ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY

Ochroną na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. 2021 poz. 710 ze zm.) na terenie miasta Świeradów-Zdrój objęte są:

 układ urbanistyczny miasta,

 obiekty sakralne, wille, parki, domy mieszkalne oraz inne wpisane indywidualnie do rejestru zabytków,

 obiekty ujęte w gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków,

Przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego należy uwzględnić obiekty ujęte w gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków (wykaz - załącznik nr 1) i zapewnić im ochronę.

W celu ochrony dziedzictwa kulturowego wprowadza się następujące zasady:

1. dla obiektów i zespołów wpisanych do rejestru zabytków: ochrona zgodnie z przepisami odrębnymi. Do-datkowo, dla obszaru układu urbanistycznego, w przypadku przebudowy i modernizacji dróg w histo-rycznych centrach należy uwzględniać odnowę lub odtworzenie ciągu zieleni.

2. dla obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków:

 w trakcie prac modernizacyjnych i remontów, prowadzonych w tych budynkach, konieczność za-chowania bryły, kształtu dachu, wystroju elewacji i gabarytu z dopuszczeniem możliwości prze-kształcania i adaptacji wnętrza;

 nakaz ochrony, poprzez działania służące zachowaniu:

o skali zabudowy i gabarytów obiektów, w tym:

 zakaz przebudowy obiektów polegającej na zmianie ilości kondygnacji i ich wysokości,

 nakaz zachowania historycznego układu i geometrii połaci dachowych, z wyłączeniem działań mających na celu przywrócenie pierwotnego stanu obiektu, zakłóconego póź-niejszymi przebudowami;

o historycznych elewacji budynków, w tym:

 zakaz stosowania zewnętrznych dociepleń na elewacjach, wykonanych w technologii ryglowej, przysłupowej, pruskiego muru, ceglanych, kamiennych,

 zakaz stosowania pokryć elewacji z tworzyw sztucznych i metalu (w szczególności płyt preizolowanych, sidingu),

92

 zakaz przebudowy obiektów polegającej na zmianie geometrii elewacji i rozmieszcze-nia otworów okiennych i drzwiowych,

 utrzymanie, a w zniszczonych fragmentach odtworzenie, historycznego detalu archi-tektonicznego,

 nakaz utrzymania kształtu, rozmiaru i rozmieszczenia otworów zgodne z historycznym wizerunkiem budynku,

 zakaz prowadzenia przewodów wentylacyjno – spalinowych po elewacji budynku,

 dopuszczenie przebicia nowych otworów, zharmonizowanych z zabytkową elewacją budynku,

o tradycyjnych metod wykonania połaci dachowych, w tym:

 zakaz stosowania pokryć dachowych wykonanych z: blachodachówki, blachy, papy, gontu papowego, strzechy,

 nakaz stosowania jako pokryć łupka (lub jego syntetycznych odpowiedników), pokryć ceramicznych oraz innych historycznie wykorzystywanych w regionie,

o elementów stolarki budowlanej, w tym:

 zakaz wymiany okien i drzwi na nowe wykonane z tworzyw sztucznych,

 dopuszczenie wymiany okien i drzwi na nowe, pod warunkiem zachowania pierwot-nego tworzywa zastosowapierwot-nego do ich wykonania (metalu, drewna) oraz przy zacho-waniu podstawowych cech pierwotnie stosowanych elementów (geometrii, podzia-łów, ilości przeszkleń;

 ochronę zachowanego układu i wystroju wnętrz oraz dążenie do jego odtworzenia w tych przypad-kach, gdy uległ niekorzystnym zmianom;

 stosowanie kolorystyki i materiałów nawiązujących do tradycyjnych lokalnych rozwiązań, w tym ceramiczne i tynkowe pokrycie ścian zewnętrznych;

 zakaz stosowania dachów o mijających się połaciach na wysokości kalenicy oraz dachów o asyme-trycznym nachyleniu połaci.

Wyznaczono także strefę „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej, w której należy:

 zachować historyczny układ przestrzenny (tj. rozplanowanie dróg, ulic, placów, linie zabudowy, kompo-zycje wnętrz urbanistycznych i kompokompo-zycje zieleni) oraz poszczególnych elementów tego układu (tj. hi-storyczne nawierzchnie ulic, placów, chodników; cieki i zbiorniki wodne, instalacje wodne i inne histo-ryczne obiekty techniczne, zabudowę i zieleń),

 dążyć do odtworzenia zniszczonych elementów zespołu urbanistycznego,

 zachować istniejącą historyczną zabudowę (t.j. formy budynku, geometrii dachu i jego pokrycia, cokołów kamiennych i ceglanych, balkonów, galerii, wykuszy, stolarki okiennej i drzwiowej, szalowanych szczytów deskami i okładziny z ozdobnego łupka, konstrukcji szachulcowej oraz detalu w postaci opasek okien-nych i drzwiowych, detalu tynkarskiego i sztukatoryjnego),

 nawiązywać nową zabudową z historyczną kompozycją przestrzenno-architektoniczną w zakresie lokali-zacji, rozplanowania, skali, ukształtowania bryły, w tym kształtu, pokrycia i wysokości dachu, formy ar-chitektonicznej, opracowania elewacji, kolorystyki, gabarytów i linii zabudowy, a w szczególności tech-nologii i systemów budowania (konstrukcja murowa, ryglowa lub oszalowana deskami w pionie lub sko-śnie, łupkiem, występowanie konstrukcji mieszanych - przysłupowo - ryglowo - wieńcowo - murowa-nych), stosowania materiałów naturalnych tj. drewna, kamienia, tynków naturalnych (dopuszcza się sztuczny łupek), dopuszcza się wykonanie ganków, galerii, wykuszy; dopuszczalne pokrycia dachowe:

93 dachówka ceramiczna, łupek, łupek syntetyczny, a w uzasadnionych przypadkach blacha na rąbek sto-jący.

 ustalać dla nowych budynków geometria dachu: dach stromy dwu- lub wielospadowy ze szczytami, o ką-cie nachylenia połaci dachowych od 40° do 55°, przy czym ustalone parametry nie dotyczą: lukarn, na-czółków, wykuszy oraz zadaszeń wejść,

 zakazać wprowadzania w istniejącej zabudowie dominant (architektonicznych lub w postaci urządzeń technicznych) mogących wpłynąć negatywnie na historyczne dominanty architektoniczne,

 zakazać umieszczania na elewacjach budynków rur wentylacyjnych i spalinowych, anten satelitarnych, ocieplania budynków powodując zasłanianie detalu architektonicznego, konstrukcji drewnianej, w tym szachulcowej,

 zakazać wprowadzania napowietrznych linii teletechnicznych i energetycznych,

 zakazać stosowania dachów o mijających się połaciach na wysokości kalenicy oraz dachów o asymetrycz-nym nachyleniu połaci,

 na obszarze parku zdrojowego – będącego pod ochroną konserwatorską – ustalić pełną ochronę kom-pozycji i układu, zachowanie funkcji reprezentacyjnej lub rekreacyjnej.

Natomiast w strefie „B” ochrony konserwatorskiej należy:

 zachować i wyeksponować elementy historycznego układu przestrzennego, (tj. rozplanowanie dróg, ulic i placów, linie zabudowy, kompozycje wnętrz urbanistycznych, kompozycje zabudowy, zespoły zabu-dowy oraz kompozycje zieleni)

 zachować istniejącą historyczną zabudowę (t.j. formy budynku, geometrii dachu i jego pokrycia, cokołów kamiennych i ceglanych, balkonów, galerii, wykuszy, stolarki okiennej i drzwiowej, szalowanych szczytów deskami i okładziny z ozdobnego łupka, konstrukcji szachulcowej oraz detalu w postaci opasek okien-nych i drzwiowych, detalu tynkarskiego i sztukatoryjnego),

 nawiązywać nową zabudową z historyczną kompozycją przestrzenno-architektoniczną w zakresie loka-lizacji, rozplanowania, skali, ukształtowania bryły, w tym kształtu i wysokości dachu, formy architekto-nicznej, opracowania elewacji, kolorystyki, gabarytów i linii zabudowy, a w szczególności technologii i systemów budowania (konstrukcja murowa, ryglowa lub oszalowana deskami w pionie lub skośnie, łupkiem, występowanie konstrukcji mieszanych - przysłupowo - ryglowo - wieńcowo - murowanych), stosowania materiałów naturalnych tj. drewna, kamienia, tynków naturalnych (dopuszcza się sztuczny łupek, dopuszcza się wykonanie ganków, galerii, wykuszy); dopuszczalne pokrycia dachowe: dachówka ceramiczna, łupek, łupek syntetyczny, a w uzasadnionych przypadkach blacha na rąbek stojący,

 ustalić dla nowych budynków geometrię dachu: dach stromy dwu- lub wielospadowy ze szczytami, o ką-cie nachylenia połaci dachowych od 40° do 55°, przy czym ustalone parametry nie dotyczą: lukarn, na-czółków, wykuszy oraz zadaszeń wejść,

 zakazać wprowadzania w istniejącej zabudowie dominant (architektonicznych lub w postaci urządzeń technicznych) mogących wpłynąć negatywnie na historyczne dominanty architektoniczne,

 zakazać umieszczania na elewacjach budynków rur wentylacyjnych i spalinowych, anten satelitarnych, ocieplania budynków powodując zasłanianie detalu architektonicznego, konstrukcji drewnianej, w tym szachulcowej,

 zakazać budowy ogrodzeń betonowych z elementów prefabrykowanych; forma, materiał i wysokość ogrodzenia ma nawiązywać do lokalnych historycznych ogrodzeń,

 zakazać prowadzenia napowietrznych linii teletechnicznych i energetycznych,

94

 zakazać stosowania dachów o mijających się połaciach na wysokości kalenicy oraz dachów o asymetrycz-nym nachyleniu połaci.

4.2. Zasady ochrony zabytków archeologicznych

Przedmiotem ochrony zabytków archeologicznych są zewidencjonowane stanowiska archeologiczne odkryte po 1945 r. ujęte w wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków, dla których ustala się ochronę zgodnie z przepisami odrębnymi.

Dodatkowo wyznaczono strefę obserwacji archeologicznej, dla której ustala się obowiązek prowadzenia ba-dań archeologicznych na podstawie przepisów odrębnych.

4.3. Dobra kultury współczesnej

Na terenie miasta Świeradów-Zdrój nie występują wartościowe dobra kultury współczesnej, które mogłyby być wskazane do objęcia ochroną.