ZAGADNIENIA PODATKOWE

Bilans wysiłków, podejmowanych w roku sprawozdawczym celem zmniejszenia obciążeń podatkowych, jest raczej ujemny. Oddawano się nadziei, że Rząd wykorzysta okres wyraź­

nej poprawy koniunkturalnej w kierunku pod­

jęcia zdecydowanych posunięć ustawodaw­

czych w sprawie zmian obowiązującego usta­

wodawstwa podatkowego, idąc za powszech­

nym głosem wszystkich grup społecznych i gospodarczych, domagających się od szeregu lat zmniejszenia ciężarów publiczno-prawnych, a w szczególności danin publicznych. Wyrazem istniejącego przerostu obciążeń podatkowych jest choćby stwierdzony w sprawozdaniu sej­

mowej Komisji Budżetowej na rok 1937/38 fakt, że ilość zaległych skarbowych tytułów egzekucyjnych wynosiła w początkach roku 1937 okrągło 10 milionów, a nadto dalszy fakt, że Rząd, licząc się z nierealnością wymiarów podatkowych oraz zaległości, uciekać się mu­

siał do nadzwyczajnych środków oczyszczenia ksiąg bierczych z zaległości drogą stosowania daleko idącego ich umarzania.

Nie trzeba chyba bardziej przekonywują­

cych argumentów, świadczących o szkodliwym oddziaływaniu wadliwej struktury naszego sy­

stemu podatkowego na całokształt naszego układu gospodarczego, argumentów popartych opinią i powagę najwybitniejszych przedstawi­

cieli świata nauki, stwierdzających zgodnie, że teoretycznie dozwolone granice opodatkowania zostały w Polsce dawno przekroczone. Nauka ekonomii podkreśla niezbity fakt, że mierne, powszechne i sprawiedliwe opodatkowanie po­

zwala na akumulację kapitałów i przez to wpływa na pobudzenie procesów inwestycyj­

nych, a co za tym idzie — na wzrost zatrud­

nienia, ożywienie koniunktury i wzrost ilości transakcyj, czego następstwem jest automa­

tyczne rozszerzanie podstawy opodatkowania.

Sprawdzianem tych zasad jest dokonana w Niemczech i w Belgii reforma podatkowa.

W obu państwach nie zawahano się, i to na­

wet w czasach panującej jeszcze depresji go­

spodarczej, skasować niektóre nieusprawiedli­

wione podatki i sprowadzić skalę podatków do właściwej miary, licząc na to, że reforma podatkowa będzie bodźcem do poprawy sy­

tuacji, a łączący się z tym wzrost dochodu społecznego stworzy dodatkowy fundusz jako podstawę nowych dochodów podatkowych, które zapełnią lukę, powstałą przez obniżenie stopy podatkowej, jakoż ani jedno ani drugie ze wspomnianych państw nie omyliło się w swoich rachubach, przez co jeszcze raz stwier­

dzona została zasada, że nadmierny fiskalizm jest przeszkodą hamającą zarówno wzrost kon­

sumcji jak i rozwój procesów inwestycyjnych.

Odciążenia podatkowe, dokonane w Belgii, nie tylko, że nie obniżyły wydajności podatków, lecz przeciwnie, przyczyniły się w krotce do wzrostu globalnej sumy wpływów podatko­

wych. W Niemczech wpływ dokonanej refor­

my wyraził się w niespodziewanym wzroście przychodów budżetowych, wzroście wynoszą­

cym w 1937 r. niemal 100% sum budżetowych z okresu dokonanej reformy. Okres poprawy koniunkturalnej byłby przeto właściwym mo­

mentem dostosowania również w naszym Pań­

stwie ciężarów podatkowych do naszych moż­

liwości gospodarczych, zwłaszcza, że gospo­

darka Państwa wobec osiągniętej równowagi budżetowej, a nawet poważnego wzrostu przy­

chodów skarbowych, znajduje się w stanie uporządkowanym, co pozwalałoby na przezna­

czenie części wzrastających dochodów skarbo­

wych jako funduszu na obniżenie podatków.

Obawiamy się, że odwlekanie reformy na tym terenie i ograniczenie się Rządu do reali­

zacji t. zw. małej reformy podatkowej okaże się błędem. Przy dalszym bowiem utrzyma­

niu stawek podatkowych na dotychczasowym poziomie dochody podatkowe prędzej czy póź­

niej zawiodą i nie zapewnią środków na po­

krycie wzrastających potrzeb budżetowych.

W skład t. zw. małej reformy podatko­

wej wchodzą:

1) projekt ustawy o ulgach podatkowych dla inw estycyj;

2) projekt ustawy o podatku dochodowym;:

3) „ „ „ obrotowym;

4) „ „ o opłatach rejestracyj­

nych od przedsiębiorstw i zajęć.

Pierwszy z wymienionych projektów obej­

muje ulgi dla inwestycyj przemysłowych, da­

lej pewne zmodyfikowane w stosunku do sta­

nu obecnego ulgi dla budownictwa mieszka­

niowego, wreszcie przedłużenie ulg dla nabyw­

ców pojazdów mechanicznych, przy nieznacz­

nych zmianach rozmiaru tych ulg.

Ponieważ przemysł wskutek długoletniego kryzysu i stosowanej wobec niego jednostron­

113 —

__

114

_ nej polityki deflacyjnej nie zarabiał nawet na

normalne odpisy urządzeń zakładów w ytw ór­

czych, przeto oczekiwano powszechnie, że pla­

ny Rządu pójdą po linii popierania ruchu inwestycyjnego na całym terenie Państw adro- gą stosowania pewnych generalnych ulg nie- tylko dla przedsiębiorstw dopiero powstających, lecz również i dla istniejących już przedsię­

biorstw o w yniszczonych i przestarzałych urzą­

dzeniach.

W projekcie ustawy o ulgach podatko­

w ych dla inwestycyj Rząd poszedł inną drogą.

Jednym z czynników uprzemysłowienia kraju mają być ulgi podatkowe zróżniczkowane i ogra­

niczone tak pod względem terytorium, na któ­

rym mają b y ć stosowane, jak i pod względem czasu i gałęzi wytwórczości. Nie budziłaby żad­

nych zastrzeżeń polityka wprowadzająca ulgi dla przedsiębiorstw, które zostały uznane za szczególnie ważne ze względu na obronność kraju. Uważamy natomiast politykę, stwarzają­

cą daleko idące przywileje dla pewnych tyl­

ko terytoriów i dla pew nych gałęzi przem ysło­

wych za błędną i sprzeczną z zasadami pow szch- ności i sprawiedliwości podatkowej. Wystąpi­

liśmy w obec tego z wnioskami o zmianę kon- cep cyj faworyzowania pewnych tylko gałęzi przemysłu i pew nych terytoriów Państwa i stwa­

rzania nierówności szans w wyścigu gospodar­

czym , prosząc o rozszerzenie listy przedsię­

biorstw, mających korzystać z ulg podatkowych.

W przeciwstawieniu do omawianego pro­

jektu projekt zmiany postanowień ustawy o pań­

stw owym podatku dochodow ym zawiera szczę­

śliwe posunięcie. Mianowicie osoby prawne i fizyczne, które obejm ują akcje spółek akcyj­

nych, zawiązywanych dla prowadzenia przed­

siębiorstw, korzystających z ulg inw estycyj­

nych wszelkiego rodzaju, mają prawo potrą­

cania od dochodu podlegającego podatkowi do­

chodowem u według Działu I ceny emisyjnej akcyj przez siebie objętych. Przywilej ten bę­

dzie niezawodnym bodźcem i zachętą do lok o­

wania wolnych kapitałów w inwestycjach nie­

których przemysłów.

Wystąpiliśmy z propozycją, by prawo potrącania od dochodu ceny emisyjnej zaku­

pionych akcyj przyznać również osobom p od ­ legającym opodatkowaniu według Działu II ustawy o państwowym podatku dochodowym .

W sprawie projektu ulg dla now ow znie­

sionych budowli daliśmy wyraz obawie, że przewidziane zwężenie ulg w porównaniu ze stanem prawnym spowoduje znaczne osłabie­

nie ruchu budowlanego. Uważając za niewłaści­

we postanowienie projektu, które przewiduje ulgi jedynie dla dom ów mieszkalnych, składa­

jących się wyłącznie z mieszkań 1 i 2-izbo- wych, wystąpiliśmy przeciw zalegalizowaniu i premiowania niegodnego wielkiego państwa faktu zajmowania przez całe rodziny jednej tylko ubikacji.

W uchyleniu dwukrotnego opodatkowa­

nia dywidend od akcyj w spółkach akcyjnych i dochodów z udziałów w spółkach z ograni­

czoną odpowiedzialnością i w spółdzielniach w idzim y uwieńczenie pełnym sukcesem na­

szych konsekwentnych długoletnich starań, p o ­ dejm owanych na tym odcinku. Uczestnikami w korzyściach, płynących z tego nowego p o ­ stanowienia, będą również przedsiębiorstwa o charakterze osób prawnych, powiązane ze sobą w ten sposób, że jedno jest udziałowcem drugiego, skutkiem czego ten sam dochód nie będzie już kilkakrotnie opodatkowany. Do pro­

jektu wnieśliśmy poprawkę, aby wspomniane zwolnienia rozszerzono na gwarectwa nowego prawa.

jest rzeczą niewątpliwą, że liberalne po­

traktowanie reformy na odcinku podatku docho­

dow ego przyniesie doraźnie pewien uszczerbek w dochodach Skarbu Państwa. Koncesje, p o­

czynione na tym odcinku, pragnie z nawiązką pow etow ać projekt reformy ustawy o opłatach stemplowych. Nakłada on na życie gospodar­

cze cały szereg now ych obciążeń mimo pew ­ nych koncesyj i ustępstw, jak np. obniżenie opłat od przeniesienia własności nieruchomości.

Żądając przeto skreślenia całego szeregu postanowień projektu, zwróciliśm y szczególnie uwagę na niewłaściwość wprowadzenia doń takich now ych postanowień, które rozszerzają obowiązek stem plowy nawet na zawieranie ust­

nych umów, a nadto wnieśliśmy sprzeciw prze­

ciw ko postanowieniu, otwierającemu pole do dowolnego kwestionowania przez władze p o­

datkowe podstaw wym iarowych, zawartych w aktach pisemnych, których treść odpowiada zgodnej i rzeczywistej w oli stron.

Uważając zlikwidowanie podatku prze­

mysłowego, pobieranego w postaci świadectw przem ysłowych, za wielki i pow ażny krok na­

przód na drodze do przebudowy naszego sy­

stemu podatkowego, wyraziliśmy zgodę na pro­

jektowane zmiany ustawy o państ. podatku prze­

m ysłowym , żyw iąc nadzieję, że również ostatnie szczątki tej instytucji, której ślady mają być utrzymane w now ym systemie w postaci kart rejestracyjnych, zostaną w niedalekiej przy­

szłości zlikwidowane.

G odząc się przeto w zasadzie na zastą­

pienie ubytku w dochodach Skarbu Państwa, spowodowanego zniesieniem świadectw prze­

m ysłowych, podw yżką obowiązujących stawek podatkowych w zaprojektowanej wysokości, uczyniliśm y to z tym zastrzeżeniem, że w pro­

jekcie ustawy o opłatach rejestracyjnych prze­

prowadzone zostaną istotne zmiany, usuwające możność kwalifikowania różnych, koniecznych lub potrzebnych dobudów ek i warsztatów u- bocznych, w chodzących w skład zakładów przem ysłowych o skom plikowanych zespołach gospodarczych, a wyróżnionych odrębnymi ce­

chami od głównej produkcji, jako zakładów samoistnych, podlegających obiąwiązkowi w y ­ kupienia kart rejestracyjnych według stawek, określonych dla kupca rejestrowego.

Wymienić tu jeszcze należy projekt no­

weli do ustawy o tym czasowym uregulowa­

niu finansów komunalnych, który dzięki je­

— U J —

dnolitej postawie wszystkich organizacji gospo­

darczych, a zatem i za naszą sprawą, został uznany za szkodliwy i wycofany.

Aktywność Unii zaznaczała się ponadto w wszechstronnych pracach w dzidzinie praktycz­

nych problemów natury podatkowej, które bądź to były ropatrywane na terenie współpracy z właściwymi Izbami Przemysłowo-Handlowy­

mi, bądź to stanowiły substrat do opracowy­

wania memoriałów dla władz, bądź wreszcie by ły przedmiotem licznych opinii natury praw­

nej dla zakładów członkowskich,

I tak: Wystąpiliśmy do władz górnoślą­

skich przeciw obarczaniu właścicieli budynków nieusprawiedliwionymi wymiarami samoistne­

go podatku budynkowego, jak również przeciw zatwierdzaniu przez władze nadzorcze uchwał zarządów gmin, kasujących zasady indywidu­

alnych wymiarów podatku od poszczególnych obiektów budowlanych. Zwróciliśmy się prze­

ciw obciążaniu nieruchomości niewspółmiernie wysokimi dodatkami do podatków, pobiera­

nych z tytułu opłat drogowych. Zajmowali­

śmy się sprawą niewłaściwego doliczania do dochodu pracowników górniczych zwrotu ko­

sztów karbidu, nabywanego i zużywanego przez górników przy pracy kopalnianej, a wypłaca­

nych tym pracownikom w pewnej zryczałto­

wanej kwocie pieniężnej. Zwróciliśmy się do władz o uchylenie praktyki, polegającej na żą­

daniu wskazania rozmiarów obrotów dokony­

wanych przez zakłady przemysłowe ze wszyst­

kimi swoimi odbiorcami. Zajmowaliśmy się sprawą ulg, jakie winny znaleźć zastosowanie w wypadkach nabywania świadectw przemy­

słowych przez zakłady wodociągowe i elektry­

czne, prowadzone przez zakłady górnicze.

Współpracowaliśmy z Izbami Przemysłowo- Handlowymi nad ustalaniem norm średniej zy- skowności przedsiębiorstw oraz nad ustalaniem wartości świadczeń w naturze. Do ciekaw­

Ponieważ dla przedsiębiorstw, posługują­

cych się w rozrachunku wzajemnym różnymi formami wewnętrznych rozliczeń, przepisy o opłatach stemplowych są bardzo niekorzyst­

ne, wystąpiliśmy z wnioskiem o zmianę doty­

czącego przepisu ustawy o opłatach stemplo­

wych od pism, dotyczących przelewu praw.

Opracowaliśmy zagadnienie, jakich zasad wi­

nien przestrzegać podatnik przy sporządzaniu inwentarza, by uchronić się od kwestionowa­

nia przez władze prawidłowości ksiąg, a w szczególności jak daleko sięga obowiązek spo­

rządzania tabel amortyzacyjnych. Braliśmy czynny współudział w ankiecie powołanej przez Izbę Przemysłowo-Handlową w Katowi­

cach dla rozpatrywania tych zagadnień, wy­

powiadając się zasadniczo przeciw myśli opra­

cowania przepisów normatywnych co do spo­

sobu prowadzenia inwentarza przedmiotów ma­

jątkowych. Niejasność przepisów ustawowych wykazała potrzebę zanalizowania zagadnienia obliczenia podatku kumulacyjnego, pobiera­

nego od uposażeń wypłacanych przez jednego pracodawcę z tytułu stałego oraz innego rodza­

ju periodycznego względnie nieperiodycznego wynagrodzenia, a nadto zanalizowania zagad­

nienia, czy i wśród jakich okoliczności uza­

sadniony jest obowiązek potrącania od docho­

du osób zamieszkałych zagranicą dodatku ko­

munalnego do podatku państwowego.

Wykazując brak podstaw, usprawiedli­

wiających podwyższenie podatku węglowego na terenie Zagłębia Dąbrowskiego i Krakowskie­

go, czyniliśmy u właściwych władz central­

nych starania, mające zapobiec zatwierdzeniu uchwał gminnych w sprawie podwyżki tego podatku. Roztrząsaliśmy zagadnienie, czy po­

datek od kopalin jest podatkiem kousumcyj- nym.

W wyniku analizy śląskiej ustawy o fi­

nansach komunalnych w zakresie przepisów o podatku od kopalin stwierdziliśmy, że istnieją pewne możliwości prawne zredukowania do­

tychczasowej podstawy podatkowej i wyłącze­

nia z niej wartości tej części wydobycia, która jest przeznaczona do bezpłatnego zbytu dla własnych zakładów. Dalszą uwagę poświęci­

liśmy zanalizowaniu zagadnienia, jakie kryteria należy stosować przy kwalifikowaniu urządzeń technicznych obiektów przemysłowych, a w na­

stępstwie tych badań wystąpiliśmy z projektem zmiany tych postanowień państwowej ustawy o podatku od nieruchomości, których następ­

stwem jest opodatkowanie takich urządzeń, jak kominy fabryczne, chłodnice, wieże ciś­

nień itd.

Ponieważ kwestia zwolnień od podatku dochodowego różnych świadczeń na cele spo­

łeczne i państwowe nie została dotychczas rozwiązana zgodnie z duchem ustawy o pań­

stwowym podatku dochodowym, wystąpiliśmy z inicjatywą, zmierzającą do skoordynowania sprzecznych zasad, w tej dziedzinie dotychczas stosowanych.

Do ważniejszych spraw, w których za­

kłady członkowskie zwracały się o wydanie opinii prawnej, należą takie zagadnienia, jak kwestia:

1) czy kwoty przeznaczone dla kasjerów na pokrycie manka kasowego dolicza się do podstaw podatku dochodowego;

2) czy i w jakich rozmiarach istnieje obo­

wiązek nabycia przez lecznice kopal­

niane świadectw przemysłowych;

3) czy do dochodu podatkowego pracowni­

ka należy wliczyć odszkodowania w y­

płacone dobrowolnie przez pracodawcę;

4) czy przychody pochodzące z dzierżawy pół górniczych stanowią część obrotu przedsiębiorstwa przemysłowego;

5) czy i w jakim zakresie istnieje obowią­

zek obliczania podatku komunalnego od tantiem;

6) w sprawie opłat stemplowych od po­

kwitowań wystawionych przez Zarząd gminy;

7) wyłączenia z opodatkowania podatkiem przemysłowym kwot wydatkowanych na opłaty samoistnego podatku komu­

nalnego od kopalin;

życia w okresach poprzednich;

10) w sprawie opłat drogowych za nadmier­

ne zużycie dróg;

11) czy istnieje obowiązek dostarczania da­

nych Urzędom Skarbowym o w ydoby­

ciu węgla i zatrudnieniu robotników;

12) czy i w jakim zakresie istnieje obowią­

zek ponoszenia opłat za korzystanie z gminnych urządzeń wodociągowych;

13) czy sumy wyksięgowane na koniec ro­

ku podatkowego z konta rozliczeniowe­

go na rachunek tych sum, o które sprze­

dawca jednostronnie obniżył swemu odbiorcy cenę sprzedaży towaru, nabie­

rają charakteru bonifikaty?

Do dalszych ważniejszych spraw, w któ­

rych wystąpiliśmy z opinią bądź to do Izb Przemysłowo-Handlowych bądź też do C entral­

nego Związku Przemysłu Polskiego, zaliczyć należy takie zagadnienia, jak :

1) kwestia, które wyroby uważać należy za krajowe;

2) rewizja stawek podatku przemysłowego;

3) amortyzacja torów kolejowych wzgl.

sieci elektrycznych;

4) sprawa podatkowego znaczenia termi­

nu księgowania faktur.

Wystąpiliśmy do Śląskiej Rady Wojewódz­

kiej w sprawie ułatwień na odcinku sporządza­

nia miesięcznych wykazów, przewidzianych w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy 0 Śląskim Funduszu Gospodarczym, zaś do właściwych władz skarbowych II instancji z wnioskiem o zwolnienie od przedkładania władzom skarbowym list płac z potrąceniem podatku dochodowego.

Na końcu nadmienić należy, że dzięki krytycznemu stanowisku zajętemu przez Unię 1 stanowczemu jej w tej sprawie wystąpieniu wycofały Izby Przemysłowo-Handlowe projekt zasad, które miałyby stanowić wytyczne do ustawowego uregulowania instytucji biegłych księgowych zaprzysiężonych przy Izbie Prze- mysłowo-Handlowej.

D. ZAGADNIENIA HANDLU

W dokumencie Sprawozdanie Unii Polskiego Przemysłu Górniczo-Hutniczego za rok 1937 (Stron 119-122)