zawodowej
Zależy to przede wszystkim od stopnia niepeł-nosprawności. Dla lepszej rewalidacji społecz-nej najbardziej optymalna jest nauka w szko-łach masowych. Niemniej jednak w przypadku młodzieży niewidomej i niedowidzącej, głuchej i niedosłyszącej lub dla uczniów z niepełno-sprawnością narządu ruchu, zwłaszcza z powo-du uszkodzenia rdzenia kręgowego, nauka zawodu w szkolnictwie masowym bywa wręcz niemożliwa. Dlatego też istnieje w Polsce wiele placówek kształcących uczniów z tymi wadami.
Są to szkoły, które dostosowują treści i metody pracy do potrzeb edukacyjnych i możliwości rozwojowych uczniów. Poza dokumentacją medyczną zakwalifikowanie do tej formy kształ-cenia wymaga orzeczenia publicznej poradni psychologiczno–pedagogicznej.
W przypadku szkolnictwa specjalnego, ważna wydaje się znajomość Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 roku w sprawie warunków organizowa-nia kształceorganizowa-nia, wychowaorganizowa-nia i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostoso-wanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U.
Nr 19, poz. 166).
Rozporządzenie określa warunki organizowa-nia kształceorganizowa-nia, wychowaorganizowa-nia i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedosto-sowanych społecznie, wymagających
stosowa-32
nia specjalnej organizacji nauki i metod pracy, między innymi w:
•
szkołach specjalnych wszystkich typów, w tym szkołach przysposabiających do pra-cy, oraz oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych;•
specjalnych ośrodkach szkolno–wychowaw-czych;•
specjalnych ośrodkach wychowawczych;•
ośrodkach umożliwiających dzieciom i mło-dzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży upo-śledzonym umysłowo ze sprzężonymi nie-pełnosprawnościami, realizację obowiązku szkolnego.Szkoły specjalne oraz oddziały specjalne w szkołach ogólnodostępnych organizuje się dla dzieci i młodzieży:
•
niesłyszących,•
słabosłyszących,•
niewidomych,•
słabowidzących,•
z niepełnosprawnością ruchową,•
z upośledzeniem umysłowym w stopniulek-•
z upośledzeniem umysłowym w stopniu kim, umiarkowanym lub znacznym,•
z autyzmem,•
ze sprzężonymi niepełnosprawnościami,•
z chorobami przewlekłymi,•
z zaburzeniami psychicznymi,•
niedostosowanych społecznie,•
zagrożonych niedostosowaniemspołecz-•
zagrożonych uzależnieniem,nym,•
z zaburzeniami zachowania.Charakterystykę tych grup młodzieży i opisy metod pracy z nimi prezentuje Ministerstwo
Edukacji Narodowej (por. „Jak organizować edu-kację…” 2010). Pod pojęciem uczniów ze spe-cjalnymi potrzebami edukacyjnymi, rozumie się w tym opracowaniu, zarówno dzieci, które posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia spe-cjalnego, jak i te, które mają trudności w realizacji standardów wymagań programowych, wynika-jące ze specyfiki ich funkcjonowania poznawczo – percepcyjnego. W opisach poszczególnych grup wyróżnia się też ważne dla kształcenia, a występujące często symptomy, świadczące o możliwościach i postawach uczniów.
•
Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, to najliczniejsza grupa wróg niepełnosprawnych. W tej grupie są również uczniowie, gdzie to upośledzenie jest jednym z symptomów niepełnosprawno-ści ruchowej (np. przy mózgowym porażeniu dziecięcym lub autyzmu). Zaburzenia rozwo-jowe u tych uczniów mają globalny charakter, obejmując percepcję, pamięć, spostrzeganie, uwagę, myślenie, mowę, sprawności moto-ryczne i manualne, ale także sferę motywacyj-ną: chęć uczenia się, kontrola emocjonalna, krytycyzm, potrzeba osiągnięć. Ich graniczne możliwości intelektualne są porównywalne do jedenasto lub dwunastoletnich dzieci pra-widłowo rozwiniętych. Może to wpływać na trudności w nauce wszystkich przedmiotów.•
Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, których możliwości edukacyjne są obniżone na skutek dużych nieprawidłowości rozwo-ju psychofizycznego, występujące jeszcze ostrzej, niż w grupie opisanej wyżej. Eduka-cja ich polega głównie na uczeniu całościo-wym, sytuacyjnym, zadaniocałościo-wym, przygoto-wującym do w miarę samodzielnego doro-słego życia.Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnychPozazdrowotne kryteria wyboru zawodu i szkoły przez młodzież...
3
33
•
Uczniowie niewidomi to grupa, do której zalicza się zarówno tych, którzy zupełnie nie widzą, lub gdy ich ostrość wzroku nie przekra-cza 1/20 normalnej ostrości widzenia po zasto-sowaniu szkieł, albo gdy ich pole widzenia ogranicza się do przestrzeni zwartej w 20%.•
Uczniowie słabowidzący, to tacy, któ-rych ostrość widzenia po korekcie szkłami dochodzi do 0,3 pełnej ostrości. Mogą mieć:uszkodzone widzenie obwodowe (widze-nie lunetowe), trudności z porusza(widze-niem się w przestrzeni, synchronizacja i koordynacją ruchów, mroczki (ciemne plamki przed ocza-mi), oczopląs, zaburzenia w adaptacji oka do zmiennego oświetlenia, światłowstręt, daltonizm, zaburzenia akomodacyjne. Pra-ca z uczniem niewidomym i słabowidzą-cym wymaga od nauczycieli wyczulenia na występowanie również takich zaburzeń, jak drażliwość, krótki czas koncentracji uwagi, męczliwość, zmniejszona ruchliwość, trud-ności w poruszaniu się w przestrzeni i wyko-nywaniu codziennych czynności.
•
Uczniowie niesłyszący i słabosłyszący.Istotny wpływ na funkcjonowanie ucznia z wadą słuchu, ma rodzaj uszkodzenia słu-chu, moment wyposażenia go w aparat słuchowy lub wszczepienia implantu śli-makowego. Wczesne usprawnienie słuchu znacznie wpływa pozytywnie na umiejęt-ność różnicowania bodźców słuchowych, rozwój mowy, komunikacje społeczną. W tej dziedzinie ważne są preferencje do porozu-miewania się z użyciem mowy (co znacznie rozszerza możliwości kontaktów interperso-nalnych) czy też korzystanie z języka gesto-wo – mimicznego.
•
Uczniowie z autyzmem. Cechami wspól-nymi zaburzeń autystycznych są poważne i rozległe deficyty w zachowaniachspołecz-nych, opóźnienia i deficyty w kształtowaniu się i używaniu mowy, ograniczone, sztyw-ne i powtarzające się zachowania Ponadto u osób z autyzmem często odnotowuje się zachowania agresywne, autoagresyjne i destrukcyjne, padaczkę i obniżone możli-wości intelektualne. Uczniowie ci nie przeja-wiają na ogół żadnej inicjatywy, a pozosta-wieni sami sobie stereotypowo powtarzają te same czynności, nie potrafią też przenosić umiejętności nabytych uprzednio do funk-cjonowania w innych sytuacjach. Wymaga-ją stałej rehabilitacji i stymulacji dotykowo – słuchowej.
•
Uczniowie z niepełnosprawnością rucho-wą, wyróżnia ich duża różnorodność zarówno schorzeń i zdarzeń powodujących ograniczenia, sam rodzaj uszkodzenia, rów-nież dotyczący układu nerwowego, okresu w jakim doszło do niepełnosprawności oraz samego jej stopnia (lekka, umiarkowana, znaczna), postępu (bądź nie) działań reha-bilitacyjno – usprawniających. Szczególnie trudne są przypadki uczniów ze stwardnie-niem rozsianym i mózgowym porażestwardnie-niem dziecięcym. Niepełnosprawność ruchowa wpływa na funkcjonowanie szkolne (aktyw-ność szkolna i nabywanie doświadczeń wią-że się z ruchem), rozwój i zaburzenia mowy, kształtowanie się lokomocji, manipulacji, rozumienia stosunków przestrzennych, zdol-ności obserwacyjne z uwagi na uszkodzenie ruchomości gałek ocznych. Występująca dodatkowo synkinezja (dodatkowe niekon-trolowane ruchy) jeszcze bardziej pogłębia czas wykonywanych czynności i funkcjo-nowanie szkolne ucznia. Często towarzy-sząca mózgowemu porażeniu dziecięcemu padaczka, i przyjmowane leki przeciwpa-daczkowe wpływają niekorzystnie na procesy3
poznawczo – intelektualne. W stosunku do tych uczniów, w przebiegu edukacji, ważne jest przygotowywanie ich do funkcjonowa-nia w życiu społecznym, wśród rówieśników a nie tylko w ramach najczęściej orzekanego nauczania indywidualnego.
•
Uczniowie z chorobami przewlekłymi, to na ogół uczniowie, których stan zdrowia umożliwia naukę w szkołach ogólnodostęp-nych, w tych integracyjnych., przy czym powinni korzystać w nich z różnych form pomocy psychologiczno–pedagogicznej.Choroba przewlekła, to zaburzenie, które ma charakter trwały, lub utrzymuje się latami, spowodowane nieodwracalnymi zmianami patologicznymi. Należy pamiętać o tym, że uczeń przewlekle chory, z uwagi na rodzaj choroby, przyjmowane leki, może mieć pro-blemy z aktywnością na lekcjach, koncentra-cją uwagi, pamięcią, symptomy słabszego samopoczucia lub nagłego pogorszenia się stanu zdrowia, utrudnienia związane z wolniejszym funkcjonowaniem na lek-cjach, lub z eliminacją braków, wynikających z absencji. Trudności mogą tez wynikać ze słabszej wydolności fizycznej, braku inte-gracji z klasą, czy znacznie ograniczonym uczestniczeniem w imprezach szkolnych. Do grupy chorób przewlekłych z pewnością zali-czymy większość schorzeń, które omawiam w Rozdziale poświęconym biomedycznym podstawom poradnictwa zawodowego.
Szczególną uwagę należy tu poświęcić takim jednostkom chorobowym, jak: cho-roby układu nerwowego, nowotwory, rzenia psychiczne, wady genetyczne, zabu-rzenia systemu wydzielania wewnętrznego, choroby układu krążenia, oddechowego, moczowego i nerek.
•
Uczniowie niedostosowania społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społecz-nym. Wszelkie zaburzenia zachowania i dewiacje, spowodowane czynnikami biop-sychicznymi lub środowiskowymi, wpływają na kontakty społeczne, brak asymilacji, nie-dostosowanie społeczne, nie realizowanie obowiązku szkolnego. Jeżeli zaburzeniom tym, nie towarzyszą nieprawidłowości soma-tyczne, funkcje szkoły – poza dydaktyką, sprowadzają się głównie do realizacji pro-gramów psycho - edukacyjnych, w zakresie psychoterapii i profilaktyki niedostosowania społecznego i uzależnień.Kształcenie dzieci i młodzieży niepełnospraw-nej oraz niedostosowaniepełnospraw-nej społecznie w szko-łach specjalnych i oddziaszko-łach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych jest prowadzo-ne nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia:
1) 18. roku życia – w przypadku szkoły podsta-wowej;
2) 21. roku życia – w przypadku gimnazjum;
3) 2. roku życia – w przypadku szkoły ponad-gimnazjalnej.
Oddziały specjalne w przedszkolach ogólno-dostępnych, szkoły specjalne, w tym szkoły specjalne działające w ośrodkach oraz oddzia-ły specjalne w szkołach ogólnodostępnych powinny zapewnić:
•
realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego;•
odpowiednie warunki do nauki, sprzęt spe-cjalistyczny i środki dydaktyczne;•
realizację programu wychowania przed-szkolnego, programu nauczania, programu wychowawczego i programu profilaktyki, odpowiednich dla danego rodzaju niepełno-sprawności i stopnia upośledzeniaumysło-Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnychPozazdrowotne kryteria wyboru zawodu i szkoły przez młodzież...
3
35 wego, z wykorzystaniem odpowiednich form
i metod pracy dydaktycznej i wychowawczej;
•
wielospecjalistyczną ocenę poziomu funk-cjonowania ucznia dokonywaną na danym etapie edukacyjnym, nie rzadziej niż raz w roku, przez nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem, będącą podstawą opracowania i modyfikowania indywidual-nego programu edukacyjindywidual-nego określającego zakres oraz rodzaj zajęć rewalidacyjnych, zgodnie z jego indywidualnymi potrzeba-mi edukacyjnypotrzeba-mi i możliwościapotrzeba-mi psychofi-zycznymi;•
udzielanie pomocy rodzicom (prawnym opiekunom) dzieci i młodzieży niepełno-sprawnych oraz niedostosowanych społecz-nie, w zakresie doskonalenia umiejętności niezbędnych we wspieraniu ich rozwoju;•
integrację ze środowiskiem rówieśniczym;•
przygotowanie do samodzielności w życiu dorosłym.Istotne jest również to, że warunki i formę egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu maturalnego, a także egzaminu potwierdzającego kwalifika-cje zawodowe oraz egzaminu z przygotowa-nia zawodowego i egzaminu z nauki zawodu, dostosowuje się do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia lub absolwenta niepełnosprawnego lub niedostosowanego społecznie, na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalne-go. Uczniowi posiadającemu takie orzeczenie, przewodniczący szkolnego zespołu egzamina-cyjnego, w porozumieniu z okręgową komisją egzaminacyjną, powinien zapewnić warunki i formę przeprowadzenia sprawdzianu lub egza-minu odpowiednio do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych
uczniów lub absolwentów, z uwzględnieniem rodzaju ich niepełnosprawności, w szczególno-ści przez:
•
zminimalizowanie ograniczeń wynikających z niepełnosprawności, wykorzystanie odpo-wiedniego sprzętu specjalistycznego i środ-ków dydaktycznych;•
odpowiednie przedłużenie czasu przewi-dzianego na przeprowadzenie sprawdzianu lub egzaminu.Dotyczy to szczególnie uczniów niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzą-cych, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, przystępujących do sprawdzianu lub egzaminu. Dla nich przygotowuje się zestawy zadań dostosowane do rodzaju ich niepełno-sprawności. Dla absolwentów niesłyszących, posiadających orzeczenie o potrzebie kształce-nia specjalnego, przystępujących do egzaminu maturalnego z języka polskiego, historii, wie-dzy o społeczeństwie i języka obcego nowożyt-nego, przygotowuje się arkusze egzaminacyjne dostosowane do rodzaju ich niepełnosprawno-ści. W czasie przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminów, należy zapewnić obecność spe-cjalisty z zakresu danej niepełnosprawności, w szczególności: oligofrenopedagoga, tyflope-dagoga, surdopedagoga oraz tłumacza języka migowego, jeżeli jest to niezbędne dla uzyska-nia właściwego kontaktu z uczniem lub absol-wentem niepełnosprawnym.
Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej opracowuje szczegółową informację o sposobie dostosowania warunków i formy przeprowa-dzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwier-dzającego kwalifikacje zawodowe do potrzeb uczniów i absolwentów niepełnosprawnych
36
oraz niedostosowanych społecznie i podaje ją do publicznej wiadomości na stronie interne-towej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, nie później niż na 12 miesięcy przed terminem sprawdzianu lub egzaminu.
Przepisy określają też liczebności uczniów w poszczególnych rodzajach szkół. I tak np.:
•
w szkołach dla niewidomych i słabowidzą-cych od 8 do 10 uczniów,•
w szkołach dla niesłyszących i słabosłyszą-cych od 6 do 8 uczniów,•
w szkołach dla przewlekle chorych od 10 do 16 uczniów, w tym w szkołach dla dzie-ci z zaburzeniami psychicznymi od 6 do 8 uczniów,•
w szkołach dla niepełnosprawnych ruchowo od 8 do12 uczniów.W sposób szczegółowy skala objęcia kształce-niem młodzieży w placówkach nie ogólnodo-stępnych została przedstawiona w Informacji Rządu RP z 2 czerwca 2007 roku, dotyczącej dzia-łań podejmowanych na rzecz realizacji posta-nowień Uchwały Sejmu RP z dnia 1 sierpnia – „Karta praw osób niepełnosprawnych” (Sejm RP, Druk Nr 1999 z 25 czerwca 2007 r.). Z przed-stawionych tam danych wynika, że w roku 2006 funkcjonowało w Polsce 253 szkół specjalnych.
W 375 oddziałach w gimnazjach specjalnych było 3602 uczniów, w których kształciło się 56763 uczniów, a w 3058 oddziałach w specjal-nych szkołach ponadgimnazjalspecjal-nych – 3091 uczniów, natomiast w oddziałach integracyjnych i ogólnodostępnych kształciło się 65071 uczniów.
W oddziałach przysposabiających do pracy, po szkole podstawowej, naukę kontynuowało w tym czasie 7018 uczniów. W roku akademickim 2006/2007 we wszystkich typach uczelni wyż-szych studiowały 19923 osoby niepełnosprawne.
Dla rozstrzygnięcia dylematu, jaka szkoła będzie dla uczniów niepełnosprawnych najbardziej wskazana, istotne sugestie podaje S. Kotowski (por. 1998). Według tego autora dla uczniów niewidomych i słabowidzących szkoła specjal-na, dla młodzieży z tymi schorzeniami, może zapewnić lepsze warunki pobierania nauki, ze względu na środki dydaktyczne dostosowane do potrzeb nauczania oraz realizacja przedmio-tów rehabilitacyjnych jak orientacja przestrzen-na, pismo punktowe, samoobsługa itd. oraz pomoc tyflopedagogów.
Podobne korzystniejsze warunki nauki zawodu i dostosowanie metod i oprzyrządowania do niepełnosprawności występują w szkołach spe-cjalnych, kształcących młodzież z innymi uszko-dzeniami organizmu.
Niemniej, aby uczeń mógł uczyć się w takiej szkole, najczęściej musi zamieszkać poza domem, co może powodować: rozluźnienie więzi rodzinnych, funkcjonowanie w swoistej kulturze internatowej, ograniczenie kontaktów ze zdrowymi rówieśnikami, przyzwyczajenie do odmiennych warunków życia itp.
Z drugiej strony nauka w szkołach masowych, dostępnych dla ogółu uczniów, może z kolei narazić młodego człowieka na obniżenie pozio-mu wymagań stawianych przez współczują-cych nauczycieli (i w stosunku do samego sie-bie), konieczność unikania niektórych zajęć itp.
Może także prowadzić do kształtowania nega-tywnych cech osobowości, jak np. nadmierne oczekiwanie pomocy od kolegów lub postawy roszczeniowe.
S. Kotowski proponuje, aby wykształcenie ogólnokształcące młodzież z dysfunkcją
wzro-Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnychPozazdrowotne kryteria wyboru zawodu i szkoły przez młodzież...
3
37 ku zdobywała w szkołach masowych, mając
naturalne kontakty z młodzieżą pełnosprawną i lepsze przygotowanie do studiów wyższych.
Zawód natomiast korzystniej jest zdobywać w specjalnych szkołach zawodowych, gdzie stosowane są w procesie nauczania specjalne metody i techniki.
Inną propozycją kształcenia są klasy integra-cyjne. Należy pamiętać, że klasy integracyjne, to grupy uczniów o różnych możliwościach rozwojowych. Uczą się tam uczniowie zdrowi i niepełnosprawni z różnymi zaburzeniami i defi-cytami zdrowotnymi. Powstają one na wyraźne zapotrzebowanie środowiska, za zgodą i
akcep-tacją rodziców, władz oświatowych i samorzą-dowych. W rozdziale VII przedstawione zostaną zasady kierowania uczniów niepełnosprawnych do tych placówek. Ubolewać jedynie należy nad faktem, że mimo iż ta forma kształcenia znalazła swoją pełną akceptację na poziomie przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów, to w szkołach na wyższych poziomach kształcenia jest jeszcze w tzw. powijakach. Świadczy o tym poniższe zestawienie, uzyskane z ankiet odesłanych przez same placówki w roku szkolnym 2009/2010, zbieranych przez Pracownię Wspomagania Rozwoju i Integracji w Centrum Metodycznym Pomocy Psychologiczno–Pedagogicznej.
Województwo Przedszkola Szkoły
podstawowe
Gimnazja Szkoły ponadgimnazjalne
Razem
Dolnośląskie 12 31 19 7 69
Kujawsko-Pomorskie 23 34 23 5 85
Lubelskie 23 37 21 9 90
Lubuskie 9 22 11 2 44
Łódzkie 19 42 18 2 81
Małopolskie 37 65 50 9 161
Mazowieckie 55 102 53 15 225
Opolskie 16 17 11 0 44
Podkarpackie 2 19 5 4 30
Podlaskie 9 24 21 4 58
Pomorskie 8 76 35 4 123
Śląskie 53 77 54 8 192
Świętokrzyskie 7 14 12 3 36
Warmińsko-Mazurskie 9 27 19 3 58
Wielkopolskie 42 59 40 10 151
Zachodniopomorskie 21 44 17 7 89
Razem 345 690 409 92 1536
Tabela 2 Placówki prowadzące kształcenie integracyjne w Polsce
38
Wprawdzie powyższe dane mogą być traktowa-ne jedynie orientacyjtraktowa-ne (nie wszystkie placów-ki odpowiedziały na anplaców-kietę), to wynika z nich zarówno duże zróżnicowanie ilości placówek w poszczególnych województwach, jak też mała liczba tych placówek w formach kształcenia ponadgimnazjalnego na terenie całego kraju.
Uwzględniając w propozycjach dla uczniów, kształcenie w oddziałach integracyjnych, warto pamiętać, że wiek ucznia może tam wynosić:
•
do 1 r ż. w szkole podstawowej,•
do 21 r. ż. w gimnazjum,•
do 2 r. ż. w szkole ponadgimnazjalnej.W oddziałach tych liczba uczniów powinna wynosić od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych.
Przy analizowaniu kształcenia zawodowego, dla ucznia z różnymi dysfunkcjami zdrowotnymi, celem poradnictwa zawodowego jest udziele-nie pomocy w wyborze właściwego zawodu, odpowiadającemu jego sprawnościom psy-chofizycznym, intelektualnym i potencjalnym możliwościom zawodowym. Osobą ostatecznie decydującą o wyborze konkretnej placówki kształcącej, jak już wielokrotnie podkreślałam, jest sam uczeń, a nie pozostałe osoby współ-uczestniczące w tym procesie (rodzice, doradcy zawodowi). To on będzie uczęszczał do szkoły, to on będzie wykonywał w przyszłości dany zawód.
Doradca zawodowy jednak, szczególnie przy ocenie możliwości i przy podejmowaniu przez ucznia (i przy wsparciu jego rodziców) decyzji o kształceniu w szkole masowej lub integracyj-nej, powinien uwzględniać następujące ele-menty (por. J. Grabowski, 2003):
•
Dobrą znajomość wymagań różnych zawo-dów, specjalności zawodowych itp.•
Wyniki kompleksowej oceny, przez lekarza uprawnionego, zdolności do nauki zawodu – im głębszy stopień niepełnosprawności, tym ocena ta musi być bardziej dokładna i wszechstronna, ujawniająca wszystkie ograniczenia danego ucznia i określająca możliwości zawodowe. Do szkół masowych kwalifikuje się młodzież z lżejszymi niepeł-nosprawnościami, która może korzystać z metod nauczania stosowanych dla uczniów zdrowych, z lżejszymi uszkodzeniami np.narządu ruchu, słabiej widzącymi lub słabiej słyszącymi.
•
Warunki kształcenia uczniów w wybieranej placówce: zaopatrzenie uczniów niepełno-sprawnych w dobry sprzęt ortopedyczny i rehabilitacyjny (aparaty ortopedyczne, kule, szkła powiększające, aparaty słuchowe itp.), zaopatrzenie ich w specjalne pomo-ce dydaktyczne (np. powiększalniki druku), zapewnienie dostępności do wszystkich pomieszczeń i miejsc, w których odbywają się zajęcia (np. likwidacja barier architekto-nicznych dla uczniów z uszkodzonym narzą-dem ruchu).•
Posiadanie przez nauczycieli minimum wie-dzy z zakresu pedagogiki specjalnej, czyli znajomości i potrzeb uczniów niepełno-sprawnych oraz ocena ich postawy wobec kształcenia się w ich szkole uczniów z dys-funkcjami (brak oporów).•
Postawa uczniów pełnosprawnych wobec uczniów niepełnosprawnych. Akceptacja i współdziałanie z kolegami, czy odrzucenie i izolacja.•
Ocena motywacji ucznia niepełnosprawne-go do dalszej nauki.Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnychPozazdrowotne kryteria wyboru zawodu i szkoły przez młodzież...
3
39 Czynniki te są również istotne w sytuacji
podej-mowania kształcenia w szkołach policealnych i wyższych. Młodzież niepełnosprawna może z powodzeniem podejmować kształcenie w wielu kierunkach, o ile zostaną im stworzo-ne odpowiednie warunki do nauki i studiów.
Największą szansę na podjęcie i kontynuację nauki na poziomie ponadlicealnym mają osoby z uszkodzonym narządem ruchu, osoby z uszko-dzeniami narządów wewnętrznych, niewidomi i słabowidzący oraz słabosłyszący. Mogą one korzystać z wielu nowoczesnych urządzeń tech-nicznych i rehabilitacyjnych. Niestety te możli-wości nie są przez nich w pełni wykorzystywa-ne, a odsetek niepełnosprawnych studentów w stosunku do całej populacji niepełnospraw-nej młodzieży jest nadal niezadowalający. To ogromne wyzwanie dla doradców pracujących z tą młodzieżą, zwłaszcza że podejmując studia młodzież ta nie korzysta z preferencji rekruta-cyjnych.
Czasem spotykamy się z sytuacjami świadczą-cymi o niezrozumieniu niektórych potrzeb
Czasem spotykamy się z sytuacjami świadczą-cymi o niezrozumieniu niektórych potrzeb