10 Wyniki badania ankietowego oceniającego gminne szkoły i przedszkola Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych

40 Czynniki i kierunki rozwoju gminy Powidz

utrzymujących dynamikę i  strukturę rozwoju lokal-nego, wzbogacających tkankę społeczną, aktywnej społeczności lokalnej stanowiącej kapitał społeczny jako jednych z najważniejszych czynników wewnętrz-nych wpływających na rozwój lokalny małej miej-scowości (Hełpa-Liszkowska 2013). Rola organizacji społecznych w  tak niewielkiej jednostce osadniczej jaką jest Powidz jest bardzo duża. Pełnią one bowiem wiele funkcji. Szczególne znaczenie mają funkcje sklasyfikowane jako wewnętrzne, wśród których wyróżnić można zaspokajanie potrzeb psychicznych członków, oddziaływanie wychowawcze, wyzwalanie aktywności i  woli osobistego udziału w  ulepszaniu rzeczywistości. Należy nadmienić, że uczestnictwo w  organizacji przyczynia się także do zaspokajania potrzeby afiliacji i  utożsamiania się z  grupą (Karpo-wicz 1977).

Ustawa o  samorządzie gminnym określa zada-nia własne gminy, które mają na celu „zaspokajanie

zbiorowych potrzeb wspólnoty”⁵. Między innymi wymienia się kulturę, w  tym biblioteki i  inne tego typu instytucje. Kultura i  aktywność społeczna na terenie analizowanej gminy jest wspierana poprzez działalność licznych jednostek kulturalnych, klubów sportowych i  organizacji społecznych. Społeczność lokalna chętnie angażuje się w  organizacje wielu wydarzeń kulturalnych. Wpływa to na pozytywny wizerunek gminy oraz kształtowanie się korzystnych postaw mieszkańców. Podstawowymi animatorami życia kulturalnego w gminie Powidz są Dom Kultury w Powidzu oraz Biblioteka Publiczna w Powidzu.

Powidzki Dom Kultury powstał w celu pozyskiwa-nia i  przygotowapozyskiwa-nia społeczeństwa do aktywnego uczestnictwa w  kulturze oraz podnoszenia świado-mości kulturalnej wśród mieszkańców. Co więcej, ma

5 Ustawa z  dnia 8 marca 1990  r. o  samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16, poz. 95).

Ryc 4 11 Wskaźnik EWD i wynik części matematyczno-przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego Gimnazjum im. Kompanii Powidzkiej 1918 w Powidzu w latach 2014–2016

Źródło: „EWD dla gimnazjów”, http://gimnazjum.ewd.pl.

Demograficzne i społeczne czynniki rozwoju gminy Powidz 41

na celu zaspokajanie potrzeb i aspiracji społeczności lokalnej. Datuje się, że sformalizowaną działalność kulturalną w Powidzu prowadzi się od lat siedemdzie-siątych XX w., jednak Dom Kultury powstał w 1976 r.

Jego siedziba mieści się przy ul. Park Powstańców Wielkopolskich 25. Instytucja ta ma szeroką ofertę kulturalną skierowaną do każdej grupy wiekowej.

Warto wspomnieć, że są to nie tylko tradycyjne formy organizacji społeczności wiejskiej, takie jak: Koło Gospodyń Wiejskich lub Związek Emerytów, Renci-stów i Inwalidów, ale też formy współdziałania uzna-wane za nowe: Chór Żeński „Sonata”, Orkiestra Dęta Powidz, zespół muzyczny Powidzanie, Klub Seniora

„Złota Jesień”. W  ramach Domu Kultury w  Powidzu działa także Towarzystwo Przyjaciół Powidza, Klub HDK PCK „Krwinka” oraz Klub Aktywnych Rodziców.

Należy dodać, że jednostka jest współorganizatorem wielu imprez i  wydarzeń kulturalnych. Do najpopu-larniejszych i  najważniejszych należą: Dni Powidza, Powidz Jam Festiwal, Dożynki Gminne, Festiwal Chó-ralny, Festiwal Życia, Szantogranie – festiwal piosenki żeglarskiej, Piknik z  Powidzką Sielawą, comiesięczny cykl spotkań „Gry bez prądu” oraz wiele innych pik-ników i  festiwali, które integrują powidzan i  mają wpływ na tworzenie lokalnej tożsamości. Warto dodać, że w nowym, wyremontowanym budynku są prowadzone zajęcia z  aerobiku, zumby, gimnastyki korekcyjnej, karate, wokalu i gry na instrumentach dla dorosłych i dla najmłodszych oraz zajęcia dla mażore-tek. Należy nadmienić, że Dom Kultury w Powidzu jest ukierunkowany na promocję organizowanych imprez i  uroczystości. Wykorzystuje wiele możliwych kana-łów przesyłania informacji, takich jak: strona inter-netowa, gazety lokalne i  te o  zasięgu powiatowym oraz wojewódzkim, banery i plakaty, a także fanpage w  serwisie Facebook. Co więcej, mieszkańcy gminy sami telefonują do instytucji z pytaniami o najbliższe organizowane wydarzenia. Warto też podkreślić, że Dom Kultury w Powidzu został oceniony przez miesz-kańców jako placówka funkcjonująca raczej dobrze i  osiągnął średnią ocen 4,03 (w  skali 1–5). Co ważne, jedynie walory środowiska przyrodniczego uzyskały wyższy wynik. Powidzki Dom Kultury jest dosko-nałym przykładem miejsca integracji społeczności lokalnej. Różnorodne formy organizacji społecznej istniejące w jego ramach wzmacniają poczucie przy-należności i identyfikacji z grupą.

Drugą placówką organizującą oraz wspierającą działalności kulturalne jest Biblioteka Publiczna gminy

Powidz. Jako instytucja kultury jest przede wszystkim nastawiona na zaspokajanie potrzeb oświatowych, kulturalnych i  informacyjnych społeczeństwa oraz uczestniczy w  upowszechnianiu wiedzy i  kultury.

Biblioteka powstała w  1946  r., a  w  2006  r. uchwałą Rady Gminy w Powidzu nadano jej nowy statut gmin-nej instytucji kultury. Siedziba biblioteki mieści się w budynku przy ul. Park Powstańców Wielkopolskich 25, w  jej skład wchodzi wypożyczalnia i  czytelnia internetowa. Obecnie biblioteka dysponuje pię-cioma stanowiskami komputerowymi z  bezpłatnym dostępem do Internetu. Aktualny księgozbiór biblio-teki to ponad 20 tys. woluminów (dane z 31.12.2016), z których korzysta 26% mieszkańców gminy. Według danych z 2016 r. bibliotekę w ciągu roku odwiedziło prawie 6,5 tys. osób, które wypożyczyły ponad 10 tys.

pozycji. Biblioteka współpracuje z  Urzędem Gminy w  Powidzu i  organizacjami na zasadzie partnerstwa oraz udziela im wsparcia merytorycznego. Prowadzi także działalność popularyzującą książkę i  czytel-nictwo poprzez różne formy pracy z  czytelnikiem.

Instytucja organizuje liczne wydarzenia, spotkania autorskie, występy teatrów objazdowych. Funkcjo-nuje tutaj Dyskusyjny Klub Książki, który zrzesza ludność w wieku od 25 do 85 lat. W 2013 r. z okazji 770-lecia Powidza Biblioteka Publiczna we współ-pracy z  Urzędem Gminy i  Towarzystwem Przyjaciół Powidza wydała dwie publikacje o  miejscowości:

„Powidzkie legendy i  opowieści dawne i  nowe” oraz album „Powidz na fotografii wczoraj i dziś”. Biblioteka jest współorganizatorem Dni Powidza, imprez z oka-zji Połowinek Lata lub Zakończenia Lata. Na uwagę zasługują także zbiory o regionie i samej miejscowo-ści. Instytucja od 9 lat prowadzi cyfrowe archiwum ziemi powidzkiej, które gromadzi liczne fotografie (ok. 600 sztuk).

Ważną rolę w  zapewnieniu bezpieczeństwa na terenie gminy Powidz odgrywa Ochotnicza Straż Pożarna w  Powidzu, należąca do Krajowego Sys-temu Ratowniczo-Gaśniczego. W  ostatnich latach Ochotnicza Straż Pożarna w  Powidzu odnotowuje dynamiczny rozwój. Dzięki takim działaniom pozy-skano i zakupiono: nowy średni samochód gaśniczy typu MAN z napędem 4×4 z wyposażeniem, kamerę termowizyjną, wentylator oddymiający, pompę szla-mową czy wysokociśnieniowy agregat gaśniczy.

Ponadto OSP Powidz zaangażowana jest w ratow-nictwo wodne i  powstałą w  maju br. Bazę Ratow-nictwa Wodnego w  Przybrodzinie. Na potrzeby

42 Czynniki i kierunki rozwoju gminy Powidz

ratownictwa wodnego pozyskano sprzęt i wyposaże-nie, takie jak m.in. łódź motorowa, silnik zaburtowy Mercury 115 kM, defibrylator, sonar, suche skafandry, przyczepka podłodziowa. OSP aktywnie podejmuje działania upamiętniające historię jednostki oraz historię Powidza. Bierze udział w imprezach organizo-wanych przez gminę Powidz i Dom Kultury. OSP zrze-sza około 60 członków. Przy Straży funkcjonuje też Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza. Na terenie gminy działają: OSP Wylatkowo i OSP Ostrowo.

W  gminie Powidz istnieje również wiele innych organizacji tworzonych przez wspólnoty lokalne, które wzbogacają życie kulturalne, jednoczą społecz-ność i tym samym przyczyniają się do rozwoju lokal-nej aktywności. Mają one bardzo duże znaczenie dla tworzenia i  wzmacniania kapitału społecznego tej jednostki. Warto wymienić główne organizacje poza-rządowe oraz stowarzyszenia działające na terenie gminy Powidz: Chór Młodzieżowy, Wodne Ochotni-cze Pogotowie Ratunkowe, Towarzystwo Wędkarskie Powidz, Dyskusyjny Klub Książki, Liga Obrony Kraju, Stowarzyszenie Wspierania Żeglarstwa i  Turystyki Wodnej, Caritas Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Zwią-zek Gmin Powidzkiego Parku Krajobrazowego, Pol-ski Związek WędkarPol-ski Koło Powidz, Koło Pszczelarzy

Powidz, Towarzystwo Aktywne Wylatkowo, Stowa-rzyszenie Właścicieli Nieruchomości Wylatkowo.

Gmina nie tylko umożliwia rozwój kulturalny i  społeczny, ale stwarza również warunki do upra-wiania sportu, zwiększania aktywności fizycznej oraz rozwijania sportowych uzdolnień dzieci, młodzieży i  dorosłych. Aktywnych fizycznie skupia Uczniowski Klub Sportowy, Uczniowski Parafialny Klub Sportowy

„Nicolaus”, Klub Sportowy „Green Spires” oraz Klub Sportowy LIBERO. Poza najważniejszym obiektem sportowym, jakim jest kompleks boisk Orlik, istnieje możliwość korzystania z sali gimnastycznej i siłowni wewnętrznej w  Zespole Szkolno-Przedszkolnym oraz siłowni zewnętrznej zlokalizowanej na Łazien-kach. W  większości sołectw poza placami zabaw planowane jest też tworzenie siłowni zewnętrznych w ramach środków z funduszu sołeckiego. Zauważyć można, że coraz więcej mieszkańców stawia na sport i  szeroko rozumianą aktywność fizyczną. Tak liczne formy organizowania się mieszkańców to dowód na to, że lokalna społeczność ma potrzebę integrowania się i budowania poziomych sieci komunikacyjnych.

Społeczność lokalna w  wywiadzie kwestionariu-szowym oceniła organizacje społeczne raczej dobrze lub nie oceniła ich wcale (co może oznaczać, że część

Ryc 4 12 Wyniki badania ankietowego oceniającego organizacje społeczne