Znaczenie mikro i małych przedsiębiorstw produkcyjnych

Zdaniem Borowskiego „teoria przedsiębiorstwa, tworzona w nauce ekonomii, bierze za punkt wyjścia teorię neoklasyczną, która w dążeniu do wyjaśnienia istoty przedsiębiorstwa zaj-muje się jego relacjami ze światem zewnętrznym” (Borowski, 2013, s. 2). Istnieją kryteria ilo-ściowe i jakoilo-ściowe, które identyfikują mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Według defini-cji ilościowej (tabela 2.1) do MSP należą przedsiębiorstwa średnie, zatrudniające poniżej 250 pracowników i osiągające roczny obrót poniżej 50 mln euro lub całkowity bilans roczny poni-żej 43 mln euro. Małe przedsiębiorstwo to firma zatrudniająca poniponi-żej 50 pracowników, której roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 mln euro. Natomiast mikroprzed-siębiorstwo zatrudnia poniżej 10 pracowników, a jego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 mln euro.²⁶ w tabeli 2.1. przedstawiono kryteria podziału przedsiębiorstw.

Tabela 2.1. Kryteria podziału przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwa Mikro Małe Średnie

Zatrudnienie < 10 osób < 50 osób < 250 osób Przychody netto

ze sprzedaży Do 2 mln euro Do 10 mln euro Do 50 mln euro Suma

akty-wów z bilansu Do 2 mln euro Do 10 mln euro Do 43 mln euro Źródło: Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 63 z 28.02.2004

25 Małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP, MŚP, z ang.SMEs - Small and medium-sized enterprises) zdefinio-wano w Rozporządzeniu Komisji Europejskiej nr 364 z dnia 25 lutego 2004r. od 1 stycznia 2005 do tej grupy zostały zaliczone również mikroprzedsiębiorstwa.

26 Definicja małego i średniego przedsiębiorstwa (MŚP) weszła w życie 1 stycznia 2005 r., na mocy rozporządze-nia Komisji (WE) nr 70/2001 (Dz. Urz. UE L 10 z 13.01.2001, s. 33) zmienionego przez rozporządzenie 364/2004 (Dz. Urz. UE L 63 z 28.02.2004). w dniu 6 sierpnia 2008 roku zostało wydane rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (Dz. Urz. UE L 214 z 9.08.2008, str. 3).

61 Każdego dnia w Polsce powstaje ok 800 firm.²⁷ w Polsce działa 1,91mln przedsiębiorstw.²⁸ Ich liczba systematycznie rośnie, w roku 2008r. działało 1,70mln firm, zaś w 2011r. - 1,78mlm.

Natomiast w 2015r. odnotowano jeden z najwyższych wzrostów przedsiębiorstw na przestrzeni lat. ²⁹ Na rysunku 2.1 przedstawiono działalność MSP na przestrzeni lat.

Rysunek 2.1. MSP na przestrzeni lat

Źródło: GUS Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w latach lata 2008–2015

Przedsiębiorstwa MSP stanowią ok. 99,8% wszystkich zarejestrowanych firm w Polsce.

Głównie są to mikro przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób, stanowią one aż 96,2%. Obec-nie jest około 1,94 mln wszystkich zarejestrowanych w naszym kraju firm. Udział firm małych stanowi 2,8% (57,2 tys.), średnich 0,8 (15,4 tys.). Co ciekawe duże przedsiębiorstwa stanowią zaledwie 0,2% (3,6 tys.).³⁰ Na rysunku 2.2 przedstawiono strukturę przedsiębiorstw w Polsce.

Rysunek 2.2. Struktura przedsiębiorstw w Polsce

Źródło: https://businessinmalopolska.pl/images/publikacje/raporty/Raport-PARP-o-stanie-sektora-MP-2018.pdf, dnia 1.04.2019

27 http://www.gazetaprawna.pl/galerie/744200,duze-zdjecie,1,mamy-w-polsce-mode-na-wlasny-biznes-1200-no-wych-firm-powstaje-kazdego-dnia.html, dnia 25.03.2018

28 Dane dotyczą sekcji B-J, L-N, P-S PKD 20, GUS 2016

29 https://businessinmalopolska.pl/images/publikacje/raporty/Raport-PARP-o-stanie-sektora-MP-2018.pdf, dnia 1.04.2019

30 Ibidem 1550 1600 1650 1700 1750 1800 1850 1900 1950

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

0,00%

20,00%

40,00%

60,00%

80,00%

100,00%

120,00%

Mikro Małe Średnie Duże

62 Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa zapewniają zatrudnienie około 6,7 mln osób (68,7%

miejsc pracy) przede wszystkim w takich dziedzinach jak usługi, handel detaliczny i hurtowy, produkcja, rolnictwo. W Polsce dominują firmy z sektora usług (51,7%). Co czwarta firma działa w branży handlowej (24,9%), a co ósma – w budowlanej (13,1%). Co dziesiąte przedsię-biorstwo z sektora MSP (10,3%) działa w przemyśle. Małe i średnie przedsiębiorstwa generują około 49,9% PKB, czyli co drugą złotówkę. Największy udział w tworzeniu PKB mają mikro-przedsiębiorstwa (30,5%). Jednak najpoważniejszą barierą rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw jest bariera finansowa, która hamuje proces powstawania i wzrostu. Własne oszczędności właścicieli bardzo często nie wystarczają na podjęcie działalności gospodarczej.

Firmy MSP cierpią na brak płynności, zdolności kredytowej i ograniczenia rozwoju. Przedsię-biorstwa takie nie mają także środków na rozwój oraz wdrażanie nowości technologicznych.³¹ O konkurencyjności małego i średniego przedsiębiorstwa decyduje zaopatrzenie pod-miotu w kapitał, tak własny jak i obcy, który zapewni mu bieżącą równowagę finansową oraz trwały rozwój (Łuczka, 2001, s. 77). Na rysunku 2.3 przedstawiono strukturę branżową MSP.

Rysunek 2.3. Struktura branżowa przedsiębiorstw MSP w Polsce

Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2016 r. (sekcje B-J, L-N, P-S PKD 2007) W 2017 r., podobnie jak w latach poprzednich, najwięcej firm powstało w następujących działach gospodarki: budownictwo (65,4 tys.; 18,1% ogółu nowo powstałych firm), handel (64,0

31 https://businessinmalopolska.pl/images/publikacje/raporty/Raport-PARP-o-stanie-sektora-MP-2018.pdf, dnia 1.04.2019

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

Usługi Handel Budownictwo Przemysł

63 tys.; 17,7%), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (40,7 tys.; 11,3%) oraz przetwór-stwo przemysłowe (27,9 tys., 7,7%).³² Województwo wielkopolskie wykazuje najwyższą dy-namikę wzrostu produkcji przemysłowej. Wyniosła ona w granicach 9% (podczas gdy w Pol-sce, w tym samym okresie nie przekroczyła ona 6%).Cechą charakterystyczną wielkopolskiego przemysłu jest zdecydowana przewaga przedsiębiorstw małych i średnich.³³ Z XIII raportu Se-dlak and SeSe-dlak wynika, ile zarabiają pracownicy na stanowiskach produkcyjnych. Po przea-nalizowaniu 10675 osób ustalono, iż średnie wynagrodzenie pracowników produkcyjnych wy-nosi 2512zł. Najniższe wynagrodzenie, jak ustalono, wywy-nosi 1854zł (10%), natomiast najwyższe nie przekracza 3600zł (12%). Jak wynika z danych XIII Raportu płacowego dla stanowisk pro-dukcyjnych Sedlak and Sedlak, na pierwszym miejscu pod względem wysokości płac znalazło się Śląskie. Mediana wynagrodzeń omawianych pracowników wyniosła tam 2811zł. Najmniej zarabiali zatrudnieni w przedsiębiorstwach województwa dolnośląskiego (2339zł) i małopol-skiego (2364zł).³⁴ Sektor małych i średnich przedsiębiorstw jest środowiskiem, w którym po-wstają i funkcjonują przedsiębiorstwa rodzinne. Wynika to głównie z faktu, iż początek dzia-łalności większości firm związany jest z niewielkim rozmiarem organizacji. Z powodu ograni-czenia zasobów lub wyboru strategicznego przedsiębiorstwa te nie przekształcają się w duże podmioty gospodarcze. Najbardziej charakterystycznymi cechami większości firm rodzinnych są rodzinność i ograniczona wielkość firmy i jej zasobów.³⁵