W niniejszym podrozdziale zaprezentowane zostan ˛a przykłady robotów sie-ciowych realizuj ˛acych ró˙znorodne funkcje. Wymienione zastosowania oczywi-´scie nie wyczerpuj ˛a tematu. Podrozdział ten ma uzmysłowi´c czytelnikowi, i˙z ro-boty sieciowe istniej ˛a i mog ˛a by´c wykorzystane do realizacji rozmaitych dobrych i, niestety, złych celów.
4.3.1. Roboty neutralne
Rozumiej ˛ac sposób działania robotów sieciowych łatwo sobie wyobrazi´c ich liczne zastosowania. Wła´sciwie mo˙zna na ten temat napisa´c osobn ˛a ksi ˛a˙zk˛e. Naj-cz˛e´sciej roboty pełni ˛a rol˛e szperaczy sieciowych (ang. web crawlers), które prze-mierzaj ˛a sie´c i zbieraj ˛a z niej okre´slone informacje. Roboty działa´c mog ˛a na rzecz osób, które je stworzyły b ˛ad´z uruchomiły. Oczywi´scie takie działanie mo˙ze w nie-których sytuacjach nieco przeszkadza´c innym u˙zytkownikom internetu, aczkol-wiek jest to skutek uboczny, a nie cel ich działania. Dla przykładu, wła´sciciel
4.3. Zastosowanie robotów sieciowych ogromnej i rozbudowanej strony internetowej mo˙ze by´c zainteresowany infor-macj ˛a, czy hiperlinki zamieszczone na jego stronie nie s ˛a martwe. Informacj˛e t˛e mo˙ze mu dostarczy´c bot, który na bie˙z ˛aco b˛edzie te hiperlinki weryfikował. In-nym przykładem zastosowania mog ˛a by´c boty, które słu˙z ˛a do pozycjonowania stron. Wiele pot˛e˙znych wyszukiwarek posiada takie boty (np. Google, Yahoo!). Kolejnym przykładem mo˙ze by´c bot do wyszukiwania informacji dost˛epnej w za-sobach dyskowych, wspomagaj ˛acy u˙zytkownika np. przy kolekcjonowaniu zdj˛e´c.
Roboty stworzone w celach komercyjnych
Motywacja do tworzenia robotów internetowych mo˙ze mie´c biznesowe pod-ło˙ze. Przykładami robotów, które powstały wła´snie do spełniania biznesowych potrzeb u˙zytkowników s ˛a roboty kupuj ˛ace. Roboty te to inteligentni agenci in-ternetowi, którzy w sposób automatyczny dokonuj ˛a zakupu w sieci w imieniu człowieka. Wykorzystywanie tego typu botów jest znacznie lepsze od dokonywa-nia zakupów w internecie w sposób manualny, poniewa˙z roboty nie tylko mog ˛a automatycznie przeprowadzi´c transakcj˛e, ale równie˙z wykry´c zdarzenia decydu-j ˛ace o wła´sciwym momencie na jej przeprowadzenie (jak np. pojawienie si˛e no-wego produktu lub obni˙zenie ceny). Roboty zwalniaj ˛a u˙zytkownika od ˙zmud-nego, manualnego poszukiwania ofert, oszcz˛edzaj ˛a jego czas oraz chroni ˛a przed ludzkimi bł ˛adami (np. przypadkowym przeoczeniem). Potrafi ˛a te˙z wykorzysta´c okazj˛e, która wyst˛epuje przez krótki okres czasu lub która mo˙ze zosta´c odkryta po wielu godzinach przeszukiwania stron.
Robot kupuj ˛acy działa w taki sposób, i˙z posiadaj ˛ac przedmiot „na oku” (po uprzednim przeanalizowaniu witryny) decyduje czy dokona´c zakupu czy nie. Kryteria zostały wprowadzone przez osob˛e, która stworzyła robota. Przed podj˛e-ciem decyzji i realizacji transakcji bot loguje si˛e na konto u˙zytkownika, w imieniu którego działa (je´sli istnieje taka potrzeba). Przy dokonywaniu zakupu zostaje wy-pełniony formularz w sposób automatyczny - wprowadzane zostaj ˛a informacje m.in. o adresie, typie przesyłki itd. Ostatecznym krokiem jest sparsowanie final-nej strony, na której znajduje si˛e ostateczny raport mówi ˛acy o tym, czy transakcja przebiegła pomy´slnie. Uogólniony schemat działania robota kupuj ˛acego przed-stawiono na rys. 4.2.
Omawiane roboty mo˙zna spotka´c na ró˙znego rodzaju aukcjach (np. eBay), gdzie wszelkie najbardziej interesuj ˛ace przedmioty s ˛a natychmiast wykupywane. Innymi przypadkami s ˛a portale, które sprzedaj ˛a przez internet bilety na kon-certy. Na takich portalach tu˙z po pokazaniu si˛e nowych biletów, roboty wykupuj ˛a wszystkie miejsca z pierwszych rz˛edów, aby wła´sciciel bota mógł je odsprzeda´c pó´zniej po wy˙zszych cenach.
Roboty stworzone w celach charytatywnych
Poza robotami, które potrafi ˛a przynie´s ró˙znego rodzaju korzy´sci wła´scicie-lowi, istniej ˛a równie˙z takie, które pomagaj ˛a innym. Istnieje strona internetowa
FreeRice.com, na której zamieszczono gr˛e polegaj ˛ac ˛a na wyborze dla zadanego pytania jednej z czterech odpowiedzi. Z ka˙zd ˛a dobr ˛a odpowiedzi ˛a sponsorzy
Rys. 4.2: Schemat działania robota kupuj ˛acego.
przeznaczaj ˛a 8 ziarenek ry˙zu dla ludzi potrzebuj ˛acych. Jest to ´swietne miejsce na u˙zycie bota internetowego. Stworzono wi˛ec roboty graj ˛ace w t ˛a gr˛e w spo-sób automatyczny. S ˛a one znacznie szybsze od ludzi i mog ˛a gra´c 24 godziny na dob˛e. Istniej ˛a ró˙zne strategie wybierania poprawnej odpowiedzi. Mo˙zna dokony-wa´c wyboru w sposób całkowicie losowy (25% na trafienie prawidłowej), mo˙zna te˙z zatrudni´c robota ucz ˛acego si˛e ze słownikiem poprawnych i złych odpowiedzi. Z powodu rosn ˛acej ilo´sci skryptów (botów) u˙zywanych na tej stronie, ilo´s´c ry˙zu podarowanego znacznie wzrosła. Zostało oszacowane przy zało˙zeniu 3 sekundo-wej przerwy mi˛edzy iteracjami, i˙z jeden taki bot mo˙ze nakarmi´c 8 ludzi dziennie, je´sli działa 24 godziny na dob˛e. Id ˛ac dalej mo˙zna stworzy´c wielow ˛atkowego ro-bota sieciowego, który przy 50 w ˛atkach b˛edzie w stanie uzbiera´c 600 tysi˛ecy zia-renek ry˙zu na godzin˛e, co pozwala na nakarmienie około 720 osób na ´swiecie. Do tej pory nie pojawiły si˛e sprzeciwy ze strony sponsorów. Aczkolwiek, tego typu boty s ˛a projektowane z rozwag ˛a, aby „nie przesadzi´c”, to znaczy zniech˛eci´c spon-sorów, a co za tym idzie, nie doprowadzi´c do zamkni˛ecia portalu.
Boty na´sladuj ˛ace człowieka
Boty na´sladuj ˛ace człowieka s ˛a botami obdarzonymi lepsz ˛a lub gorsz ˛a sztuczn ˛a inteligencj ˛a. Działaj ˛a w taki sposób, aby inni u˙zytkownicy nie mogli rozpozna´c w nich maszyn. Przykładem jest robot, którego zadaniem jest wypeł-nienie jakiego´s formularza, na którym znajduje si˛e CAPTCHA. Wprowadzenie
po-4.3. Zastosowanie robotów sieciowych prawnego ci ˛agu znaków przez bota wymaga prawidłowego odczytania specjalnie spreparowanego obrazka. Tego typu robot posiada mechanizmy przetwarzaj ˛ace obraz, tak aby wydzieli´c informacje w nim zawarte. Zazwyczaj roboty posiada-j ˛ace tego typu funkcj˛e zalicza si˛e do robotów zło´sliwych, których celem mo˙ze by´c wysyłanie spamu.
Innym przykładem mog ˛a by´c tzw. Pokerboty. S ˛a to roboty internetowe, które graj ˛a w pokera online. Jako, ˙ze powstaje coraz wi˛ecej portali, na których mo˙zna gra´c za prawdziwe pieni ˛adze, popularno´s´c Pokerbotów ro´snie. Uczestnikami wielu aktualnie odbywaj ˛acych si˛e partii s ˛a boty. Bywa tak, i˙z u˙zytkownik gra z inn ˛a „˙zyw ˛a” osob ˛a, oraz kilkoma innymi botami, które nale˙z ˛a do niego, mimo, ˙ze graj ˛a tak, jakby były osobnymi graczami. Współpracuj ˛ac z botami oraz znaj ˛ac ich karty posiada si˛e ogromn ˛a przewag˛e nad „ofiar ˛a”. W ten sposób wiele osób ˙zeruje na pocz ˛atkuj ˛acych graczach, którzy nie maj ˛a ´swiadomo´sci, i˙z tak naprawd˛e przy jednym stole nie gra kilku ró˙znych osób, lecz gra tylko on, za´s po drugiej stołu jest przeciwnik razem z botami z nim współpracuj ˛acymi.
4.3.2. Roboty zło´sliwe
Roboty zło´sliwe s ˛a zdolne do zautomatyzowanych ataków na komputery w sieci. Ataki te mog ˛a przyjmowa´c ró˙zne formy. Cz˛esto boty tworz ˛a tzw. bot-net - jest to sie´c robotów interbot-netowych, które kooperuj ˛a ze sob ˛a. Dla przykładu przeprowadzenie ataku typu DDoS przeprowadzany jest równocze´snie z wielu komputerów, nad którymi kontrol˛e przej˛eły boty, trojany - takie komputery nazy-wane nosz ˛a nazw˛e zombie. Atak DDoS polega na tym, ˙ze na dany sygnał kompu-tery jednocze´snie atakuj ˛a system ofiary, masowo wysyłaj ˛ac ˙z ˛adanie o skorzysta-nie z usługi, jakie komputer oferuje. Na ka˙zde wywołaskorzysta-nie serwer musi przydzieli´c pewne zasoby, które s ˛a ograniczone, przez co przy du˙zej ich ilo´sci wywoła ´n kom-puter chwilowo przerywa działanie lub si˛e całkowicie zwiesza, gdy˙z zasoby si˛e wyczerpały.
Rodzaje ataków
Istniej ˛a nast˛epuj ˛ace typy robotów zło´sliwych:
• Boty ´sci ˛agaj ˛ace cał ˛a zawarto´s´c strony a nast˛epnie u˙zycie ich bez zgody autora. • Boty spamuj ˛ace, które zbieraj ˛a adresy e-mail ze stron internetowych w celu
wy-syłania niechcianej przez wła´sciciela adresu informacji (spamu). Innym sposo-bem jest cykliczne wypełnianie formularzy i wysyłanie bezwarto´sciowych in-formacji.
• Roboty internetowe, które wchodz ˛ac na stron˛e i ´sci ˛agaj ˛ac wszystkie pliki lub pod ˛a˙zaj ˛ac za ka˙zdym linkiem równocze´snie powoduj ˛a zaj˛ecie ł ˛acza i spowol-nienie pracy serwera.
• Botnet - czyli sie´c botów, które s ˛a w stanie przeprowadzi´c zorganizowany atak na jaki´s komputer znajduj ˛acy si˛e w sieci.
• Boty, które przemierzaj ˛a sie´c w celu znalezienia komputera, który jest nieza-bezpieczony, lub posiada luki, które powoduj ˛a i˙z jest podatny na zainfekowanie wirusem, tojanem - czyli potencjalny zombie.