Początek lat 90. przyniósł w yzwania dla w ielu dziedzin życia gospodarczego, sp o łe czne g o i kulturalnego. G w ałtow ne przemiany na rynku książki, problemy upo
w szechniania literatury dziecięcej i mło
d zie żo w e j ja k o w a ru n ku k s z ta łto w a n ia przyszłej publiczności czytającej, zaktywi
zowały profesjonalne środowisko.
W g ro n ie o só b z tro s k ą m yślących 0 przyszłości książki dla dziecka znalazła się prof. Joanna Papuzińska, która w spól
nie z M a rią M a rja ń ską -C ze rn ik zakłada Fundację „K siążka dla D ziecka”. Razem z G rzegorzem Leszczyńskim a ktyw izu ją Polską Sekcję IBBY, która została zareje
strowana jako Stowarzyszenie Przyjaciół Książki dla Młodych - Polska Sekcja IBBY.
W sp ie ra ją ich Barbara Tylicka, G rażyna Lewandowicz, Danuta Ś w ierczyńska-Je- lonek, G ra ż y n a W a lc z e w s k a -K lim c z a k 1 inni.
Kontakt z nauczycielami, bibliotekarza
mi, wydawcami w całej Polsce pozwolił na zauważenie potrzeb informacyjnych w dzie
dzinie książki dziecięco-m łodzieżowej tej grupy osób. Stało się to inspiracją do po
wołania do życia periodyku „Guliwer”. Wy
dawcą tego jedynego w Polsce czasopisma o k s ią żce d la d z ie ci z o s ta ła F u n d a cja
„Książka dla Dziecka” a redaktorem naczel
nym - Joanna Papuzińska. Pozostali entu
zjaści w zespole redakcyjnym to: Irena Bo
lek, Grzegorz Leszczyński, Maria
Marjań-s k a -C z e rn ik , B a rb a ra T ylicka i D anuta Świerczyńska-Jelonek.
Głównym celem pisma miało być:
- Prezentowanie stanowisk kontrower
sji, dyskusji pedagogicznej, artystycz
nej, psychologicznej, kulturowej funk
cji literatury dziecięcej;
- Ocena bieżącej produkcji w ydaw ni
czej dla dzieci i młodzieży;
- P opularyzacja zagadnień czytelnic
twa, now oczesnych metod w prow a
dzania dziecka w świat znaków, pro
blemy potrzeb czytelniczych dziecka;
- U dostępnienie dorobku św iatowego bibliotekarstwa dziecięcego;
Otwarcie biblioteki - 1993, fot. S. Niedziela
Program z okazji wręczenia Medalu Miasta Oświęcimia - 1998, fot. S. Niedziela - Rekomendacja wartościowej książki
światowej dla dzieci i młodzieży przez omawianie światowych list nagród etc.;
- Udostępnienie informacji o fachowej literaturze przedmiotu;
- W ym iana te k s tó w z an a log iczn ym i czasopism am i;
- Stworzenie płaszczyzny wzajemnego porozum ienia integracji w szystkich ś ro d o w is k m a ją cych do cz y n ie n ia z książką dla dziecka przez organizo
w anie spotkań i dyskusji okrągłego stołu, konfrontowanie stanow isk1.
Te cele zespół z Joanną Papuzińską na czele realizow ał w codziennej pracy.
Redaktor Naczelna nieustannie propago
wała czasopismo w różny sposób. Jeździ
ła po Polsce promując „Guliwera” , zachę
cając do w spółpracy, in icju ją c coraz to nowe akcje związane z literaturą i książką dziecięcą.
Pierwsze numery pisma odegrały po
ważną rolę w docieraniu do różnych zakąt
ków Polski nowinek zagranicznych z kręgu literatury dziecięcej i jej upowszechnienia.
Dotarły na południe kraju do Oświęcimia, gdzie dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicz
nej - Leszek Palus miał plany utworzenia biblioteki dziecięcej i pozyskania dla niej patronatu Fundacji „Książka dla Dziecka”
i Polskiej Sekcji IBBY. W tych działaniach wspierały go autorki niniejszego tekstu.
. N o i ta k to się z a c z ę ło . D u szą w szystkich p rze d się w zię ć w W arszaw ie była Joanna Papuzińska. W spierali ją jak zawsze: Grzegorz Leszczyński (ówczesny prezes Polskiej Sekcji IBBY), Maria Mar- jańska-Czernik prezes Fundacji, Grażyna Lewandowicz z Biblioteki Narodowej, Bar
bara Tylicka, Wanda Chotomska.
Marzyło się im i nadal marzy utworze
nie w O św ięcim iu - C entrum Literatury
D ziecięcej, podobnego do tych, którymi szczycą się kraje europejskie. Podwaliny pod centrum miała stw orzyć pow stająca Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży.
W zbogacanie zbiorów oświęcim skiej placówki o kolekcje obcojęzyczne, organi
zowanie konferencji, sesji i spotkań o za
się g u m ię d z y n a ro d o w y m , b ila te ra ln y m i ogólnopolskim - to okres, w którym Miej
ska Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu i jej filia specjalistyczna zaczynają być znane w Polsce i poza jej granicami.
Jest to czas, w którym Joanna Papu
zińska ja k o in ic ja to r i w s p ó ło rg a n iz a to r m.in. III Forum Literatury Dziecięcej Kra
jó w N adbałtyckich, uczestnik w e rn isa ży m.in. „D zieci-K siążki-B iblioteki po japoń- sku” , „Poznajem y Litwę” , poznaje miesz
kańców miasta, jego włodarzy, nawiązuje liczne przyjaźnie, staje się bliska młodym czytelnikom, ich rodzicom, nade wszystko bibliotekarzom .
My, bibliotekarze oświęcimscy, będą
cy pod urokiem wielkiego serca, wszech
stronności, dobroci i rozlicznych talentów prof. Joanny chcieliśm y ją często u nas gościć i wspólnie z nią organizować kolej
ne sesje i konferencje.
Tak rodziły się spotkania, dające moż
liwość poznania bibliotekarzy z całej Polski, wymiany informacji o literaturze i czytelnic
twie dzieci i młodzieży, czerpania zagranicz
nych wzorców, równocześnie promowania naszych rodzimych działań i akcji.
Mam tu na myśli Polsko-izraelskie spo
tkanie pisarzy, stanow iące okazję do re
fleksji, rozmów i dyskusji na tem at litera
tury dla młodego pokolenia jako źródła za
spokojenia potrzeb psychicznych młodych ludzi. To także dwuczęściowe bilateralne spotkanie polsko-niemieckie „Dzieciństwo i sacrum ” , sem inarium i w arsztaty dla bi
b lio te k a rz y d z ie c ię c y c h „L ite ra tu ra dla
,Macierzanek” (Wakacje z Biblioteką - 2003 r.), fot. S. Niedziela
małych dzieci” , interdyscyplinarna sesja
„Kultura literacka dzieci i młodzieży u pro
gu XXI wieku” .
W międzyczasie pani Joasia uświet
niła sw oją obecnością wiele wernisaży, któ
re miały miejsce przy realizowaniu progra
mu „Prezentacja kultur innych krajów i in
tegracja kulturow a poprzez książkę dla młodych”. W spom nieć należy o wystawie fra n cu skie j ubogaconej w ystępem W ar
szaw skiego Domu Tańca, także czeskiej i słowackiej, niemieckiej oraz Międzynaro
dow ej W ę d ru ją ce j W y s ta w ie L ite ra tu ry Dziecięcej Krajów N adbałtyckich „W okół Morza Bałtyckiego” .
Joanna Papuzińska wielokrotnie spo
tykała się z czytelnikami naszego miasta, p o c z ą w s z y od n a jm ło d szych w K ąciku Malucha, przedszkolaków, uczniów szkół
podstawowych, nauczycieli, rodziców, dla których wygłosiła wykład inaugurujący bi
blioteczny program „M ałe dziecko i jego rodzice w bibliotece”.
W Oświęcimiu miały miejsce prom o
cje dwóch książek pani Joanny; D arowa
ne kreski (połączone z inscenizacją frag
m e n tó w te j k s ią ż k i p re z e n to w a n y c h w szkołach podstaw ow ych) i D rukowaną ścieżką ( w raz ze spotkaniem dla nauczy
cieli i bibliotekarzy).
W lokalnym plebiscycie na książki pro
ponowane do Kanonu Literatury dla Dzie
ci i Młodzieży utwory tej pisarki wyprzedziły nawet ...H arry’ego Pottera. Młodzi czytel
nicy tak uzasadniali swój wybór:
Książka „W ę d ro w c y ” p odoba m i się najbardziej, bo są w niej opisane przygo
dy Agnieszki i Antka, którzy są dziećmi pi
sarki znanej m i ze spotkania w bibliotece...
(Paulina Kwiek - kl. V)
. „Agnieszka opowiada bajkę” to naj
lepsza książka, bo opisuje nieszczęśliwe
go kotka, który szuka mamy. A ja bardzo lubię kotki i znam pisarkę, która o tym na
p is a ła . .(Asia Wasil - kl.VI)
.J o a n n ę Papuzińską poznałem w Ką
ciku Malucha w bibliotece. O d tej p o ry czy
tam wszystkie je j książki, wcześniej czyta
ła m i mam a i babcia. Ja k nauczyłem się czytać, to n a jb a rd z ie j p o d o b a ła m i się książka o Rokisiu. Chciałbym, żeby wszyst
kie d z ie c i p rz e c z y ta ły o nim w książce
„A, gdzie ja się b ie d niu te ń ki p o d z ie ję ”.
(Kacper Kuk - klasa I)
We wniosku do Międzynarodowej Ka
pituły Orderu Uśmiechu wielbiciele jej ta
lentu (zespół W oluminki, członkowie Klu
bu Miłośników Książki i uczniowie kl. II SP Nr I I w O św ięcim iu), podali takie m.in.
u z a s a d n ie n ie . dzięki książkom p a n i Pa
puzińskiej przenosiliśm y się w inny czaro
dziejski i pełen przygód świat. W je j książ
kach naw et diabły i czarownice są sympa
tyczne i zabaw ne.(u c z n io w ie ) ..M ożem y 0 n ie j pow iedzieć, że je s t „N a szą m am ą czarodziejką”, bo je j wiersze i opow iada
nia mogliśm y często wykorzystać do insce
nizacji, recytacji i śpiewu podczas różnych im prez c z y te ln ic z y c h .(W o lu m in k i).Pod
czas wakacji, dzięki je j opowiadaniom m o
gliśm y odbywać „Skrzydlate wędrówki z Jo
an n ą P a p u z iń s k ą ”, b a w ią c się i uczą c w wolnym od szkoły c z a s ie . (członkowie KMK).
Uczniowie oświęcim skich szkół pod
stawowych zafascynowani jej wierszam i, opowiadaniami i powieściami wzięli udział w konkursie poetyckim O złote pióro Skrzy- d la tk a . N a jm ło d s i n a p is a li ry m o w a n pomaga wszystkim dzieciom i zwierzętom też - Karolina Herok - kl. III.
Trochę starsi uczniowie pisali wiersze.
A nia W ojdyło z klasy V napisała w iersz zw iązany z opowiadaniem P lacek zgody 1 pogody.
Była smutna niedziela gdy nic nas nie rozwesela, mama, tata się kłócą oczko ma ja k paciorek i mądrych porad wiele, co zrobić, aby w niedzielę nie kłócił się tata z mamą,
ani w poniedziałek rano.
Placek Zgody i Pogody najlepszy je s t dla osłody wszystkich zmartwień i smutków.
(...)
Uczniowie klas VI zachęceni przez pi
sarkę słowami ...Bo nie musisz być Szo
pen Fryderyk, żeby zgrabny ułożyć lim e
r y k . . (Chwilki dla Emilki s. 16) tworzyli li
meryki związane z wybranymi bohaterami.
Ucz się A g a ! Ucz! - Adrianna Bizoń kl. VI
Tyle książek o narodzinach Agnieszka czytała,
„Weź mnie” - cicho popłakuje.
„Nie ominie cię zapłata”.
(...)
Wszędzie pełno je st diablika, Nikt w sprawki jego nie wnika.
Choć czaruje,
torkami ustanowienia Nagrody Literackiej im. Kornela Makuszyńskiego przyznawa
nej polskim pisarzom za tw ó rczo ść dla dzieci. Organizatorem Nagrody przez 10 lat była Fundacja „Książka dla Dziecka” i re
dakcja „Guliwera”. Od 2004 roku obowiązki organizatora Nagrody przekazano Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Łukasza Górnic
kiego w Oświęcimiu i redakcji „G uliwera”.
Ponieważ nie wyobrażamy sobie jej orga
nizacji bez udziału pomysłodawczyni - pani Joasia przew odniczy komisji oceniającej książki zgłaszane przez wydawców, auto
rów, bibliotekarzy.
Bieżący rok w działalności oświęcim
skiej placówki to - Rok W odnika Joanny Papuzińskiej. W iększość form proponowa
nych dla przedszkoli, szkół i dla dorosłych tem atycznie związana je st z tw órczością i działalnością społeczną prof. Joanny Pa
puzińskiej. Aktualnie prezentujemy wysta
wę Zatopione królestwo Joanny Papuziń
skiej. Zw ieńczeniem tych działań będzie u ro c z y s to ś ć w rę c z e n ia p isarce O rderu Uśmiechu i benefis planowane na 21 paź
dziernika 200S w Oświęcimiu. Biblioteka, czytelnicy i zespół W oluminki ju ż przygo
tow ują się do uroczystości, która połączo
na będzie z wręczeniem Nagrody Literac
kiej im. K. Makuszyńskiego wyróżnionemu pisarzowi.
W szystkich zainteresowanych zapra
szamy na ten dzień do naszego grodu nad Sołą.
1 „Guliwer” czasopismo o książce dla dziec
ka, „Nowe Książki” 1991, nr S, s. 48
szenie W ojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, aby w ygłosić wykład na ogól
nopolskiej konferencji. Wiedziałam, że jest znaw cą i krytykiem literatury, jednak spo
sób, w jaki mówiła o m ultim edialności li
teratury dziecięcej, zachw ycił mnie. Na
stępnego dnia po konferencji, wyruszyłam