Ryszard Pokładek, Krzysztof Nyc
Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Wstęp
Podejmując przedsięwzięcie wprowadzenia urządzeń melioracyjnych na obszarze zlewni rzecznej, stajemy przed problemem, jakie tego będą konsekwencje ekonomiczne i ekologiczne. Zagadnienie nabiera szczególnego znaczenia na etapie eksploatacji systemu, kiedy pojawiają się problemy z zagwarantowaniem wymagań określonych w projekcie.
Rozwój cywilizacyjny i gospodarczy społeczeństw sprawia stały wzrost za-potrzebowania na wodę i konieczność zwiększania poboru wód słodkich, w tym równieŜ do nawodnień. W przypadku rozwoju gospodarki komunalnej, a takŜe przemysłu istnieją duŜe moŜliwości odzysku wody zuŜytej w procesie technologicznym.
W znacznie gorszej sytuacji jest rolnictwo, gdyŜ ograniczone zasoby wodne zlewni [ŁABĘDZKI 2006] często nie pozwalają na pokrywanie wzrastających potrzeb wodnych roślin. W takiej sytuacji naleŜy dąŜyć do poprawy efektywności wykorzystania przepływów dyspozycyjnych rzek, poprzez stosowanie wodooszczędnych systemów nawadniających [NYC 1985, 1996]. PoniewaŜ podstawowym źródłem wody w przyrodzie są opady atmosferyczne, naleŜy nimi bardzo racjonalnie (oszczędnie) gospodarować i dąŜyć do podnoszenia wskaźnika ich wykorzystania [POKŁADEK, NYC 2007]. Naturalny, roczny rozkład opadów w Polsce charakteryzuje się duŜą zmiennością w czasie i przestrzeni; występują okresy zarówno z nadmiarem jak i niedoborem wody. W celu ograniczenia tych niekorzystnych dla przyrody sytuacji m.in. istnieje potrzeba tworzenia systemów małej retencji wodnej [MIODUSZEWSKI i in. 2005] w obrębie zlewni hydrologicznych. Retencję tę mogą tworzyć małe zbiorniki wodne, stawy, starorzecza i doliny, las i zadrzewienia oraz gleba poddana zabiegom agromelioracyjnym, a takŜe będąca pod wpływem oddziaływania odpowiednio eksploatowanych piętrzeń.
Prowadzenie racjonalnej, oszczędnej gospodarki wodnej szczególnie w małych zlewniach nizinnych znajduje więc uzasadnienie przyrodniczo-rolnicze i gospodarcze [RAJDA 2005].
Właściwe kształtowanie stosunków powietrzno-wodnych w glebie stanowi jeden z głównych czynników warunkujących odpowiednio wysoki poziom i jakość produkcji roślinnej. Na terenach zlewni nizinnych z ubogimi zasobami wód dyspozycyjnych, szczególnie w warunkach występowania głębokich utworów przepuszczalnych, podstawowym sposobem regulacji stosunków powietrzno-wodnych w glebie moŜe być
stosowanie całorocznego, regulowanego odpływu [NYC, POKŁADEK 2003].
Wieloletnie doświadczenia autorów wskazują na wymierne, korzystne efekty gospodarcze i ekologiczne takiego sposobu gospodarowania wodą. Stwierdzono przy tym uzyskiwanie znaczącej poprawy jakości wody gruntowej i powierzchniowej na odpowiednio zmeliorowanych i dobrze eksploatowanych obiektach.
Celem pracy jest ocena wpływu urządzeń melioracyjnych na stan wód grun-towych oraz ilość wody i ładunków wybranych składników chemicznych odprowa-dzanych z obszaru zmeliorowanej małej zlewni rolniczej cieku Zdrojek w dolinie środkowej Odry.
Ogólna charakterystyka obiektu oraz metodyka badań
Zaprezentowane wyniki badań hydrologicznych i gospodarki wodnej gleb obejmują 10-letni okres (1998-2007) eksploatacji obiektu Miękinia k/Wrocławia, wyposaŜonego w system melioracyjny do regulowania odpływu wody w zlewni cieku Zdrojek o ogólnej powierzchni 27 km2. Ciek ten przepływający przez środek obiektu na odcinku około 3 km, stanowi główne źródło zasilania w wodę. Poglądową mapę obiektu z jego zlewnią zamieszczono w publikacji [NYC i in. 2003]. Na obszarze 720 ha obiektu eksperymentalnego, w znacznej części zmeliorowanego, prowadzono obserwacje i pomiary stanu wód gruntowych i powierzchniowych, a takŜe dokonywano oceny ich ilości i jakości. Struktura uŜytkowania zlewni cieku Zdrojek w ostatnich latach ulega pewnej modyfikacji. Aktualnie występuje tam ok. 54% uŜytków rolnych i ok. 20%
lasów, z tego ok. 3% stanowią nowe nasadzenia. Pozostałe 26% zlewni (wg planów zagospodarowania przestrzennego), zajmują obszary aktywności gospodarczej, tereny zabudowane i przeznaczone pod inwestycje aktywizujące gminę Miękinia. Gleby obiektu stanowią utwory przepuszczalne mineralne (52%) i organiczne (48%), podścielone przewaŜnie piaskami słabogliniastymi i piaskami luźnymi. Powierzchnie trwałych uŜytków zielonych pokrywają głównie gleby murszowo-mineralne, lokalnie torfy niskie. Na obszarach gruntów ornych najczęściej występują czarne ziemie zdegradowane oraz gleby pseudobielicowe o zróŜnicowanej bonitacji i dobrym przewodnictwie hydraulicznym.
W badaniach terenowych prowadzonych na obiekcie Miękinia wykorzystano następujące wyniki pomiarów i obserwacji z 10 lat badań:
- rejestracji głębokości zalegania wód gruntowych na około 35 stanowiskach;
- objętości przepływów w cieku głównym na odpływie z obiektu;
- wysokości i rozkładu opadów atmosferycznych;
- laboratoryjnych badań chemizmu wód odpływających z obiektu;
- realizacji procesów eksploatacyjnych obiektu na systemie nawadniającym przez regulowanie odpływu w wyniku okresowych i stałych piętrzeń jazami i zastawkami.
Obliczenia ładunku odpływającego z wodami powierzchniowymi ciekiem Zdrojek z obiektu Miękinia wykonano na podstawie określenia codziennych stanów (ciągła rejestracja wskazań na limnigrafie) i pomiarów objętości przepływu (raz w miesiącu) oraz laboratoryjnych badań jakości wody. Pomiędzy kolejnymi terminami wykonania analiz chemicznych stęŜenia wyznaczono z interpolacji liniowej.
Wyniki
Ocenę skuteczności działania systemu melioracyjnego obiektu Miękinia przeprowadzono na tle przebiegu opadów atmosferycznych oraz w nawiązaniu do jego rolniczego uŜytkowania i eksploatacji urządzeń wodno-melioracyjnych.
OCENA ZASOBÓW WODNYCH I ŁADUNKÓW WYBRANYCH ... 213 Tabela 1; Table 1 Miesięczne, okresowe i roczne sumy opadów atmosferycznych (mm)
na obiekcie Miękinia
Monthly, periodical and total precipitation (mm) in the Miękinia object
Warunki zasilania opadem atmosferycznym określono na podstawie danych ze stacji IMGW Wrocław-Strachowice.
Rozkład opadów w ujęciu sum miesięcznych i charakterystycznych okresów (X-III, IV-IX, I-XII) przedstawiono w tabeli 1. Sumy opadów w latach 1998-2007 odniesiono do danych z 50-lecia (1950-1999) traktując je jako opad normalny dla obszaru objętego badaniami.
W czasie ostatnich 10 lat (1998-2007) średnie opady roczne (530 mm) i okresu wegetacyjnego (331 mm), w stosunku do poprzedzającego 50-lecia były mniejsze odpowiednio o 32 i 41 mm, czyli o 6% i 11%, natomiast półrocza zimowego (200 mm)
wzrosły o 10 mm, czyli o 5%. W analizowanym 10-leciu sumy opadów okresu wegetacyjnego kształtowały się od 245 mm w 1999 r. do 466 mm w 2001 r., przekraczając jedynie w 2 przypadkach wskaźnik opadu normalnego (50-letniego).
Latem praktycznie nie było moŜliwości skutecznej odbudowy retencji glebowej. Opady półrocza zimowego, aŜ w 7 przepadkach były wyŜsze od wartości normalnej. W warunkach hamowania odpływu wody z obszaru zlewni, pozwalały na odbudowę zasobów retencji gruntowej z przeznaczeniem do wykorzystania w najbliŜszym okresie wegetacyjnym.
Analizując zróŜnicowanie miesięcznych sum opadów minionego 10-lecia w stosunku do opadów normalnych dla obiektu badań moŜna zauwaŜyć, iŜ kształtują się one następująco:
- największe wystąpiły w sierpniu w przedziałach od 25% do 337%, w grudniu od 41% do 282% i marcu od 31% do 252% opadu normalnego;
- nieco mniejsze pojawiły się w lipcu od 26% do 208%, październiku od 13% do 195% i lutym od 8% do 168%;
- znacznie mniejsze we wrześniu od 38% do 196%, maju od 36% do 183%, listopadzie od 43% do 184% i w styczniu od 50% do 185%;
- najmniejsze w kwietniu od 13% do 129% i w czerwcu od 30% do 130%.
Średnie miesięczne sumy opadów atmosferycznych za 10 letni okres badań, tylko w miesiącach zimowych (I, II i III) przewyŜszały normę wieloletnią, a w lipcu, sierpniu i listopadzie były równe normie. W pozostałych miesiącach były niŜsze od średniej wieloletniej od 5% w maju do 31% w kwietniu i czerwcu.
DuŜemu zróŜnicowaniu wysokości opadów towarzyszą pojawiające się ostatnio zjawiska ulewnych deszczy burzowych, o krótkim czasie trwania i duŜej intensywności, lecz małej zdolności retencjonowania w profilu glebowym, np.: w marcu 1999 r. 53 mm (183%), 2000 r. - 73 mm (252%) i 2001 r. - 64 mm (221% opadu normalnego), lipcu 2001 r. - 183 mm (208%), sierpniu 2006 r. - 229 mm (337% wielkości opadu normalnego). W warunkach stosowania regulowanego odpływu na obiekcie doświadczalnym, te mało efektywne opady udało się z duŜym powodzeniem odpowiednio zagospodarować, bez szkody dla środowiska.
Melioracyjnym efektem skuteczności ciągłego regulowania odpływu w wyniku spiętrzania wody w korycie Zdrojka było uzyskiwanie duŜej stabilności poziomu wód gruntowych w przedziale głębokości 0,4-0,75 m poniŜej poziomu terenu (np. piez. 17) [POKŁADEK 2001]. W analogicznym okresie na stanowiskach zlokalizowanych poza zasięgiem piętrzeń (na wysoczyźnie) wody gruntowe zalegały na głębokościach od 0,8-1,76 m (piez. 28) do 1,43-2,62 m (piez. 33).
Zasoby wodne cieku Zdrojek, które odpływają z obiektu Miękinia w przekroju zamykającym zlewnię F = 26 km2 charakteryzuje rysunek 1 i tabela 2.
Tabela 2 na końcu art.
Rysunek 1 na końcu art.
OCENA ZASOBÓW WODNYCH I ŁADUNKÓW WYBRANYCH ... 215 Dane te wskazują jednoznacznie, Ŝe znaczące zasoby wodne zlewni na terenach nizinnych Dolnego Śląska występują w półroczu zimowym od stycznia do marca. W miesiącach tych średni odpływ jednostkowy (q) waha się w granicach 2,9-3,73 dm3⋅s-1⋅km-2, a współczynniki odpływu wynoszą 24-26,3% stwarzając moŜliwości skutecznej odbudowy dyspozycyjnych zasobów retencji glebowej. Największe prze-pływy wody rzędu 190-220% wartości średniej rocznej występują tylko w lutym i marcu. W tym czasie w warunkach klimatu Dolnego Śląska naleŜy uaktywniać system retencjonowania wody w zbiornikach lub glebie. Doświadczenia wykazały, Ŝe rozpoczęcie piętrzeń w miesiącu kwietniu o podobnej, lecz nieco niŜszej cha-rakterystyce przepływów jak w/w, oraz przy wzmoŜonej juŜ ewapotranspiracji roślin, nie pozwalają na prawidłową odbudowę retencji glebowej. Od maja do końca października dyspozycyjne zasoby wodne są najczęściej niewystarczające do prowadzenia skutecznych nawodnień z retencji własnej. Średnie miesięczne zasoby wodne o najmniejszym współczynniku odpływu rzędu 1,6-1,9% występują w lipcu i sierpniu pomimo pojawiania się w tym czasie krótkotrwałych opadów burzowych. W badaniach gospodarki wodnej gleb zwrócono uwagę na znaczenie poziomu intensyfikacji rolnictwa przez działania agrotechniczne i melioracyjne. Po szkodach w rolnictwie spowodowanych powodzią 1997 r., powierzchnia nie uŜytkowana rolniczo znacząco wzrastała, osiągając (okresowo) wskaźnik ok. 60% terenu objętego badaniami.
Spadkowi zainteresowania produkcją rolniczą towarzyszyło zmniejszenie zakresu realizacji procesów eksploatacyjnych systemu melioracyjnego. UŜytkowanie budowli piętrzących ograniczało się głównie do cieku głównego Zdrojek. RównieŜ zakres prac konserwacyjnych został ograniczony do usuwania roślinności jedynie z cieku Zdrojek i jednorazowego odmulenia koryta cieku głównego na przełomie lat 2002/2003.
Prowadzone w tym okresie pomiary przepływów wykazały zdecydowany wzrost przepustowości koryta i potencjalnych moŜliwości sprawnego rozrządu wody na terenie obiektu. Wykonywane równolegle badania chemizmu wód wykazały, Ŝe przeprowadzona konserwacja cieku Zdrojek i realizacja w kolejnych latach tylko ograniczonych piętrzeń, pozytywnie wpłynęły na jakość wód odpływających z w/w obiektu. W okresie ostatnich 10 lat (1998-2007) uzyskane stosunkowo niskie, przeciętne miesięczne ładunki zanieczyszczeń odpływających ciekiem Zdrojek z obiektu Miękinia (tab. 3, 4) kształtowały się odpowiednio:
- azotu ogólnego, od 0,22 kg⋅ha-1 we wrześniu do 1,66 kg⋅ha-1 w marcu; wapnia w stosunku do innych wskaźników, nie stwarzają zagroŜenia dla wód, natomiast znaczny jego ubytek z gleby pogarsza jej właściwości i zmniejsza potencjalne moŜliwości produkcyjne [PULIKOWSKI 2004].
Tabela 3 i 4 na końcu art.
Na podstawie przedstawionych w tabeli 3 i 4 wartości moŜna zauwaŜyć, Ŝe w wodach Zdrojka obok wapnia, o ogólnej masie substancji mineralnych odprowadzanych ze zlewni obiektu decydują równieŜ siarczany. Obliczone nieduŜe ładunki zanieczyszczeń związkami fosforu wskazują na okresowość jego występowania [KOC, SOLARSKI 2006]
głównie zimą i wiosną, prawdopodobnie w skutek kumulacji obumierających mikroorganizmów asymilujących wcześniej fosforany.
Rozkład miesięcznych ładunków wynoszonych (w kg) z powierzchni 1 ha obiektu wskazuje na ich ścisły związek z odpływem występującym w cieku głównym (tab. 2). Skutecznym więc sposobem ograniczenia ładunków zanieczyszczeń wynoszo-nych z obiektu z wodami powierzchniowymi powinno być tworzenie moŜliwości sprawnego regulowania i ograniczania odpływu, w powiązaniu z rolniczym uŜytko-waniem terenu. Potwierdzały to okresy badań prowadzonych w warunkach większego zainteresowania rolników intensywną produkcją polową, a takŜe lepszą eksploatacją urządzeń melioracyjnych, zwłaszcza wstrzymujących odpływ wody z lokalnego środowiska.
Badania wykazały równieŜ, Ŝe pozytywne gospodarcze i ekologiczne skutki całorocznych piętrzeń moŜna zwiększyć poprzez terminowe realizowanie prac konserwacyjnych na ciekach melioracyjnych. Powoduje to usprawnienie odpływu (szkodliwego dla środowiska nadmiaru wody) oraz usunięcie z koryta cieku roz-kładającej się roślinności, a takŜe niepoŜądanych namułów organicznych i mineralnych, czasem toksycznych. Efektem tego jest równieŜ lepsze natlenienie wody i gleby, poprawienie się zdolności produkcyjnej siedliska i wzrost zuŜycia biogenów.
Wnioski
1. Zasadniczym problemem małych zlewni rolniczych na terenach nizinnych jest niedostateczna ilość i nie najlepsza jakość wód. Zjawisku temu sprzyja nadmiernie ekstensywna gospodarka rolnicza i niewłaściwa eksploatacja urządzeń melioracyjnych.
2. W małych zlewniach rolniczych zwłaszcza na obszarach nizinnych moŜna skutecznie optymalizować gospodarkę wodną gleb, głównie w oparciu o zasoby dyspozycyjne z zasilania opadem półrocza zimowego.
3. W warunkach gleb przepuszczalnych stosowanie regulowanego odpływu jest racjonalnym sposobem gospodarowania lokalnymi zasobami wodnymi. Re-gulowany odpływ pomaga równieŜ znacząco poprawić jakość wód odpływa-jących ze zlewni hydrologicznej. Spowolnienie odpływu w wyniku piętrzeń zmniejsza ładunek zanieczyszczeń, głównie spowodowanych biogenami.
4. Z małej zmeliorowanej zlewni rolniczej cieku Zdrojek w powiecie Środa Śląska przeciętnie odpływają następujące ładunki składników (w kg z jednego hektara) w okresie IV-IX i X-III odpowiednio:
- azotu ogólnego 2,7 i 5,1; azotu organicznego 2,3 i 3,8; potasu 2,5 i 9,9;
wapnia 108,2 i 203,7; magnezu 11,2 i 19,2 i siarczanów 135,1 i 276,6.
Literatura
OCENA ZASOBÓW WODNYCH I ŁADUNKÓW WYBRANYCH ... 217 DIDON-LESCOT J.F,GUILLET B.,LELONG F.1998. Le nitrate des ruisseaux, indicator de l`čtat sanitaire et des perturbations de l`čcosystčme forestier. Exemple du Mont Lozčre.
Earth & Planetarny Science 327: 107-113.
KOC J.,SOLARSKI K. 2006. Wpływ systemów melioracyjnych na wymywanie związków azotu i fosforu ze zlewni uŜytkowanych rolniczo. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, T. 6, 1(16): 195-205.
ŁABĘDZKI L. 2006. Susze rolnicze. Zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda-Środowisk-Obszary Wiejskie. Rozpr. Nauk. i Monografie 17.
Wydawn. IMUZ Falenty: 107.
MIODUSZEWSKI W.,NYC K.,śELAZO J. 2005. Zasoby wodne w obszarach wiejskich. Post.
Nauk Rol. 3: 3-19.
NYC K. 1985. Sterowanie zasobami retencji gruntowej w dolinach rzek nizinnych. Zesz.
Nauk. AR we Wrocławiu 53, Rozprawy: 67 ss.
NYC K. 1996. Ekonomiczne systemy nawadniające. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 438:
125-132.
NYC K.,POKŁADEK R. 2003. Efekty regulowania odpływu ze zmeliorowanych obiektów w małych zlewniach rolniczych. Wyd. AR w Krakowie, Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus 2: 3-12.
NYC K.,POKŁADEK R.,ZACHARY M. 2003. Wpływ eksploatacji zmeliorowanego obiektu Miękinia na jakość wód. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie 2: 70-74.
POKŁADEK R. 2001. Skuteczność nawodnienia poprzez regulowanie odpływu. Zesz.
Nauk. AR we Wrocławiu 417: 105-135.
POKŁADEK R.,NYC K. 2007. MoŜliwości gospodarowania wodą w małych zlewniach rolniczych. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 519: 259-268.
PULIKOWSKI K. 2004. Zanieczyszczenia obszarowe w małych zlewniach rolniczych. Zesz.
Nauk. AR we Wrocławiu 479, Rozprawy CCXI: 137 ss.
RAJDA W. 2005. Woda w zagospodarowaniu przestrzennym obszarów wiejskich. Post.
Nauk Rol. 3: 33-42.
Słowa kluczowe: zlewnia rolnicza, zasoby wodne, ładunki zanieczyszczeń, jakość wód
Streszczenie
Na podstawie wyników 10-letnich badań gospodarki wodnej zmeliorowanych gleb na nizinnych obszarach Dolnego Śląska określono ilość i jakość wód dyspozycyjnych oraz moŜliwości ich wykorzystania. Wykazano, Ŝe zasadniczym problemem małej zlewni jest duŜy deficyt wody w okresie wegetacyjnym, a szansą do jego rozwiązania jest wykorzystanie opadów półrocza zimowego głównie z miesięcy luty i marzec. W pracy podano równieŜ ilościowe i jakościowe wskaźniki dyspozycyjnych zasobów wodnych małej zlewni rolniczej.
ASSESSMENT OF WATER RESOURCES AND LOADS OF SELECTED CHEMICAL ELEMENTS DRAINED FROM A RECLAIMED SMALL AGRICULTURAL CATCHMENT
Ryszard Pokładek, Krzysztof Nyc
Institute of Environmental Development and Protection, University of Environmental and Life Sciences, Wrocław
Key words: agricultural catchment, water resources, pollutant load, water quality Summary
Quality and quantity of available waters and its applicability on drained soils in the lowlands of Lower Silesia were estimated basing on 10 year investigations of water management. It was found that the significant water shortage during vegetation period is the main problem in a small catchment. The chance of its solving is using the precipitation of winter half-year mainly from February and March. The quantity and quality indices of the available waters in a small agricultural catchment were also presented in the paper.
Dr inŜ. Ryszard Pokładek
Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska Uniwersytet Przyrodniczy
pl. Grunwaldzki 24 50-363 WROCŁAW
e-mail: ryszard.pokladek@up.wroc.pl
Table 2; Tabela 2 Średnie miesięczne i okresowe wartości przepływu (Q) oraz spływ jednostkowy (q)
z obiektu Miękinia (średnio z lat 1998-2007)
Mean monthly and periodical discharge (Q) and specific runoff (q) from Miękinia (mean from years 1988-2007)
Lp.
No.
Wyszczególnienie Specification
Jednostka Unit
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I-XII IV-IX
1 Średni przepływ Mean discharge (QI)
dm3⋅s-1 70 84 97 63 37 21,3 13,7 12,6 16,6 24,7 35 47 43,5 27,4
% 161 193 223 145 85 49 32 29 38 57 80 108 100 63
2 Śrredni spływ jednostkowy Mean specific runoff (q) Fzl = 26 km2
dm3⋅s-1⋅km-2 2,69 3,23 3,73 2,42 1.42 0,82 0,53 0,48 0,64 0,95 1,31 1,82 1,67 1,05
3 Współczynnik odpływu Runoff coefficient
% 24,0 26,0 26,3 24,1 6,9 4,2 1,6 1,9 3,9 7,3 8,9 17,4 0,127 0,07
4 Wskaźnik odpływu Runoff index
mm 7,2 7,8 10,0 6,3 3,8 2,1 1.4 1,3 1,7 2,5 3,4 4,9 51 15
Tabela 3; Table 3 Miesięczne ładunki składników (kg⋅ha-1) wynoszone ze zlewni Zdrojek w okresie IV-IX lat 1998-2007
Monthly loads of elements (kg⋅ha-1) running of from Zdrojek catchment from IV-IX in the 1998 -2007 Miesiące
Months
Wskaźniki Indices
Odpływ Runoff (m3)
O2 N Norg.
Org. N
P Na K Ca Mg Mn Fe SO4
IV min. 41,02 0,59 0,12 0,09 0,01 0,68 0,25 9,71 1,45 0,02 0,04 10,02
max. 127,63 4,93 2,86 2,48 0,08 6,08 2,56 72,42 6,01 0,11 0,31 79,57
średnia; mean 64,51 2,17 1,19 0,95 0,03 3,01 1,03 38,86 4,17 0,06 0,13 48,78
V min. 21,47 0,35 0,13 0,08 0,01 0,41 0,12 7,90 0,77 0,02 0,03 8,13
max. 52,09 1,87 2,14 2,00 0,06 2,42 0,73 38,68 3,54 0,05 0,15 47,74
średnia; mean 36,05 1,07 0,53 0,45 0,02 1,56 0,44 22,19 2,23 0,03 0,09 27,47
VI min. 11,58 0,17 0,07 0,06 0,00 0,23 0,06 3,28 0,44 0,01 0,02 4,75
max. 29,89 2,20 0,98 0,94 0,07 2,54 0,45 19,91 1,91 0,02 0,12 23,76
średnia; mean 22,72 0,78 0,31 0,27 0,02 1,16 0,26 14,08 1,40 0,02 0,05 17,07
VII min. 5,97 0,14 0,05 0,04 0,00 0,14 0,05 2,48 0,40 0,01 0,02 3,56
max. 26,46 1,21 0,63 0,57 0,05 3,48 0,50 20,71 1,70 0,03 0,05 22,93
średnia; mean 18,41 0,55 0,25 0,22 0,02 1,07 0,24 11,42 1,11 0,02 0,04 14,06
VIII min. 7,60 0,11 0,03 0,02 0,00 0,11 0,03 2,12 0,37 0,00 0,01 3,69
max. 42,36 1,14 0,67 0,54 0,08 1,85 0,80 23,31 4,05 0,05 0,09 30,76
średnaia; mean 17,95 0,48 0,25 0,21 0,03 0,87 0,27 10,80 1,23 0,01 0,03 14,25
IX min. 5,01 0,14 0,02 0,01 0,00 0,15 0,04 3,39 0,28 0,00 0,01 4,30
max. 32,04 0,89 0,65 0,59 0,04 1,29 0,48 21,94 2,22 0,03 0,06 23,27
średnia; mean 18,43 0,48 0,22 0,19 0,01 0,74 0,23 10,86 1,07 0,01 0,02 13,53
IV-IX min. 5,01 0,11 0,02 0,01 0,00 0,11 0,03 2,12 0,28 0,00 0,01 3,56
max. 127,63 4,93 2,86 2,48 0,08 6,08 2,56 72,42 6,01 0,11 0,31 79,57
średnia; mean 29,48 0,91 0,45 0,38 0,02 1,39 0,41 17,90 1,85 0,02 0,06 22,37
Tabela 4; Table 4 Miesięczne ładunki składników (kg⋅ha-1) wynoszone ze zlewni Zdrojek w okresie X-III lat 1998-2007
Monthly loads of elements (kg⋅ha-1) running of from Zdrojek catchment from X-III in the 1998-2007
Miesiące Months
Wskaźniki Indices
Odpływ; Runoff (m3)
O2 N Norg.
Org. N
P Na K Ca Mg Mn Fe SO4
X min. 4,47 0,15 0,02 0,01 0,00 0,28 0,06 3,17 0,25 0,00 0,01 5,44
max. 36,38 1,20 0,79 0,71 0,06 3,47 1,82 26,14 2,52 0,11 0,08 38,62
średnia; mean 24,88 0,75 0,30 0,25 0,02 1,37 0,60 15,62 1,44 0,03 0,04 21,37
XI min. 9,79 0,27 0,05 0,04 0,00 0,35 0,08 4,89 0,47 0,00 0,01 9,06
max. 69,04 2,35 0,87 0,76 0,05 12,60 9,50 51,00 4,29 0,14 0,41 68,54
średnia; mean 34,58 1,07 0,46 0,37 0,02 2,81 1,67 21,88 1,97 0,04 0,09 30,43
XII min. 29,10 0,42 0,15 0,09 0,00 0,53 0,14 7,22 0,80 0,01 0,03 12,23
max. 115,96 4,16 1,42 1,29 0,11 17,44 12,59 84,36 7,32 0,14 0,65 117,43
średnia; mean 48,19 1,55 0,62 0,51 0,03 4,40 2,74 30,60 2,76 0,06 0,16 42,44
I min. 41,63 0,55 0,24 0,12 0,01 0,68 0,20 9,17 1,15 0,01 0,04 14,01
max. 121,51 4,59 1,85 1,59 0,14 11,63 7,02 86,32 7,67 0,12 0,81 127,58
średnia; mean 69,18 2,34 1,05 0,76 0,05 4,12 1,91 41,04 3,78 0,06 0,20 56,53
II min. 47,75 0,68 0,31 0,17 0,01 0,82 0,26 10,98 1,53 0,02 0,05 14,95
max. 89,07 3,43 2,29 1,55 0,11 6,00 3,39 60,06 5,22 0,09 0,61 91,57
średnia; mean 69,80 2,39 1,05 0,70 0,04 3,57 1,32 41,09 3,94 0,06 0,18 56,31
III min. 48,98 0,96 0,22 0,14 0,01 1,14 0,40 15,11 2,31 0,03 0,04 18,15
max. 170,76 6,47 3,47 3,27 0,10 9,69 4,86 97,24 7,98 0,14 0,49 100,41
średnia; mean 90,48 3,08 1,61 1,19 0,04 4,47 1,68 53,54 5,27 0,08 0,19 69,57
X-III min. 4,47 0,15 0,02 0,01 0,00 0,28 0,06 3,17 0,25 0,00 0,01 5,44
max. 170,76 6,47 3,47 3,27 0,14 17,44 12,59 97,24 7,98 0,14 0,81 127,58
średnia; mean 56,19 1,86 0,84 0,63 0,03 3,36 1,58 33,91 3,19 0,05 0,14 45,97
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0
I.98 IV.98
VII.98 X.98 I.99
IV.99 VII.99
X.99 I.00 IV.00
VII.00 X.00 I.01
IV.01 VII.01
X.01 I.02 IV.02
VII.02 X.02 I.03
IV.03 VII.03
X.03 I.04 IV.04
VII.04 X.04 I.05
IV.05 VII.05
X.05 I.06 IV.06
VII.06 X.06 I.07
IV.07 VII.07
X.07
[q ] dm3 ·s-1 · km-2
Rys. 1. Odpływ jednostkowy cieku (q) z obiektu Miękinia w latach 1998-2007 Fig. 1. Specific runoff (q) from the catchment Miękinia in the years 1998-2007
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 532: 223-236