z danymi GUS (stan na 31.12.2018 r.) na terenie Gminy Włodowice zarejestrowanych jest 446 podmiotów gospodarczych, z czego najwięcej – 114 w sekcji G (handel hurtowy i detaliczny). Na terenie analizowanej jednostki nie ma zarejestrowanych podmiotów gospodarczych zatrudniających powyżej 50 pracowników. Pod względem liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców gmina zajmuje 97. miejsce w województwie.
Cechy charakterystyczne Gminy Włodowice (zgodnie ze stroną www.wlodowice.pl)
Głównym bogactwem gminy jest krajobraz, największą atrakcją turystyczną są Skałki Rzędkowickie. To grupa skalnych ostańców i bloków skalnych zbudowanych z wapieni skalistych.
Walorem przyrodniczym związanym z budową geologiczną obszaru jest obecność skamieniałości, głównie amonitów (amonit widoczny jest w herbie gminy). Skałki są jedną z najpiękniejszych i największych grup skalnych na Wyżynie Krakowsko – Częstochowskiej, w kształcie kilometrowej długości muru skalnego górującego nad okolicą. Ze względu na różnorodność form, kształtów i wysokości poszczególnych skał oraz południową ekspozycję jest to jedno z najlepszych miejsc do uprawiania wspinaczki skalnej. W Rzędkowicach nieopodal skałek powstało gminne pole namiotowe, gdzie mogą zatrzymać się turyści. Amatorzy kąpieli wodnych i wędkarstwa mogą odpocząć nad zbiornikami wodnymi w Rudnikach i Włodowicach. Ponadto warto zwiedzić Źródła Białki Zdowskiej, które mieszczą się na wschód od Zdowa. Podstawowym kierunkiem rozwoju gminy jest turystyka. W gminie rozwija się baza agroturystyczna, wybudowano pole namiotowe oraz nowoczesną salę sportową przy gimnazjum we Włodowicach posiadająca siłownię, ściankę wspinaczkową czy salę rehabilitacyjną. Na terenie gminy znajduje się jedna z największych w Polsce hodowli kóz.
51%
38%
8%
2% 1%
użytki rolne
grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione grunty zurbanizowane
nieużytki pozostałe