Zagadnienia materialnoprawne

Głównymi zasadami regulującymi działanie KRS są:

(1) zasada jawności, (2) zasada wiarygodności, (3) zasada nieusuwalności wpisu,

Ad (1)

W ramach zasady jawności wyróżnia się:

(a) jawność formalną tj. możliwość powszechnego dostępu do informacji zawartych w re-jestrze (art. 8 KRSU), przeglądania akt rejestrowych (art. 10 KRSU), a także obowiązek ogłaszania wpisów do rejestru w MSiG (art. 13 KRS w zw. z art. 5 § 3 KSH).

Najprostszą formą uzyskiwania informacji o podmiotach znajdującących się w rejestrze (poza zapoznaniem się z danymi udostępnionymi na stronach internetowych:

www.ms.gov.pl), jest wniosek o wydanie odpisu z KRS. W takim przypadku podmiot

zaintere-Zagadnienia wspólne dla spółek handlowych 41 sowany winien złożyć druk wniosku o wydanie odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego (formu-larz CI KRS-COD) oraz uiścić stosowną opłatę (za odpis pełny 60 zł, za odpis aktualny 30 zł).

(b) jawność materialną, która może występować w aspekcie:

(i) negatywnym (art. 14 KRSU), (ii) pozytywnym (art. 15 oraz 16 KRSU).

Ad (b) (i)

Jawność materialna w aspekcie negatywnym oznacza, iż podmiot obowiązany do zło-żenia wniosku o wpis do rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do rejestru lub uległy wykreśleniu z re-jestru. Jej celem jest ochrona osób trzecich.

Ad (b) (ii)

Natomiast jawność materialna w aspekcie pozytywnym ma na celu ochronę podmio-tu rejestrowego. Dotyczy ona zarówno wpisów podlegających ogłoszeniu w MSiG, jak i nie-podlegających ogłoszeniu.

W przypadku wpisów podlegających ogłoszeniu:

(-) od dnia ogłoszenia w MSiG nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu, (-) w przypadku rozbieżności między wpisem do rejestru a ogłoszeniem w MSiG

obowią-zuje wpis w rejestrze. Jednak osoba trzecia może powoływać się na treść ogłoszenia, chyba że podmiot wpisany do rejestru udowodni, że osoba trzecia wiedziała o treści wpisu,

(-) osoba trzecia może się powoływać na dokumenty i dane, w odniesieniu do których nie dopełniono jeszcze obowiązku ogłoszenia, jeżeli niezamieszczenie ogłoszenia nie po-zbawia jej skutków prawnych.

Natomiast w przypadku wpisów nie podlegających ogłoszeniu w MSiG, nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu w rejestrze, chyba że mimo zachowania należy-tej staranności nie mógł wiedzieć o wpisie.

Ad (2)

Zasada wiarygodności ma na celu ochronę osób trzecich działających w dobrej wierze.

Domniemywa się, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe. Jeżeli dane wpisano do re-jestru niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupeł-nienie lub wykreślenie wpisu.

Dopełnieniem tej zasady jest odpowiedzialność podmiotu wpisanego do rejestru okre-ślona w art. 18 KRSU. Odpowiedzialność ta jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka.

Ad (3)

Zasada nieusuwalności wpisów wynika z art. 12 ust. 1 KRSU.

Wyjątkami od niej są sytuacje gdy sąd z urzędu (art. 12 ust. 2–3 KRSU):

(-) sprostuje wpis jeżeli okaże się, że w rejestrze znajduje się wpis zawierający oczywiste błędy lub niezgodności z treścią postanowienia sądu,

(-) wykreśla dane zamieszczone w rejestrze, gdy są one niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa (uprzednio sąd winien wysłuchać zainteresowanych osób na posiedzeniu lub po wezwaniu do złożenia oświadczenia pisemnego).

42 Robert Szyszko – Prawo spółek handlowych. Skrypt dla aplikantów radcowskich

Istnieją w tym względzie także inne regulacje szczególne (np. art. 46 ust. 3 KRSU).

2.5.1.2. rodzaje wpisów do krs Rodzaje wpisów:

(-) deklaratoryjne, (-) konstytutywne, (-) sanujące.

Wpis ma charakter deklaratoryjny, jeżeli tylko informuje o już zaistniałych sytu-acjach. W przypadku, gdy z wpisem łączy się określony efekt materialnoprawny wpis ma charakter konstytutywny. Zasadą są wpisy deklaratoryjne (np. ustanowienie/odwołanie członków zarządu – art. 167 § 2, art. 168, art. 320 § 1 pkt 5 KSH, art. 321 § 3 KSH, otwar-cie likwidacji spółki). Wpisy o charakterze konstytutywnym są wyjątkiem, należy tutaj przede wszystkim wymienić wpisy prowadzące do powstania bądź rozwiązania spółki handlowej (art. 12, art. 251 § 1, art. 94, art. 109 § 1, art. 134 § 1, art. 84 § 2, art. 89, art. 103 w zw. z art. 84 § 2, art. 478 w zw. z art. 150 § 1, art. 272 i art. 478 KSH), zmiany umowy/sta-tutu spółki (art. 255, art. 430 KSH), połączenia, podziały i przekształcenia spółek (art. 493

§ 2, art. 530, art. 552 KSH).

Odrębną kategorią jest wpis sanujący (np. art. 21 § 1 KSH).

2.5.1.3. struktura krs KRS składa się z:

(1) rejestru przedsiębiorców,

(2) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz sa-modzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej,

(3) dłużników niewypłacalnych.

Katalog podmiotów wpisywanych do rejestru przedsiębiorców zawiera art. 36 KRSU (wszystkie spółki handlowe, a także inne kategorie podmiotów).

Katalog przedsiębiorców składa się z 6 działów, zawartość których określają art. 37–44 KRSU oraz stosowne rozporządzenia wykonawcze (tj. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadze-nia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej tre-ści wpisów w tych rejestrach).

2.5.1.4. centralna informacja krs (ci krs)

CI KRS posiada oddziały przy sądach rejestrowych. Pełni funkcje informacyjne (art. 4 ust. 2 KRSU). Wydaje odpisy (np. odpis pełny bądź aktualny – formularz CI KRS-COD), wyciągi i zaświadczenia oraz udziela informacji z rejestru, które mają moc dokumentów urzędowych, jeżeli zostały wydane w formie papierowej. Wydaje także z katalogu, drogą elek-troniczną, kopie dokumentów, które są poświadczane za zgodność z dokumentami znajdu-jącymi się w aktach rejestrowych podmiotu.

Udzielanie informacji, wydawanie odpisów, wyciągów lub zaświadczeń z rejestru oraz udostępnianie kopii dokumentów z katalogu jest odpłatne. Bezpłatnie udostępniane są na-tomiast, w ogólnodostępnych sieciach informatycznych, podstawowe informacje o

podmio-Zagadnienia wspólne dla spółek handlowych 43 tach wpisanych do rejestru przedsiębiorców i do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, w tym również o organizacjach i podmiotach, które uzyskały status organiza-cji pożytku publicznego, a także lista podmiotów, wobec których w dziale 6 rejestru przed-siębiorców wpisano informację o ogłoszeniu upadłości.

2.5.2. zagadnienia proceduralnoprawne