WYPADKI PRZY PRACY W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 1998 ROKU I W I PÓŁROCZU 1999 ROKU

W 1998 roku z zakładów pracy położonych na terenie obecnego województwa małopolskiego zgłoszono 7430 wypadków przy pracy i traktowanych na równi z wypadkami przy pracy 1), w których poszkodowanych zostało 7508 osób.

WI półroczu br. zgłoszone zostały 2532 wypadki, w których poszkodowane były 2563 osoby.

Zarówno w 1998 roku jak i w I półroczu 1999 roku niewiele ponad połowa poszkodowanych - 52% - pracowała w podmiotach sektora prywatnego. Wśród tych osób około 2/3 pracowało w jednostkach będących własnością prywatną krajową, a 1/4 w podmiotach będących własnością mieszaną.

W sektorze publicznym większość jednostek zatrudniających poszkodowanych stanowiła własność państwową - w I półroczu 1999 roku stanowiły one 70%, a w 1998 roku 80% podmiotów tego sektora.

TABL. 1. POSZKODOWANI W WYPADKACH PRZY PRACY WEDŁUG SEKCJI EKD

Sekcje EKD I półrocze 1999 r.

liczba osób udział w % liczba osób udział w %

OGÓŁEM... 100,0 100,0

działalność produkcyjna... 41,2 41,6

ochrona zdrowia i opieka socjalna.... 12,0 13,3

budownictwo... 12,4 10,1

handel i naprawy... 8,2 7,9

transport, składowanie i łączność.... 5,3 6,0

pozostałe sekcje... razem 1570 poniżej 5,0*' razem 542 poniżej 5.0*'

(razem 20,9) (razem 21,1)

*) Każda z pozostałych sekcji

Chociaż liczba poszkodowanych w wypadkach w I półroczu 1999 r. była znacznie mniejsza niż 50 % ich ilości w 1998 roku, to nie można stwierdzić jednoznacznie, że w 1999 roku mniej osób ulegnie wypadkom, ponieważ są to wydarzenia losowe. Ponadto w II półroczu widoczna jest zawsze tendencja zwyżkowa, często spowodowana sezonowością prac w podmiotach niektórych sekcji oraz szybszym napływem informacji o wypadkach pod koniec roku w celu zakończenia postępowania w roku sprawozdawczym, w którym wydarzył się wypadek.

1) W dalszej części opracowania określenie "wypadki przy pracy i traktowane na równi z wypadkami przy pracy" zastąpiono skrótem "wypadki" lub "wypadki związane z pracą".

Wśród osób pracujących w podmiotach należących do sekcji "Działalność produkcyjna"

przeważali poszkodowani w wypadkach, które wydarzyły się w przedsiębiorstwach zaliczanych do podsekcji: Produkcja metali i przetworzonych wyrobów z metali, Produkcja artykułów spożywczych; napojów i wyrobów tytoniowych oraz Produkcja maszyn i urządzeń.

W sekcji "Ochrona zdrowia i opieka socjalna" najwięcej poszkodowanych osób pracowało w podmiotach gospodarczych należących do grupy: działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego, w tym w klasie - szpitalnictwo.

Wśród poszkodowanych w wypadkach mających miejsce w jednostkach należących do "Budownictwa" przeważali ci, którzy pracowali w przedsiębiorstwach wchodzących w skład grupy:

wznoszenie budowli, inżynieria lądowa i wodna.

W sekcji "Handel i naprawy" większość poszkodowanych pracowała w jednostkach należących do działu: handel hurtowy i komisowy.

Ponad połowa poszkodowanych w wypadkach, które wydarzyły się w podmiotach gospodarczych należących do sekcji "Transport, składowanie i łączność" pracowała w jednostkach należących do działu: transport lądowy i rurociągowy.

Z łącznej liczby poszkodowanych w 1998 roku 7375 osób (w tym 1880 kobiet) uczestniczyło w wypadkach przy pracy - w miejscu pracy, a 133 (w tym 55 kobiet) w wypadkach traktowanych na równi z wypadkami przy pracy - w czasie delegacji służbowych.

W i półroczu 1999 roku 2512 osób (w tym 686 kobiet) uczestniczyło w wypadkach przy pracy, a 51 (w tym 20 kobiet) w wypadkach traktowanych na równi z wypadkami przy pracy.

I. STRUKTURA DEMOGRAFICZNO - SPOŁECZNA POSZKODOWANYCH

ogólnej liczbie pos;

mężczyźni stanowi;

w 4 sekcjach: '

i opieka socjalna" większość pesz feminizacją podmiotów wyżej wymiei

1998 roku i w I półroczu 1999 roku zdecydowanie iący blisko 3/4 poszkodowanych. W podziale na poszczególne sekcje waga poszkodowanych mężczyzn nad kobietami. Jedynie , "Pośrednictwo finansowe", "Edukacja" oraz "Ochrona zdrowia szkodowanych stanowiły kobiety, co związane jest ;

śnionych sekcji.

osób, które uległy wypadkom w obu omawianych okresach przeważali poszkodowani D do 44 lat, którzy stanowili blisko połowę wszystkich poszkodowanych. Wśród poszkodowanych kobiet najwyższy odsetek zanotowano w grupie wiekowej 35 - 49 lat (blisko 50%).

W 1998 roku 18 roku życia. Najwi należące do sekcji:

ogółu poszkodowanych, a najwięl ogołu poszkc

i naprawy".

ianych poszkodowanych w wypadkach zatrudniały jednostki produkcyjna". W I półroczu 1999 roku młodociani stanowili 0,7%

?kszą ich grupę zatrudniały jednostki należące do sekcji "Handel

j, czyli najmniej t i więcej) równi

miej, t - \ c

Najniższy odsetek poszkodowanych w wypadkach zanotowano w grupie pracowników o stażu pracy od 4 - 5 lat, (nieco poniżej 10% zarówno w ubiegłym roku jak i w pierwszej połowie br.).

II. SKUTKI WYPADKÓW

W 1998 roku wśród 7508 osób, które uległy wypadkom - 29 osób poniosło śmierć, 7309 uczestniczyło w wypadkach powodujących niezdolność do pracy, a 170 poszkodowanych uległo wypadkom, które nie spowodowały nieobecności w pracy.

Wśród 29 śmiertelnych ofiar wypadków (na miejscu lub w okresie 6 miesięcy od chwili jednostkach n;

jukcyjna" oraz "Adt sekcjach liczba tych :owała w podmiotac W grupie osób, które poniosły śmierć, znalazły się 2 kobiety.

-po Więl

5 poszkodowanych. W pozostałych sekcjach kszość, bo 18 poszkodowanych pracowała w

należących do sekcji: "Budownictwo"

ilność produkcyjna" oraz "Administracja publiczna i obrona narodowa"

liczba tych osób nie przekroczyła 3.

podmiotach należącychh należących do sektora prywatnego.

niezdolność do pracy, 3096 osób było na zwolnieniach Inych do pracy przez okres c

chorobowych przez 29 dni i więcej.

Osoby poszkodowane w wypadkach

chorobowych łącznie przez 369,4 tys. dni, zatem na jednego poszkodowanego przypadało przeciętnie 49 dni niezdolności do pracy. Wśród poszkodowanych kobiet przeciętna liczba dni niezdolności do pracy spowodowana wypadkami wyno

Najwyższą absencję odnotow.

i kopalnictwo" (68 dni), a najniższą v (38 dni).

ubiegłym roku przebywały na zwolnieniach zatem na jednego poszkodowanego przypadało przeciętnie losiła 45 dni.

jednostkach r

wzroku, słu<

szkodowanych uległo wypadkom powodującym ciężkie uszkodzenia ciała, czyli: utratę zdolności płodzenia lub inne uszkodzenia c

h, u.vałą, całkowitą li nie lub zniekształcenie ciała.

wy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenia ciała, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także rozstrój zdrowia, chorobę nieuleczalną lub zagrażaje— ... ••"l"

chorobę psychiczną, trwałą, całkowitą lub znaczną niezdolność do pracy poważne zeszpecei

W grupie tych poszkodowanych 71 pracowało produkcyjna", 33 w podmiotach z sekcji "Budowni

"Handel i naprawy", po 10 w podmiotach z si

;ach należących do sekcji kopalnictwo" oraz "Transport, jtkach pozostałych sekcji - poniżej 1

mych w wypadkach powodujących ciężkie uszkodzenia ciała składowanie i łączność", a w jednostki

Większość, bo 115 poszkodowanych w wypi pracowała w podmiotach należących do sektora prywatnego.

Wśród poszkodowanych uczestniczących w wypadkach powodujących ciężkie uszkodzenia ciała znalazło się 18 kobiet i 2 młodocianych.

Za okres I półrocza 1999 r. dane dotyczące skutków wypadków są danymi wstępnymi i podlegają weryfikacji w ciągu roku wraz z uzupełnianiem informacji dotyczących łącznej liczby dni niezdolności do pracy spowodowanej wypadkami. W związku z tym rzeczywiste skutki wypadków, czyli kwalifikacja rodzaju uszkodzenia ciała może ulec zmianie, a jak wynika z corocznych analiz - ostateczna liczba dni niezdolności do pracy w br. wzrośnie co najmniej 2-krotnie.

W I półroczu 1999 roku wśród 2563 osób, które uległy wypadkom - 7 osób poniosło śmierć, 2478 uległo wypadkom powodującym niezdolność do pracy, a 78 osób uczestniczyło w wypadkach, które nie spowodowały nieobecności w pracy.

Wśród 7 ofiar śmiertelnych - 3 pracowały w p<

łosikach sekcji "Handel i naprawy" oraz po 1 osobie w podmiotach ictwo" oraz "Działalność produkcyjna". Większość, b<

>dmiotach należących do sekcji

;ach sekcji "Handel i naprawy" oraz po 1 osobie w podmiotach należ;

istkach sektora prywatnego, a 2 w jednostkach sektora publicznego.

"Budownictwo", żących do sekcji poszkodowanych 2 w jednostkach sekcji

"Górnictwo i kopalnid pracowała w jedno:

Wśród 2478 poszkodowanych niezdolnych do pracy, 118 osób przebywało na zwolnieniach chorobowych przez 1 - 3 dni, 1316 poszkodowanych było niezdolnych do pracy przez 4 - 28 dni, a 1044 osoby były nieobecne w pracy przez 29 dni i więcej.

Osoby poszkodowane w wypadkach przebywały w sumie na zwolnieniach lekarskich przez 75,2 tys.

dni. W grupie tych osób 56% powróciło do pracy i tylko w tych przypadkach podano ostateczną liczbę dni niezdolności do pracy spowodowaną wypadkami.

Według danych na koniec I półrocza 1999 roku na 1 poszkodowanego przypadało przeciętnie 29 dni niezdolności do pracy. Najwyższą absencję odnotowano w podmiotach z sekcji "Górnictwo i kopalnictwo" (35 dni), a najniższą w jednostkach należących do sekcji "Hotele i restauracje" (23 dni).

Grupa poszkodowanych w wypadkach powodujących ciężkie uszkodzenia ciała liczyła w I półroczu br. 42 osoby, z tego: 18 poszkodowanych pracowało w podmiotach "Działalności produkcyjnej", 12 w "Budownictwie", 5 w jednostkach "Handel i naprawy", a z pozostałych 11 sekcji w 7 podmiotach pracowały pojedyncze osoby.

Większość, bo 31 osób poszkodowanych w wypadkach, których skutkiem były ciężkie uszkodzenia ciała, pracowała w jednostkach sektora prywatnego.

Wśród poszkodowanych w wypadkach powodujących ciężkie uszkodzenia ciała znalazły się 4 kobiety i jeden młodociany.

W 1998 roku w ogólnej liczbie 7430 wypadków - 46 to wypadki zbiorowe, w których iszkodowane zostały łącznie 124 osoby. Wśród tych poszkodowanych 4 osoby poniosły śmierć, 8 doznało ciężkiego uszkodzenia ciała.

W I połowie 1999 roku wśród 2532 wypadków zgłoszono 14 wypadków zbiorowych, w których loznało ciężkiego uszkodzenia ciała.

III. WYDARZENIA, PRZYCZYNY I CZYNNIKI WYPADKÓW

Wśród wydarzeń powodujących wypadki przy pracy można wyodrębnić 3 dominujące grupy:

1. uderzenie, pochwycenie, przygniecenie przez maszyny, ich części, urządzenia, narzędzia, środki transportu,

2. upadek (z wysokości, do zagłębień); potknięcie się, pośliźnięcie się na płaszczyźnie, 3. zetknięcie się człowieka z ostrymi czynnikami materialnymi oraz z substancjami chemicznymi

i innymi niebezpiecznymi substancjami.

W 1998 roku wydarzenia wymienione w 1-ej grupie nieznacznie przeważały nad tymi, które I wymienione w grupie 2-ej i stanowiły 34,5% ogółu wydarzeń powodujących wypadki, owały one w podmiotach należących do sekcji: "Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo", "Górnictwo i kopalnictwo", "Działalność produkcyjna", "Budownictwo" oraz "Handel i naprawy".

W I półroczu 1999 roku wydarzenia tej grupy stanowiły nieco niższy odsetek (3 iałalno:

) roku wydarzenia tej grupy stanowiły nieco niższy (

powodowały wypadki w jednostkach sekcji "Górnictwo i kopalnictwo" oraz "Działalność produkcyji; (33,4%) i najczi Wydarzenia wymienione w 2-ej grupie w 1998 roku stanowiły 29,8% ogółu wydarzeń, a w I połowie 1999 roku - 33,5%. Najczęściej powodowały one wypadki w podmiotach sekcji: "Pośrednictwo finansowe", "Edukacja", "Ochrona zdrowia i opieka socjalna" oraz "Administracja publiczna i obrona narodowa".

Trzecia grupa wydarzeń stanowiła w 1998 roku 18,5%, a w I połowie 1999 roku -17,0% ogółu wydarzeń powodujących wypadki. V

sekcjach bez dominacji w żadnej z nici

arzeń powodujących wypadki. Wydarzenia z tej grupy występowały niemal we wszystkich

Wśród 7 grup przyczyn wypadków przeważa grupa tych, które z nieprawidłowym zachowaniem się pracownika spowodowanym:

nieznajomością zagrożenia i zasad b

skoczeniem niespodziewany:wagi na wyk

m zdarzeni«konywanej czynności,

W ubiegłym roku grupa tych przyczyn stanowiła 50,4% ogółu przyczyn wszystkich wypadków i nie przekroczyła połowy jedynie w sekcjach: "Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo", "Górnictwo i kopalnictwo", "Działalność produkcyjna" oraz "Budownictwo".

W pierwszym półroczu br. sytuacja przedstawiała się podobnie - grupa ta stanowiła 51,5%

jynie w trzech sekcjach: "Działalność produkcyjna", "Budownictwo" oraz

; przekroczyła poł«

tele i restauracje".lołowy

Także ta grupa przeważała wśród przyczyn wypadków śmiertelnych i powodujących ciężkie uszkodzenia ciała, chociaż jej udział był nieco niższy.

TABL2 PRZYCZYNY ZWIĄZANE Z NIEPRAWIDŁOWYM ZACHOWANIEM PRACOWNIKA W ŁĄCZNEJ LICZBIE PRZYCZYN WYPADKÓW

PRZYCZYNY WYPADKÓW 1998r. I półrocze 1999r.

w procentach

w tym wypadków powodujących:

50,4 51,5

śmierć osoby poszkodowanej... 46,1

ciężkie uszkodzenie ciała ... 32,5 30,8

w drugiej co do wielkości grupie znajdują się przyczyny związane z niewłaściwą organizacją pracy i stanowisk pracy. Przyczyny te stanowiły w 1998 roku 15,0%, a w I półroczu 1999 roku 14,1%

ogółu przyczyn wypadków.

Do trzeciej grupy najczęściej występujących przyczyn wypadków należą te związane z niewłaściwym stanem czynnika materialnego, czyli:

wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego,

niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego, wady materiałowe czynnika materialnego, niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego.

W 1998 roku wyżej wymienione przyczyny stanowiły 12,1%, a w I półroczu br. - 12,2% ogółu przyczyn wypadków.

Wśród wypadków śmiertelnych w 1998 roku przyczyny z drugiej co do wielkości grupy stanowiły 24,2%, a z grupy trzeciej - 18,2% przyczyn tych wypadków, natomiast w I półroczu br. stanowiły odpowiednio: 30,8% i 7,7%.

Przyczyny wypadków powodujących ciężkie uszkodzenia ciała opisane w grupie drugiej stanowiły w 1998 roku 22,8%, a w I półroczu br. - 30,0%, natomiast opisane w grupie trzeciej odpowiednio:

19,2% i 7,5%.