WYDZIELONE POMIESZCZENIE

Przeszukujący będą oczekiwali udostępnienia przez przeszukiwanego przedsiębiorcę samodzielnego, zamykanego pomieszczenia, w którym będą podejmowali główną część zaplanowanych działań. W pomieszczeniu przeszukujący mogą przechowywać dokumenty i zabezpieczone przedmioty.

Przeszukujący zazwyczaj będą przechowywali w pomieszczeniu również inne przedmioty służące przeprowadzeniu przeszukania, w szczególności urządzenia elektroniczne wykorzystywane w toku przeszukania.

W przypadku czasowego opuszczenia miejsca przeszukania lub oddalenia się od zajętego pomieszczenia i pozostawienia go bez nadzoru, przeszukujący zabezpieczą dostęp do pomieszczenia poprzez oklejenie specjalną taśmą drzwi oraz innych dróg dostępu do pomieszczenia. Przeszukujący wykonają zdjęcia taśm i zweryfikują przed ponownym otwarciem pomieszczenia, czy nie zostały one naruszone.

Naruszenie taśm nałożonych przez przeszukujących Prezes UOKiK może uznać za utrudnianie przeszukania, co może skutkować nałożeniem kar pieniężnych¹³.

Do obowiązków przeszukiwanego przedsiębiorcy należy takie zorganizowanie działalności swojej firmy w czasie trwania przeszukania, aby taśmy nakładane przez przeszukujących nie zostały umyślnie lub nieumyślnie naruszone przez jego pracowników lub osoby postronne. W tym celu przeszukiwany przedsiębiorca może:

a) poinformować pracowników, którzy zazwyczaj mają dostęp do pomieszczenia, aby nie zrywali taśm nałożonych przez przeszukujących i nie wchodzili do pomieszczenia;

b) poinformować serwis sprzątający, aby nie zrywał taśm nałożonych przez przeszukujących i nie wchodził do pomieszczenia;

c) oznaczyć drzwi do pomieszczenia, np. informując o zakazie wejścia lub zrywania taśm;

d) wyznaczyć w swojej strukturze organizacyjnej pracownika odpowiedzialnego za dopilnowanie, aby taśmy pozostały nienaruszone lub zobowiązać do tego usługodawcę (np. ochronę budynku).

13 Zob. rozdział 2.10. niniejszych wyjaśnień.

2.6. Uprawnienia przeszukujących w zakresie gromadzenia

materiału dowodowego w trakcie przeszukania

Przeszukujący mają prawo¹⁴:

a) wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu przeszukiwanego przedsiębiorcy. Przeszukujący mają prawo wstępu do wszelkich pomieszczeń, oddziałów, zakładów, przedstawicielstw, w których przeszukiwany przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą;

b) dostępu do wszelkiego rodzaju informacji, danych, pism, dokumentów, informatycznych nośników danych i innych przedmiotów, które mogą mieć znaczenie dla oceny ewentualnego naruszenia, będącego przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK;

c) sporządzenia kopii lub wydruków informacji i danych zawartych we wszelkiego rodzaju pismach, dokumentach, informatycznych nośnikach danych i innych przedmiotach, które mogą mieć znaczenie dla oceny ewentualnego naruszenia, będącego przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK, w tym sporządzania notatek dotyczących ich treści i zawartości;

d) żądania od przeszukiwanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej ustnych wyjaśnień dotyczących przedmiotu przeszukania.

W praktyce Prezesa UOKiK ustne wyjaśnienia dokumentowane są w protokole lub notatce, bądź też rejestrowane za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk;

e) żądania od przeszukiwanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej udostępnienia i wydania innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie.

Przy czynnościach przeszukania nie jest konieczna obecność przeszukiwanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej (jednak przedsiębiorca lub osoba przez niego upoważniona ma do tego prawo).

Jeżeli przeszukiwany przedsiębiorca lub osoba przez niego upoważniona uniemożliwiają lub utrudniają przeszukującym dokonanie wyżej wskazanych czynności może to stanowić podstawę do nałożenia kary pieniężnej¹⁵.

14 Art. 105o u.o.k.k. oraz art. 105b ust. 1 w związku

z art. 105q u.o.k.k. 15 Zob. rozdział 2.10. niniejszych wyjaśnień.

10

2.7. Pozyskiwanie dowodów

Przeszukujący mogą poszukiwać informacji różnego rodzaju i w różnych miejscach. W szczególności mogą sprawdzić każde pomieszczenie w miejscu przeszukania, w celu zweryfikowania, czy nie znajdują się tam dowody ewentualnego naruszenia.

W początkowej fazie przeszukania przeszukujący mogą zabezpieczyć szerszy krąg informacji (np. zbiór dokumentów), niż informacje, które będą ostatecznie pozyskiwane na potrzeby postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK.

W tym celu przeszukujący mogą zgromadzić w jednym miejscu (np. zajętym przez siebie pomieszczeniu) te informacje, a następnie poddać je procesowi selekcji, w toku którego mogą zrezygnować z pozyskiwania niektórych z tych informacji. Proces selekcji służy dostarczeniu Prezesowi UOKiK informacji, które mogą być dla niego relewantne (istotne) w kontekście prowadzonego przez niego postępowania i przeszukania. Przeszukujący mogą posługiwać się urządzeniami elektronicznymi w celu zautomatyzowania lub wsparcia procesu selekcji informacji.

Przeszukujący nie pozyskują oryginałów dokumentów. Będą oczekiwali od przeszukiwanego przedsiębiorcy, że wykona dla nich kopie wyselekcjonowanych dokumentów lub umożliwi ich wykonanie przeszukującym oraz że poświadczy je za zgodność z oryginałem¹⁶.

W przypadku danych elektronicznych przeszukujący sami wykonają ich ostateczne kopie na pozostające w ich dyspozycji nośniki informatyczne.

Przeszukujący nie mają obowiązku dostarczania przeszukiwanemu przedsiębiorcy dodatkowych kopii dokumentów, które powielane są na potrzeby przeszukania, a także kopii danych elektronicznych lub kopii wyselekcjonowanych danych elektronicznych, jeżeli selekcja taka miała miejsce. Przeszukujący mogą wręczyć przeszukiwanemu przedsiębiorcy takie dodatkowe kopie w drodze kurtuazji.

2.8. Zabezpieczenie oraz procedura zajęcia w celu zabezpieczenia

W celu uniemożliwienia przeszukiwanemu przedsiębiorcy lub osobom trzecim ingerencji w pozyskane w trakcie przeszukania materiały, przeszukujący mają możliwość ich zabezpieczenia¹⁷. W szczególności kopie pism, dokumentów, informatycznych nośników danych i innych przedmiotów, które mogłyby mieć znaczenie dla oceny ewentualnego naruszenia reguł konkurencji:

16 Przeszukujący mogą żądać od przeszukiwanego wykonania kopii dokumentów na podstawie art.

105q w związku z art. 105b ust. 1 pkt 4 u.o.k.k.

Przeszukujący mogą samodzielnie sporządzić takie kopie na podstawie art. 105o u.o.k.k.

17 Art. 105f ust. 2 u.o.k.k.

ich w niezależnym, zamykanym pomieszczeniu u przeszukiwanego przedsiębiorcy, o którym mowa w pkt 2.5 niniejszych wyjaśnień;

b) mogą zostać zabezpieczone poza miejscem przeszukania poprzez złożenie na przechowanie, np. w pomieszczeniach UOKiK¹⁸.

Do decyzji przeszukujących należy wybór metody zabezpieczenia.

Z kolei oryginały pism, dokumentów, informatycznych nośników danych i innych przedmiotów, które mogłyby mieć znaczenie dla oceny ewentualnego naruszenia reguł konkurencji:

a) mogą zostać zabezpieczone w miejscu przeszukania, poprzez złożenie ich w niezależnym, zamykanym pomieszczeniu u przeszukiwanego przedsiębiorcy, o którym mowa w pkt 2.5 niniejszych wyjaśnień;

b) mogą zostać zabezpieczone poza miejscem przeszukania, np. w siedzibie UOKiK. Zabezpieczenie oryginałów pism, dokumentów, informatycznych nośników danych i innych przedmiotów, które mogłyby stanowić dowód w sprawie, poza miejscem przeszukania wykonywane jest w ramach procedury zajęcia¹⁹. Procedurę zajęcia stosuje się tylko wobec oryginałów.

Nie stosuje się jej wobec wykonanych na miejscu przeszukania kopii pism i przedmiotów mogących stanowić dowód. Podstawą dokonania zajęcia jest postanowienie Prezesa UOKiK. Przed przystąpieniem do powyższej procedury przeszukujący oceniają celowość i zasadność dokonania zajęcia.

Ponadto przeszukujący sporządzają protokół zajęcia oraz wręczają osobom zainteresowanym pokwitowanie, stwierdzające jakie pisma, dokumenty, przedmioty i przez kogo zostały zajęte. Zajęcie następuje na czas niezbędny do przeprowadzenia przeszukania, nie dłuższy niż siedem dni.

2.9. Prawa przedsiębiorcy, u którego prowadzone jest przeszukanie

Przy czynnościach przeszukania ma prawo być obecny przeszukiwany przedsiębiorca lub osoba przez niego upoważniona. W toku przeszukania przedsiębiorca może być reprezentowany przez pełnomocnika, który może uczestniczyć w czynnościach przeszukania.

Przeszukiwany przedsiębiorca oraz osoby, których prawa zostały naruszone w toku przeszukania mogą wnieść zażalenie do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zażalenie mogą wnieść także wówczas, gdy czynności przeszukujących wykraczają poza zakres przedmiotowy przeszukania lub w inny sposób naruszają przepisy²⁰. Zażalenie należy złożyć

18 Przedmioty mogą zostać również złożone w pomieszczeniach wojewódzkiego inspektoratu Inspekcji Handlowej (art. 105f ust. 2 pkt 2 u.o.k.k.).

19 Art. 105g oraz art. 105h u.o.k.k.

20 Art. 105p u.o.k.k.

12

w terminie siedmiu dni od dokonania kwestionowanych czynności. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje przeszukania – przeszukujący mogą kontynuować czynności zmierzające do gromadzenia materiału dowodowego.

2.10. Możliwość nałożenia kar pieniężnych

Prezes UOKiK może nakładać kary pieniężne w przypadku:

a) uniemożliwiania lub utrudniania rozpoczęcia przeszukania;

b) uniemożliwiania lub utrudniania przeprowadzenia przeszukania.

Jeżeli przeszukiwany przedsiębiorca choćby nieumyślnie uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania, w tym nie wykonuje obowiązków określonych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 50 000 000 euro²¹.

Przeszukiwany przedsiębiorca jest odpowiedzialny za zachowania swoich pracowników (oraz innych osób, które wykonują na jego rzecz zadania), polegające na uniemożliwianiu lub utrudnianiu rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania. W związku z powyższym, w interesie przeszukiwanego przedsiębiorcy jest, aby poinformować swoich pracowników oraz inne osoby, które wykonują na jego rzecz zadania, o konsekwencjach związanych z uniemożliwianiem i utrudnianiem przeszukania.

Ponadto kara pieniężna w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia może zostać nałożona na osoby fizyczne. Dotyczy to osób pełniących funkcje kierownicze lub wchodzących w skład organu zarządzającego przeszukiwanego przedsiębiorcy, jeżeli osoby te uniemożliwiają lub utrudniają rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania²² oraz osób upoważnionych przez przeszukiwanego przedsiębiorcę, jeżeli osoby te udzielają w toku przeszukania nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji, uniemożliwiają lub utrudniają rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania, w tym nie wykonują obowiązków określonych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów²³.

W szczególności Prezes UOKiK za uniemożliwianie lub utrudnianie rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania może uznać następujące zachowania:

a) uniemożliwianie lub utrudnianie niezwłocznego rozpoczęcia czynności przeszukania, np. poprzez wydłużanie czasu oczekiwania na osoby reprezentujące przedsiębiorcę;

21 Art. 106 ust. 2 pkt 4 u.o.k.k.

22 Art. 108 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 108 ust. 1 u.o.k.k.

23 Art. 108 ust. 3 pkt 1 lit. a), lit. c) u.o.k.k.

przeszukania, np. przez odmowę lub opóźnianie udostępnienia 13

przeszukującym kluczy lub kart wejściowych;

c) odmowę lub opóźnianie udostępnienia przeszukującym materiałów i innych przedmiotów żądanych przez przeszukujących;

d) ukrywanie lub niszczenie przedmiotów, np. ukrywanie i niszczenie dokumentów;

e) dokonywanie zmian w informacjach lub naruszanie ich integralności, np. modyfikowanie treści żądanych przez przeszukujących dokumentów;

f) naruszenie taśm nałożonych przez przeszukujących w celu zabezpieczenia dostępu do pomieszczeń lub rzeczy;

g) przedstawianie nieprawdziwych informacji lub informacji wprowadzających w błąd, w szczególności w kontekście struktury organizacyjnej przedsiębiorcy i podziału pracy między pracowników przeszukiwanego przedsiębiorcy.

2.11. Udokumentowanie przebiegu przeszukania

Przebieg przeszukania dokumentowany jest w protokole przeszukania, wskazującym na zdarzenia i czynności, które miały istotne znaczenie dla przeszukania. Dokumenty, np. upoważnienie do przeszukania, notatki obrazujące przebieg poszczególnych czynności, kopie dokumentów składające się na pozyskany materiał dowodowy, stanowią załączniki do protokołu.

Protokół przeszukania sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach.

Jeden egzemplarz przekazuje się przeszukiwanemu przedsiębiorcy, z wyłączeniem załączników pozostających już w jego posiadaniu.

14

III. INNE UPRAWNIENIA PREZESA UOKIK

3.1. Przeszukanie a kontrola

Poza prowadzeniem przeszukań Prezes UOKiK uprawniony jest również do prowadzenia u przedsiębiorców kontroli na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Kontrole takie istotnie różnią się względem kontroli prowadzonych przez inne organy administracji oraz względem przeszukań prowadzonych przez Prezesa UOKiK. Niniejszy dokument nie odnosi się do kontroli prowadzonych przez Prezesa UOKiK.

3.2. Przeszukania zlecane Policji

Prezes UOKiK posiada uprawnienie do inicjowania przeszukań przez funkcjonariuszy Policji. W takim przypadku Prezes UOKiK zwraca się z wnioskiem do sądu, który może polecić Policji przeprowadzenie przeszukania. Przeszukania takie mogą w szczególności dotyczyć lokali mieszkalnych²⁴. Bierze w nich udział upoważniony pracownik UOKiK. Niniejszy dokument nie odnosi się do przeszukań prowadzonych przez Policję na polecenie sądu.

24 Art. 91 u.o.k.k.

Notatki

16

Notatki

pl. Powstańców Warszawy 1 < 00-950 Warszawa www.uokik.gov.pl

ISBN 978-83-64681-17-2