Wzajemne zrozumienie- autorytet formalny i autorytet osobisty nauczyciela

Nauczyciel opierający się głównie na autorytecie formalnym powinien pamiętać, że wydając polecenia większe wrażenie można zrobić nie krzykiem czy złością, ale:

• Bliskością– im bliżej znajdujesz się ucznia, tym większy efekt, szczególnie gdy wkraczasz w osobista przestrzeń ucznia i przyjmujesz groźną postawę;

• Kontaktem wzrokowym – chodzi o podtrzymywanie kontaktu wzrokowego w momencie, kiedy mówisz oraz – dla lepszego efektu – chwile przed i potem;

• Zadawanie pytań – zwykle łatwiej jest przywołać ucznia do porządku, zadając mu pytania niż robiąc wykład.

• Powyższe trzy metody można przedstawić jako BOP – bliskość, oczy, pytania. Można więc „bop-ować” ucznia. Zazwyczaj bliskość i kontakt wzrokowy wystarczą. Dopiero gdy to nie pomoże, należy przejść do zadawania pytań.

37 G. Petty, Nowoczesne nauczanie, op. cit. s.96 -99.

152 Nauczyciel może budować swój autorytet osobisty nie tylko na tym, ze będzie dobrze uczył, ale również na tym, że:

• Będzie okazywał zainteresowania wszelką pracą ucznia nie szczędząc mu pochwał,

• Będzie ustalał jasne zasady i je przestrzegał,

• Będzie zwracał się do uczniów po imieniu,

• Będzie profesjonalnie przygotowany do prowadzenia lekcji, czyli dobre planowanie, właściwe tempo lekcji, a także schludny wygląd;

• Będzie cierpliwy,

• Będzie okazywał zainteresowanie postawami, uczuciami i potrzebami uczniów,

• Będzie dobierał takie metody nauczania, które pozwolą uczniom na osobisty wkład w lekcję oraz pozytywnie reagować na aktywność uczniów zawsze, kiedy to tylko możliwe.

Dobry nauczyciel nie radzi sobie z problemami – on im zapobiega!

Każdy nauczyciel ma jakieś zasady, nawet jeśli nie mówi tego wprost. Należy przemyśleć starannie swoje reguły, zwerbalizować je, zakomunikować uczniom i wytrwale egzekwować ich przestrzeganie. Ustalanie norm to proces rozciągnięty w czasie. Wszystkie normy powinny wypływać z zasad nauczania, zachowania bezpieczeństwa i zasad wychowania, nigdy z osobisty uprzedzeń. Niezależnie od tego, czy zasady zostaną jasno sprecyzowane, czy nie, należy liczyć się z tym, że uczniowie będą je wypróbowywali. Należ więc wytrwale przestrzegać swoich reguł.

Rada doświadczonego pedagoga: z zainteresowaniem i współczuciem wysłuchaj tłumaczenia ucznia, a potem je zignoruj! ( G. Petty)

153 9.3. „Zarządzanie klasą”

Uciszanie klasy i utrzymywanie ciszy jest niezwykle istotne zwłaszcza w nowych grupach, dlatego warto być w tym względzie rygorystycznym. Jeśli nie da się uciszyć uczniów na pierwszej lekcji, prawdopodobnie nie uda ci się to już nigdy:

• poproś o ciszę czekaj tak długo, jak będzie trzeba, w razie potrzeby przypomnij, że czekasz na cisze,

• nie mów nic więcej, dopóki nie zapadnie wyraźnie cisza, nigdy nie zaczynaj lekcji jeśli jest w klasie hałas,

• jeśli wpadniesz w panikę, czekając na ciszę, nie daj tego po sobie poznać. Nie uciekaj się do uszczypliwości ani niegrzeczności – nic to nie da.

• kiedy zapadnie cisza, odczekaj sekundę, zanim zaczniesz mówić, jeśli ktoś zacznie rozmawiać, przerwij sobie w pół zdania i patrz na rozmawiających,

• gdy zrobi się cicho, powtórz od początku zdanie, które przerwano.

Rada! Są uczniowie, którzy potrafią skoncentrować się na tym, co mówi nauczyciel najwyżej przez dwie minuty. Pracując z taką klasą nie mów do całości np. podziel uczniów na grupy.( G. Petty)

Organizacja klasy – czujność.

Niezależnie od tego, co nauczyciel robi i czym się zajmuje klasa, jego obecność powinna być wyczuwalna w całej klasie. Dlatego należy być ruchliwym, nie siedzieć za biurkiem, należy podchodzić do biurka uczniów zakłócających spokój, nie pracujących. Kiedy piszemy na tablicy należy stać do niej bokiem i od czasu do czasu spojrzeć na klasę. Rozmawiając z jednym uczniem nie należy tracić z oczu całej klasy

Uwaga! Niewłaściwe zachowania staną się powszechna normą, jeśli nauczyciel w porę na nie zareaguje – nazywamy to efektem fali. (G. Petty)

154 Przyczyny uporczywych problemów z dyscypliną w klasie.

 Niewłaściwa praca – uczniowie muszą mieć zajęcie na lekcji, dlatego zwracać należy uwagę czy zadana praca nie jest ani zbyt łatwa, ani zbyt trudna oraz czy jest jasno zdefiniowana.

 Uczniowie wypróbowują nauczyciela – klasa próbuje zorientować się, jakie są granice i zdobywa wiedze, co może ujść płazem. Jeśli nie stracisz pewności siebie, będziesz wytrwały i zdecydowany klasie znudzi się ta zabawa. Staraj się dać do zrozumienia, że kiedy już coś postanowisz, nie ma od tego odwrotu, ale możesz porozmawiać z uczniem po lekcji. Pomocna może okazać się technika zaciętej płyty. Powtarzaj swoją decyzję głosem spokojnym i pozytywnym, ale stanowczym. Warto wyrazić zrozumienie dla uczuć ucznia, ale podtrzymywać swoje racje. Nie śpiesz się, kiedy masz problem do rozwiązania. Nie wydawaj pochopnych sądów. Trudne rozmowy zostaw na koniec lekcji. Nauczyciel nie powinien bać się jawnego nieposłuszeństwa.

Jeśli będzie zdecydowany, sprawiedliwy i pewny siebie, nie często będzie się z nim spotykał.

 Potrzeba uwagi – uczniowie którzy potrzebują uwagi innych, zwykle są ekstrawertyczni i lubią zwracać na siebie uwagę, nawet za pomocą złego zachowania.

Tacy uczniowie dają nauczycielowi wybór: poświęcaj mi czas, kiedy pracuję, albo będziesz musiał mi go poświęcać, gdy będę przeszkadzał w czasie lekcji. Warto na przykład zastanowić się gdzie posadzić taką osobę, najlepiej z dala od swoich wielbicieli, wśród uczniów którzy są obojętni na takie zachowania

 Uczniowski stres –jeśli uczeń ma trudności z koncentracją, jest skupiony na sobie i niewrażliwy na innych, jeśli zachowuje się irracjonalnie i łatwo traci cierpliwość, są to zachowania związane ze stresem.

155 Mapa myśli dotyczących organizacji klasy (opracowanie własne)