Biuletyn misjologiczno-religioznawczy

Angelo Rossi, Zbigniew Sobczak,

Leonard Górka, Władysław

Kowalak

Biuletyn

misjologiczno-religioznawczy

Collectanea Theologica 52/3, 145-157

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 52(1982) fa s e . I I I

BIULETYN MIS J OLOGICZN O-RELIGIOZNAW CZY

Z a w a r to ś ć : I. D O K U M E N T Y . S t a t u t y P a p ie s k ic h D z ie ł M isy jn y c h . II. S P R A ­ W O Z D A N IA . 1. D z ia ła ln o ś ć I n s t y tu t u A n th r o p o s w d z ie d z in ie lin g w is ty k i, e tn o ­ lo g ii i re lig io z n a w s tw a . — 2. I d e a z b a w ie n ia p r z e d m io te m d ia lo g u c h rz e ś c i- ja ń s k o - b u d d y js k ie g o *.

I. D O K U M E N T Y S ta tu ty P a p iesk ich D z ie ł M isy jn y ch 1

S a c r a C o n g re g a tio P r o G e n tiu m E v a n g e liz a tio n e

S e u D e P r o p a g a n d a P id e

P o d c z a s a u d ie n c ji u d z ie lo n e j w d n iu 26 c z e rw c a 1980 r, J e g o E m in e n c ji K a r d y n a ło w i A n g e lo R ossi, P r e f e k to w i Ś w ię te j K o n g re g a c ji do S p r a w E w a n ­ g e liz a c ji N a ro d ó w i s y g n a ta riu s z o w i n in ie js z e g o d o k u m e n tu , O jc ie c ś w ię ty z e c h c ia ł ła s k a w ie z a tw ie rd z ić n o w e S t a t u t y P a p ie s k ic h D zieł M is y jn y c h , p o ­ s ia d a ją c e d o ty c h c z a s ty lk o a p r o b a tę ty m c z a s o w ą , ad e x p e r i m e n tu m , u d z ie lo ­ n ą w d n iu 10 k w ie tn i a 1976 r o k u p rz e z p a p ie ż a P a w ła V I. W c ią g u te g o p ró b n e g o o k re s u ze w s z y s tk ic h k o n ty n e n tó w n a d e s z ło w ie ­ le o b s e rw a c ji, k tó r e z o s ta ły s ta r a n n ie w y k o r z y s ta n e z m y ś lą , b y te n d o k u ­ m e n t m ó g ł b y ć s p r a w n y m n a rz ę d z ie m d la d y re k to r ó w d z ia ła ją c y c h w p r z e ­ szło 90 ró ż n y c h k r a ja c h .

J e g o Ś w ią to b liw o ś ć J a n P a w e ł I I w y ra z ił p r a g n ie n ie , a b y te s t a tu t y , z a tw ie rd z o n e ju ż w sp o só b d e fin ity w n y , b y ły co p ię ć la t p o d d a w a n e o d p o ­ w ie d n ie m u p rz y s to s o w a n iu do a k tu a ln y c h w a r u n k ó w , b e z k o n ie c z n o śc i u z y ­ s k iw a n ia p o n o w n e j a p r o b a ty p a p ie s k ie j.

C h c e m y u w y d a tn ić , iż n a p ły w a ją c e do n a s p rz e z c a ły t e n c zas sp o ­ s trz e ż e n ia b y ły p r z e d m io te m s t a r a n n e j z n a s z e j s tr o n y a n a liz y ; o d n o si się to sz c z e g ó ln ie do u w a g p o c z y n io n y c h p rz e z Z w y c z a jn ą K o m is ję K a r d y n a łó w czy K o m is ję T e o lo g ic z n ą Ś w ię te j K o n g re g a c ji do S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ­ ro d ó w . W w y n ik u t a k i c h s t a r a ń s t a tu t y z o s ta ły o p ra c o w a n e w sp o só b m o żliw ie n a jb a r d z ie j w y c z e rp u ją c y : c e c h u je je o r ie n ta c ja p a s to r a ln a , ju r y d y c z n a i > h i­ s to ry c z n a ; s ta n o w ią z w ie lu s tr o n p r z y d a tn e n a rz ę d z ie d la K r a jo w y c h i D ie ­ c e z ja ln y c h D y re k to r ó w P a p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h i m o g ą p rz y c z y n ić się do ro z w o ju t y c h D z ie ł n a c a ły m św iecie. N in ie js z y m p is m e m p u b lik u je m y i p r o m u lg u je m y n o w e S ta t u ty P a p ie ­ s k ic h D z ie ł M isy jn y c h , ż y w ią c p r z y ty m g łę b o k ie p r z e k o n a n ie , iż d z ię k i n im w s p ó łp r a c a m is y jn a w c a ły m K o śc ie le b ę d z ie się r o z w ija ła w sp o só b jeszcze b a r d z ie j s k u te c z n y . R zy m , d n ia 26 c z e rw c a 1980 ro k u f D . S im o n L o u rd u s a m y A n g e lo K a r d y n a ł R ossi S e k r e ta r z P r e f e k t * R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu l e ty n u je s t k s. W ła d y s ła w К o w a 1 a k, SV D , W a rs z a w a . 1 Z o fic ja ln e g o w y d a n ia w ję z y k u f r a n c u s k im te k s t p o ls k i p rz y g o to w a n o i o p u b lik o w a n o s t a r a n ie m P r e z y d iu m R a d y K r a jo w e j P a p ie s k ic h D zieł M i­ s y jn y c h w P o lsce.

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

R o z d z ia ł I

R ola P a p iesk ich D zieł M isy jn y ch N a t u r a i z n a c z e n i e

1. P a p ie s k ie D z ie ła M isy jn e , p o w o ła n e d o ż y c ia z in ic ja ty w y K o ścio łó w o s ta r s z e j ju ż t r a d y c j i d la p o p ie r a n ia d z ia ła ln o ś c i m is jo n a rz y n a te r e n a c h jesz c z e n ie s c h r y s tia n iz o w a n y c h , s ta ły się z c z a s e m in s ty tu c ją K o śc io ła p o w sz e c h n e g o i k a ż d e g o K o śc io ła p a r ty k u la r n e g o . D o w s z y s tk ic h K o śc io łó w o d n o s i s ię n a k a z C h ry s tu s o w y : „ Id ź c ie i n a u c z a jc ie w s z y s tk ie n a r o d y ” (M t 28, 19). P o n ie w a ż c a ły K o śc ió ł z n a t u r y s w e j je s t m is y jn y , o b o w ią z e k c z y n n e g o u d z ia łu w D ziele E w a n g e liz a c ji ro z c ią g a się n a w s z y s tk ie K o ścio ły lo k a ln e i n a w s z y s tk ic h ic h c z ło n k ó w (L u m e n g e n ti u m 17; Ad, g e n te s 28, 35, 36, 37, 38; E v a n g e lii n u n ti a n d i 59). W s p ó łp ra c a w s z y s tk ic h je s t z a te m k o ­ n ie c z n a do d a ls z e g o p ro w a d z e n ia e w a n g e liz a c ji ś w ia ta .

2. S o b ó r W a ty k a ń s k i I I o k re ś lił, iż P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e z a jm u ją c e n tr a ln e m ie js c e w e w s p ó łp r a c y m is y jn e j: „ T y m D z ie ło m b o w ie m słu sz n ie n a le ż y się p ie r w s z e ń s tw o , p o n ie w a ż są ś r o d k ie m t a k do w p a ja n ia k a to lik o m od d z ie c iń s tw a d u c h a p r a w d z iw ie p o w sz e c h n e g o i m is y jn e g o , ja k i do s k u ­ te c z n e g o p o b u d z a n ia ic h d o d o b ro w o ln e j o fia rn o ś c i n a rz e c z w s z y s tk ic h m i­ s ji, s to so w n ie d o ic h p o tr z e b ” (A d g e n te s 38). J a k o o fic ja ln y i p ie r w s z o rz ę d ­ n y in s tr u m e n t w e w s p ó łp r a c y m is y jn e j p o d e jm o w a n e j p rz e z w s z y s tk ie K o ­ śc io ły P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e p o s i a d a ją z te j r a c j i p o d s ta w o w e z n a c z e n ie . 3. P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e tw o r z ą ra z e m je d n ą in s ty tu c ję o p o c z w ó r­ n y m ro z g a łę z ie n iu n a : — P a p ie s k ie D zieło M is y jn e R o z k rz e w ia n ia , W ia ry ; — P a p ie s k ie D z ie ło M is y jn e Ś w ię te g o P io tr a A p o sto ła ; — P a p ie s k ie D zieło M is y jn e Ś w ię te g o D z ie c ię c tw a ; — P a p ie s k a U n ia M is y jn a .

P ie r w s z y m i p o d s ta w o w y m ic h c e le m je s t b u d z e n ie i p o g łę b ia n ie u n i ­ w e rs a ln e g o d u c h a m is y jn e g o w ś r ó d L u d u B ożego. P ie r w s z e tr z y D z ie ła o sią ­ g a ją t e n c e l, s k ła n ia ją c L u d B oży do u z e w n ę tr z n ia n ia ż a rliw o ś c i m is y jn e j w d u c h o w e j i m a t e r i a ln e j w s p ó łp r a c y z d z ie łe m e w a n g e liz a c ji. D z ię k i n im p o w s ta je te ż c e n tr a ln y fu n d u s z so lid a rn o ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j, k tó r y je s t z u - ż y tk o w y w a n y w z a p ro g r a m o w a n y m ś w ia d c z e n iu w z a je m n e j p o m o c y w e w s z y s tk ic h p o tr z e b a c h m is y jn y c h w o b rę b ie K o śc io ła p o w sz e c h n e g o . C z w a r te D zieło m a z a b e z p o ś r e d n i c e l u ś w ia d o m ie n ie i f o r m a c ję m is y jn ą k a p ła n ó w , z a ­ k o n n ik ó w i z a k o n n ic , a ci z k o le i m a j ą z a b ie g a ć o f o r m a c ję w ie rn y c h ; s t a r a się te ż ono w s p ie r a ć p o z o sta łe tr z y D z ie ła M isy jn e.

4. Z ro d z o n e z k o n k r e tn y c h in ic ja ty w c h a ry z m a ty c z n y c h , P a p ie s k ie D z ie ­ ła M is y jn e ro z w in ę ły się d z ię k i p o p a r c iu S to lic y A p o s to ls k ie j, k tó r a w ja k iś czas p o te m p r z y z n a ła im s ta tu s o rg a n iz a c ji p a p ie s k ic h , b y z a p e w n ić im s k u ­ te c z n ie js z ą d z ia ła ln o ś ć i b a r d z i e j u n iw e r s a ln y c h a r a k t e r . Z o s ta ły on e p o d d a ­ n e k ie r o w n ic tw u Ś w ię te j K o n g re g a c ji do S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w i od n ie j te ż są z a le ż n e . S ą ró w n ie ż o fic ja ln y m o rg a n e m u n iw e r s a ln e j w s p ó łp r a c y m is y jn e j. 5. J a k o in s ty tu c je K o śc io ła p o w sz e c h n e g o i k a ż d e g o z K o śc io łó w p a r t y ­ k u la r n y c h P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e m a j ą z a c e l b u d z e n ie i p o g łę b ia n ie ś w ia ­ d o m o ści Ludu* B ożego, d o s ta rc z a n ie in f o r m a c ji o s ta n ie i o p o tr z e b a c h m is ji n a w s z y s tk ic h k o n ty n e n ta c h , z a c h ę c a n ie K o ścio łó w do w z a je m n e g o w s p ie r a ­ n ia się p o p rz e z m o d litw ę , u ż y c z a n ie p e rs o n e lu i p o m o c m a te r ia ln ą , w z b u ­ d z a ją c i u m a c n ia ją c p o p rz e z to d u c h a so lid a rn o ś c i w e w a n g e liz o w a n iu ś w ia ta . P a p ie s k ie D z ie ła M isy jn e są ś w ia d e c tw e m k a to lic k o ś c i K o śc io ła , bo u tw ie r d z a ją w n im „w ię z y g łę b o k ie j w s p ó ln o ty co d o b o g a c tw d u c h o w y c h , p r a c o w n ik ó w a p o s to ls k ic h i d o c z e sn y c h p o m o c y ” (L u m e n g e n tiu m 13). S ą one

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

u p r z y w ile jo w a n y m ś r o d k ie m w u tr z y m y w a n iu łą c z n o śc i z a ró w n o m ię d z y p o sz c z e g ó ln y m i K o ś c io ła m i p a r t y k u la r n y m i, ja k i m ię d z y k a ż d y m z n ic h ą P a p ie ż e m , k t ó r y w im ie n iu C h r y s tu s a P a n a p rz e w o d n ic z y p o w s z e c h n e m u z w ią z k o w i m iło ści.

C h a r a k t e r p a p i e s k i i e p i s k o p a l n y

6. Z g o d n ie z n a u k ą S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I P a p ie s k ie D z ie ła M isy jn e są in s ty t u c ją K o śc io ła p o w s z e c h n e g o i k a ż d e g o K o śc io ła p a r ty k u la r n e g o : „ B ę d ą c D z ie ła m i P a p ie ż a , s ą z a ra z e m D z ie ła m i c a łe g o E p is k o p a tu i całe g o L u d u B o żeg o ” (P a w e ł V I, O r ę d zie n a N ie d z ie lę M is y jn ą 1976 r.; zob. też p o d o b n e o rę d z ia n a la t a 1968, 1972, 1978). S ą o n e k o n k r e t n y m w y r a z e m k o ­ le g ia ln o ś c i b is k u p ie j: „ ja k o u p r z y w ile jo w a n e n a r z ę d z ia K o le g iu m B isk u p ie g o , z je d n o c z o n e g o z N a s tę p c ą św . P i o t r a i r a z e m z n im w s p ó ło d p o w ie d z ia ln e g o z a B oży L u d , k tó r y w c a łe j sw e j w e w n ę tr z n e j n a tu r z e je s t m i s y jn y ” (P a ­ w e ł V I, L is t d o K a r d y n a ła A le k s a n d r a R e n a rd a , a b p a L y o n u , z d n ia 22 p a ź ­ d z ie r n ik a 1972 r., z o k a z ji M ię d z y n a ro d o w e g o K o n g re s u M isy jn e g o ). Is to tn ie , t r o s k a o g ło s z e n ie E w a n g e lii n a c a łe j z ie m i sp o c z y w a s o lid a rn ie n a w s z y s t­ k ic h K o ś c io ła c h (L u m e n g e n ti u m 23— 24; C h r is tu s D o m in u s 6; A d g e n ­ te s 29, 38). a) W sp o s ó b szc z e g ó ln y o b o w ią z e k t e n z o s ta ł z le c o n y G ło w ie K o le g iu m B isk u p ó w , P a p ie ż o w i, k tó r y je s t o s to ją i z n a k ie m je d n o ś c i i p o w sz e c h n o śc i K o śc io ła . Z e w z g lę d u n a p o w ie rz o n y M u u r z ą d N a jw y ż sz e g o P a s t e r z a w s z y s t­ k ic h K o śc io łó w m a O n w ię k s z ą n iż k to k o lw ie k in n y m o żn o ść g lo b a ln e g o ro z ­ p o z n a n ia ic h w s p ó ln y c h o ra z in d y w id u a ln y c h p o tr z e b k a ż d e g o z n ic h . Do N ieg o n a le ż y p r z y p o m in a n ie in n y m P a s te r z o m o ic h u n iw e r s a ln e j o d p o w ie ­ d z ia ln o ś c i m is y jn e j o ra z p o b u d z a n ie ic h do u d z ia łu z w ła s n e j k o le g ia ln e j in ic ja ty w y , a ta k ż e ra z e m z N im w p ro c e s ie e w a n g e liz a c ji ś w ia t a (E cclesia e s a n c ta e 8). P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e s to ją do J e g o d y s p o z y c ji w w y p e łn ie n iu t e j w z n io s łe j m isji.

to) P o n ie w a ż e w a n g e liz a c ja ś w ia ta je s t p o w ią z a n a z o d p o w ie d z ia ln o śc ią z a n i ą c a łe g o K o le g iu m B is k u p ie g o , P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e z a le ż ą ró w n ie ż od B isk u p ó w , sz c zeg ó ln ie od K o n f e r e n c ji B is k u p ic h . B is k u p i m a j ą p o p ie r a ć t e D z ie ła i n a sz c z e b lu d ie c e z ja ln y m , i n a sz c z e b lu k r a j o w y m ( A d g e n te s 38), lic z ą c się p rz y ty m z ic h p a p ie s k im c h a r a k te r e m . P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e są z a te m d la k a ż d e j d ie c e z ji w ła ś c iw ą i p o d ­ s ta w o w ą in s ty tu c ją d o p ie lę g n o w a n ia u n iw e r s a ln e g o d u c h a m is y jn e g o , do u c z e s tn ic tw a i do w s p ó łp r a c y m ię d z y k o ś c ie ln e j w s łu ż b ie g ło s z e n ia E w a n ­ g elii.

W sp ó ło d p o w ie d z ia ln o ść B is k u p ó w w k ie r o w a n i u P a p ie s k im i D z ie ła m i M i­ s y jn y m i m o ż e p r z y b ie r a ć ró ż n e f o r m y z a ró w n o n a s z c z e b lu c e n tr a ln y m , ja k i n a sz c z e b lu k r a jo w y m b ą d ź d ie c e z ja ln y m , z a w sz e p r z y p e łn y m r e s p e k to ­ w a n iu ic h S ta tu tó w .

W ł a ś c i w e i g ł ó w n e z a d a n i a

7. W n a s z y c h c z a s a c h K o śc ió ł ż y w ie j u ś w ia d o m ił so b ie c ią ż ą c y n a n im o b o w ią z e k p r z y c z y n ia n ia się d o r o z w o ju i d o p e łn e g o w y z w o le n ia n a ro d ó w , sz c zeg ó ln ie ty c h , k tó r e w te j d z ie d z in ie s ą b a r d z ie j u p o śle d z o n e . W y n ik ie m te g o b y ło p o d ję c ie s z e re g u in ic ja ty w , n a s ta w io n y c h p rz e d e w s z y s tk im n a p o m a g a n ie ty m n a r o d o m w ro z w o ju k u ltu r o w y m i sp o łe c z n o -e k o n o m ic z n y m . W sz czeg ó ln y sp o só b z a a n g a ż o w a ły się w ty m k ie r u n k u n ie k tó r e K o n f e r e n ­ c je B isk u p ó w .

J e ś li w r a m a c h ś w ia d c z o n e j so b ie w z a je m n ie m ię d z y K o ś c io ła m i p o m o cy in n e in s ty tu c je in t e r e s u j ą się g łó w n ie s f e r ą s p o łe c z n o -e k o n o m ic z n ą , to P a ­ p ie s k ie D z ie ła M is y jn e n ie z m ie n n ie s t a w ia ją so b ie za c e l p rz e d e w s z y s tk im e w a n g e liz a c ję w ś c isły m z n a c z e n iu te g o sło w a , n ie w y k lu c z a ją c o c zy w iście

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

p o m o c y w d z ie d z in ie c h a r y ta ty w n e j, s p o łe c z n e j, le c z n ic z e j itd . W ś w ia d c z o ­ n e j p r z e z te D z ie ła p o m o c y K o śc io ło m p o d ja k i m ś w z g lę d e m u b o ż sz y m n a p ie r w s z y m m ie js c u są s ta w i a n e ic h p o tr z e b y p a s to r a ln e . S w ą d z ia ła ln o ś c ią P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e p r z y c z y n ia ją się w y b itn ie d o in te g r a ln e g o ro z w o ju n a ro d ó w . E w a n g e lia je s t p rz e c ie ż p ie r w s z y m o p a rc ie m d la w s z e lk ie g o r o ­ z w o ju i n a d a je m u w k a ż d y m w y p a d k u jeg o p e łn y sens.

P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e u d z ie la ją m ło d y m K o śc io ło m n ie z b ę d n e j p o ­ m ocy, o k a z u ją c z a ra z e m n a le ż n y im s z a c u n e k . Z a c h ę c a ją je d o p o d e jm o w a n ia w y s iłk ó w d la s to p n io w e g o d o jr z e w a n ia k u s a m o w y s ta rc z a ln o ś c i. P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e b ę d ą z a b ie g a ły o h a r m o n ij n ą w s p ó łp r a c ę z o rg a ­ n iz a c ja m i z rz e s z o n y m i w R a d z ie P a p ie s k ie j C o r U n u m , j a k ró w n ie ż z in n y m i b a r d z ie j p a r t y k u la r n y m i in ic ja ty w a m i s łu ż e b n y m i w o b e c p o tr z e b u ją c y c h p o ­ m ocy. Z g o d n ie z p r z e s tr z e g a n ą ju ż d o ty c h c z a s tr a d y c ją , P a p ie s k ie D z ie ła M i­ s y jn e w szc z e g ó ln y sp o só b p o p ie r a ć b ę d ą w s p ó łp r a c ę z in s ty t u ta m i m is y j­ n y m i, k tó r e s łu ż ą e w a n g e liz a c ji ś w ia ta „ w im ie n iu K o śc io ła o ra z w e d łu g h ie r a r c h ic z n e j w ła d z y ” (A d g e n te s 27, 29).

8. W ie lo k ro tn ie ju ż S to lic a A p o s to ls k a w y r a ż a ła u z n a n ie d la s p e c ja ln y c h a k c ji p a r t y k u la r n y c h , w s p o m a g a ją c y c h d z ie ło e w a n g e liz a c ji, sz c z e g ó ln ie d la ty c h , k tó r e b y ły p o d e jm o w a n e p rz e z in s ty t u ty m is y jn e , t a k z a słu ż o n e w z a ­ p e w n ia n iu s w y m c z ło n k o m o d p o w ie d n ic h ś r o d k ó w d u c h o w y c h i m a t e r i a l­ n y c h . M o żn a się je d y n ie cieszy ć z lic z n y c h in i c ja t y w m a ją c y c h n a c e lu w y ­ syłanie· p e rs o n e lu i d o s ta rc z a n ie p o m o c y m a te r ia ln y c h , p rz e z co K o ścio ły p a r t y k u la r n e w y r a ż a ją w z a je m n ą tr o s k ę o sie b ie i u t r w a l a j ą s w ą b r a t e r s k ą w sp ó ln o tę . O w e in ic ja ty w y w d u ż y m s to p n iu p rz y c z y n iły s ię d o w z m o ż e n ia d u c h a m is y jn e g o i do ro z w o ju w s p ó łp r a c y z K o śc io ła m i lo k a ln y m i. N ie m n ie j je d n a k , w ś r ó d d z ie ł p o m o c y m ię d z y k o ś c ie ln e j P a p ie s k ie D zieła M is y jn e w in n y z a w sz e z a jm o w a ć p ie r w s z e m ie js c e , i to z d w ó c h r a c j i. N a j­ p ie r w d la te g o , że z w r a c a ją s ię on e d o w s z y s tk ic h o c h rz c z o n y c h , do w s z y s t­ k ic h w s p ó ln o t c h r z e ś c ija ń s k ic h i c h c ą z a sp o k o ić p o tr z e b y w s z y s tk ic h K o śc io ­ łó w n a te r e n a c h m is y jn y c h . S ą on e ró w n ie ż w ło n ie K o śc io ła w y r a z e m d u c h a k a to lic k ie j i p o w s z e c h n e j łą c z n o śc i. P o w tó r e d la te g o , że m a j ą o n e w s p ó ł­ p ra c o w a ć i p rz y c z y n ia ć się d o g ło s z e n ia o rę d z ia e w a n g e lic z n e g o , co je s t p ie r w s z o rz ę d n y m o b o w ią z k ie m K o śc io ła .

D la te g o w s k a z a n a je s t c z u jn o ś ć ze s tr o n y k a ż d e g o b is k u p a , b y in i c ja ty ­ w y p a r t y k u la r n e s w ą ilo śc ią i z n a c z e n ie m n ie ta m o w a ły w sp ó ln e g o w y s iłk u w K o śc ie le w s p r a w ie e w a n g e liz a c ji n a ro d ó w . W p r z e c iw n y m b o w ie m ra z ie K o śc io ły u b o ższe, k tó r e w s w y c h e le m e n ta r n y c h i p o w s z e d n ic h p o tr z e b a c h lic z ą n a r e g u l a r n ą p o m o c ze s tr o n y P a p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h , p ie rw s z e u c ie r p ia ły b y n a ty m . J e d y n i e c e n tr a ln y fu n d u s z p a p ie s k i, g ro m a d z o n y s o lid a r n ą z a p o b ie g liw o ­ ś c ią w s z y s tk ic h K o śc io łó w lo k a ln y c h , m oże z a p o b ie c n ie b e z p ie c z e ń s tw u p rz e o ­ c z e n ia n ie k tó r y c h K o ścio łó w , i to t y c h n a jb ie d n ie js z y c h , b ą d ź d y s k r y m in a c ji p r z y ś w ia d c z e n iu im p o m o cy . F u n d u s z t e n p o z w a la ta k ż e u n ik n ą ć e w e n tu a ln y c h p r z e ja w ó w p r o t e k ­ c jo n iz m u , p a r t y k u la r y z m u c z y d o m in a c ji ja k ie g o ś n a r o d u w o b e c in n y c h . S tw a r z a o n b r a t e r s k ą s o lid a rn o ś ć m ię d z y K o śc io ła m i.

W re sz c ie , w z a je m n a p o m o c b ę d z ie b a r d z ie j s k u te c z n a , je ś li j e j p r o g r a ­ m o w a n ie m z a jm ie się in s ty t u c ja c e n tr a ln a w K o śc ie le , u w z g lę d n ia ją c a p o ­ tr z e b y w s z y s tk ic h , łą c z n ie z p la n o w y m i p r z e m y ś la n y m d u s z p a s te rs tw e m m is y jn y m . Z t e j te ż r a c j i P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e w in n y się lic z y ć p rz y r o z d z ie la n iu su b s y d ió w z d y r e k t y w a m i Ś w ię te j K o n g re g a c ji do S p r a w E w a n ­ g e liz a c ji N a ro d ó w o ra z K o n f e r e n c ji E p is k o p a ln y c h z te r e n ó w m is y jn y c h . S k u te c z n e o d d z ia ły w a n ie w y c h o w a w c z e P a p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h n a ś w ia d o m o ść w ie r n y c h m a z m ie rz a ć d o p rz e k o n a n ia ic h o n a d r z ę d n y m c h a ­ r a k t e r z e u n iw e r s a ln e j p o m o cy m is y jn e j, k tó r a je s t b a r d z ie j b e z in te re s o w n a i ty m s a m y m m n ie j o s o b is ta n iż p o m o c b e z p o ś r e d n ia i p a r t y k u l a r n a . D z ię k i

ta k i e m u u ś w ia d o m ie n iu d o b ro c z y ń c y b ę d ą d o s trz e g a ć p o tr z e b y m is y jn e

w

ich w y m ia r z e o g ó ln o ś w ia to w y m i u c z e stn ic z y ć b ę d ą „ w tr o s c e o w s z y s tk ie K o ­ ś c io ły ” (2 K o r 11, 28). R o z d z ia ł I I N orm y A r ty k u ł I O r g a n i z a c j a 1. W ła d z a C e n tr a ln a _1. P a p ie ż s p r a w u je w ła d z ę n a d P a p ie s k im i D z ie ła m i M is y jn y m i p o p rz e2 Ś w ię tą K o n g r e g r a c ję d o S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w , k tó r e j S o b ó r W a ty ­ k a ń s k i I I p o w ie rz y ł k ie r o w n ic tw o i k o o r d y n a c ję w s p ó łp r a c y m is y jn e j (Ad, g e n ­ te s 29). 2. W s w y m p o d p o r z ą d k o w a n iu Ś w ię te j K o n g re g a c ji d o S p r a w E w a n ­ g e liz a c ji N a ro d ó w P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e z a c h o w u ją w e w n ę tr z n ą a u to n o ­ m ię i rz ą d z ą się w ła s n y m i s ta tu ta m i.

3. K o m ite t N a jw y ż s z y „ czu w a, b y k a ż d e z P a p ie s k ic h D z ie ł M isy jn y c h r o z w ija ło s ię p r a w id ło w o i o w o cn ie w e w ła s n y m z a k re s ie d z ia ła ln o ś c i i ro z ­ w ią z u je w y n ik a ją c e p rz y ty m m ię d z y n im i tr u d n o ś c i” (m o tu p r o p r io D eces­

so r n o s te r z d n ia 24 V I 1929 r. n r V). K a r d y n a ł P r e f e k t Ś w ię te j K o n g re g a c ji do S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w je s t p rz e w o d n ic z ą c y m te g o K o m ite tu , a S e k r e ta r z te jż e K o n g re g a c ji je st z u r z ę d u je g o W ic e p rz e w o d n ic z ą c y m . C z ło n k a m i K o m ite tu N a jw y ż sz e g o są: S e k r e ta r z e g e n e r a ln i i po je d n y m d e le g a c ie z k a ż d e g o z c z te r e c h P a p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h . D e le g a tó w ty c h m ia n u je Ś w ię ta K o n g re g a c ja . P o d s e k r e ta r z g e n e r a ln y D z ie ła R o z k rz e w ia n ia W ia ry u c z e s tn ic z y w z e ­ b r a n i a c h K o m ite tu N a jw y ż sz e g o ja k o a c tu a r iu s . 4. a) ‘P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e : R o z k rz e w ia n ia W ia ry , Ś w ię te g o P io tr a A p o s to ła , D z ie c ię c tw a M isy jn e g o i P a p ie s k ie j U n ii M is y jn e j p o d le g a ją k ie ­ ro w n ic tw u je d n e j w s p ó ln e j R a d y W y ższej (C o n s iliu m S u p e r iu s ) z s ie d z ib ą w R z y m ie p r z y Ś w ię te j K o n g re g a c ji do S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w . b) S e k r e t a r z te jż e K o n g re g a c ji je s t z p r a w a p rz e w o d n ic z ą c y m w y m ie ­ n io n e j R a d y W y ższej i w o b e c n ie j r e p r e z e n tu j e D y k a s te r iu m . c) W s k ła d R a d y W y ższej w c h o d z ą : — p rz e w o d n ic z ą c y ; — s e k r e ta r z e g e n e r a ln i c z te re c h P a p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h ;

— p o d s e k r e ta r z e : R a d y d o S p r a w P u b lic z n y c h K o śc io ła , Ś w ię te j K o n ­ g r e g a c ji d o S ipraw B is k u p ó w i Ś w ię te j K o n g re g a c ji d o S p r a w K o ­ śc io łó w W sc h o d n ic h ;

— d y r e k t o r z y . k r a jo w i D z ie ła R o z k rz e w ia n ia W ia ry , D z ie ła Ś w ię te g o P io t r a A p o s to ła , D z ie ła D z ie c ię c tw a M isy jn e g o i P a p ie s k ie j U n ii M i­ s y jn e j; — e w e n tu a l n ie n ie k tó r z y je s z c z e r a d n i m ia n o w a n i d la s p e c ja ln y c h r a ­ c ji p rz e z Ś w ię tą K o n g re g a c ję d la E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w . d) A s p e k t k o le g ia ln y i u n iw e r s a ln y R a d y W y ższej z n a jd u j e sw ó j w y ra z w u c z e s tn ic tw ie w n ie j d y r e k t o r ó w k r a j o w y c h ró ż n y c h K o śc io łó w lo k a ln y c h . O g ó ln e d o b r o m is ji w u n iw e r s a ln y m a s p e k c ie b ę d z ie z a w sz e ic h g łó w n ą t r o ­ sk ą . M a ją o n i b y ć, ró w n ie ż i w e w ła s n y m p rz e k o n a n iu , p rz e d e w s z y s tk im s łu g a m i w s p ó ln e j łą c z n o śc i m ię d z y K o śc io ła m i.

e) K a ż d e z c z te re c h D z ie ł m a sw ó j S e k r e t a r i a t M ię d z y n a ro d o w y , k ie r o ­ w a n y p rz e z s e k r e ta r z a g e n e ra ln e g o , k tó r e g o p o w o łu je Ś w ię ta K o n g r e g a c ja n a

o k r e s p ię c io le tn i, p o u p r z e d n im z a s ię g n ię c iu o p in ii c z ło n k ó w R a d y W yższej. M a n d a t t e n m oże b y ć p o n a w ia n y .

f) R a d a W y ższa b ę d z ie sw e z w y k łe z e b r a n ie d o ro c z n e o d b y w a ła w m a ­ ju d la : — d o k o n a n ia ro z d z ia łu fu n d u s z ó w z e b r a n y c h p rz e z d y r e k c je k ra jo w e ; — u s t a le n i a w ią ż ą c y c h p r io r y te tó w p rz y p r z y d z ie la n iu su b s y d ió w ; — p r z e s tu d io w a n ia d z ia ła ln o ś c i i m e to d p a s t o r a ln y c h P a p ie s k ic h D zieł M is y jn y c h w o d n o ś n y c h k r a j a c h ; w ty m c e lu b ę d ą o rg a n iz o w a n e s p e c ja ln e s e s je ; — r o z w ią z a n ia p ro b le m ó w o r g a n iz a c y jn y c h P a p ie s k ic h D z ie ł M isy jn y c h . D o u c z e s tn ic tw a w ty m z e b r a n iu w in n i b y ć z a p ro s z e n i w sz y sc y c z ło n ­ k o w ie R a d y W y ższej.

g) S e k r e t a r z e g e n e r a ln i D z ie ła R o z k rz e w ia n ia W ia ry , D z ie ła Ś w ię te g o P io t r a A p o s to ła i D z ie ła D z ie c ię c tw a M isy jn e g o p r z e d s ta w ią R a d z ie W yższej p r o j e k t ro z d z ia łu d o ta c ji m is y jn y c h , z w y c z a jn y c h i n a d z w y c z a jn y c h . P r z e d ­ ło ż ą je j ró w n ie ż ro c z n y r a p o r t z f u n d u s z ó w p r z y ję ty c h o ra z z su b s y d ió w w y p ła c o n y c h n a c e le m is y jn e .

h ) U s ta la ją c n o r m y p rz y d z ie la n ia d o ta c j i m is y jn y c h , R a d a W y ższa k i e ­ ro w a ć się. b ę d z ie o g ó ln y m i w y ty c z n y m i w y d a n y m i p rz e z Ś w ię tą K o n g re g a c ję do S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w . P r z y d z ia ł s łu s z n y — k a ż d e m u sto so w n ie d o jeg o p o tr z e b — i c e lo w y , to z n a c z y z w ią z a n y f u n k c jo n a ln ie z ro z s ą d n y m d u s z p a s te r s tw e m m is y jn y m , w y m a g a z d o b y c ia u p r z e d n io s o lid n y c h in f o r ­ m a c ji o ra z u w z g lę d n ie n ia o p in ii z a in te re s o w a n y c h K o n f e r e n c ji B is k u p ic h i d o ­ ś w ia d c z o n y c h e k s p e r tó w .

i) R a d a W y ższa p o p ie r a ć b ę d z ie k o n ta k ty i w s p ó łp r a c ę m ię d z y d y r e k c j a ­ m i k r a jo w y m i. S p o tk a n ia m ię d z y n im i, czy to o c h a r a k t e r z e m ię d z y n a ro d o ­ w y m , czy te ż z a w ę ż o n e d o ja k ie g o ś re g io n u , d a w a ć b ę d ą o k a z ję o so b o m k ie ­ r u j ą c y m k r a jo w y m i o ś r o d k a m i m is y jn y m i do w y m ia n y p o g lą d ó w , in f o rm a c ji i d o ś w ia d c z e ń , co b ę d z ie w p ły w a ło u b o g a c a ją c o n a w s z y s tk ic h u c z e s tn ik ó w ty c h s p o tk a ń , b ę d z ie p o b u d z a ło k a ż d e g o d o re w iz ji, w r a z ie p o tr z e b y , i do o d n o w y w ła s n y c h m e to d p ra c y . j) D la s k u te c z n ie js z e g o w y p e łn ie n ia sw y c h z a d a ń R a d a W y ższa o p ra c u je r e g u la m in o k r e ś la ją c y je j w ła s n ą w e w n ę tr z n ą d z ia ła ln o ś ć . II. D y re k c je k r a jo w e i d ie c e z ja ln e 5. a) W k a ż d y m k r a j u b ę d z ie u s ta n o w io n a R a d a K r a jo w a i D y re k c ja K r a jo w a c z te re c h D z ie ł z d y r e k to r e m k r a jo w y m n a czele. P o w o łu je go n a o k re s p ię c io le tn i Ś w ię ta K o n g r e g a c ja d o S p r a w E w a n g e liz a c ji N a ro d ó w n a w n io s e k lo k a ln e j K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu . J e g o m a n d a t m oże b y ć p o n a w ia ­ n y , z w y k le ty lk o n a o k re s p ię c io le tn i. J e s t o n o f ic ja ln y m r e p r e z e n ta n t e m P a ­ p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h w o b e c m ie js c o w e j K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu . b ) R a d a K r a jo w a P a p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h s k ła d a się z d y r e k to r a k ra jo w e g o , z s e k r e ta r z y k r a jo w y c h p o sz c z e g ó ln y c h D zieł, z d y r e k to r ó w d ie ­ c e z ja ln y c h b ą d ź — w ra z ie ic h z b y t w ie lk ie j lic z e b n o śc i z ic h d e le g a tó w . S t r u k t u r a s k ła d u c z ło n k ó w R a d y K r a jo w e j m o że b y ć ró ż n a , b y le b y ty lk o b y ła z a c h o w a n a ró w n o w a g a m ię d z y p r z e d s ta w ic ie la m i o ś ro d k ó w k r a jo w y c h i d e le g a tó w d ie c e z ja ln y c h .

c) C o r o k u d y r e k to r k r a j o w y p r z e d s ta w i R a d z ie K r a jo w e j s p r a w o z d a n ie z d z ia ła ln o ś c i fin a n s o w e j i id e o w e j p o sz c z e g ó ln y c h D zieł.

d) R a d a K r a jo w a ro z p a tr z y i z a tw ie r d z i b ila n s f in a n s o w y : d o ch o d y i ro z c h o d y , k o s z ty a d m i n is tr a c j i i a n im a c ji p o n ie s io n e p rz e z d y r e k c ję k r a ­ jo w ą i ' d y re k c je d ie c e z ja ln e w e d łu g p rz e d s ta w io n e g o b u d ż e tu . P r z y jm ie te ż p r o g r a m d z ia ła ln o ś c i D z ie ł z a ró w n o w d z ie d z in ie a n im a c ji, j a k i o rg a n iz o ­ w a n ia p o m o c y m a te r ia ln e j. e) C o r o k u d y r e k to r k r a jo w y p r z e d s ta w i s e k r e ta r z o m g e n e r a ln y m D z ie ł r a p o r t fin a n s o w y i r a p o r t z d z ia ła ln o ś c i p o sz c z e g ó ln y c h D zieł w sw y m k r a j u .

BIULETYN M ISJOLOGICZNO-KELIGIOZNAW CZY f) C o r o k u a n a lo g ic z n y r a p o r t p r z e d s ta w i ró w n ie ż K o n f e r e n c ji E p is k o ­ p a tu z a p o ś r e d n ic tw e m K o m is ji E p is k o p a tu d o S p r a w M isji. g) P o o d ję c iu k o n ie c z n y c h w y d a tk ó w p o n ie s io n y c h p rz e z d y r e k c ję k r a ­ jo w ą i d y r e k c je d ie c e z ja ln e , fu n d u s z e z e b r a n e p rz e z d y r e k c je k r a jo w e n a rzecz m is ji u n iw e r s a ln e j b ę d ą b e z u s z c z u p le n ia o d d a w a n e d o d y s p o z y c ji se­ k r e t a r i a t ó w g e n e r a ln y c h p o sz c z e g ó ln y c h D zieł. W y d a tk i d o k o n a n e zg o d n ie ze s t a tu t a m i n a a n im a c ję m is y jn ą w in n y b y ć w p is a n e o d d z ie ln ie od w y ­ d a tk ó w n a s e k to r a d m in is tr a c y jn y .

h) R a d a K r a jo w a m o że o p ra c o w a ć r e g u la m in b a r d z ie j szczeg ó ło w y ; u w z g lę d n ia ją c y d o b r ą o rg a n iz a c ję je j w ła s n e j p r a c y i d z ia ła ln o ś c i w s z y s tk ic h c z te re c h D zieł.

i) P a m ię ta ją c o c h a r a k t e r z e e p is k o p a ln y m P a p ie s k ic h D z ie ł M isy jn y c h , R a d y K r a jo w e b ę d ą c z u w a ły , b y ic h d z ia ła ln o ś ć s c a la ła się z d ie c e z ja ln ą i m ię d z y d ie c e z ja ln ą in ic ja ty w ą d u s z p a s te r s k ą n a rzecz m isji, d la z a p e w n ie ­ n ia w t y m w a ż n y m p u n k c ie je d n o ś c i i h a rm o n ijn e g o ro z w o ju . D la za c h o ­ w a n ia sw e j to ż s a m o śc i P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e b ę d ą się s trz e g ły , b y n ie f u n k c jo n o w a ły n a m a r g in e s ie ż y c ia d u s z p a s te rs k ie g o d ie c e z ji i n ie tw o rz y ły s t r u k t u r p a r a le ln y c h . K ie ro w a ć się b ę d ą o g ó ln y m i w y ty c z n y m i K o m is ji E p i­ s k o p a tu do S p r a w M is ji (m o tu p r o p r io E c c le sia e sa n c ta e II I, 9, 11 i i n s t r u k ­ c ja Q u o a p tv x s A). G d z ie is tn ie je K r a jo w a R a d a M is y jn a ja k o o rg a n w s p o m ­ n ia n e j K o m is ji, P a p ie s k ie D z ie ła M is y jn e b ę d ą w niej re p re z e n to w a n e z r a c ji ic h w a ż n o śc i. R a d a t a b ę d z ie je w s p o m a g a ła w u rz e c z y w is tn ia n iu ic h z a ­ d a ń i s tr z e g ła p r io r y te tu ic h celó w . j) P rz e w o d n ic z ą c y .K o m is ji E p is k o p a tu do S p r a w M isji lu b c z ło n e k K o n ­ f e r e n c ji B is k u p ie j, k ie r u ją c y ty m s e k to re m , w in ie n p o p ie r a ć i sp ra w o w a ć p a tr o n a t n a d P a p ie s k im i D z ie ła m i M is y jn y m i. D la z a p e w n ie n ia p e łn e j i s k u ­ te c z n e j w s p ó łp r a c y m ię d z y w s p o m n ia n ą K o m is ją E p is k o p a tu i R a d ą K r a jo w ą P a p ie s k ic h D z ie ł M is y jn y c h b is k u p i są p ro s z e n i o d o p u s z c z e n ie d y r e k to r a k ra jo w e g o do u d z ia łu w d e b a ta c h i in ic ja ty w a c h te jż e K o m is ji (por. i n s tr u k ­ c ję Q u o a p tiu s A). 6. a) W k a ż d e j d ie c e z ji B is k u p m ia n u je — n a jle p ie j p o k o n s u lta c ji z d y r e k to r e m k r a jo w y m — d y r e k t o r a d ie c e z ja ln e g o P a p ie s k ic h D zieł M is y j­ n y c h , o ile to m o ż liw e , je d n e g o d la w s z y s tk ic h c z te re c h D zieł. W sk a z a n e je s t, b y n o m in a c ja t a b y ła o g ra n ic z o n a n a o k re s p ię c io le tn i, z m o ż liw o śc ią p o n a w ia n ia je j. Z a le c a się ró w n ie ż , b y te n ż e d y r e k t o r b y ł je d n o c z e ś n ie d e ­ le g a te m b is k u p im d o s p r a w m is y jn y c h (m o tu p r o p r io E cclesia e sa n c ta e III, 4). G d y b y O r d y n a riu s z z a m ia n o w a ł o d rę b n e g o d e le g a ta b is k u p ie g o , w ó w c z a s w in ie n o n w y k o rz y s ta ć w s z y s tk ie m o ż liw o śc i p o m a g a n ia d y r e k to r o w i d ie ­ c e z ja ln e m u w w y k o n y w a n iu jeg o o b o w iązk ó w . b ) D y r e k to r d ie c e z ja ln y , w s p o m a g a n y p rz e z sw y c h w sp ó łp ra c o w n ik ó w , je s t do d y s p o z y c ji B is k u p a d la ś w ia d c z e n ia m u p o m o c y w u tr z y m a n iu o tw a r ­ to ś c i d la s p r a w m is y jn y c h o z a s ię g u u n iw e r s a ln y m w e w s z y s tk ic h d z ie d z i­ n a c h d u s z p a s te r s tw a d ie c e z ja ln e g o . c) O f ia r y w ie rn y c h , z e b r a n e n a m is ję u n iw e r s a ln ą , b ę d ą b e z u s z c z u p le ­ n ia p r z e k a z y w a n e D y re k c ji K ra jo w e j. N ie m o g ą b y ć o n e o b r a c a n e n a cele p a r t y k u la r n e . 7. W ło n ie R a d y K r a jo w e j do D y re k c ji K r a jo w e j n a le ż y in s p iro w a n ie w sp ó ln y c h p rz e m y ś le ń , s u g e r o w a n ie p r a k ty c z n y c h in ic ja ty w , p ro p o n o w a n ie k ie r u n k ó w o g ó ln e j d z ia ła ln o ś c i, k o o rd y n o w a n ie i n a d z o ro w a n ie w y siłk ó w w s z y s tk ic h . 8. O d p o c z ą tk u św ie c c y o d g ry w a li w a ż n ą ro lę w k ie r o w n ic tw ie i d z ia ­ ła ln o ś c i P a p ie s k ic h D z ie ł M isy jn y c h . Ic h u c z e s tn ic tw o w te j d z ie d z in ie n a s z c z e b lu d ie c e z ja ln y m , k r a jo w y m i m ię d z y n a ro d o w y m n a le ż y p o p ie ra ć , by b y ło rz e c z ą o c z y w istą , iż o d p o w ie d z ia ln o ś ć za u n iw e r s a ln ą w s p ó łp r a c ę m i­ s y j n ą sp o c z y w a n a c a ły m L u d z ie B ożym .

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

II. S P R A W O Z D A N IA

1. D zia ła ln o ść In sty tu tu A nthropos w d zied zin ie lin g w isty k i, e tn o lo g ii i re lig io z n a w stw a

(1931— 1979)

D n ia 2—3 m a ja 1979 r . n a K a to lic k im U n iw e rs y te c ie L u b e ls k im o d b y ła się S e s ja N a u k o w a z o rg a n iz o w a n a p rz e z K a te d r ę H is to r ii i E tn o lo g ii R elig ii K U L p o ś w ię c o n a p a m ię c i p ro f . W ilh e lm a S c h m i d t a SV D (1868— 1954). W s e s ji w z ię li u d z ia ł g o ście z a g ra n ic z n i: p ro f, d r J ó z e f H e n n i n g e r SV D (U n iw e rs y te t F r y b u r s k i, S z w a jc a ria ), d r A rn o ld B u r g m a n n SV D (S t. A u g u s tin , R F N ) o ra z p ro f , d r A n to n i V o r b i c h l e r S V D (U n iw e r­ s y te t W ie d e ń sk i). J . H e n n i n g e r , w y k ła d o w c a e tn o lo g ii i s e m ity s ty k i n a U n iw e rs y te c ie w B o n n (1964— 1974), p r o f e s o r U n iw e r s y te tu F r y b u r s k ie g o (1954—4976) i M i­ s y jn e g o S e m in a r iu m K się ż y W e rb is tó w w S t. A u g u s tin (1963— 1977), n a j d ł u ­ żej (1934— 1954) sp o ś ró d ż y ją c y c h w s p ó łp r a c o w n ik ó w W . S c h m id ta b y ł z n im w k o n ta k c ie o so b is ty m . W s w o im r e f e r a c ie S y l w e t k a W ilh e lm a S c h m id ta i o ce n a je g o d o r o b k u n a u k o w e g o z a p o z n a ł s łu c h a c z y z ż y c io ry se m , s c h a r a k ­

te r y z o w a ł o sobow ość, a p rz e d e w s z y s tk im p r z e d s ta w ił i w ś w ie tle w sp ó łc z e ­ sn e j k r y t y k i o c e n ił z n a c z e n ie w y n ik ó w p r a c W . S c h m id ta d la h is to r ii re lig ii i e tn o lo g ii. D o p o w s z e c h n e j d y s k u s ji n a d w a r to ś c ią n a tu r a li s ty c z n o - m a t e r ia l i- s ty c z n ie z o rie n to w a n e g o s y s te m u e w o lu c y jn e g o w e tn o lo g ii w k ro c z y ł W , S c h m id t w 1910 r. k s ią ż k ą o P ig m e ja c h , p ó ź n ie j 1 2 -to m o w y m d z ie łe m

D er U r s p r u n g d e r G o tte s id e e (P o c h o d z e n ie id e i B oga). B y ła to p r ó b a p r z e d ­

s ta w i e n ia n o w e j s t r u k tu r y h is to r ii k u l t u r y o p a r te j n a p o ró w n y w a n iu z a ró w ­ n o p o je d y n c z y c h e le m e n tó w , ja k i c a ły c h k r ę g ó w k u ltu r o w y c h . W je j ś w ie tle e tn o lo g ic z n ie n a js t a r s z ą k u l t u r ę lu d z k o ś c i r e p r e z e n tu j e k r ą g p r y m ity w n y c h ło w c ó w i z b ie ra c z y . W a rto ś ć te j s y n te z y p o le g a ła m . in. n a w łą c z e n iu f a k tu p o w s ta n ia , is tn ie n ia i r o z w o ju r e lig ii w o g ó ln e s p o jrz e n ie n a ro z w ó j lu d z ­ k ości. B y ła t o p r a c a p io n ie rs k a , je d n a k w m ia r ę p o s tę p u b a d a ń o ra z n a p ły w u n o w y c h d a n y c h n ie k tó r e h ip o te z y z o s ta ły p o d w a ż o n e , m a j ą d z iś w a rto ś ć h is to ­ ry c z n ą . N ie m n ie j z w ró c e n ie u w a g i n a h is to ry c z n y c h a r a k t e r k u l t u r lu d ó w n ie ­ p iś m ie n n y c h , k u ltu r o w o h is to r y c z n e u ję c ie ic h re lig ii ze w s k a z a n ie m n a f a k t is tn ie n ia w ia r y i k u lt u I s to ty N a jw y ż s z e j, a ta k ż e w y ja ś n ie n ie i d o p re c y z o ­ w a n ie sz e re g u z ja w is k sz c z eg ó ło w y ch s ta n o w ią a k tu a l n y d o d z iś re lig io z n a w ­ czy i e tn o lo g ic z n y d o ro b e k je d n e g o z n a jw ię k s z y c h s p e c ja lis tó w w ty c h d z ie ­ d z in a c h , tw ó r c y n o w e g o e ta p u ic h b a d a ń w p ie r w s z e j p o ło w ie X X w .

Z a in te r e s o w a n ia W. S c h m id ta b y ły sz e ro k ie . Z n a ł i s t u d io w a ł ła c in ę , g re k ę , f r a n c u s k i i a n g ie ls k i (w g im n a z ju m ), n o w o a ra b s k i, c h a ld y js k i, a s y ­ ry js k i, e tio p s k i (n a U n iw e rs y te c ie B e rliń s k im ), w y k ła d a ł h e b r a js k i, g re c k i, c z e sk i i p o ls k i (w M is y jn y m S e m in a r iu m D u c h o w n y m S t. G a b r ie l k . W ie d ­ nia). J e d n a k ż e w ła ś c iw e b a d a n ia lin g w is ty c z n e ro z p o c z ą ł p ó ź n ie j z a jm u ją c się ję z y k a m i O c e a n ii i p o łu d n io w o - w s c h o d n ie j A zji. P rz e b ie g ty c h b a d a ń , s p r o w a d z a ją c ic h tr e ś ć d o c z te r e c h z a s a d n ic z y c h p ro b le m ó w , z re f e ro w a ł A. B u r g m a n n , lin g w is ta i w s p ó łp r a c o w n ik W. S c h m id ta . W p r e le k c ji

Z n a c z e n ie W ilh e lm a S c h m id ta d la li n g w is t y k i z w ró c ił u w a g ę n a w y ra ź n y ,

k u ltu r o w o h is to r y c z n y c h a r a k t e r jeg o b a d a ń w y r a ż a ją c y się m . in. w fa k c ie u jm o w a n ia ję z y k a ja k o e le m e n tu k u lt u r y n a r o d u i ś w ia d k a je g o h is to rii. W y ­ n ik i b a d a ń W. S c h m id ta , a ta k ż e g łę b o k ie i o ry g in a ln e u k a z y w a n ie p r o b l e ­ m ó w b a d a w c z y c h , w y ty c z y ły w d z ie ja c h t e j d y s c y p lin y s ta łe p u n k ty o r i e n ta ­ c y jn e w s k a z u ją c e n o w e k ie r u n k i, p r o w o k u ją c e do d a ls z y c h b a d a ń i u d o s k o ­ n a le n ia m e to d b a d a w c z y c h . T r w a łe m ie js c e w h is to r ii lin g w is ty k i z a p e w n iły m u o r g a n iz a c y jn e w y s iłk i z w ią z a n e ze z b ie r a n ie m i p u b lik o w a n ie m m a t e r i a ­ łó w lin g w is ty c z n y c h n a d s y ła n y c h p rz e z m is jo n a rz y z ró ż n y c h re g io n ó w ś w ia ­ ta . W 1905 r. W. S c h m id t z a w ia d o m ił b is k u p ó w m is y jn y c h o p la n ie z a ło ż e ­ n ia c z a so p ism a . W y d a ł te ż b r o s z u r ę do m is jo n a rz y o p o d o b n e j tr e ś c i. W s k u ­

te k p o z y ty w n e g o o d d ź w ię k u ju ż w >1906 r. m ó g ł s ię u k a z a ć p ie r w s z y to m c z a s o p is m a „ A n th ro p o s ” , o k tó r e g o w a r to ś c i i p o tr z e b ie św ia d c z y je g o 7 5 -let- n i a ju ż h is to ria .

K ilk a l a t p ó ź n ie j W . S c h m id t z a ją ł się b a d a n ia m i lu d ó w n is k o ro s ły c h i z w ró c ił s ię z a p e le m do e tn o lo g ó w i re lig io z n a w c ó w ś w ia ta o b liż sz e , sy ­ s te m a ty c z n e b a d a n ia w t e j d z ie d z in ie . I d e ą t ą z a in te r e s o w a ł P a w ła S c h e - b e s t ę SV D (1887— 1967), k tó r y p r z e p r o w a d z ił p ie r w s z e , e tn o lo g ic z n e i lin g ­ w is ty c z n e , s y s te m a ty c z n e b a d a n ia N e g ry tó w A z ja ty c k ic h , sz c z e g ó ln ie P ig m e ­ jó w B am ibuti. W o s ta tn ie j sp o ś ró d c z te re c h w y p r a w b a d a w c z y c h z o rg a n iz o ­ w a n y c h p rz e z P . S c h e b e s tę do ś r o d k o w o a f r y k a ń s k ic h P ig m e jó w (1954— 1955) b r a ł u d z ia ł je g o d łu g o le tn i u c z e ń A. V o r b i с h 1 e r, p r o f e s o r M is y jn e g o S e­ m in a r i u m K się ż y W e rb is tó w w M ö d lin g , o d 1974 r . k ie r o w n ik K a te d r y R e li­ g io z n a w s tw a n a U n iw e rs y te c ie W ie d e ń sk im . W r e f e r a c ie B a d a n ia P a w ła S c h e -

b e s ty w ś r ó d ś r o d k o w o a fr y k a ń s k ic h P ig m e jó w B a m b u ti z a w a r ł o n k r ó t k ą c h a ­

r a k t e r y s t y k ę c z ło w ie k a , k tó r y c a łe ży cie p o św ię c ił b a d a n iu i n ie s ie n iu p o m o ­ cy sp o łe c z n o śc i k a r ł o w a t y c h p rz y ja c ió ł, o b d a rz o n y p rz e z n ic h im ie n ie m O jc ie c B a m b u tó w (B a b a w a B a m b u ti). B y ł o n i p o z o s ta ł p ie r w s z y m c z ło w ie k ie m , k tó r y cało śc io w o u j ą ł k u lt u r y P ig m e jó w A f r y k i i p o łu d n io w o - w s c h o d n ie j A z ji. J e s t a u to r e m n a jo b s z e rn ie js z e g o , n a jk o m p le tn ie js z e g o d z ie ła o P ig m e ­ j a c h B a m b u ti.

C o ra z lic z n ie js z y n a p ły w o b s z e r n y c h m a te r ia łó w z z a k r e s u e tn o lo g ii, r e ­ lig io z n a w s tw a , lin g w is ty k i, b ę d ą c y k o n s e k w e n c ją śc isłe j w s p ó łp ra c y W. S c h m id ta z b a d a c z a m i, m is jo n a rz a m i, z m u s ił i t a k r o z b u d o w a n y ju ż z e sp ó ł r e d a k c j i „ A n th ro p o s u ” (m. in. w 1935 r. do z e sp o łu d o łą c z y ł J . H e n n i n g e r, a A. B u r g m a n n w la ta c h 1959—>1969 p e łn ił f u n k c ję r e d a k t o r a n a c z e ln e ­ go) do r e o r g a n iz a c ji p r a c n a u k o w y c h i r e d a k c y jn y c h . W je j w y n ik u w 1931 r. u tw o rz o n o I n s t y t u t A n th ro p o s , k tó re g o p ie r w s z y m d y r e k to r e m zo>stał W . S c h m i d t . W d n ia c h 5—6 m a ja , w k lim a c ie w s p o m n ia n e j n a w s tę p ie ro c z n ic y , w M i­ s y jn y m S e m in a r iu m D u c h o w n y m K s ię ż y W e rb is tó w w P ie n ię ż n ie o d b y ło się s y m p o z ju m p o św ię c o n e d z ia ła ln o ś c i I n s t y t u t u A n th ro p o s w d z ie d z in ie e tn o lo ­ gii, lin g w is ty k i i r e lig io z n a w s tw a h W z ię li w n im u d z ia ł w y m ie n ie n i goście z a g ra n ic z n i, b ę d ą c y c z ło n k a m i in s ty t u tu (J. H e n n i n g e r od 1934 r., A . B u r g m a n n od 1938 r., o b e c n ie w ic e d y re k to r) o ra z b lis k o 70 e tn o lo g ó w i re lig io z n a w c ó w z ró ż n y c h ś r o d o w is k n a u k o w y c h w k r a j u . P o r e f e r a c ie

w p r o w a d z a ją c y m J. H e n n i n g e r a o m ó w io n y m w y ż e j, d r H e n r y k Z i m o ń SV D , c z ło n e k in s ty t u tu , p r a c o w n ik n a u k o w y K a te d r y H is to r ii i E tn o lo g ii R e­ lig ii K U L i w s p ó ło r g a n iz a to r sy m p o z ju m , p r z e d s ta w ił is to tn ą część b a d a ń W. S c h m i d t a d o ty c z ą c ą lu d ó w p ie r w o tn y c h i ic h re lig ii, w e r y f i k u ją c ich w y n ik i w ś w ie tle p ó ź n ie js z e j k r y t y k i o ra z n a p r z y k ła d z ie a n a liz y w ie rz e ń ś r o d k o w o a f r y k a ń s k c h P ig m e jó w B a m b u ti.

E ty k a i re lig ia lu d ó w p ie r w o tn y c h w u ję c i u W. S c h m id ta z o s ta ła p r z e d ­

s ta w io n a w r e f e r a c ie m g r a M a r ia n a F a 1 i s z k a SV D , r e k t o r a S e m in a riu m M isy jn e g o w P ie n ię ż n ie , w s p ó ło r g a n iz a to r a sy m p o z ju m . P r e le g e n t o m ó w ił w p ły w w ie lu c z y n n ik ó w k u ltu r o w y c h , w ty m re lig ii, n a m o r a ln o ś ć ty c h l u ­ d ó w o raz z w ró c ił u w a g ę n a je j sp o łe c z n y c h a r a k t e r . T e g o 'sam ego d n ia p o p o łu d n iu w y g ło sz o n e z o s ta ły jeszcze c z te r y r e f e r a ty . D z ia ła ln o ść i o sią g n ię c ia W . S c h m id ta n a p o lu lin g w is ty k i, o m ó w io n e w y ż e j, p r z e d s ta w ił A. B u r g - m a n n. N a s tę p n ie m g r E w a P с z ó ł к o - P u s t e l n i k , p ra c o w n ik n a u k o w y A k a d e m ii R o ln ic z e j w e W ro c ła w iu , o m ó w iła r e c e p c ję sz k o ły k u lt u r o w o h is t o - r y c z n e j w P o ls c e w y o d r ę b n ia ją c tr z y o k re s y p rz e d z ie lo n e ś w ia to w y m i k o n ­ f l ik t a m i m ilita r n y m i. D r A . B r o n k SV D ( K a te d r a M e to d o lo g ii N a u k K U L ) w r e f e r a c ie Z a ło ż e n io w o ś ć r e lig io z n a w s tw a w ś w ie tle filo z o fii, w o p a rc iu o n a jc z ę ś c ie j s ta w ia n y W. S c h m id to w i z a r z u t a p rio ry c z n y c h i d o g m a ty c z n y c h

BIULETYN M ISJOLOGICZNO-KELIGIOZNAW CZY 2 5Л

1 H. Z i m o ń , S y m p d z ju m e tn o lo g ic z n o -r e lig io z n a w c z e . W 2 5 -lecie ś m ie r ­

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

za ło ż e ń , p o d ją ł p r ó b ę p r z e d s ta w ie n ia w sp ó łc z e s n e g o t r a k to w a n ia i ro li z a ­ ło ż e ń w p o z n a n iu re lig io z n a w c z y m n a w ią z u ją c d o w y n ik ó w b a d a ń filo zo ficz­ n e j h e r m e n e u ty k i. W ie le c ie k a w y c h i sz c z eg ó ło w y ch in f o r m a c ji z e b ra n y c h w c z a sie p o b y tu i b a d a ń n a N o w e j G w in e i (19-76— 1977) w a tr a k c y j n e j f o r ­

m ie p r z e d s ta w ił d r W ła d y s ła w К o w a 1 a к SV D (S p e c ja liz a c ja M isjo lo g ii A T K ) w r e f e r a c ie M a tia s Y a li w a n — lid e r k u l t u ca rg o w p r o w in c ji S e p ik

W s c h o d n i (P a p u a N o w a G w in e a ). R e f e r a t t e n z a m k n ą ł s e s ję p o p o łu d n io w ą .

W d r u g im d n iu tr w a n i a sy m p o z ju m r e f e r a ty w y g ło sili: p ro f. A. V o r - b i c h l e r (o m ó w io n y w y ż e j) o raz d r J a n u s z K a m o c k i (M u zeu m E tn o g r a ­ fic z n e w K ra k o w ie ). R e f e r a t B a d a n ia n a d r e lig ią in d o n e z y js k ic h lu d ó w p ie r ­

w o tn y c h b y ł p r ó b ą p o d w a ż e n ia p a n u ją c e j do n ie d a w n a w li te r a tu r z e e tn o g r a ­

fic z n e j o p in ii o n ie r e lig ijn o ś c i ty c h lu d ó w . Z a m y k a ją c s y m p o z ju m k s. r e k t o r M . F a l i s z e k p o in f o rm o w a ł z e b r a n y c h o z a m ie rz o n y m w n a jb liż s z y m c z a ­

s ie w y d a n iu p o z y c ji k s ią ż k o w e j, w k tó r e j z n a la z ły b y się te k s ty w y g ło sz o ­ n y c h n a sy m p o z ju m r e f e r a tó w .

P o z y c ja ta , p t. D zia ła ln o ść I n s t y t u t u A n th r o p o s w d z ie d z in ie li n g w is t y ­

k i, e tn o lo g ii i r e lig io z n a w s tw a , b ę d ą c a p r a c ą z b io r o w ą p o d r e d a k c j ą d r a

H . Z i m o n i a SV D, u k a z a ł a się w r a m a c h s e r ii w y d a w n ic z e j M a te r ia ły i S t u ­

d ia K s ię ż y W e r b is t ó w 2. P ie r w s z a p o z y c ja z t e j s e r ii u k a z a ła się w 1969 r.

W s z y s tk ie m a j ą c h a r a k t e r m is y jn y , z ty m ż e o p ró c z o b s e r w a c ji z ż y c ia m i­ s jo n a r z y o ra z z a g a d n ie ń z w ią z a n y c h z is to tą i h is to r ią z g ro m a d z e n ia , o b e j­ m u j ą ró w n ie ż r e f le k s je o g ó ln o m is y jn e , z a w ie r a ją k o m e n ta r z e d o d e k re tó w s o b o ro w y c h , p o d e jm u ją p ro b le m p o ls k ic h m n ie js z o śc i n a r o d o w y c h z a g ra n ic ą , m ó w ią o d ia lo g u m ię d z y w y z n a n io w y m .

O m a w ia n a p o z y c ja s k ła d a się z d w ó c h części. P ie r w s z a część- z a w ie ra m a t e r i a ły s y m p o z ju m etnologicz-no-religiozna-w czego w M is y jn y m S e m in a ­ r i u m D u c h o w n y m K s ię ż y W e rb is tó w w P ie n ię ż n ie (5— 6 m a ja 1979). M ieszczą

się tu , u p o rz ą d k o w a n e te m a ty c z n ie , w y m ie n io n e w c z e śn ie j r e f e r a ty , z w y j ą t ­ k ie m r e f e r a tu m g r a M. F a 1 i s z к a. C zęść d r u g a z a w ie r a ro z p r a w y i in f o r ­ m a c je . O tw ie r a j ą r o z p r a w a m g r a R. M a 1 к a SV D Ś w ia t i c z ło w ie k w

u ję c i u T e n r i- k ió , re lig ii n ie b ia ń s k ie j m ą d r o ś c i, r e p r e z e n ta ty w n e j d la lic z n ie

p o w s ta ją c y c h n o w y c h r e lig ii w J a p o n ii. P r o b le m d y n a m iz m u z ja w is k a k u l t u ­ ro w e g o , ja k i m je s t r e lig ia , i jeg o śro d o w is k o w e , c z a s o p r z e s tr z e n n e u w a r u n ­ k o w a n ia n a p rz y k ła d z ie b u d d y z m u p o d e jm u je m g r J a c e k P a w l i k SV D w r o z p r a w ie D e te r m in a n ty r o z w o ju b u d d y z m u w C h in a c h . K o le jn a ro z p r a w a w p ro w a d z a c z y te ln ik a w ś w ia t n is k o ro s ły c h P ig m e jó w B a m b u ti z a m ie s z k u ją ­ c y c h P u s z c z ę I t u r y j s k ą w e w s c h o d n ie j p r o w in c ji Z a ir u . M g r B e r n a r d G u h s S V D o m a w ia w n ie j -trzy f o r m y w y s tę p u ją c e j w ś ró d P ig m e jó w in ic ja c ji; n k u m b i , to r e i e lim a . O b ra z z m ia n , ja k ie z a sz ły w m e ta te o r e ty c z n e j ś w ia d o ­ m o śc i re lig io z n a w s tw a w o s ta tn ic h la t a c h u k a z u je c z y te ln ik o w i d r А. В r o n к -SVD w a r t y k u le R e fl e k s ja m e to d o lo g ic z n a n a k o n fe r e n c ji I A H R w T u r k u .1973 r. T w o rz ą g o m . in. z w ró c e n ie u w a g i n a e le m e n t te o r e ty c z n y , n a f a k t

i r o lę z a ło ż e ń filo z o fic z n y c h i m e to d o lo g ic z n y c h w r e lig io z n a w s tw ie o ra z o d e jś c ie od p o c h o p n y c h p o r ó w n a ń i u p ra s z c z a ją c y c h u o g ó ln ie ń z w ią z a n y c h

z n a iw n y m e m p iry z m e m i o b s e rw a c jo n iz m e m . N ie b e z z n a c z e n ia w ty m k o n ­

te k ś c ie p o z o sta je , z a s y g n a liz o w a n y p rz e z k il k u re lig io z n a w c ó w , f a k t p o w ro tu do z m o d e r n iz o w a n e j, h iisto ry c z n o -p o ró w n a w c z e j m e to d y b a d a ń . W k o le jn y c h d w ó c h a r t y k u ła c h z a w a r te z o s ta ły ścisłe in f o r m a c je o ś r o d o w is k u i d z ia ­

ła ln o ś c i c z a so p ism a i I n s t y tu t u A n th ro p o s (D zia ła ln o ść I n s t y t u t u A n th r o p o s ;

„ A n th r o p o s ”. M ię d z y n a r o d o w e c z a s o p ism o e tn o lo g ic z n e i lig w is ty c z n e ). A u to ­

r e m o b u je s t d r H . Z i m o ń SV D. R ó w n ie c e n n e p o d w z g lę d e m ilo ści g d zie in d z ie j tr u d n o lu b w c a le n ie d o s tę p n e g o m a t e r i a łu są d w a r e f e r a t y z a m y ­ k a ją c e tę p o z y c ję , o b a ró w n ie ż p ió r a d r a H . Z i m o n i a . P ie r w s z y z n ic h : 2 P o r. H. Z i m o ń (red.), D zia ła ln o ść I n s t y t u t u A n th r o p o s w d z ie d z in ie

l i n g w is t y k i, e tn o lo g ii i r e lig io z n a w s tw a , P ie n ię ż n o 1980 (M a te r ia ły i S tu d ia K s ię ż y W e r b is tó w , n r 17).

BIULETYN M ISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

D zia ła ln o ść n a u k o w o - d y d a k ty c z n a k a te d r y h is to r ii i e tn o lo g ii r e lig ii K a to lic ­ k ie g o U n iw e r s y t e tu L u b e ls k ie g o p o św ię c o n y je s t p a m ię c i p ie rw s z e g o je j k ie ­ r o w n ik a (1961— 1976), p ro f . T e o fila C h o d z i d ł y SV D , z m a r łe g o 6 lu te g o 1979 r . P r z e d s ta w io n o w n im d z ia ła ln o ś ć d y d a k ty c z n ą p ra c o w n ik ó w k a te d r y od m o m e n tu je j e r y g o w a n ia o ra z z a m ie sz c z o n o w y k a z p r a c d o k to r s k ic h , li­ c e n c ja c k ic h i m a g is te r s k ic h n a p is a n y c h p o d k ie r u n k ie m T. C h o d z i d ł y i H. Z i m o n i a . O s o b n ą część p o św ię c o n o tw ó rc z o ś c i n a u k o w e j T . C h o ­ d z i d ł y (97 p ra c ). Ł ą c z n ie z k o m p le tn ą b ib lio g r a f ią je g o p ra c , a j e s t · o n a d o tą d je d y n y m ic h z e s ta w ie n ie m , a r t y k u ł t e n s ta n o w i n a jo b s z e r n ie js z ą o c e n ę jeg o n a u k o w e j d z ia ła ln o ś c i. C e n n ą p o m o c ą d la z a in te r e s o w a n y c h b ę d z ie n ie ­ w ą tp liw ie ró w n ie ż p ie r w s z a te g o ty p u B ib lio g r a fia e tn o lo g ic z n o -r e lig io z n a w -

c z a a r t y k u łó w i a n a le k tó w o p u b lik o w a n y c h w c z a s o p iś m ie „ A n th r o p o s ” (to m y

1— 74, 1906— 1979). T o p ra c o c h ło n n e z e s ta w ie n ie m a o g ro m n ą w a rto ś ć , z w a ­ ż y w sz y ła tw o ś ć d o ta r c ia do w y m ie n io n y c h a r ty k u łó w p rz e z c z y te ln ik a w P o l­ sce.

P o z y c ja m a d u ż ą w a r to ś ć p o z n a w c z ą , d y d a k ty c z n ą i n a u k o w ą . O b o k c e n ­ n y c h in f o r m a c ji b io g r a fic z n y c h i b ib lio g r a fic z n y c h , o g ó ln y c h r e f le k s j i m e to ­ d o lo g ic z n y c h , je s t o n a ta k ż e w a ż n y m d o k u m e n te m 7 5 -le tn ie j d z ia ła ln o ś c i I n ­ s t y t u t u A n th ro p o s .

Z b ig n ie w S o b c z a k , L u b lin

2. Id ea z b a w ie n ia p rzed m io tem d ia lo g u ch rześcija ń sk o -b u d d y jsk ieg o S ym p ozju m T eo lo g iczn o -R e lig io zn a w cze, M öd lin g 10— 13 V I 1981 D ia lo g z r e lig ia m i p o z a c h rz e ś c ija ń s k im i s t a je się d z is ia j c o ra z b a r d z ie j n ie o d łą c z n y m a tr y b u te m p ra w d z iw e g o c h r z e ś c ija ń s tw a . K o śc ió ł C h ry s tu s o w y c o ra z d o jr z a le j u s iłu je z ro z u m ie ć ta j e m n i c ę w ie lk ic h re lig ii o rie n ta ln y c h , a z w ła sz c z a h in d u iz m u i b u d d y z m u . F e n o m e n r e lig ijn y O r ie n tu je s t z ja w i­ s k ie m t a k n ie z w y k ły m i p o d w ie lo m a a s p e k t a m i t a k z a s k a k u ją c y m , a n a w e t a tr a k c y jn y m , że n ie m o ż n a p rz e jś ć ob o k n ie g o z u p e łn ie O bojętnie. A le n ie ty lk o o z w y c z a jn ą f a s c y n a c ję n ie z w y k ło ś c ią t u ch o d zi. R z e te ln o ść s p o tk a n ia c h r z e ś c ija ń s tw a z r e lig ia m i p o z a c h rz e ś c ija ń s k im i p o s tu lu je , a b y k ie r o w a ć się m iło ś c ią p r a w d y , k tó r a je s t je d n a i s ta ła , j a k i c z ło w ie k a , k tó r y te j p r a w ­ d y p o s z u k u je . T o o s ta tn ie n a s ta w ie n ie p r z e ja w ia ło się ta k ż e p o d c z a s sy m p o ­ z ju m te o lo g ic z n o -re lig io z n a w c z e g o , k tó r e o d b y ło się w d n ia c h 10— 13 c z e rw c a

1981 r. w M ö d lin g к . W ie d n ia .

P e łn y t e m a t o b r a d b r z m ia ł: Z b a w ie n ie w r o z u m ie n iu c h r z e ś c ija ń s tw a

i b u d d y z m u . S y m p o z ju m b y ło m ię d z y n a ro d o w e i m ię d z y w y z n a n io w e , m o ż n a rz e c p rz e n o ś n ie — „ e k u m e n ic z n e ” (p rz e n o śn ie , g d y ż w tr a d y c y jn y m z n a c z e n iu t e r m i n „ e k u m e n ic z n y ” o d n o si się ściśle do w y z n a ń c h rz e ś c ija ń ­ sk ic h ). W s y m p o z ju m m o d liń s k im w z ię ło u d z ia ł sie d m iu p re le g e n tó w - e k s p e r - tó w , w y b itn y c h u c z o n y c h i in te le k tu a lis tó w , p o c h o d z ą c y c h z k r a j ó w E u ro p y i A zji, r e p r e z e n tu ją c y c h k a to lic y z m i b u d d y z m . O p o s ta w ie k a ż d e j z ty c h re lig ii w o b e c ta je m n ic y z b a w ie n ia m ó w ili z a te m j e j p rz e d s ta w ic ie le , a w ięc z p o z y c ji z n a w c y , b a d a c z a , a le z a r a z e m w y z n a w c y , c z ło w ie k a w ie rz ą c e g o . I n i­ c ja t o r a m i i o r g a n iz a to r a m i s y m p o z ju m b y li k a to lic y , m ia n o w ic ie g ro n o p r a ­ c o w n ik ó w n a u k o w y c h p o d k ie r u n k ie m A. B s t e h a SV D z w ią z a n y c h z o ś­ ro d k ie m te o lo g ic z n o -filo z o fic z n y m w e r b is tó w w S t. G a b r ie l k . W ie d n ia . J e ż e li c h o d z i o s k ła d o so b o w y sy m p o z ju m , d o d a ć tr z e b a , iż ra ż ą c o o d c z u w a ln a b y ła n ie o b e c n o ś ć p r z e d s ta w ic ie li p r o te s ta n ty z m u i p ra w o s ła w ia , co n ie w ą tp liw ie z u b o ż y ło c h r z e ś c ija ń s k i o b ra z ta je m n ic y z b a w ie n ia . P o s ta w ę k a to lic k ą w o b e c z b a w ie n ia z r e f e r o w a li k o le jn o : p ro f . H . D u - m o u l i n z T o k io (S p o tk a n ie c h r z e ś c ija ń s tw a i b u d d y z m u ) , p ro f. N. F ü g 1 i- . s t e r z S a lz b u r g a (P o d s ta w o w e c e c h y b ib lijn e g o d o ś w ia d c z e n ia zb a w c ze g o ), p ro f. P . H e n r i c i z R z y m u (C z ło w ie k p o tr z e b u ją c y z b a w ie n ia ), p ro f. K . R a h n e r z M o n a c h iu m ( C h r z e ś c ija ń s k ie r o z u m ie n ie z b a w ie n ia ). Z e s tro n y b u d d y js k ie j r e f e r a ty w y g ło sili: p ro f. J . D h i r a s e k e r a z C olo m b o

BIULETYN MISJOLOGICZNO-RELIGIOZNAW CZY

w S r i L a n k a (I n d y w id u a l n y i s p o łe c z n y w y m i a r z b a w ie n ia w b u d d y z m ie ), p ro f. Y. T a k e u c h i z K y o to ( Z n a c z e n ie „ in n e j m o c y ” w b u d d y js k ie j śc ie ż ­

ce z b a w c z e j) o ra z p ro f, u n iw e r s y te tu w T o k io , ś w ie tn y z n a w c a b u d d y z m u

H . N a k a m u r a (P ro ces z b a w c z y w b u d d y z m i e ) 1. J a k z w y k le w te g o r o ­ d z a ju s p o tk a n ia c h p o je d n e j i d r u g i e j s tro n ie r e f e r e n c i u le g a li z łu d z e n iu , iż d w a m o n o lo g i z d o ln e są u tw o rz y ć d ia lo g . N ie m o ż n a te g o je d n a k p o w ie d z ie ć o r e f e r a t a c h p ro f e s o ró w K . R a h n e r a i H. N a к a m u r y , k tó r y c h p r e l e k ­ c je s ta n o w i ły sz czy to w e p u n k ty d ia lo g u p ro w a d z o n e g o w M ö d lin g .

K ilk a słó w o m e to d z ie p r a c y sy m p o z ju m . O b ra d y t r w a ł y tr z y d n i. C o ­ d z ie n n ie o d b y w a ły s ię p o s ie d z e n ia p le n a r n e p o d s u m o w y w a n e p o d c z a s tzw . f o r u m d y s k u s y jn e g o n a z a k o ń c z e n ie d n ia . Z e w z g lę d u n a w ie lk ą lic z b ę u c z e s t­ n ik ó w , e k s p e r c i o d p o w ia d a li je d y n ie n a u p rz e d n io s f o rm u ło w a n e n a p iś m ie z e s ta w y p ro b le m o w e . P r o g r a m n ie s te ty n ie p r z e w id y w a ł z e b r a ń z a m k n ię ty c h , n a k tó r y c h m o ż n a b y d y s k u to w a ć m e to d ą s e m in a r y jn ą . S tą d te ż o b ra z id e i z b a w ie n ia w o b u r e lig ia c h m ia ł c h a r a k t e r ty lk o szk ic o w y , z a ry s o ­ w u ją c y , a n ie w y c z e r p u ją c y te m a tu . W k o n s e k w e n c ji tr u d n o k u s ić s ię o z a ­ d o w a la ją c e u ję c ie s y n te ty c z n e c a łe j p r o b le m a ty k i, o w y s n u c ie w n io s k ó w czy p r z e d s ta w ie n ie r e z u l ta t ó w d y s k u s ji m o d liń s k ic h . O s ta te c z n ie w d y s k u s ja c h ty c h n ie c h o d z iło o tw o rz e n ie ja k ie g o ś s y n k r e ty z m u re lig ijn e g o , a le o k o n ­ f r o n ta c j ę r ó ż n y c h s ta n o w is k , o w y k r y c ie is to tn y c h z b ie ż n o śc i i ro z b ie ż n o śc i, a p rz e d e w s z y s tk im o d e m o n ta ż n ie u f n o ś c i i u p rz e d z e ń , k tó r e u n ie m o ż liw ia ­ j ą p r o w a d z e n ie d a ls z e g o d ia lo g u w p r a w d z ie i m iło ś c i. P o w y ż s z e z a ło ż e n ia d o m a g a ły się p r z e a n a liz o w a n ia z o b u s t r o n is to tn y c h a s p e k tó w p o ję c ia „ z b a ­ w ie n ia ” czy „ w y z w o le n ia ”, a z w ła sz c z a w ła ś c iw e g o z ro z u m ie n ia te r m in ó w „ n ir w a n a ” o raz „ s a m o z b a w ie n ia ” , w o k ó ł k tó r y c h w c h r z e ś c ija ń s tw ie p ro p a g o ­ w a n e s ą n ie d ość ja s n e p rz e d s ta w ie n ia .

J u ż w e w p r o w a d z a ją c y m r e f e r a c ie p ro f . H . D u m o u l i n , z a u w a ż y ł, iż n a t u r ę „ n ir w a n y ” n a jw ła ś c iw ie j o k re ś la słow o „ w y z w o le n ie ” , a n ie „ w y g a ś ­ n ię c ie ” . W ta k i m te ż z n a c z e n iu z a a p ro b o w a n e z o sta ło ono p rz e z k a to lic k ic h

b is k u p ó w w J a p o n ii. P ro f . H . N a k a m u r a d o d a je , iż p o ję c ie „ n ir w a n y ” je s t je d n y m z w ie lu w y r a ż e ń n a o z n a c z e n ie n a jw y ż s z e g o c e lu w b u d d y z m ie , lecz n ie je d y n y m , ja k p o w s z e c h n ie s ą d z ą u c z e n i z a c h o d n i. W s k a z y w a ł n a d to n a p o z y ty w n ą tr e ś ć „ n ir w a n y ” , o d rz u c a ją c je d n o c z e ś n ie n ih iłis ty e z n ą je j in ­ t e r p r e t a c ję . Z d a n ie m H. N a k a m u r y b u d d y ś c i z a b ie g a ją o to, co tr w a łe , w ie c z ­ n e , n ie ś m ie r te ln e , a w ż a d n y m w y p a d k u n ie o p o w ia d a ją się za u n ic e s tw ie n ie m . J u ż w e w c z e s n y c h p is m a c h b u d d y js k ic h , w y ja ś n i ł H . N a k a m u r a , „ n ir ­ w a n a ” d e fin io w a n a je s t ja k o m ie js c e szczęścia, a d o św ia d c z e n ie te g o s ta n u o k re ś la n e je s t ta k i m i p o ję c ia m i, ja k : „ p e łn ia p o k o ju ”, „ p r a w d a ”, „ w o ln o ść ”, „ g łę b ia ” , „ p o rt s c h r o n ie n ia ” , „ ś w ię te m ia s to ” , „ n ie p r z e m ija ją c e ” , „ p rz e z w y c ię ­ ż e n ie z a le ż n o ś c i”, itp .

I n n e n ie p o r o z u m ie n ie d o ty c z y d ro g i p ro w a d z ą c e j do „ n ir w a n y ” , r o z u m ia ­ n e j c zęsto w k r ę g a c h c h r z e ś c ija ń s k ic h je d n o s tr o n n ie ja k o a u to s o te rio lo g ia . R e fe re n c i b u d d y js c y p r z y p o m in a li je d n a k , że id e a ł „ s a m o w y z w o le n ia ” w y ­ s tę p u je je d y n ie w a p e rs o n a lis ty c z n e j d o k tr y n ie h in a ja n is ty c z n e j b u d d y z m u , n a to m ia s t w n a u c e s o te rio lo g ic z n e j h in a ja n y n i k t n ie k ro c z y do w y b a w ie n ia s a m o tn ie . I d e a łe m te g o k ie r u n k u je s t „ b o d h is a tw a ” c z y „ B u d d a A m id a ”, is to ­ t a tr o s z c z ą c a się o p o w sz e c h n e z b a w ie n ie . Z d ru g ie j s tro n y , K . R a h n e r p o d k re ś lił, że c h rz e ś c ija ń s k ie ro z u m ie n ie z b a w ie n ia n ie ig n o r u je w o ln o śc i c z ło w ie k a . P o ję c ie „ s a m o z b a w ie n ia ” i z b a w ie n ia „ p rz y c h o d z ą c e g o z z e w ­ n ą t r z ” , d o d a ł K . R a h n e r , n ie w y k lu c z a ją się w z a je m n ie w c h r z e ś c ija ń s t­ w ie . Z b a w ie n ie w J e z u s ie C h r y s tu s ie n ie z n o si sa m o z b a w ie n ia , to w ła ś n ie 1 M a te r ia ły s y m p o z ju m u k a ż ą się w d r u k u w n a jb liż s z y c h m ie s ią c a c h ja k o k o le jn y , tr z e c i to m s e rii: B e itr ä g e z u r R e lig io n s th e o lo g ie . P o p rz e d n ie to m y z te j s e r ii d o ty c z y ły : U n iv e r s a le s C h r is te n tu m A n g e s ic h ts e in e r p lu r a le n

W e lt, M ö d lin g 1976 o ra z D er G o tt d e s C h r is te n tu m s u n d d e s Is la m s , M ö d lin g