Niniejsza rozprawa nie wyczerpuje oczywiście wszystkich aspektów organiza cyjnych i działalności dydaktyczno-naukowej SJPdC UŁ od 1952 do 2002 r. Być może stanie się przyczynkiem do kolejnych opracowań, dotyczących kształ cenia studentów cudzoziemców w Łodzi, gdyż w dziejach edukacyjnych miasta SJPdC UŁ zapisało piękną kartę. Geneza i tradycje kształcenia cudzoziemców w Łodzi sięgają początku lat pięćdziesiątych i trwają do dnia dzisiejszego, toteż Łódź posiada bogate doświadczenie w kształceniu obcokrajowców. Dorobek dydaktyczny i naukowy tej instytucji oraz pewna określona mitologia, która wytworzyła się wokół niej, skłoniły autorkę do odtworzenia jej historii i refleksji nad działalnością Studium. Innym motywem, skłaniającym do opracowania prezen towanego zagadnienia, było przekonanie, że w miarę upływu czasu obraz tej placówki zaciera się w świadomości i pamięci jej pracowników. Celowym było więc przedstawienie historii powstania i działalności dydaktyczno-naukowej SJPdC UŁ na tle innych instytucji o podobnym charakterze, działających w Polsce.
W podsumowaniu i ocenie działalności SJPdC UŁ nasuwa się jeden pod stawowy wniosek, a mianowicie: etapy rozwoju i funkcjonowanie tej instytucji były odbiciem polityki państwa w zakresie kształcenia cudzoziemców w Polsce.
Studium w Łodzi powstało na początku lat pięćdziesiątych, kiedy Polska włączyła się w pomoc edukacyjną, skierowaną do krajów rozwijających się i podpisała wiele umów międzynarodowych. Na przestrzeni lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych pomoc edukacyjna, udzielona krajom roz wijającym się, a szczególnie tym należącym do bloku państw socjalistycznych, nie tylko trwała, ale była cały czas zwiększana, czego dowodem jest liczba studentów z tych właśnie krajów, którzy w tym czasie uczyli się w Łodzi. Lata dziewięćdziesiąte natomiast to czas napływu do Studium dużej liczby studentów polskiego pochodzenia z byłego Związku Radzieckiego, co było również efektem polityki rządu polskiego, który postanowił pomóc rodakom ze Wschodu udzielając stypendiów, które umożliwiły im edukację w Polsce.
Łódzkie tradycje kształcenia cudzoziemców potwierdzają, że na ich edukację wpływają takie elementy, jak: kwalifikacje nauczycieli, plany i programy nau czania, organizacja procesu dydaktycznego, warunki socjalno-bytowe, świadomość celu nauki, organizacja życia studenta poza Studium.
116
Najlepszym jednak miernikiem wartości każdej szkoły są jej absolwenci i ich późniejsze osiągnięcia zawodowe i życiowe.
Z inicjatywy Międzyuczelnianej Rady Ośrodka Łączności z Cudzoziemcami Absolwentami Polskich Szkól Wyższych, który został powołany do życia w 1992 r. przez Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, podjęte zostały badania nad karierami cudzoziemców absolwentów. Były to badania ankietowe, których pytania doty czyły czterech grup problemów:
- retrospektywnej oceny przez cudzoziemców studiów w Polsce; - adaptacji zawodowej i readaptacji społeczno-kulturowej po powrocie do kraju; - aktualnej pozycji społeczno-zawodowej absolwentów;
- preferencji odnośnie do kierunków, zakresu i form kontaktów z Polską; - oczekiwań absolwentów wobec Ośrodka Łączności i innych instytucji zajmujących się współpracą z absolwentami.
Badania przeprowadzono podczas I Światowego Zjazdu Cudzoziemców Absol wentów Polskich Szkól Wyższych w dniach 12-14 września 1994 r. w Łodzi. W badaniach wzięło udział 86 osób. Wśród respondentów najwięcej było przedstawicieli krajów europejskich - 25 osób. Nieco mniej liczne były grupy z Azji - 21 osób, Afryki 20 osób, krajów arabskich - 17 osób. Z Ameryki Łacińskiej wzięły udział tylko 2 osoby i jedna przedstawicielka Polonii.
Pod względem typu ukończonych w Polsce uczelni wyższych przeważali absolwenci szkół technicznych - 45% ankietowanych. Absolwenci uniwersytetów stanowili 23%, akademii medycznych 16%. uczelni ekonomicznych 13% i rol niczych 6%.
Większość ankietowanych ukończyła w Polsce studia magisterskie, a ponad 40% odbyło lub aktualnie odbywało w naszym kraju studia doktoranckie. Stopień doktora habilitowanego otrzymały 3 osoby.
Większość pracujących zawodowo respondentów zajmowała w swoich krajach liczącą się pozycję zawodową. 21 osób pracowało w szkołach wyższych i pla cówkach naukowo-badawczych, a 10 z nich piastowało funkcje np. rektora, dziekana itp. 24 respondentów zajmowało kierownicze stanowiska, działając w sferze biznesu, usług, administracji państwowej.
Prawie wszyscy ankietowani deklarowali, że utrzymują kontakty z Polską i Polakami, przy czym w przypadku 63% respondentów miały one charakter zarówno prywatny, jak i zawodowy.
Preferowane formy dalszych kontaktów zawodowych, to przede wszystkim: doradztwo naukowe, wymiana publikacji i informacji naukowych, udział w ba daniach naukowych.
Wszyscy badani zgodnie stwierdzili, że warto było studiować w Polsce, a 93% z nich polecałoby studia w naszym kraju swoim krewnym i znajom ym 1.
1 J. S u lk o w sk a-K u sz lelak , L o s y za g ra n icO iyc h a b s o lw e n tó w p o ls k ic h s z k ó ł w y ższyc h , „ K o n ta k t” 1994, n r 4 , s. 3 4 -3 6 .
117
Podobnie, jak ułożyły się losy ankietowanych absolwentów, układały się losy wielu innych studentów cudzoziemców opuszczających polskie uczelnie wyższe. Wielu z nich zajmowało bardzo poważne i odpowiedzialne stanowiska państwowe (np. Enver Abdyl Faja - ambasador Albanii w Polsce2, dr S. Bannavong - deputowany do Parlamentu i przewodniczący Komisji Edukacji, Kultury i Spraw Socjalnych w Laosie, dr Hoang Van Nghien - prezydent miasta Hanoi, prof. dr Phan Sy Tien - dyrektor Departamentu Kształcenia Podyplomowego w W ietnamie3, dr Libertine Amathila - minister administracji regionalnej i budo wnictwa w Namibii4) i naukowe (np. dr inż. Abdallah Said - dziekan Wydziału Mechaniczno-Elektrycznego Uniwersytetu w Tishreen w Syrii5, Masahiro Taguchi - profesor Uniwersytetu Okayama w Japonii, Kazuo Fujii - profesor Uniwersyte tu Kwansei Gakuin w Japonii6).
Na osiągnięcia SJPdC w Łodzi złożyła się przede wszystkim wieloletnia działalność dyrektorów i nauczycieli tej szkoły, a w szczególności dyrektorów: mgr. Stanisława Lipki, mgr. W ładysława Łaciaka i dr. Witolda Dębowskiego, którzy byli pionierami w dziedzinie kształcenia cudzoziemców.
Mimo długoletniej tradycji i wielkiej użyteczności tej instytucji, jej funkc jonowanie w latach dziewięćdziesiątych zaczęło napotykać na wiele trudności, przede wszystkim finansowych.
Mając na uwadze aspekt ekonomiczny, największymi problemami Studium były: 1) zbyt duża liczba nauczycieli w stosunku do słuchaczy;
2) zbyt mała liczba studentów opłacających naukę we własnym zakresie; 3) drastyczny spadek kursu dolara USA w porównaniu do lat ubiegłych. Aby polepszyć sytuację finansową Studium, konieczne było przeprowadzenie racjonalizacji zatrudnienia. Ze względu na stale zmniejszającą się liczbę słu chaczy zwolniono część nauczycieli i zlikwidowano część etatów administracyj no-technicznych.
Szansę na przetrwanie Studium dostrzeżono w jego promowaniu i od po czątku lat dziewięćdziesiątych rozpoczęto akcję promocyjną.
We wrześniu 1994 r. odbył się w Łodzi I Światowy Zjazd Absolwentów Polskich Szkół Wyższych, zorganizowany przez Ośrodek Łączności z Cudzoziem cami Absolwentami Polskich Szkół Wyższych wspólnie z Uniwersytetem Łódz kim, Akademią Medyczną i Politechniką Łódzką, w którym wzięło udział 172 cudzoziemców absolwentów polskich uczelni.
2 E n v e r A b d yl F a ja , W y m a rzo n y p o w r ó t, „ K o n ia k i" 1995, n r 7 /8 , s. 3 -4 .
3 M . C h ilc z u k , Z w iz y tą u a b s o lw e n tó w p o ls k ic h u c z e ln i w K a m b o d ży, L a o s ie i W ietnam ie, „K o n ta k t” 1994, nr 4 , s. 1 1 -1 2 .
4 L . A m m ath ila, P o lki tr a k to w a ły m n ie j a k có rk ą , „ K o n ta k t” 1994, n r 1, s. 11.
5 W . W a le w sk a , D w u stro n n a w sp ó łp ra c a m ią d zy p o ls k im i i sy ry jsk im i u cze ln ia m i, „ K o n ta k t” 1995, n r 2 , s. 21.
118
Studium wydaje informatory i foldery w obcych językach, które są kolpor towane przez:
- pracowników Studium;
- organizacje młodzieżowe (np. ISEC);
- Ministerstwo Spraw Zagranicznych - pocztą dyplomatyczną, itp. Podsumowując, należy stwierdzić, że Łódź posiada bogate tradycje w zakresie edukacji obcokrajowców, a SJPdC UŁ wniosło ogromny wkład w wykształcenie kilku pokoleń cudzoziemców, którzy postanowili studiować w Polsce. Ich listy pisane do nauczycieli po powrocie do swoich krajów świadczą o tym, że na zawsze zachowali łódzkie Studium w swoim sercu.
BIBLIOGRAFIA
Opracowania
A rab sk i J ., O p r z y s w a ja n iu ją z y k a d r u g ie g o (o b c eg o ). W a rs z a w a 1985.
B artn ick a B ., K a cp rz ak L ., R o h o z iń s k a E. (red .), V a d em ecu m le k to r a ją z y k a p o ls k ie g o , W a rsza w a 1992.
B ie la je w B . W ., Z a r y s p s y c h o lo g ii n a u cza n ia ją z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1969. B illo w s F . L ., T ech n ik a n a u c z a n ia j ą z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1968. B o g u sła w sk i A ., T w o E ssa y s o n In ß a c tio n , W a rs z a w a 1992. B rze sk i J ., O n a u c z a n iu m ó w ie n ia w ją z y k u o b c y m . W a rsza w a 1975.
B rze ziń sk i J ., L a b o ra to riu m ją z y k o w e w n a u c z a n iu ją z y k ó w o b cy ch , W a rs z a w a 1969. B rze ziń sk i J., P o m o c e i ś r o d k i a u d io w iz u a ln e w n a u c z a n iu j ą z y k ó w o b c y c h . W a rs z a w a 1980. B rze ziński J., N a u c z a n ie ją z y k ó w o b c y c h d zieci. W a rs z a w a 1987.
B u k siń sk i T ., Z a s a d y i m e to d y in te r p r e ta c ji te k stó w ź r ó d ło w y c h , P ozn ań 1991. C ie śla M ., D z ie je n a u k i ją z y k ó w o b c y c h w z a rysie. W a rs z a w a 1974. C o rd e r S. P ., E le m e n ty w izu a ln e w n a u cza n iu ją z y k ó w o b cy ch , W a rs z a w a 1970.
C u d ak R ., T a m b o r J. (re d .), In n e o p tyk i. N o w e p r o g r a m y , n o w e m eto d y , n o w e tec h n o lo g ie w n a u cza n iu k u ltu r y p o ls k ie j i ją z y k a p o ls k ie g o ja k o o b ce g o , K a to w ic e 200 1.
C zu b iń sk i A ., D z ie je n a jn o w s z e P o ls k i: P o ls k a L u d o w a (194 4—1 9 8 9), P o zn ań 1992. D a v is N .. B o że ig r z y s k o : h is to r ia P o lski, K rak ó w 1989.
D ą b ro w s k a A . (re d .), W ro c ła w ska d y s k u s ja o ją z y k u p o ls k im ja k o o b cy m . M a te r ia ły z M iąd zy- n a r o d o w e j K o n fe ren c ji S to w a r z y s z e n ia „ B r is t o ľ , W ro cław 20 04.
D ęb sk i R ., K o m p u te r w n a u c z a n iu ją z y k a p o ls k ie g o . P r zetw a rza n ie ją z y k a w p r o g r a m a c h d y d a k tyc zn y ch , K rak ó w 1996.
F isiak J ., W stąp d o w s p ó łc z e s n y c h te o r ii lin g w istyc zn y ch , W a rs z a w a 1975. G ra b ia s S . (red .), J ą z y k p o ls k i j a k o ją z y k ob cy , L u b lin 1992.
G ra c z a F ., G lo tto d y d a k ty k a a lin g w is ty k a , W a rsza w a 1976. G ru cza F ., L in g w is ty k a s to s o w a n a i g lo tto d y d a k ty k a . W a rs z a w a 1976. G r a c z a F ., Z p r o b le m a ty k i b łą d ó w o b c o ję zy c zn y c h . W a rs z a w a 1978. G ru c z a F. (red .), P o ls k a m yśl g lo tto d y d a k ty c z n a . W a rs z a w a 1979. G ra c z a F ., B ilin g w izm a g lo tto d y d a k ty k a . W a rsza w a 1981.
G ra c z a F. (red .). G ra m a ty ka - k o n s tr u k t in te le k tu a ln y c z y rzec zyw isto ść: g lo tto d y d a k ty c zn e im p lika cje te j a lte rn a ty w y . W a rs z a w a 1992.
J a łm u ż n a T ., M ich alsc y 1. i G . (re d .), M e to d o lo g ia w b a d a n ia ch n a u ko w yc h h is to r ii w ych o w a n ia , Ł ó d ź 1993.
Jan k o w sk i B. A ., N a u k a ją z y k a o b ce g o . S p o jr z e n ie p s y c h o lo g a , W a rs z a w a 1973.
Jan o w sk a B ., P o ray sk i-P o m sla J. (red .), Ją zy k p o ls k i w kra ju i za g ranicą. M a teria ły M ięd zy n a ro d o w e j K o n fe r e n c ji N a u k o w e j P o lo n is tó w , t. 1 -2 , W a rs z a w a 1997.
120
Jaw o rsk i M ., M e lo d y k a n a u k i o ję z y k u p o ls k im , W a rsza w a 1978.
K a czm a rsk i S. P ., W stęp d o b ilin g w a ln e g o u jęc ia n a u k i ję z y k a o b c e g o , W a rs z a w a 1988. K ita J ., P y tla s S., U n iw e r s y te t Ł ó d z k i w la ta ch 1 9 4 5 -1 9 9 5 , Ł ó d ź 1996.
K o m o ro w sk a H ., T esty w n a u c z a n iu ję z y k ó w ob cy ch , W a rsza w a 1974. K o m o ro w sk a H ., M e to d y b a d a ń em p iry czn yc h u- g lo tto d y d a kryc e. W a rs z a w a 1982.
K o m o ro w sk a H . (re d .), W y b ra n e p r o b le m y p r o g r a m ó w n a u cza n ia ję z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1984. K o m o ro w sk a H ., P o d s ta w y m e to d y k i n a u cza n ia ję z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1993.
K o m o ro w sk a H .t M e to d y k a n a u c z a n ia ję z y k ó w o b cy ch , W a rsza w a 200 2 . K o tarb iń sk i T ., W y b ó r p is m . W a rs z a w a 1957.
K o z ło w sk i A ., M e to d y k a n a u c z a n ia ję z y k ó w o b cy ch w s zko ln ictw ie ś r e d n im i w yższym , P io trk ó w T ry b u n a lsk i 1996.
K rak o w ian В ., O n a u c z a n iu r o z u m ie n ia m o w y o b c o ję zy c zn e j. W a rsza w a 1985. K ram sch C ., C on te xt a n d C u ltu re in L a n g u a g e T ea ch in g , O x fo rd 1993.
K rasu sk i J ., E u ro p a Z a c h o d n ia p o I I w o jn ie św ia to w ej: d zieje p o lity c z n e , P o zn ań 1990. K u p isiew icz C ., P o d s ta w y d y d a k ty k i og ó ln ej, W a rsza w a 1988.
K u rcz I., P s y c h o lin g w is ty k a : p r z e g lą d p r o b le m ó w b a d a w czyc h . W a rsza w a 1976. K u rc z I., P syc h o lo g ia ję z y k a i ko m u n ik a cji, W a rs z a w a 20 0 0.
K u ź m iń sk a R ., M en d y c h o w sk i M . (red .), N a u cza n ie ję z y k ó w o b cy ch w sz k o le w yższej. M a teria ły V III k o n fe re n c ji n a u ko w o -d y d a ktyc zn ej, W ro claw 1996.
L e w a n d o w s k i J., A n a lity c z n a b ib lio g r a fia n a u c z a n ia j ę z y k a p o ls k ie g o j a k o o b c e g o w P R L (1 9 4 5 - 1 9 7 0 ), W a rs z a w a 1971.
L ew an d o w sk i J. (re d .). M e to d y k a n a u c za n ia j ę z y k a p o ls k ie g o ja k o o b ce g o , W a rsza w a 1980. L ew an d o w sk i J. (red .), M a te r ia ły g lo tto d y d a k ty c z n e C I. Z a g a d n ie n ia la p so lo g ic zn e, W a rsza w a 1983. L ew an d o w sk i J ., N a u c z a n ie j ę z y k a p o ls k ie g o cu d zo ziem có w w P olsce, W a rs z a w a 1985. L ip iń s k a E ., J ę z y k o jczysty , j ę z y k ob cy , j ę z y k dru g i. W stęp d o b a d a ń d w u ję zyc zn o śc i, K rak ó w 2003 . Ł o b o ck i M ., M e to d y b a d a ń p e d a g o g ic zn y c h . W a rs z a w a 1984.
M arlo n W ., D y d a ktyk a j ę z y k a o b c e g o w s z k o le ś r e d n ie j j a k o m a k s y m a liz a c ja u c z e n ia s ię ze z ro zu m ien iem , P o zn ań 1974.
M ario n W ., N o w e h o r y z o n ty n a u cza n ia ję z y k ó w o b cy ch . W a rsza w a 1976. M arto n W ., D y d a ktyk a ję z y k ó w o b cy ch . P o d ejśc ie ko g n ityw n e. W a rsza w a 1978.
M a z u r J. (red .), P r o b le m y ks z ta łc e n ia P o la k ó w ze W schodu. R e fe r a ty i ko m u n ik a ty z k o n fe re n c ji nt. „ Stan i p r o b le m y ks z ta łc e n ia m ło d z ie ż y p o lo n ijn e j (z e s z cze g ó ln y m u w zg lę d n ien iem W s c h o d u )" , L u b lin 1992.
M a z u r J. (re d .), M e to d y k a kszta łce n ia ję z y k o w e g o P o la k ó w z e W schodu . R e fe r a ty i k o m u n ik a ty Z k o n fe re n c ji nt. „ M eto d yk a n a u c z a n ia ję z y k a p o ls k ie g o d la P o la k ó w ze W schodu i P o lo n ii" , L u b lin 1993.
M az u r J. (red .), M eryto ryczn e kszta łce n ie P o la kó w ze W schodu. R efe ra ty i ko m u n ik a ty z ko n fe re n cji nt. „ K s z ta łc e n ie P o la k ó w z e W sc h o d u w a s p e k c ie ic h p r z y g o to w a n ia m e r y to r y c z n e g o " . L u b lin 1994. M az u r J. (red .), K sz ta łc e n ie sp r a w n o śc i ko m u n ik a cy jn e j P o la k ó w z e W schod u. R e fe r a ty i ko m u n ik a ty
z ko n fe re n c ji nt. „ K szta łcen ie sp r a w n o śc i k o m u n ik a c y jn e j P o lo n ii i P o la k ó w ze W sc h o d u ” , L u b lin 1995.
M az u r J. (red .), K szta łc e n ie ro d a k ó w ze W scho d u w P o lsce (1 9 8 9 -1 9 9 5 ). R e fe r a ty i ko m u n ik a ty z ko n fe re n c ji nt. „E fe k ty kszta łce n ia r o d a k ó w z e W sc h o d u w P o lsce w la tach 1989—1995, L u b lin 1996.
M az u r J. (red .). P o lo n is ty k a w św ie cie. N a u cza n ie ję z y k a i k u ltu r y p o ls k ie j stu d e n tó w z a a w a n so w a n ych . M a te r ia ły z III M ię d z y n a r o d o w e j K o n fe ren c ji S to w a r z y s z e n ia „ B r is to l" , L u b lin 2000. M ic h a le w s k a M . T . (red .), P r o b le m y ed u k a c ji lin g w istyc zn e j. M a te r ia ły z M ię d z y n a r o d o w e j K o n
fe r e n c ji N a u ko w ej, K a to w ic e 1996.
M io d u n k a W . (red .), J ę z y k p o ls k i w ś w ie c ie , W a rs z a w a -K ra k ó w 1990.
M io d u n k a W . (re d .). Ję z y k p o ls k i ja k o obcy. P r o g r a m y n a u c za n ia n a tle b a d a ń w sp ó łc zesn ej p o ls z c z y z n y , K rak ó w 1992.
121
M io d u n k a W . (red .), P r o g r a m y n a u cza n ia ją z y k a p o ls k ie g o j a k o o b c e g o , K rak ó w 1993. M io d u n k a W . (red .), N a u c z a n ie ją z y k a p o ls k ie g o ja k o ob ce g o . M a te r ia ły z I K o n fe r e n c ji G ru p y
„ B r is to l', K rak ó w 1997.
M io d u n k a W ., R o k ic k i J. (red .), O sw a ja n ie ch rz ą s z c z a w trzcin ie, c z y li o k s z ta łc e n iu cu d z o z ie m c ó w w In stytu c ie P o lo n ijn y m U n iw ersytetu J a g ie llo ń s k ie g o , K rak ó w 1999.
M iśk ie w ic z B-, Wstąp d o b a d a ń h isto ry czn yc h , W a rs z a w a 1985. M o n o n W ., N ow e h o r y z o n ty n a u cza n ia ją z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1976. N a g ajo w a M ., A B C m e to d y k i ją z y k a p o ls k ie g o , W a rsza w a 1991. P ilc h T ., Z a s a d y b a d a ń p e d a g o g ic zn y c h , W a rsza w a 1995.
P il C o rd er S ., E le m e n ty w izu a ln e w n a u cza n iu ją z y k ó w o b c y c h , W a rs z a w a 1970.
P rciffer W ., T eo retyc zn e p o d s ta w y p r e p a r a c ji m a te r ia łó w g lo tto d y d a k ty c z n y c h , W a rs z a w a 1979. R o n o w ic z E. A ., P o m o c e a u d ia ln e w n a u c z a n iu ją z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1979.
R o n o w ic z E . A ., K ie r u n k i w m e to d y c e n a u c z a n ia ją z y k ó w o b c y c h , W a rs z a w a 1982. R o szk o w sk i W ., N a jn o w s z a h isto ria P o lski: 1914—199 3, W a rsza w a 1995.
R o szk o w sk i W ., P ó łw ie cze: h isto ria p o lity c z n a św ia ta p o 1 9 4 5 ro ku . W a rs z a w a 1997. R u d ziń sk i G ., C h a ra kterysty ka ją z y k o w a tek stó w n a u ko w yc h z d z ie d z in y o c h r o n y ś r o d o w isk a ,
Ł ó d ź 20 0 1 .
R u sie ck i J., O n a u cza n iu ją z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1964.
R u sie ck i J. (red .), K u r s e d y n b u r s k i ją z y k o z n a w s tw a s to s o w a n e g o . W a rs z a w a 1983.
R y b ic k a-N o w ac k a, R o cław sk i B . (red .), T r a d y c ja i n o w o c z e s n o ś ć w n a u c z a n iu ją z y k a p olskieg o . M a te r ia ły z o g ó ln o p o lsk ie j k o n fe re n c ji nt. N a u c z a n ie ją z y k a p o ls k ie g o i k s z ta łc e n ie p o lo n isty c z n e c u d zo ziem có w , G d a ń s k 1990.
S ere in y A ., M arty n iu k W ., L ip iń sk a E . (re d .), O p isyw a n ie, ro z w ija n ie i te s to w a n ie zn a jo m o ści ją z y k a p o ls k ie g o j a k o o b c e g o , K rak ó w 20 0 4 .
S ere tn y A , L ip iń s k a E ., A B C m e to d y k i n a u c z a n ia ją z y k a p o ls k ie g o j a k o o b c e g o , K rak ó w 20 0 5. S h arw o o d -S m ith W ., O p is a n iu w ją z y k u o b c y m . W a rs z a w a 1977.
S ia tk o w sk i S . (red .), P o d s ta w y n a u c z a n ia ją z y k a ro s y js k ie g o . W a rs z a w a 1972. S p e rb e r D ., W ilso n D ., R e le v a n c e : C o m u n ica tio n a n d C o g n itio n , O x fo rd 1995. S ta sia k H ., L a b o ra to riu m ją z y k o w e w n a u c z a n iu ją z y k a o b ce g o , W a rs z a w a 1978. S ta w n a M ., P o d e jś c ie k o m u n ik a c y jn e d o n a u c z a n ia ją z y k ó w o b cy ch . O d te o rii d o p r a k ty k i. W a r sz a w a 1991. S y lw e s tro w ic z J., L ekc ja j ą z y k a o b ce g o . W a rs z a w a 1979. S zu b in E . P ., P o d s ta w o w e z a s a d y m e to d y k i n a u c z a n ia j ą z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1966. S zu b in E. P ., K o m u n ika cja ją z y k o w a a n a u c z a n ie ją z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1971. S zu lc A ., L in g w istyczn e p o d s ta w y p ro g r a m o w a n ia ją z y k a . W a rs z a w a 1971. S zulc A ., S ło w n ik d y d a k ty k i ją z y k ó w o b c y c h . W a rs z a w a 1997. T o p o lsk i J., M e to d o lo g ia h is to r ii. W a rs z a w a 1984. U r P ., N a u c z a n ie ro zu m ie n ia sło w a m ó w io n eg o , W a rs z a w a 1989. W ie c z o rk ie w ic z B. (red .), Z z a g a d n ie ń n a u c z a n ia ją z y k ó w o b c y c h . W a rs z a w a 1968. W ie rzb ick a A ., O ją z y k u d la w szystkich . W a rs z a w a 1965.
W o jta k M ., R z esz u tk o M . (re d .), W krą g u w ie r n e j m o w y , L u b lin 2 0 0 4 . W o y to w ic z-N e y m an M ., D o r o ś li a n a u c z a n ie ją z y k ó w o b cy ch , W ro c ła w 1970. W o ź n iak o w sk i W ., G lo tto d yd a kry ka w ś w ie tle b ilin g w iz m u n a tu r a ln e g o , W ro c la w 1982. W o ź n ick i Т ., O p r o g r a m a c h i p o d rą czn ika c h ją z y k ó w o b cy ch . W a rs z a w a 1967. W o ź n ick i T ., Z z a g a d n ie ń m o d e r n iz a c ji n a u c z a n ia ją z y k ó w o b c y c h . W a rs z a w a 1975. W o ź n ick i T ., Z aw a d z k a E .. F a z y p r z y s w a ja n ia ją z y k a o b c e g o . W a rs z a w a 1981. W ó jc ik T ., A s p e k ty p r o c e s u g lo tto d y d a kryc zn eg o . W a rs z a w a 1982.
Z ab ro ck i L ., J ę z y k o z n a w c z e p o d s ta w y m e to d y k i n a u c z a n ia j ą z y k ó w o b c y c h . W a rs z a w a 1966. Z a rz y c k a -S u lig a G ., D ia lo g m ię d zy ku ltu ro w y . T eo ria o ra z o p is k o m u n ik o w a n ia sią cu d z o z ie m c ó w
122
Artykuły
B ednarek S., O rganizacja procesu d ydaktyczn eg o w S J P d C w UŁ, „Ż y c ie Szkoły W y ższej” 1986, nr 7/8. B u ttle r D . Z za g a d n ień m e to d y czn yc h p o c z ą tk o w e g o ku rsu p o ls z c z y z n y j a k o ją z y k a o b ce g o , „P o ra d n ik
Jęz y k o w y ” 1974, n r 2.
D e m b o w sk i W ., P o w sta n ie i d z ia ła ln o ś ć S J P d C w U Ł , „P rz e g lą d E k o n o m ic z n o -S p o łe c z n y M iasta Ł o d z i” 1975, n r 2.
F ry cie S., K o b lew sk a J ., S tr u k tu r y s z k o ln e n a św ie c ie , „ N o w a S z k o ła ” 1986, n r 2. G rzelak Z ., K szta łce n ie cu d z o z ie m c ó w w P o ls c e , „ K o n ta k t” 1997, n r 3 -4 .
K a m iński A ., M e to d a , techn ika, p ro c e d u r a b a d a w cza w p e d a g o g ic e e m p ir y c z n e j „S tu d ia P ed a g o g ic z ne” 1970, t. 19.
K o n iew ic z D . M ., U w a g i n a lem a t n a u k i ro zu m ien ia ją z y k a a n g ie ls k ie g o ze s lu ch u , „Ję z y k i O bce w S z k o le ” 1993, nr 4.
K u b iak B ., W yko rzysta n ie śr o d k ó w m n e m o te c h n ic zn y c h w n a u c e ją z y k ó w o b c y c h , „Ję z y k i O bce w S z k o le ” 1999.
L ip iń sk a E ., T ech n ik i n a u cza n ia p is a n ia n a k u r s ie o g ó ln ym ją z y k a p o ls k ie g o j a k o o b ce g o , „P rz eg ląd P o lo n ijn y ” 1997, z. 4.
M ajo rek C z., M e to d a p o r ó w n a w c za w bad a n ia ch h isto ry czn o -o św ia to w y ch , „P rz e g lą d H u m an isty cz n y ” 1979, n r 7.
M asło w sk i M ., E fe k ty w n o ść kszta łce n ia c u d z o z ie m c ó w w p o ls k ic h s z k o ła c h w yższyc h , „Ż y c ie S zk oły W y ż szej” 1987, n r 2.
M ic h o w ic z J., Ś r o d o w is k o stu d e n c k ie S tu d iu m Ją zy ka P o ls k ie g o d la C u d zo zie m có w , ,Ż y c i e S zk o ły W y ż szej” 1980, n r 10.
M ic h o w ic z J., N ie któ re p r o b le m y n a u c z a n ia ją z y k a p o ls k ie g o j a k o o b c e g o , „ D y d a k ty k a S zkoły W y ż szej” 1981, n r 2.
M ic h o w ic z J „ O rg a n iza cja p r o c e s u d y d a k ty c z n e g o w S J P d C U Ł , „D y d a k ty k a S zk o ły W y ż s z e j” 1983, n r 4.
M io d u n k a W ., J ą z y k p o ls k i a w sp ó łc zesn e m e to d y n a u c z a n ia ją z y k ó w o b c y c h , „P rz e g lą d P o lo n ijn y " 1977, z. 1.
M io d u n k a W ., N a u c z a n ie ją z y k a p o ls k ie g o ja k o o b c e g o n a tle n a u c z a n ia ją z y k ó w św iatow ych i ją z y k ó w e tn iczn y ch w św ie c ie , „ P rz e g lą d P o lo n ijn y ” 1993, n r 2.
N ite c k a J., W p o s z u k iw a n iu o p tym a ln y ch d r ó g s e m a n ty z a c ji m a te r ia łu le k sy k a ln e g o , „Ję z y k i O bce w S z k o le ” 1979, n r 1.
O stro m ę c k a -F rą c z a k B ., F u n kc ja p y ta ń w p r o c e s ie g lo tto d y d a k ty c z n y m , „ A c ta U n iv ersita tis L o d zie n sis” 1996, K sz ta łc en ie P o lo n isty cz n e C u d z o z ie m c ó w , n r 7 - 8 .
O stro m ę c k a -F rą c z a k B ., L e k to r a t ją z y k a p o ls k ie g o w L u b ła n ie i je g o w sp ó łp ra c o w n ic y, „A cta U n iv ersita tis L o d z ie n s is " 1996, K sz ta łc en ie P o lo n is ty c z n e C u d z o z ie m c ó w , n r 6.
O stro m ę c k a -F rą c z a k B ., S ło w n ik i d y d a k ty c z n e d o n a u ki j ą z y k a p o ls k ie g o j a k o obce g o . T eoria i p r a k ty k a , [w :] M az u r J. (red .), P o lo n isty ka w św iecie. N a u c z a n ie ją z y k a i k u ltu r y p o ls k ie j stu d e n tó w za a w a n so w a n y ch , L u blin 20 0 0.
P a c h o c iń sk a E ., O św ia ta w C za rn ej A fr y c e , „ O ś w ia ta i W y c h o w a n ie ” 1986.
P a n c e w ic z R ., S zad y k o S ., W a rto ść d y d a k ty c z n a tłu m a czen ia u· n a u c z a n iu ją z y k a o b ce g o , .J ę z y k i O b c e w S z k o le ” 1996, n r 4.
P re jb is z A ., S p r a w n o ś ć ro zu m ie n ia m o w y, „J ę z y k i O b c e w S z k o le ” 1973, n r 5. R ak ow sk i B ., Ł ó d z k a szko ła ją z y k a p o ls k ie g o d la c u d zo ziem có w , „ K o n ta k t” 1994, n r 1. R u sie ck i J., R o z w ija n ie sp ra w n o śc i s łu c h a n ia ze z ro zu m ien iem ; p o d s ta w y te o r e ty c z n e i p r o p o z y c je
ćw icze ń , „Ję z y k i O b c e w S z k o le ” 2 0 0 1 , n r 4.
S u łk o w sk a-K u sz telak J., P r o b le m y ks z ta łc e n ia o b c o k r a jo w c ó w w P o ls c e , ,.Ż y cie S zk o ły W y ż s z e j” 1985, n r 1.
S zcz o d ro w sk i M ., S te ro w a n ie w g lo tto d y d a k ty c e o b co ją zyc zn ej, .J ę z y k i O b c e w S z k o le ” 1996, n r 5. S zy m ań sk i B ., O rg a n iza cja i za k r e s k s z ta łc e n ia o b y w a te li p a ń s tw o b cy ch w P o lsce i obyw a teli
ANEKS
T a b e la A l . P ro b lem y z w ią z a n e z n a u k ą w S J P d C U Ł w o p in ii stu d en tó w
T y p p ro b lem u L ic z b a o d d a n y c h g ło só w P ro c e n t o d p o w ied z i P o d ręc zn ik i 26 24 N a u k a ję z y k a p o lsk ie g o 15 14 S to su n k i z ko legam i 1 1 S to su n k i г w y k ład o w cam i 8 7 P rz y g o to w a n ie d o zajęć 14 13 P rz y g o to w a n ie d o e g z am in ó w 18 17 G ra m a ty k a ję z y k a p o lsk ie g o 2 9 27 B rak sło w n ik ó w 13 12 W y p o s a ż e n ie p raco w n i 7 6 A k lim a ty z a c ja 15 14 B rak p ro b lem ó w 15 14
U w a g a: liczb a a n k ie to w a n y c h - 107 o só b ; stu d en t m ial p ra w o o d d ać w ięc ej n iż je d e n glos. Ź ró d ło : z e sta w ien ie w łasn e au to rk i n a p o d s ta w ie a n k ie ty p rz ep ro w ad zo n e j w śró d stu d en tó w S J P d C U Ł .
T a b e la A 2. E lem en ty zw ią za n e z n a u k ą w S tu d iu m z a s łu g u ją c e n a u z n a n ie w o p in ii stu d en tó w
K ateg o rie L ic z b a o d d an y c h g ło só w P ro c e n t o d p o w ied z i S p o só b n au c za n ia p rz e d m io tó w k ie ru n
k o w y c h 48 41
S p o só b n au c za n ia ję z y k a p o lsk ie g o 6 4 55 S to su n k i m ięd zy słu ch ac za m i 3 7 32 S to s u n k i m ięd zy stu d en tam i a n a u c z y
cielam i 52 4 5 P ro g ra m za jęć 22 19 S p o s ó b o ce n ian ia 12 10 W y p o s a ż e n ie p raco w n i 8 7 O p ie k a i p o m o c w za ła tw ia n iu ró ż n y c h sp raw 2 9 25
U w a g a: liczb a a n k ie to w a n y c h - 116 o só b ; s tu d e n t m iał p ra w o o d d ać w ięc ej n iż je d e n głos. Ź ró d ło : j a k d o tab e li A l .
124
T a b e la A 3. C zy n n ik i m a ją c e w p ły w n a w y n ik i w n au c e w o p in ii stu d en tó w
T y p c z y n n ik a L ic z b a gło só w P ro ce n t o d p o w ied z i W ła sn a sy stem aty cz n a p ra c a 75 70 R eg u larn e u c z ęszc za n ie n a z a jęcia 62 58 P o m o c ze stro ny w y k ład o w có w 4 6 43 P o m o c ze s tro n y k o leż an ek i k o leg ó w
P o la k ó w 16 15
P o m o c ze s tro n y k o leż an ek i k o leg ó w
z gru py 14 13
D o stęp n o ść lite ratu ry o b o w iąz k o w ej 24 22 O d p o w ied nia znajom ość ję z y k a polskiego 39 36 O d p o w ied nia znajom ość ję z y k ó w obcych 13 12 O d p o w ie d n ie w arun k i fin an so w e 17 16 O d p o w ie d n ie w arun k i m ieszk a n io w e 34 3 2 W y b ó r k ie ru n k u stu d ió w zgo d n e g o
z za in te reso w an iam i 37 35 N a g ro d y lu b d o d ate k d o sty p en d iu m
p rz y z n a n e z a d o b re w y n ik i w nau c e 18 17
U w ag a: j a k d o tab e li A l . Ź ró d ło : ja k d o tab e li A l .
125
D iag ram A 2. O c e n a sp o so b u w p ro w a d z a n ia n o w e g o m ateria łu w o p in ii stu d en tó w
D ia g ra m A 3 . O c e n a sp o so b u k o n tro li i o c e n y p ra cy stu d en tó w p rz e z n au c zy c ie li w o p inii stu d en tó w