5. Zasada dzia³añ naprawczych – ustanowienie œcis³ego zakresu odpowiedzialnoœci za odpady
3.2.2. WYMAGANIA KRAJOWYCH PRZEPISÓW POSTÊPOWANIA Z ODPADAMI
Wdro¿enie do polskiego porz¹dku prawnego Dyrektywy Ramowej o odpadach odby³o siê na drodze przyjêcia nowej ustawy o odpadach z dn. 14 grudnia 2012 r.
Dokumentem, rozpatrywanym nieroz³¹cznie z Dyrek-tyw¹ Ramow¹, jest Dyrektywa w sprawie sk³adowania odpa-dów. Polska dosta³a w niej mo¿liwoœæ wyd³u¿enia okresu przeprowadzenia redukcji sk³adowania odpadów biodegra-dowalnych do 2010 r.
Ustawa „Prawo ochrony œrodowiska” (DzU Nr 62, poz.
627, z póŸn. zm.) z 27 kwietnia 2001 r. jest aktem prawnym, który porz¹dkuje prawnoustrojowe i materialnoprawne pod-stawy ochrony œrodowiska. Jest to swego rodzaju „konstytu-cja” w dziedzinie ochrony œrodowiska. Zawiera regulacje, które odnosz¹ siê do wszystkich dziedzin ochrony œrodowi-ska przyrodniczego, w tym do gospodarki odpadami.
Z punktu widzenia przedsiêbiorców i innych zajmuj¹-cych siê gospodarowaniem odpadami najbardziej istotne s¹ przepisy zawarte w tytule III ustawy Prawo ochrony œrodowi-ska (POŒ) – „Przeciwdzia³anie zanieczyszczeniom”. Oma-wiane s¹ tu instalacje i urz¹dzenia, które wymagaj¹ pozwo-leñ na wprowadzanie do œrodowiska substancji lub energii.
Wytwórca odpadów ma obowi¹zek z³o¿enia informacji oraz uzyskania pozwoleñ lub decyzji, niezbêdnych do prowadze-nia dzia³alnoœci, np. zwi¹zanej ze sk³adowaniem odpadów.
Wymogi co do procedury administracyjnej zwi¹zanej z pro-cesem ubiegania siê i uzyskania zezwoleñ s¹ opisane ogólnie w ustawie POŒ, a bardziej szczegó³owo w ustawie o odpa-dach oraz rozporz¹dzeniach wykonawczych obu ustaw.
Do podstawowych regulacji o charakterze nadrzêdnym trzeba jeszcze zaliczyæ trzy ustawy:
a) dotycz¹c¹ odpadów komunalnych:
– Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzy-maniu czystoœci i porz¹dku w gminach oraz niektó-rych innych ustaw (DzU 2011 Nr 152, poz. 897);
b) oraz dwie ustawy dotycz¹ce odpadów z opakowañ i pro-duktów w opakowaniach:
– Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpa-dach opakowaniowych (DzU z 2001 r. Nr 63, poz.
638, ze zm.);
– Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowi¹zkach przed-siêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi od-padami oraz op³acie produktowej (DzU z 2007 r. Nr 90, poz. 607, ze zm.).
Inne akty maj¹ charakter bardziej szczegó³owy, a do-tycz¹ wybranych rodzajów odpadów:
c) ustawy dotycz¹ce baterii i akumulatorów oraz sprzêtów elektrycznych i elektronicznych:
– Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i aku-mulatorach (DzU z 2009 r. Nr 79, poz. 666 ze zm.);
– Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zu¿ytym sprzêcie elektrycznym i elektronicznym (DzU z 2005 r. Nr 180, poz. 1495 oraz z 2008 r. Nr 223, poz. 1464);
d) ustawa dotycz¹ca pojazdów wycofanych z eksploatacji:
– Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojaz-dów wycofanych z eksploatacji (DzU z 2005 r. Nr 25, poz. 202, z póŸn. zm.);
e) ustawa z zakresu ochrony powierzchni ziemi:
– Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobyw-czych (DzU z 2008 r. Nr 138, poz. 865);
f) ustawa dotycz¹ca transgranicznego obrotu odpadami:
– Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o miêdzynarodo-wym przemieszczaniu odpadów (DzU z 2007 r. Nr 124, poz. 859.).
W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, w rozdziale II, przedstawiono stan gospodarki odpadami w Polsce w 2010 r. (GIOŒ, 2010). Wynika z niego, ¿e na przestrzeni ostatnich kilku lat odnotowuje siê zahamowanie tendencji wzrostowej i ustabilizowanie iloœci zbieranych odpadów ko-munalnych na poziomie ok. 10 mln Mg rocznie. Jest to zgod-ne z wieloma unijnymi zaleceniami, a w szczególnoœci z szóstym programem dzia³añ w zakresie œrodowiska natu-ralnego. K³adzie siê tu nacisk na koniecznoœæ rozdzielenia dotychczasowej zale¿noœci miêdzy iloœci¹ wytwarzanych odpadów a wzrostem gospodarczym. Kolejnym pozytyw-nym symptomem jest wzrost masy frakcji odpadów komu-nalnych zebranych selektywnie. W latach 2004–2008 odno-towano wzrost z poziomu 243 tys. do 682 tys. Mg. W 2008 roku najwiêcej, w przeliczeniu na 1 mieszkañca, zebrano szk³a (4,6 kg/M) i makulatury (3,8 kg/M) (KPGO, 2014).
W dokumencie tym wymieniono wiele problemów i trudno-œci w gospodarce odpadami. S¹ to przede wszystkim – zbyt ma³a liczba oraz przepustowoœæ instalacji (poza sk³adowi-skami) unieszkodliwiania odpadów, co ma wp³yw na nadal ogromne uzale¿nienie od sk³adowania odpadów; zbyt niski postêp w gromadzeniu selektywnym odpadów komunal-nych, w tym wydzielania odpadów niebezpiecznych ze stru-mienia zmieszanych odpadów komunalnych. Równie¿ pro-blem niskiej œwiadomoœci i odpowiedzialnoœci ekologicznej spo³ecznoœci wymaga poprawy. W po³owie 2010 r. stwier-dzono wystêpowanie nielegalnych sk³adowisk odpadów w ok. 91,7% gmin w Polsce (Raport NIK, 2010).
Na tle innych krajów Europy w Polsce nadal nie potrafi-my czerpaæ korzyœci z gospodarowania odpadami, w tym z utylizacji i wykorzystania odpadów. Niezbêdne jest niezw³oczne, ale jednoczeœnie przemyœlane, rozwi¹zanie polskich problemów za pomoc¹ skutecznych instrumentów prawnych i ekonomicznych.
Rozdzia³y IV i V dotycz¹ rozwi¹zañ problemów po-wsta³ych z obrotem – powtórnym wykorzystaniem cennych substancji i materia³ów, które dotychczas by³y traktowane jako odpady. Je¿eli przep³yw tych produktów nie stanowi zagro¿enia dla œrodowiska ani dla zdrowia i ¿ycia ludzi, to w konsekwencji jest mo¿liwe ich wykorzystanie. Niezbêdne jest jednak stworzenie ram okreœlaj¹cych mo¿liwoœæ uznania substancji za produkt uboczny oraz utratê statusu odpadu.
W tym przypadku podstawowe znaczenie ma sformu³owanie dodatkowych warunków zniesienia statusu odpadów dla
z³omu ¿elaza i aluminium, z³omu miedzi, papieru i szk³a oraz odpadów ulegaj¹cych biodegradacji (kompost). Jako przyk³ad w Rozporz¹dzeniu Rady UE Nr 333/2011 zapisano kryteria okreœlaj¹ce kiedy konkretne rodzaje z³omu mog¹ przestaæ byæ traktowane jako odpady. Warto jednak
zauwa-¿yæ, ¿e dyrektywa 2008/98/WE, jak i ustawa o odpadach, mówi¹, ¿e odpady bêd¹ mog³y utraciæ status odpadów, ale nie bêdzie to obowi¹zek prawny, a tylko mo¿liwoœæ. W efek-cie jednak ostateczna kwalifikacja danego materia³u pozo-stanie w gestii wytwórców odpadów. Dodatkowo nale¿y stwierdziæ, ¿e przepisy zosta³y sformu³owane bardzo aseku-racyjnie. St¹d w dyrektywie wa¿ny zapis, który mówi, ¿e substancje lub przedmioty, które przestan¹ spe³niaæ zawarte w dyrektywie (i projektowanych rozporz¹dzeniach)
warun-ki, powinny wróciæ pod jurysdykcjê przepisów gospodarki odpadami.
Okreœlenie „odpady niebezpieczne”, intuicyjnie rozu-miane jako szkodliwe dla zdrowia i ¿ycia, w ustawie (art. 3 ustawy o odpadach z 14.12.2012 r.) jest zdefiniowane doœæ zawile. W rozporz¹dzeniu w sprawie katalogu odpadów (DzU 2001 Nr 112, poz. 1206) odpady niebezpieczne s¹ oznaczone gwiazdk¹ przy kodzie rodzaju odpadów. Przypi-sanie odpowiedniego kodu do wytworzonego odpadu w da-nym przedsiêbiorstwie nie jest spraw¹ ³atw¹.
Katalog odpadów (DzU 2001 Nr 112, poz. 1206) dzieli od-pady w zale¿noœci od miejsca ich powstawania na 20 grup20. Wtabeli 8przedstawiono podzia³ odpadów komunalnych.
T a b e l a 8 Odpady komunalne wraz z kodami
Municipal wastes and their code numbers
Kod Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów
20 Odpady komunalne ³¹cznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie
20 01 Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie (z wy³¹czeniem 15 01)
20 01 01 Papier i tektura 20 01 02 Szk³o
20 01 08 Odpady kuchenne ulegaj¹ce biodegradacji 20 01 10 Odzie¿
20 01 11 Tekstylia 20 01 13* Rozpuszczalniki 20 01 14* Kwasy 20 01 15* Alkalia
20 01 17* Odczynniki fotograficzne
20 01 19* Œrodki ochrony roœlin I i II klas toksycznoœci (bardzo toksyczne i toksyczne np. herbicydy, insektycydy) 20 01 21* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj¹ce rtêæ 20 01 23* Urz¹dzenia zawieraj¹ce freony
20 01 25 Oleje i t³uszcze jadalne
20 01 26* Oleje i t³uszcze inne ni¿ wymienione w 20 01 25 20 01 27* Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i ¿ywice
zawieraj¹ce substancje niebezpieczne
20 01 28 Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i ¿ywice inne ni¿ wymienione w 20 01 27
20 01 29* Detergenty zawieraj¹ce substancje niebezpieczne 20 01 30 Detergenty inne ni¿ wymienione w 20 01 29 20 01 31* Leki cytotoksyczne i cytostatyczne 20 01 32 Leki inne ni¿ wymienione w 20 01 31
20 01 33*
Baterie i akumulatory ³¹cznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 lub 16 06 03 oraz niesortowane baterie i akumulatory zawieraj¹ce te baterie
Kod Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów 20 01 34 Baterie i akumulatory inne ni¿ wymienione w 20 01 33
20 01 35*
Zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne inne ni¿ wy-mienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawieraj¹ce niebezpieczne sk³adniki
20 01 36 Zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne inne ni¿ wymienione w 20 01 21, 20 01 23 i 20 01 35 20 01 37* Drewno zawieraj¹ce substancje niebezpieczne 20 01 38 Drewno inne ni¿ wymienione w 20 01 37 20 01 39 Tworzywa sztuczne
20 01 40 Metale
20 01 41 Odpady zmiotek wentylacyjnych
20 01 80 Œrodki ochrony roœlin inne ni¿ wymienione w 20 01 19 20 01 99 Inne niewymienione frakcje zbierane w sposób
selektywny
20 02 Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy) 20 02 01 Odpady ulegaj¹ce biodegradacji
20 02 02 Gleba i ziemia, w tym kamienie 20 02 03 Inne odpady nieulegaj¹ce biodegradacji 20 03 Inne odpady komunalne
20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 20 03 02 Odpady z targowisk
20 03 03 Odpady z czyszczenia ulic i placów
20 03 04 Szlamy ze zbiorników bezodp³ywowych s³u¿¹cych do gromadzenia nieczystoœci
20 03 06 Odpady ze studzienek kanalizacyjnych 20 03 07 Odpady wielkogabarytowe
20 03 99 Odpady komunalne niewymienione w innych podgrupach
* odpad uwa¿any za niebezpieczny considered as a hazardous waste
20Podzia³ odpadów na grupy przedstawiono w apendyksie
„Odpady komunalne to odpady powstaj¹ce w gospodar-stwach domowych, z wy³¹czeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a tak¿e odpady niezawieraj¹ce odpadów nie-bezpiecznych, pochodz¹ce od innych wytwórców odpadów, które ze wzglêdu na swój charakter lub sk³ad s¹ podobne do odpadów powstaj¹cych w gospodarstwach domowych.”
W myœl tej definicji, odpadami komunalnymi s¹ wszystkie odpady powstaj¹ce w naszych domach, tak¿e te niebezpiecz-ne. Natomiast w biurach, czy gdziekolwiek indziej, po-wstaj¹ce odpady komunalne s¹ to wszystkie te, które zazwy-czaj powstaj¹ w naszych domach, oprócz tych asortymen-tów, które kwalifikowane s¹ do grupy niebezpiecznych.
W przypadku kompleksowej dzia³alnoœci, która ³¹czy kilka rodzajów gospodarowania odpadami, wymagane jest pozwolenie zintegrowane lub w decyzjach na wytwarzanie odpadów zawiera siê informacjê o spe³nieniu warunków przewidzianych dla wniosków o prowadzenie odzysku lub unieszkodliwiania.
Ustaw¹ o odpadach wprowadza siê nowe pojêcia do-tycz¹ce czynnoœci zwi¹zanych z odpadami, scedowane na wytwórców. S¹ to „ponowne u¿ycie” oraz „przygotowanie do ponownego u¿ycia”. S³u¿¹ one przede wszystkim do odró¿nienia dzia³añ polegaj¹cych na gospodarowaniu odpa-dami od gospodarowania substancjami lub przedmiotami, które jeszcze nie maj¹ statusu odpadów. Pojêcie „ponowne u¿ycie” kreuje dzia³ania zapobiegaj¹ce powstaniu odpadów.
W zwi¹zku z tym zadaniem organów administracji publicz-nej bêdzie opracowanie i wdro¿enie planów ekonomiczpublicz-nej motywacji do tworzenia i wspierania sieci punktów ponow-nego wykorzystania substancji i przedmiotów oraz napraw.
Pojêcie „przygotowanie do ponownego u¿ycia” jest posze-rzeniem obowi¹zuj¹cego dotychczas „odzysku”. Odzysk to dzia³anie „polegaj¹ce na wykorzystaniu odpadów w ca³oœci lub w czêœci, lub prowadz¹ce do odzyskania z odpadów sub-stancji, materia³ów lub energii i ich wykorzystania, okreœlo-ne w Za³¹czniku Nr 5 do ustawy.” Przygotowanie do ponow-nego u¿ycia to jeden z procesów odzysku. Dzia³anie to za-zwyczaj nie stanowi czynnoœci drastycznego przetwarzania prowadz¹cego do zmiany charakteru lub w³aœciwoœci odpadów, lecz mo¿e to byæ dzia³ane kontrolne, diagnostycz-ne, oceniaj¹ce przydatnoœæ substancji lub przedmiotu do po-nownego wykorzystania.
Ustawa o utrzymaniu czystoœci i porz¹dku w gminach (DzU Nr 152, poz. 897) wprowadza fundamentalne zasady gospodarki odpadami komunalnymi – na w³aœcicieli nieru-chomoœci nak³ada obowi¹zek segregacji u Ÿród³a, ustanawia nowe regu³y finansowania, odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych. Jedn¹ z tych zasad jest przejêcie przez samorz¹dy gminne odpowiedzialnoœci za odpady i in-nych nowych obowi¹zków. Gminy maj¹ zapewniæ miêdzy innymi budowê, utrzymanie i eksploatacjê w³asnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK). Stanowiæ bêd¹ podstawê organizacji i funkcjonowania nowego syste-mu. Wybór technologii i lokalizacji RIPOK-a bêd¹ uwzglêd-nione w wojewódzkich planach zagospodarowania odpa-dów. Instalacje te bêd¹ mia³y odpowiedni¹ przepustowoœæ,
konieczn¹ do przetwarzanie odpadów wytworzonych przez co najmniej 120 000 mieszkañców, a tak¿e spe³niaæ wyma-gania BAT (POŒ). Zgodnie z ustaw¹, RIPOK-ami mog¹ byæ w szczególnoœci zak³ady termicznego przekszta³cania odpa-dów, zak³ady segregacji odpaodpa-dów, kompostowania oraz sk³adowania odpadów. Zak³ad Utylizacji Odpadów Komu-nalnych „Radiowo” k. Warszawy wype³nia warunki stawia-ne regionalnym instalacjom do przetwarzania odpadów ko-munalnych. Z racji znacznego obszaru województwa mazo-wieckiego i wielokrotnie przewy¿szaj¹cej liczby mieszkañ-ców (>120 000), konieczne jest umieszczenie w planie go-spodarki odpadami województwa mazowieckiego jeszcze nie jednego RIPOK-a.
Ustanowienie selektywnego zbierania odpadów komu-nalnych w sposób ³atwy i dostêpny dla wszystkich miesz-kañców jest zadaniem gmin. Selektywna zbiórka obejmuje nastêpuj¹ce frakcje: papier, tworzywa sztuczne, metal, szk³o, opakowania wielomateria³owe oraz odpady biodegra-dowalne i opakowania ulegaj¹ce biodegradacji. Gminy wska-zuj¹ te¿ miejsca zbiórki zu¿ytego sprzêtu elektrycznego i elektronicznego. Ci¹¿y na nich tak¿e obowi¹zek osi¹gniê-cia odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego u¿ycia i odzysku oraz ograniczenia masy odpa-dów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji przekazywa-nych do sk³adowania.
Nowy system gospodarowania odpadami w Polsce wszed³ w ¿ycie 1 lipca 2013 r. i od tego momentu zacz¹³ w pe³ni funkcjonowaæ po dwuletnim okresie przystosowawczym.
Wy¿ej przedstawione obowi¹zki gmin œwiadcz¹ o tym,
¿e staj¹ siê one podmiotem odpowiedzialnym za zorganizo-wanie i funkcjonozorganizo-wanie nowego systemu postêpowania z od-padami komunalnymi. Odpowiedzialnoœæ ta, z prawnego punktu widzenia, zobowi¹zuje do sprawozdawczoœci wobec wy¿szych szczebli administracji pañstwowej z wype³niania tych obowi¹zków i osi¹gania celów wynikaj¹cych z unij-nych dyrektyw (tab. 9). Polska jako pañstwo cz³onkowskie corocznie sk³ada sprawozdania z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi. Wi¹¿e siê to tak¿e z ewentualnymi konsekwencjami z powodu niewype³niania tych obowi¹z-ków (Górski, 2012).
Poziomy odzysku s¹ dok³adn¹ implementacj¹ art. 11 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE.
Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 (Uchwa³a Nr 217) preferuje metodê termicznego lub mechaniczno-biolo-gicznego przetwarzania (MBP) zmieszanych odpadów ko-munalnych – w tym pozosta³oœci po selektywnym zbieraniu odpadów. Przewidywany jest wzrost liczby instalacji MBP w kraju, poniewa¿ maj¹ one byæ podstaw¹ nowego systemu.
Rozporz¹dzenie dotycz¹ce MBP zmieszanych odpadów ko-munalnych ma okreœlaæ wymagania dla tych technologii.
Proces ten ma doprowadziæ do powstania nawozów orga-nicznych i stabilizatu. Wytworzenie nawozów orgaorga-nicznych to przeprowadzenie recyklingu organicznego. Natomiast sta-bilizat stanowi¹ odpady tego procesu, niespe³niaj¹ce wyma-gañ jakoœciowych dla nawozów organicznych lub œrodków wspomagaj¹cych uprawê roœlin (Uzasadnienie... z dnia 7 maja 2012 r.). Wa¿ne jest, ¿eby powstaj¹cy stabilizat spe³nia³
kry-teria strat pra¿enia, zawartoœci wêgla organicznego lub para-metru AT421i nie zawiera³ frakcji ulegaj¹cej biodegradacji.
W tym wypadku, jako „odpad stabilny”, nieulegaj¹cy biode-gradacji, bêdzie sk³adowany na sk³adowisku odpadów.
W projekcie rozporz¹dzenia dotycz¹cego poziomów ograniczania masy odpadów komunalnych biodegradowal-nych przekazywabiodegradowal-nych do sk³adowania oraz sposobu ich ob-liczania okreœlono progi do osi¹gniêcia w kolejnych latach.
Docelowo wymagane poziomy siêgaj¹ wartoœci: nie wiêcej ni¿ 50% do 2013 r. i nie wiêcej ni¿ 35% do 2020 r. – pro-centów wagowych ca³kowitej masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji przekazywanych do sk³adowania wytworzonych w 1995 r. Stworzenie takiego rozporz¹dzenia wynika z koniecznoœci wprowadzenia jednolitych zasad i metody obliczania poziomów ograniczenia sk³adowanych odpadów (tab. 10).
Problemem krajowego systemu gospodarki odpadami jest wspominany ju¿ brak terminowej realizacji postanowieñ Ramowej Dyrektywy o odpadach (2008/98/WE). Przepisy dotycz¹ce osi¹gniêcia wyznaczonego poziomu odzysku i
re-cyklingu dla odpadów komunalnych, czy objêcia kraju w
ca-³oœci selektywn¹ zbiórk¹ papieru, tworzyw sztucznych, me-tali i szk³a do 2015 r., wydaj¹ siê niemo¿liwe do realizacji.
Bêd¹c cz³onkiem Unii Europejskiej Polska powinna czerpaæ dobre wzorce z krajów Europy Zachodniej, które maj¹ d³u¿-szy sta¿ w rozwi¹zywaniu problemów z odpadami.
Nale¿y wymieniæ trzy najistotniejsze wymagania UE do-tycz¹ce gospodarki odpadami, wynikaj¹ce bezpoœrednio z Ramowej Dyrektywy, b¹dŸ poœrednio z innych, bardziej szczegó³owych przepisów unijnych (fig. 19):
1) ograniczenie iloœci produkowanych odpadów komunal-nych oraz zorganizowanie, zgodnego z nowo przyjêt¹ hierarchi¹ postêpowania z odpadami, systemu zbierania i zagospodarowania odpadów wytworzonych;
2) zmniejszenie udzia³u i iloœci biodegradowalnych odpa-dów komunalnych kierowanych na sk³adowiska;
3) koniecznoœæ osi¹gniêcia okreœlonych przez UE pozio-mów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych;
S¹ to kluczowe zagadnienia, które musz¹ byæ wykonane w okreœlonym zakresie i czasie.
T a b e l a 9 Poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego u¿ycia i odzysku innymi metodami (Ÿród³o: Za³¹cznik nr 1 do projektu rozporz¹dzenia Ministra Œrodowiska w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego u¿ycia
i odzysku innymi metodami, zmienione)
Levels of recycling, of preparation for reuse and of recovery using other methods (source: Appendix 1 to the draft of regulation of the Ministry of the Environment concerning levels of recycling, of preparation for reuse and of recovery using other methods, modified)
Rok 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u¿ycia [%]
Papier, metal, tworzywa sztuczne, szk³o 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u¿ycia i odzysku innymi metodami [%]
Inne ni¿ niebezpieczne odpady budowlane
i rozbiórkowe 30 35 40 45 50 55 60 65 70
T a b e l a 1 0 Poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji (Ÿród³o: Za³¹cznik nr 1 do rozporz¹dzenia Ministra Œrodowiska w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji
przekazywa-nych do sk³adowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów)
Levels of limiting the mass of municipal wastes undergoing biodegradation (source: Appendix 1 to the regulation of the Ministry of the Environment concerning the levels of limiting the mass of municipal wastes undergoing biodegradation passed on to deposition
and the manner of calculating the level of limiting the mass of these wastes)
Rok 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Poziom ograniczenia masy odpadów ule-gaj¹cych biodegradacji przekazywanych do sk³adowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. [%]
70 50 49 47 45 43 41 39 35
21Parametr AT4 odnosi siê do wilgotnoœci i strat pra¿enia odpadów i kompostów oraz stabilizatu
Dokumentem rozpatrywanym nieroz³¹cznie z Dyrek-tyw¹ Ramow¹ jest Dyrektywa w sprawie sk³adowania odpa-dów22. Tutaj Polska tak¿e dosta³a mo¿liwoœæ wyd³u¿enia okresu przeznaczonego na redukcjê biodegradowalnych od-padów sk³adowanych na sk³adowisku do 2010 r.
Widaæ, ¿e unijne cele s¹ powa¿ne, a terminy ich osi¹g-niêcia – bliskie b¹dŸ ju¿ przekroczone. Jak wynika z naj-nowszego raportu Eurostatu, w 2010 r. a¿ 73% polskich od-padów komunalnych trafi³o na sk³adowiska, 18% do recy-klingu, 8% poddano kompostowaniu, a tylko 1% spaleniu.
Oczywiste jest, ¿e niedope³nienie wyznaczonych celów ozna-cza naruszenie przez pañstwo cz³onkowskie zobowi¹zañ traktatowych i wi¹¿e siê z mo¿liwoœci¹ na³o¿enie kary.
Znowelizowana ustawa o utrzymaniu czystoœci i porz¹d-ku w gminach23, ma siê przyczyniæ do poprawy sytuacji w gospodarce odpadami. Jest nadzieja, ¿e nowy system po-mo¿e w lepszym wykorzystaniu surowców wtórnych. Zanie-czyszczone, niewyselekcjonowane surowce wymagaj¹ do-datkowych znacznych nak³adów na ich odzyskanie. Wyso-kie koszty sprawiaj¹, ¿e system staje siê nieop³acalny, a cen-ne surowce s¹ tracocen-ne.
Dzia³ania w odniesieniu do sk³adowania odpadów w obiektach do tego celu przeznaczonych, reguluj¹ szczegó³owe zapisy Rozporz¹dzenia Ministra Œrodowiska z dnia 24 mar-ca 2003 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ dotycz¹cych lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkniêcia, jakim powin-Fig. 19. Schemat zagospodarowania odpadów komunalnych na podstawie omówionych w rozdziale regulacji prawnych
Scheme of management of municipal wastes
22Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/31/WE, z dn. 26 kwietnia 1999. w sprawie sk³adowania odpadów (Dz. Urz. L 182 z 16.071999) 23Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o utrzymaniu czystoœci i porz¹dku w gminach (DzU 2011 Nr 152, poz. 897)
ny odpowiadaæ poszczególne typy sk³adowisk odpadów24– wydane na podstawie art. 50 ust. 2 ustawy o odpadach25. Rozporz¹dzenie to jest zgodne z zaleceniami Dyrektywy w sprawie sk³adowania odpadów.
Uwzglêdniaj¹c wymogi powy¿szego Rozporz¹dzenia do Mapy Geoœrodowiskowej Polski w skali 1:50 000, wprowa-dzono warstwê tematyczn¹ „sk³adowanie odpadów”, wyzna-czaj¹c obszary lokalizacji dla trzech typów sk³adowisk. Na mapie tej wydzielono cztery typy obszarów:
– obszary, gdzie ze wzglêdu na wymagania geoœrodowi-skowe bezwzglêdnie zakazuje siê lokalizowania sk³adowisk wszystkich typów odpadów;
– obszary, gdzie na powierzchni lub p³ytko pod ni¹, w pod³o¿u wystêpuj¹ grunty spe³niaj¹ce wymagania przyjête dla naturalnych barier geologicznych;
– obszary pozbawione naturalnej warstwy izolacyjnej, przy lokalizacji obiektu na tych obszarach wymagane jest zastosowanie sztucznej bariery geologicznej wraz z innymi technicznymi rozwi¹zaniami izolacyjnymi;
– obszary zdegradowane mechanicznie, obejmuj¹ce prze-de wszystkim obszary eksploatacji odkrywkowej kopa-lin, które po odpowiednim zbadaniu i przeanalizowaniu mog¹ byæ rozpatrywane jako lokalizacje sk³adowisk.
Izolacyjne w³aœciwoœci gruntów – potencjalnego pod³o¿a sk³adowiska, na mapê tê s¹ wprowadzone na podstawie in-formacji archiwalnych o rodzaju eksploatowanej kopaliny i ruchu zak³adu górniczego.