szkoleniowymi i arkuszami informacyjnymi. Ponadto
zamieszczo-no dział wstępny dotyczący szkoły promującej zdrowie.
Zasoby źródłowe programu Jak wspierać rozwój i zdrowie młodzieży oferują komplek-sowy, oparty na dowodach, przegląd wiedzy dotyczącej zdrowego żywienia młodych ludzi, poruszają wiele kontrowersyjnych tematów w zakresie tego złożonego i fascy-nującego zagadnienia. Zostały one przygotowane dla edukatorów do wykorzysta-nia w szkolewykorzysta-niach z nauczycielami szkół podstawowych i gimnazjów. Umożliwią one edukatorom odwołanie się do istniejących umiejętności i doświadczeń nauczycieli, a tym samym zwiększenie ich zainteresowania szerokim zakresem zagadnień związa-nych z młodzieżą i jej wyborami żywieniowymi w ramach podejścia szkoły promują-cej zdrowie.
Co edukatorom oferują zasoby źródłowe?
Zasoby źródłowe oferują informacje na tematy istotne dla zdrowego żywienia mło-dzieży. Analizowane obszary obejmują: wzrastanie i rozwój, obraz ciała, samoocenę, dojrzewanie, rolę mediów, żywienie i aktywność fizyczną.
Celem tego rozdziału jest przedstawienie podstawowych informacji dotyczących zdrowego żywienia młodzieży w okresie dojrzewania, w sposób możliwie najbardziej klarowny i aktualny. Zdrowe żywienie od dawna stanowi przedmiot badań i polityki zdrowotnej (WHO, 2003), a jego zrozumienie rozwija się. Zasoby źródłowe powinny pomóc edukatorom w omawianiu tych zagadnień z nauczycielami, w perspektywie biorącej pod uwagę wiele czynników, które wpływają na postawy, przekonania, do-świadczenia i zachowania młodzieży.
Jak korzystać z zasobów źródłowych?
Każdy dział w tej części programu przedstawia informacje, które pomogą edukato-rom przygotować się do zaprojektowania i przeprowadzenia sesji szkoleniowych.
Działy przedstawiają konkretne tematy, oferują odwołania do literatury i materiałów do dalszego czytania, jakie edukator może wykorzystać do poszerzenia swojej wiedzy i zrozumienia problemu. Arkusze informacyjne w Rozdziale 5 zawierają szczegółowe i rzeczowe informacje na temat najważniejszych kwestii poruszonych w rozdziałach.
Edukatorzy znajdą tematy, które powtarzają się w całym programie, na przykład rola mediów w kształtowaniu przekonań i zachowań. Powinni oni wziąć to pod uwagę przy kompletowaniu materiałów przeznaczonych do udostępnienia uczestnikom podczas konkretnych warsztatów.
Bibliografia:
Stewart Burgher M., Rasmussen V., Rivett D. (1999) The European Network of Health Promoting Schools: the alliance of education and health. Copenhagen: WHO. World Health Organization European Region (2003) The First Action Plan for Food and Nutrition Policy. Copenhagen: WHO.
Young I. (Ed) (2005) Report of the European Forum on Eating at School – Making Healthy
155
Podejście Szkoły Promującej Zdrowie
Powiązane Arkusze informacyjne Powiązane ćwiczenia Arkusz informacyjny 4, Inicjatywy
ży-wieniowe w szkołach 10. Jakie czynniki wpływają na zdro-we żywienie?
11. Cechy szkoły promującej zdrowie 12. Jak szkoły mogą promować zdrowie
psychiczne i emocjonalne?
15. Skąd mamy wiedzieć, co dzieci myślą i czują?
34. Jaka pomoc może zostać udzielona?
46. Co byś zrobił?
Podstawowe informacje
z Światowa Organizacja Zdrowia określiła szkołę promującą zdrowie, jako taką, która ma na celu wprowadzenie zdrowego stylu życia dla całej społeczno-ści szkolnej przez rozwijanie warunków sprzyjających promowaniu zdrowia.
Oferuje ona możliwości i wymaga zaangażowania w zapewnienie społeczne-go i fizycznespołeczne-go środowiska, które jest bezpieczne i sprzyja poprawie zdrowia.
z Podejście Szkół Promujących Zdrowie (SzPZ) integruje promocję zdrowia w każdym aspekcie życia szkoły.
z Szkolne programy promocji zdrowia są najbardziej skuteczne, gdy są wielo-aspektowe, zintegrowane z szerszymi szkolnymi i społecznymi inicjatywami oraz kiedy szkoły współpracują z rodzicami i lokalnymi organizacjami.
z Badania wykazały, że szkoła promująca zdrowie może mieć pozytywny wpływ na społeczne i fizyczne środowisko szkoły.
Wszystkie płaszczyzny, którymi dysponuje szkoła – style nauczania i uczenia się, struk-tury zarządzania, systemy komunikacji i środowiska społeczne – są wykorzystywane do pomocy uczniom, nauczycielom i innym osobom związanym ze szkołą w przeję-ciu kontroli nad zdrowiem oraz w poprawie ich zdrowia fizycznego i emocjonalnego.
Badania, w których zwrócono się do dzieci, aby przedstawiły swoje opinie, wykazały następujące cechy szkoły promującej zdrowie (MacGregor i Currie, 1995):
Jest to szkoła, która:
z zachęca wszystkich, żeby do niej chodzili;
z pragnie, aby ludzie byli zdrowi, kimkolwiek są;
z ma etos, według którego wszyscy są ważni;
z pozwala wszystkim czuć się bezpiecznie.
Badania SzPZ wykazały, że skuteczne szkolne programy promocji zdrowia i interwen-cje są:
z Całościowe: na podstawie szeroko rozumianego zdrowia, w tym fizycznego, społecznego i emocjonalnego.
z Wieloaspektowe: w tym oparte na nauce w klasie i nabywaniu umiejętności wspieranych przez społeczne i fizyczne środowisko szkoły.
z Uczestniczące: obejmujące nauczycieli i innych pracowników szkoły, uczniów, rodziców i organizacje zewnętrzne na wszystkich etapach planowania, roz-woju i ewaluacji.
z Zrównoważone: posiadające plany długoterminowe, w oparciu o istniejące dobre praktyki i zintegrowane z życiem szkoły.
Szkoły promujące zdrowie zachęcają do analizy i samooceny w celu refleksji na temat postępów i określenia priorytetów planowania. Na podstawie badań studium przy-padku w SzPZ (Inchley i Currie, 2003) zidentyfikowano szereg ważnych elementów niezbędnych dla pomyślnego wdrożenia koncepcji Szkoły Promującej Zdrowie. Należą do nich:
Przywództwo
z Aktywne wsparcie dyrekcji.
z Wyznaczenie szkolnego koordynatora.
z Entuzjazm i zaangażowanie kluczowych członków kadry szkolnej.
z Powołanie zespołu ds. Szkoły Promującej Zdrowie.
Środowisko lokalne
z Identyfikacja potrzeb lokalnych.
z Budowanie na bazie istniejących dobrych praktyk.
z Odpowiednie szkolenia i wsparcie dla personelu szkoły.
z Udział uczniów w planowaniu i wdrażaniu.
z Zaangażowanie rodziców od samego początku.
Komunikacja
z Jasno określone cele.
z Jasne, wspólne zrozumienie koncepcji SzPZ przez społeczności szkolne.
z Efektywne kanały komunikacji i rozpowszechniania.
z Dzielenie się dobrymi praktykami przez sieci lokalne i szersze ich rozpowszechnianie.
Praca w partnerstwie
z Identyfikacja kluczowych partnerów lokalnych.
z Utworzenie struktur współpracy, aby umożliwić dzielenie się wiedzą i zasobami.
z Zaplanowane i skoordynowane podejście do wprowadzania zajęć ze specjalistami.
z Zaangażowanie rodziców w planowanie i realizację.
157
Integracja
z Długoterminowa integracja procesów rozwoju szkoły, w szczególności planu rozwoju szkoły.
z Stworzenie procesów monitorowania i weryfikacji.
Potencjalne bariery dla skutecznego wprowadzenia SzPZ obejmują:
z Brak pracowników i czasu.
z Istniejące obciążenie pracowników.
z Brak zrozumienia i zaangażowania w szkołę promującą zdrowie.
z Nadmierne poleganie na poszczególnych członkach personelu.
z Brak wsparcia ze strony nauczycieli i rodziców.
z Brak lub niezgodny z założeniami wkład organizacji zewnętrznych.
z Hierarchiczne struktury zarządzania.
z Rozdrobnienie tematów i obszarów tematycznych.
Korzyści z działania szkoły promującej zdrowie
Badania wykazały, że szkoła promująca zdrowie może mieć pozytywny wpływ na spo-łeczne i fizyczne środowisko szkoły (Lister -Sharp i in., 1999). Wyniki badań wskazują również, że wysiłki na rzecz poprawy zdrowia uczniów i ich szkół wydają się wzboga-cać i poprawiać wyniki kształcenia.
Szkoła promująca zdrowie oferuje podejście, które ma potencjał, by zwiększyć zdol-ność uczenia się uczniów (St Leger, 1999). Programy szkół promujących zdrowie są najbardziej skuteczne, gdy są wieloaspektowe, program jest szerzej zintegrowany ze szkołą i inicjatywami społecznymi oraz kiedy szkoły współpracują z rodzicami i or-ganizacjami lokalnymi.
dy approach. Health Education 100: 5, 200-206.
Inchley J., Currie C. (2003) Promoting Healthy Eating in Schools using Health Promoting School Approach. Final Report of the ENHPS Healthy Eating Project. Edinburgh: Child and Adolescent Health Research Unit, University of Edinburgh.
Lister-Sharp D., Chapman S., Stewart-Brown S., Sowden A. (1999) Health promoting schools and health promotion in schools: two systematic reviews. Health Technology Assessment 3:22.
MacGregor A., Currie C. (1995) The Health Promoting School in Lothian. Edinburgh:
Research Unit in Health, Behaviour and Change, University of Edinburgh.
Stewart Burgher M., Rasmussen V., Rivett D. (1999) The European Network of Health Promoting Schools: the alliance of education and health. Copenhagen: ENHPS.
St.Leger L. (1999) The opportunities and effectiveness of the health promoting prima-ry school in improving child health — a review of the claims and the evidence. Health Education Research 14:1, 51-69.
Wear, K. (2000) Promoting Mental, Emotional and Social Health: a whole school appro-ach. London: Routledge.
Wetton N., McCoy M. (1998) Confidence to Learn: a guide to extending health education in the primary school. Edinburgh: Health Education Board for Scotland.
Young I. (2002) Education and Health in Partnership: A European Conference on linking education with the promotion of health in schools: the Egmond Agenda. Copenhagen:
International Planning Committee (IPC) of the European Network of Health Promoting Schools
Strony internetowe www.who.dk/ENHPS www.hbsc.org
159