Biuletyn homiletyczny

(1)

Bronisław Mokrzycki

Biuletyn homiletyczny

Collectanea Theologica 55/1, 95-111

(2)

55(1985) fa s e . I

BIULETYN HOMILETYCZNY

Z a w a r to ś ć : I. S Ł O W O B O Ż E W K O Ś C IE L E . W ie lk a r e f o r m a w d z ie d z in ie św ię c e ń i p o słu g . II. C Z Y T A N IA B IB L IJ N E W L IT U R G II. W słu ż b ie S ło w a B ożego (C z y ta n ia b ib l ijn e w o b rz ę d z ie u s t a n a w i a n ia le k to ró w ). *

I. SŁ O W O B O Ż E W K O Ś C IE L E W ie lk a r e f o r m a w d z ie d z in ie św ię c e ń i p o słu g

R e fo rm a o b e jm u ją c a c a ło k s z ta łt li tu r g ii K o śc io ła ła c iń s k ie g o b y ła n a j p ie r w o c z y w isty m p o s t u l a t e m „czasó w i lu d z i”, z a n im s ta ła się n а к a - z e m p o w sz e c h n e g o S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II. P o le c e n ia czy w s k a z a n ia ta k w y so k ie g o a u to r y t e t u w y m a g a ły z k o le i n a jt r u d n i e js z e j , p ra w d z iw ie g ig a n ty c z n e j p ra c y , k tó r a p r z e k u ła b y w k o n k r e tn e k się g i, m o d litw y i o b rz ę d y , w szczeg ó ło w e p o u c z e n ia i d y r e k ty w y — p o le c e n ia , n a u k ę i d u c h a w ie lk ie g o so b o ru .

1 . P i e r w s z a k s i ę g a o d n o w i o n e j l i t u r g i i

W im p o n u ją c e j s e r ii n o w y c h , p o so b o ro w y c h k s ią g litu r g ic z n y c h , n a jp ie r w u k a z a ły s ię O b r z ę d y ś w ię c e ń d ia k o n a , k a p ła n a i b is k u p a h Z d a n ie m n ie k tó r y c h a u to r ó w k o n ie c z n o ść r e f o r m y litu r g ic z n e j w te j d z ie d z in ie b y ła c h y b a n a j b a rd z ie j o c z y w ista i p a lą c a 2. P r a c e R a d y do W y k o n a n ia K o n s ty tu c ji o L i t u r g ii, o p in ie rz e c z o z n a w c ó w i d e c y z ja O jc a ś w ię te g o P a w ł a V I p o tw ie r d z iły j a k n a jb a r d z ie j to p r z e ś w ia d c z e n ie ; w d n iu 18 c z e rw c a 1968 r o k u P a w e ł V I k o n s ty tu c ją a p o s to ls k ą P o n tific a lis R o m a n i re c o g n itio z a tw ie rd z ił sw o ją a p o  s to ls k ą p o w a g ą ja k o p ie r w s z ą p o so b o ro w ą k s ię g ę litu r g ic z n ą n o w e o b r z ę d y ś w i ę c e ń i p o le c ił w p ro w a d z ić je w ż y c ie 3.

J u ż n a p ie r w s z y r z u t o k a u d e r z a c z y te ln ik a t e j k s ię g i f a k t „ w c ie le n ia s ię ” w o b rz ę d o w y k o n k r e t so b o ro w e g o d u c h a i z a le c e ń d o ty c z ą c y c h p r z e j rz y s to ś c i, z w ięzło ści i c z y te ln o ś c i li tu r g ii o ra z s y m b o lic z n e g o ję z y k a (p o r. n p . K L 21 i 34). N a jp ie r w w id a ć , j a k o b rz ę d y św ię c e ń w p is u ją się w s t r u k t u r ę M sz y św . w sp o só b lo g ic z n y i n ie ja k o n a t u r a l n y d la w s z y s tk ic h ro d z a jó w św ię c e ń . O g ó l n a s t r u k t u r a o d n o w io n e j w K o ś c ie le rz y m s k im l i t u r g ic z n e j c e le b r a c ji m a z a s to s o w a n ie w e w s z y s tk ic h o d n o w io n y c h o b rz ę d a c h . U ją ć ją m o ż n a n a jo g ó ln ie j w c z t e r y ja k b y części: o b rz ę d y w s tę p n e — * R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t k s. B r o n is ła w M o k r z y c k i S J, K ra k ó w - W a rs z a w a . U w a g a ! N a s tę p n y n u m e r b iu l e ty n u n a d a l b ę d z ie p o św ię c o n y te m a ty c e z w ią z a n e j z k a p ła ń s tw e m .

1 D e o r d in a tio n e D ia co n i, P r e s b y te r ii e t E p isc o p i, T y p is P o ly g lo ttis V a  tic a n is 1968, s t r o n 134; o d tą d s k r ó t D O D . P o ls k i p r z e k ła d (p o w ie la c z ): U s ta  n o w ie n ie le k to r ó w i a k o litó w , p r z y ję c ie k a n d y d a tó w d o d ia k o n a tu i k a p ła ń  s tw a o ra z o b r z ę d y ś w ię c e ń d ia k o n a , k a p ła n a i b is k u p a , W a rs z a w a 1977. * „ L a n é c e s s ita té d ’u n e r é f o r m e é t a i t c la ir e e t c o n tr a ig n a n te , p e u t- ê tr e d a v a n ta g e q u e d a n s to u t a u t r e d o m a in e d e la l i t u r g i e ” — W . J a r d in e G r i s b r o o k e , L es r é fo r m e s r é c e n te s d e s r i t e s d ’o r d i n a ti o n d a n s le s E g lises, L a M a is o n -D ie u (1979) z. 139, 10.

3 P a u l u s V I, C o n s titu tio A p o s to lic a q u a n o v i r i tu s a p p r o b a n tu r ad o r d in a tio n e m D ia co n i, P r e s b y te r i e t E p isc o p i, w : D O D , s. 7— 11.

(3)

litu r g ia sło w a — litu r g ia s a k r a m e n t u (czy s a c r a m e n ta le ) — o b rz ę d y z a k o ń  cz e n ia . M o żn a bez t r u d u d o s trz e c tę s t r u k t u r ę ta k ż e w o b r z ę d a c h św ię c e ń , a n a lo g ic z n ie do in n y c h o b rz ę d ó w , z a w a r ty c h w p ó ź n ie js z y c h k s ię g a c h l i t u r g iczn y c h . W p ra w d z ie W . J a r d in e G r i s b r o o k e a n a liz u ją c r y tu a ły ś w ię c e ń w ie lu K o ścio łó w , w y ró ż n ia ty lk o tr z y części w ła ś c iw e s a m y m ś w ię c e n io m 4, a le n ie w y d a je się to p r z e k o n y w a ją c e , g d y u w z g lę d n i się c a ło k s z ta łt o d n o w io n e j li tu r g ii o ra z s p e c y f ik ę li tu r g ii sło w a p o d c z a s ś w ię c e ń . O b rz ę d y w s tę p n e to u ro c z y s ta p r o c e s ja e k s p o n u ją c a „ w y b r a n y c h ” do o k re ś lo n y c h św ię c e ń o ra z ś p ie w to w a rz y s z ą c y , k tó r y m a w p ro w a d z ić z e b ra n y c h n ie ty lk o w m i s t e r iu m d n ia litu rg ic z n e g o , a le ta k ż e w to a k tu a l n e , „ tu ” i „ te r a z ” p rz e ż y w a n e „ w y d a rz e n ie litu r g ic z n e ”, ja k im są św ię c e n ia w K o ściele. W o b rę b ie li tu r g ii sło w a n a s tę p u je p r e z e n ta c ja „ w y b r a n y c h ” z o d p o w ie d n im w y ja ś n ie n ie m ic h f u n k c ji w K o ś c ie le o ra z p y ta n ia m i s k ie r o w a n y m i do m a ją c y c h p r z y ją ć ś w ię c e n ia ; a k o ń c z ą c a z a w sz e litu r g ię sło w a m o d litw ą p r z y b ie r a tu s p e c y fic z n ą fo r m ę li ta n i i o ra z m o d litw y w ciszy . O b rz ę d y sa m y c h ś w ię c e ń (o b rz ę d y s a k r a m e n tu ) n a le ż y p o d z ie lić n a d w i e części: i s t o t n y o b r z ę d p r z e k a z a n ia ś w ię te j w ła d z y w K o śc ie le i o b r z ę d y w y j a ś n i a j ą c e to , co d o k o n a ło się w s a k r a m e n t a ln y m ry c ie (r itu s e x p la n a tiv i). T e o b rz ę d y w y ra ż a ć te ż b ę d ą s p e c y f ik ę p o sz c z e g ó ln y c h ś w ię c e ń w sp o só b o b r a zo w y i p la s ty c z n y . S a m b o w ie m is to tn y o b rz ę d u ja w n ia tę sp e c y fik ę je d y n ie w tr e ś c i m o d litw y k o n s e k r a c y jn e j. O b rz ę d y z a k o ń c z e n ia p o k ry w a ć się b ę d ą z m s z a ln y m i o b rz ę d a m i k o ń c o w y m i, g d y ż n a ogół j e s t to o k re ś lo n a fo rm a b ło g o s ła w ie ń s tw a i ro z e s ła n ia w ie r n y c h 5.

2 . Z a s a d y l i t u r g i c z n e j o d n o w y ś w i ę c e ń

W k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j P o n tific a lis R o m a n i re c o g n itio (18 V I 1968), z a tw ie r d z a ją c e j n o w e o b rz ę d y św ię c e ń , P a w e ł V I w y ło ż y ł p rz e d e w s z y s t k im z a s a d y , ja k i m i k ie r o w a ł się K o śció ł, p r z e p r o w a d z a ją c t a k r a d y k a ln ą r e f o r m ę c a łe j d y s c y p lin y ś w ię c e ń w K o śc ie le ła c iń s k im .

N a jp ie r w s k o n c e n tro w a n o się n a tz w . „ ś w i ę c e n i a c h w y ż s z y c h ”, p rz e z k tó r e p o w s ta je h ie r a r c h i a K o śc io ła , z n a n a od s ta ro ż y tn o ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j: b is k u p i, k a p ła n i- p r e z b ite r z y , d ia k o n i. W ty c h b o w ie m ś w ię c e n ia c h p rz e k a z y w a n e je s t k a p ła ń s tw o m i n is te r ia ln e n a tr z e c h ró ż n y c h s to p n ia c h , śc iśle ze s o b ą p o w ią z a n y c h .

D a le j — r e f o r m u j ą c „ ś w ię c e n ia w y ż sz e ” u w z g lę d n ia n o n ie ty lk o o g ó ln e w y ty c z n e i z a le c e n ia so b o ru w s p r a w ie r e f o r m y litu r g ii, p o d a n e j w p ie r w sz y m jeg o d o k u m e n c ie — K o n s ty t u c ji o litu r g ii, a le ta k ż e so b o ro w ą n a u k ę o k a p ła ń s tw ie , p r z e k a z a n ą w ró ż n y c h d o k u m e n ta c h z w ła sz c z a w K o n s ty t u c ji d o g m a ty c z n e j o K o śc ie le . K o śc io ło w i b a rd z o z a le ż a ło , b y z a w a r ta ta m n a u k a o n a tu r z e i s k u tk a c h s a k r a m e n t u k a p ła ń s tw a , a ta k ż e o a p o s to ls k ie j s u k c e s ji b is k u p ó w , z n a la z ła s w ó j w y r a z ta k ż e w o b rz ę d a c h p rz e k a z y w a n ia te j „ św ię te j w ła d z y ” (gr. h ie r a r c h ia , od h ie r a — ś w ię ta i a rc h é — w ła d z a ). S zło tu o „ ja s n e w y r a ż e n ie m is te r iu m , k tó r e g o z n a k ie m są ś w ię te o b rz ę d y ” (u t sa n cta , q u a e s ig n ific a n t, c la r iu s e x p r im a n t) , a ta k ż e o d r u g ą n a c z e ln ą z a s a d ę o d 

4 „L a g r a n d e m a j o r i té d es r ite s d ’o r d in a tio n c o m p r e n d , a u t a n t q u e c e la r e g a r d e le s m a t é r i a u x s p é c ifiq u e s de l ’o r d in a tio n , tr o is p a r t ie s p r in c ip a le s : l ’o r d in a tio n p r o p r e m e n t d ite , p ré c é d é e d e r i te s d ’in tr o d u c tio n e t s u iv ie de r ite s c o m p lé m e n ta ir e s ( e x p lic a tifs )” — W. J a r d in e G r i s b r o o k e , a rt. c y t.,

11. A u to r n ie u w z g lę d n ia t u b a rd z o w a ż n e j „c z ę śc i”, ja k ą w o d n o w io n e j l i t u r g i i je s t z aw sze li tu r g ia sło w a ! N ie je s t o n a a n i o b rz ę d e m ty lk o „ p rz y g o to w a w c z y m ”, a n i czę śc ią „ ś w ię c e ń ” w e w ła ś c iw y m sło w a z n a c z e n iu ; je s t a u to n o m ic z n y m , is to tn y m e le m e n te m li tu r g ii c h rz e ś c ija ń s k ie j.

5 W e w s z y s tk ic h k s ię g a c h o d n o w io n e j li tu r g ii m o ż n a b ez tr u d u d o s trz e c tę f u n d a m e n ta l n ą s t r u k t u r ę . Zob. n p . O rd o B a p tis m i p a r v u lo r u m , e d itio ty p ic a a lte r a , T y p is P o ly g lo ttis V a tic a n is 1973, η. 15— 19.

(4)

n o w y litu r g ic z n e j — „ b y lu d c h rz e ś c ija ń s k i ła tw i e j m ó g ł z ro z u m ie ć , n a ile to m o ż liw e , t e ś w ię te m is te r ia , a ta k ż e u c z e s tn ic z y ł w n ic h w sp o só b p e łn y , c z y n n y i s p o łe c z n y ” (e a ą u e p o p u lu s C h ristia n u s, in q u a n tu m fi e r i p o te s t, f a  c ile p e r c ip e r e a tq u e p le n a , a c tu o s a e t c o m m u n ita tis p r o p r ia c e le b r a tio n e p a r  tic ip a r e p o s s it — p o r. K L 21).

S ię g n ię to te ż do s ta r o ż y tn y c h ź ró d e ł litu r g ic z n y c h , z w ła sz c z a ty c h , k tó r e dziś s ą ż y w e w n ie k tó r y c h o b rz ą d k a c h . D o ta k ic h n a le ż y n p . „ b ła g a ln a m o d litw a k o n s e k r a c y jn a ” b is k u p a (p re c a tio co n se c ra to ria ), p r z e k a z a n a w tzw . T r a d y c ji A p o s to ls k ie j H i p o l i t a R z y m sk ie g o z p o c z ą tk u trz e c ie g o w ie k u , k tó r a w z n a c z n e j części z a c h o w a ła się do d n ia d z is ie jsz e g o w li tu r g ii ś w ię c e ń u K o p tó w i S y ry jc z y k ó w z a c h o d n ic h . „W t e n sp o só b — p isz e P a w e ł V I — w s a m y m a k c ie św ię c e ń u ja w n ia się ś w ia d e c tw o zg o d n o śc i tr a d y c ji w s c h o d n ie j i z a c h o d n ie j co do a p o s to ls k ie g o p o s łu g iw a n ia b is k u p ó w ”6. 3 . „ Ś w i ę c e n i a w y ż s z e ” — p o d s t a w ą h i e r a r c h i c z n e j s t r u k t u r y K o ś c i o ł a Z a ra z n a p o c z ą tk u k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j P a w e ł V I u z a s a d n ia ją c d e c y z ję ro z p o c z ę c ia k o n k r e t n e j r e f o r m y od „ ś w ię c e ń w y ż s z y c h ” p o d a je e k le z ja ln ą z a s a d ę : „ G d y ch o d z i o o b rz ę d y z w ią z a n e ze ś w ię c e n ia m i, n a le ż y w z ią ć p o d u w a g ę n a jp i e r w te , p rz e z k tó r e w S a k r a m e n c ie K a p ła ń s tw a , u d z ie la n y m n a ró ż n y m s to p n iu , p o w s ta je ś w ię ta H ie r a r c h ia ” (q u ib u s p e r S a c r a m e n tu m O rd in is, v a rio g r a d u c o lla tu m , sa cra H ie ra r c h ia c o n s titu itu r ). N a s tę p n ie c y tu  je sło w a s o b o ru : „ T a k to k o ś c ie ln e p o s łu g iw a n ie , u s ta n o w io n e p rz e z B oga, s p r a w o w a n e je s t w ró ż n y c h s to p n ia c h św ię c e ń p rz e z ty c h , k tó r z y od s t a r o ż y tn o ś c i ju ż n o sz ą n a z w ę b is k u p ó w (E piscopi), p r e z b ite r ó w (p r e s b y te r i) i d ia  k o n ó w (d ia co n i)” (K K 28). T e z a te m t r z y s t o p n i e u z n a ł K o śció ł p o so b o ro w y za n a jw a ż n ie js z e w ś ró d ś w ię c e ń i je d y n e , g d y id z ie o h ie r a r c h ię w s e n s ie śc isły m 7.

B i s k u p s t w o ja w i się w ty m u k ła d z ie ja k o n a jw y ż s z y sto p ie ń s łu ż b y w K o ściele. P a w e ł V I z a c y to w a ł w s w y m d o k u m e n c ie fr a g m e n t n a u k i s o b o ro w e j, ja s n o p r e c y z u ją c e j to p o s łu g iw a n ie i w ła d z ę : „ p rz e z k o n s e k r a c ję b is k u p ią u d z ie la się p e łn i s a k r a m e n t u k a p ła ń s tw a (s a n c ta S y n o d u s d o cet: E p isc o p a li c o n s e c r a tio n e p le n itu d in e m c o n fe r r i S a c r a m e n ti O rd in is), k tó r a z a ró w n o w t r a d y c ji litu r g ic z n e j K o ścio ła, ja k i w w y p o w ie d z ia c h ś w ię ty c h O jcó w , n a z y w a n a je s t n a jw y ż s z y m k a p ła ń s tw e m ( s u m m u m sa c e r d o tiu m ), b ą d ź p e łn ią św ię te g o p o s łu g iw a n ia (sa cri m in is te r i i s u m m a ) . S a k r a z aś b i  s k u p ia w r a z z f u n k c ją u ś w ię c a n ia p rz y n o s i r ó w n ie ż f u n k c ję n a u c z a n ia i p a s te rz o w a n ia ; f u n k c je t e je d n a k z n a t u r y s w o je j m o g ą b y ć w y k o n y w a n e ty lk o w h ie r a r a c h ic z n e j w s p ó ln o c ie z G ło w ą K o le g iu m i jeg o c z ło n k a m i (in h ie - ra rc h ic a c o m m u n io n e c u m C o lleg ii c a p ite e t m e m b r is ). Z t r a d y c j i b o w ie m — c z y ta m y d a le j w p a p ie s k im d o k u m e n c ie — k tó r a u ja w n ia się sz c zeg ó ln ie w o b rz ę d a c h litu r g ic z n y c h i w p r a k t y c e K o śc io ła z a ró w n o Z a c h o d n ie g o , ja k i W sc h o d n ie g o , w id a ć w y ra ź n ie , że p rz e z w ło ż e n ie r ą k i p rz e z sło w a k o n s e k r a c ji u d z ie la n a je s t ła s k a D u c h a Ś w ię te g o i w y c is k a n e z n a m ię , t a k że B i s k u p i w sp o só b sz c z e g ó ln y i d o s trz e g a ln y p r z e j m u j ą r o lę sa m e g o C h ry s tu s a , N a u c z y c ie la , P a s t e r z a i K a p ła n a i w J e g o z a s tę p s tw ie d z ia ła ją (p e r s p ic u u m e s t m a n u u m im p o s itio n e e t v e r b is c o n se c r a tio n is g r a tia m S p ir it u s S a n c ti ita c o n fe r ii e t s a c r u m c h a r a c te r e m ita im p r im i, u t E p isc o p i, e m in e n ti ac a d s p e c - ta b ili m o d o , ip s iu s C h r is ti M a g istr i, P a s to r is e t P o n tific is p a r te s s u s tin e a n t e t in E iu s p e rs o n a a g a n t)” (K K 21). W y a k c e n to w a n o t u p o t r ó j n ą f u n k c j ę m e s j a ń s k ą C h ry s tu s a , k tó r ą b is k u p i w sp o s ó b n a jp e łn ie js z y k o n ty n u u j ą n a z ie m i, p o s ia d a ją c p e łn ię 6 Zob. D O D , s. 7— 9. 7 Z ob. ta m ż e . 7 — C ollectanea Theologica

(5)

„św ię te g o p o s łu g iw a n ia ”, cz y li u d z ia łu w k a p ła ń s tw ie C h ry s tu s a . S ą to : f u n k c j a u ś w i ę c a n i a ( m u n u s sa n c tific a n d i), w ła ś c iw a C h ry s tu s o w i ja k o K a p ła n o w i, f u n k c j a n a u c z a n i a (m u n u s d o c e n d i) — p rz e d łu ż a ją c a o b e c n o ść C h r y s tu s a ja k o M is tr z a i N a u c z y c ie la , a w re s z c ie f u n k c ja r z ą d z e n i a i p a s te r z o w a n ia (m u n u s re g e n d i) — ja k o tr w a n i e C h ry s tu s o w e g o p a s te r z o w a n ia i w ła d z y , n a jb a r d z ie j w ła ś c iw y c h f u n k c j i b is k u p a . P a w e ł V I p rz y p o m n ia ł te ż w s w e j k o n s ty tu c ji b o g a tą i w s p a n ia łą n a u k ę s o b o ru o a p o s to ls k ie j s u k c e s ji b is k u p ó w {p lu ra e t p ra e c la ra d o c tr in a e c a p ita d e E p isc o  p o r u m a p o sto lic a s u c c e s s io n e ) 8. W y b ie r a ją c z b o g a te g o s k a r b c a n a u k i s o b o ro w e j to , co d o ty c z y p r e z b i t e r ó w , p a p ie ż s k o n c e n tr o w a ł się g łó w n ie n a ic h śc is łe j w ię z i z b is k u p e m

o ra z jeg o p o d s ta w o w y m i z a d a n ia m i. A oto d w a f r a g m e n t y so b o ro w e g o n a u c z a n ia , p rz y to c z o n e p rz e z P a w ł a V I: „ P re z b ite r z y , ch o ć n ie p o s ia d a ją s z c z y tu k a p ła ń s tw a i w w y k o n y w a n iu sw e j w ła d z y z a le ż n i są od b is k u p ó w , z w ią z a n i są je d n a k z n im i g o d n o śc ią k a p ła ń s k ą n a m o c y s a k r a m e n t u k a p ła ń s tw a (q u a m v is p o n tific a tu s a p ic e m n o n h a b e a n t e t in e x e r c e n d a s u a p o  te s ta te ab E p isc o p is p e n d e a n t, c u m eis ta m e n s a c e r d o ta li h o n o re c o n iu n c ti s u n t), n a p o d o b ie ń s tw o C h r y s tu s a , n a jw y ż sz e g o i w ie k u is te g o K a p ła n a (H b r 5, 1— 10; 7, 24; 9,l i n ) , w y ś w ię c e n i są, a b y g ło sić E w a n g e lię , by ć p a s te r z a m i w ie r n y c h i s p r a w o w a ć k u lt B oży, ja k o p ra w d z iw i k a p ła n i N o w eg o T e s ta m e n tu (ad E v a n g e liu m p r a e d ic a n d u m , fid e le s q u e p a sc e n d o s , e t ad d iv i n u m c u l t u m c e le b r a n d u m c o n s e c r a n tu r , u t v e r i sa c e r d o te s N o v i T e s t a m e n t i) ” (K K 28). D ru g i fr a g m e n t, z a c z e rp n ię ty z in n e g o d o k u m e n tu so b o ro w e g o b rz m i: „ P r e z b ite r z y b o w ie m p rz e z św ię c e n ie i m is ję o tr z y m y w a n ą od b is k u p ó w , zo s t a j ą w y ś w ię c e n i do s łu ż e n ia C h ry s tu s o w i, N a u c z y c ie lo w i, K a p ła n o w i i K ró lo w i, u c z e s tn ic z ą c w J e g o p o słu d z e , d z ię k i k tó r e j K o śció ł, t u t a j n a ziem i, n ie u s ta n n ie ro ś n ie ja k o lu d B oży, C iało C h r y s tu s a i Ś w ią ty n ia D u c h a Ś w ię te g o (p r o m o v e n tu r a d in s e r v ie n d u m C h r is to M a g istr o , S a c e r d o ti e t R eg i, c u iu s p a r tic ip a n t m in is te r i u m , q u o E c c le sia in p o p u lu m D ei... h is in te r ris ,

in d e s in e n te r a e d ific a tu r )” (D K 1).

O p ró c z te j n a u k i s o b o r u u w z g lę d n ić tr z e b a b y ło w o d n o w io n y c h o b rz ę d a c h w ie le s p r a w d o ty c z ą c y c h s t r u k t u r y o b rz ę d ó w : u je d n o lic e n ia całeg o o b rz ę d u , p o d z ie lo n e g o p r z e d te m n a w ie le części, a ta k ż e u w y p u k le n ia części ś r o d k o w e j i n a j w a ż n i e j s z e j , c z y li w ło ż e n ia r ą k i m o d litw y k o n s e k r a - c y jn e j (to tu m r itu m ... a d m a io r e m u n it a te m re d ig e re ; im p o s itio n e m m a n u u m e t p r e c a tio n e m c o n s e c r a to r ia m in v iv id io r e lu c e p o n e re ) 9.

N a u k ę o d i a k o n a c i e w y ło ż y ł ju ż P a w e ł V I w p iś m ie a p o s to ls k im S a c r u m D ia c o n a tu s O r d in e m w y d a n y m z w ła s n e j in ic ja ty w y (m o tu p ro p rio ) 18. IV . 1967 r o k u . W a n a liz o w a n e j K o n s ty tu c ji A p o s to ls k ie j d o d a ł p a p ie ż f r a g m e n t s o b o ro w e j n a u k i: „ N a n iż s z y m sz c z e b lu h ie r a r c h i i s to ją d ia k o n i, n a k tó r y c h w k ła d a się rę c e « n ie d la K a p ła ń s tw a , le c z d la p o słu g i» (K o n s t y 

tu c ja K o śc io ła E tio p s k ie g o I I I , 2). U m o c n ie n i b o w ie m ła s k ą s a k r a m e n ta ln ą , w p o słu d z e litu r g ii, sło w a i m iło ś c i s łu ż ą lu d o w i B o ż e m u w łą c z n o śc i z b is k u p e m i jeg o p r e z b i te r iu m (In g r a d u in fe r io r i H ie r a r c h ia e s is tu n t D iaconi... q u ib u s „ n o n ad s a c e r d o tiu m , sed a d m in is te r i u m ” m a n u s im p o n u n tu r ... in d ia c o n ia litu r g ia e , v e r b i e t c a r ita tis P o p u lo D ei, in c o m m u n io n e c u m E p isco p o e iu s q u e p r e s b y te r io , in s e r v iu n t ) ” (K K 29).

O d s tr o n y o b r z ę d o w e j m u s ia n o z a p ro w a d z ić s z e re g z m ia n , p o d y k to w a n y c h n o w y m p r a w o d a w s tw e m , p rz e w id u ją c y m d ia k o n a t ja k o s ta ły sto p ie ń h ie r a r c h ic z n y w K o śc ie le ła c iń s k im , a ta k ż e k o n ie c z n o ś c ią u p ro s z c z e ń d la o sią g n ię c ia w y m a g a n e j p r z e jr z y s to ś c i (m a io r s im p lic ita s e t c la r ita s r i t u u m ) ł0.

8 T a m ż e , s. 8. 9 T a m ż e , s. 8— 9. 10 T a m ż e , s. 9.

(6)

4. „M a t e г i a ” i „f о г m a ” ś w i ę c e ń

N a s tę p n y p ro b le m , n a t u r y r a c z e j p ra k ty c z n e j, to tz w . s p r a w a „ m a te r i i” i „ fo r m y ” w p o sz c z e g ó ln y c h ś w ię c e n ia c h . K o n k r e tn ie id z ie o o d p o w ied ź a u to r y t a ty w n ą n a p y ta n ie o i s t o t n y o b r z ę d i t e k s t , k tó r y d e c y d u je 0 w a ż n o śc i św ię c e ń (o b o k „ z d o ln o ś c i” p o d m io tu o ra z in t e n c ji w y ś w ię c a ją c e g o b is k u p a ), a k tó r e g o b r a k n a p e w n o św ię c e n ia t e c z y n i n ie w a ż n y m i. Z n a n e są w h is to r ii p r o b le m y z w ią z a n e z k w e s tio n o w a n ie m w a ż n o ś c i ś w ię c e ń , ro z lic z n e n ie p o k o je i d y s k u s je , a ta k ż e ró ż n o r a k ie o d p o w ie d z i te o lo g ó w n a te m a t „ is to tn y c h e le m e n tó w ” o b rz ę d o w y c h . P i u s X I I w k o n s ty tu c ji A p o s to ls k ie j S a c ra m e n tu m . O r d in is z d n ia 30 X I 1947 r o k u a p o s to ls k ą p o w a g ą ro z s trz y g n ą ł t e w ą tp liw o ś c i i s p r a w y o k r e ś la ją c „ m a te r ię ” i „ fo r m ę ” p o szcz e g ó ln y c h ś w ię c e ń . D o w a ż n o ś c i św ię c e ń w w y m ia r z e o b rz ę d o w y m o d tą d n ie o d z o w n e je s t t y l k o n a ło ż e n ie r ą k b is k u p a ( „ m a te r ia ” św ię c e ń ) i t a część m o d litw y k o n - s e k r a c y jn e j, k tó r a o k r e ś la s k u tk i s a k r a m e n tó w , c z y li w ła d z ę św ię c e ń i ła s k i D u c h a Ś w ię te g o u . P o n ie w a ż n o w e o b rz ę d y ś w ię c e ń w y ż sz y c h z n a c z n ie się ró ż n ią t a k co d o tr e ś c i m o d litw , j a k i fo r m y o b rz ę d ó w od p rz e d s o b o ro w y c h , O jc ie c ś w ię ty P a w e ł V I z n ó w s w o ją p o w a g ą a p o s to ls k ie g o u rz ę d u p o d a ł w a n a liz o w a n e j k o n s t y tu c j i a p o s to ls k ie j s w o je a u to r y ta t y w n e ro z s trz y g n ię c ia w t e j s p r a w ie „ d la u s u n ię c ia w s z e lk ie j k o n tr o w e r s ji i d la u n ik n ię c ia n ie p o k o jó w s u m ie n ia ” . D a ł ty m s a m y m o d p o w ie d ź i w y ja ś n ie n ie , co w o d n o w io n y c h o b rz ę d a c h ś w ię c e ń n a le ż y u w a ż a ć za rz e c z y is to tn e . W o s ta tn ie j części k o n s ty tu c ji c z y ta m y : „ T a k w ię c n a s z ą n a jw y ż s z ą w ła d z ą a p o s to ls k ą n a te m a t m a t e r i i i fo r m y w u d z ie la n iu p o sz c z e g ó ln y c h ś w ię c e ń ro z s trz y g a m y i u s t a n a w ia m y , co n a s tę p u je . W Ś w ię c e n ia c h D ia k o ń s k ic h m a te r i ę s ta n o w i w ło ż e n ie r ą k p rz e z B is k u p a , d o k o n y w a n e w m ilc z e n iu , n a k a ż d e g o z p r z y jm u ją c y c h Ś w ię c e n ia p rz e d b ła g a ln ą m o d litw ą k o n s e k r a c y jn ą . N a to m ia s t fo rm ę s ta n o w ią sło w a w s p o m n ia n e j m o d litw y k o n s e k r a c y jn e j, z k tó r y c h n a s tę p u ją c e s ta n o w ią część is to tn ą 1 d la te g o są b e z w z g lę d n ie w y m a g a n e do w a ż n o śc i a k tu : « Z eślij n a n ich , p r o sim y C ię, P a n ie , D u c h a Ś w ię te g o , a b y ic h u m o c n ił s ie d m io ra k im d a re m T w o je j ła s k i do w ie rn e g o w y p e łn ia n ia o b o w ią z k ó w T w e j służby».

P o d o b n ie w Ś w ię c e n ia c h K a p ła ń s k ic h m a te r ię s ta n o w i w ło ż e n ie r ą k p rz e z B is k u p a , d o k o n y w a n e w m ilc z e n iu , n a k a ż d e g o z p r z y jm u ją c y c h Ś w ię c e n ia p rz e d b ła g a ln ą m o d litw ą k o n s e k r a c y jn ą . N a to m ia s t f o r m ę s ta n o w ią sło w a w s p o m n ia n e j m o d litw y k o n s e k r a c y jn e j, z k tó r y c h n a s t ę p u ją c e s ta n o w ią część is to tn ą i d la te g o s ą b e z w z g lę d n ie w y m a g a n e do w a ż n o ś c i a k t u : « P ro s im y C ię, O jcze w sz e c h m o g ą c y , d a j ty m słu g o m sw o im g o d n o ść k a p ła ń s k ą . O d n ó w w ic h s e r c a c h D u c h a św ię to ś c i. N ie c h s trz e g ą o tr z y m a n ą o d C ie b ie p o słu g ę d ru g ie g o s to p n ia i n ie c h p r z y k ła d e m sw o je g o ż y c ia p o c ią g a ją in n y c h do p o p r a w y o b y c z a jó w » .

W re s z c ie w Ś w ię c e n iu B is k u p a m a t e r i ę s ta n o w i w ło ż e n ie r ą k p rz e z b i s k u p ó w k o n s e k r u ją c y c h l u b p r z y n a j m n i e j p rz e z g łó w n e g o k o n s e k r a to r a , d o k o n y w a n e w m ilc z e n iu , n a g ło w ę e le k ta p rz e d b ła g a ln ą m o d litw ą k o n s e k r a c y jn ą . F o rm ę n a to m ia s t s ta n o w ią sło w a w s p o m n ia n e j m o d litw y k o n s e k r a c y jn e j, z k tó r y c h n a s tę p u ją c e n a le ż ą d o is to ty i s ą b e z w z g lę d n ie w y m a g a n e do w a ż n o śc i a k tu : «A te r a z w y le j n a te g o w y b r a ń c a tę m o c, k tó r a je s t od C ieb ie, D u c h a ochoczego, k tó r e g o u d z ie liłe ś u m iło w a n e m u S y n o w i J e z u s o w i C h ry s tu s o w i, a k tó r y m O n o b d a rz y ł Ś w ię ty c h A p o sto łó w , k tó r z y tw o rz y li K o śc ió ł w p o sz c z e g ó ln y c h m ie js c a c h , ja k o T w o je s a n k tu a r iu m n a c h w a łę i n ie s k o ń c z o n ą s ła w ę T w e g o im ien ia» .

T a k p r z e to o b rz ę d p rz y u d z ie la n iu Ś w ię c e ń w y ż sz y c h D ia k o n a tu , P r e z b i te r a t u i E p is k o p a tu , o d n o w io n y p rz e z R a d ę do W y k o n y w a n ia K o n s ty tu c ji o L itu rg ii, p rz y w s p ó łu d z ia le rz e c z o z n a w c ó w i po z a s ię g n ię c iu z d a n ia b is k u p ó w z ró ż n y c h s t r o n ś w ia ta — N a sz ą A p o s to ls k ą w ła d z ą z a tw ie rd z a m y , a b y

» A A S 40(1948) 6; D OD , s. 10. 7*

(7)

o d tą d b y ł u ż y w a n y p r z y u d z ie la n iu w s p o m n ia n y c h św ię c e ń , z a m ia s t O b rz ę d u z a m ie sz c z o n e g o d o ty c h c z a s w P o n ty f ik a l e R z y m s k im . C h c e m y , a b y te N a sz e p o s ta n o w ie n ia i p rz e p is y m ia ły m o c o b o w ią z u ją c ą i sk u te c z n o ś ć te r a z i w p rz y s z ło śc i, b ez w z g lę d u n a p rz e c iw n e K o n s ty tu c je i Z a rz ą d z e n ia A p o s to ls k ie w y d a n e p rz e z n a s z y c h P o p rz e d n ik ó w o ra z in n e p r z e p is y g o d n e n a w e t s p e c ja ln e j w z m ia n k i lu b o d w o ła n ia ” 12.

K o n s ty tu c ja A p o s to ls k a P a w ł a V I P o n tific a lis R o m a n i re c o g n itio i n o w e o b rz ę d y a k c e n t u ją w sp o s ó b sz c z e g ó ln y „ ś w ię c e n ia w y ż sz e ” (m ó w ią c d a w n y m ję z y k ie m !) i o d d z i e l a j ą j e z d e c y d o w a n ie od w s z y s tk ic h in n y c h o b rz ę d ó w o a n a lo g ic z n e j s tr u k tu r z e , a z a ra z e m łą c z ą je p o p rz e z z a m ie sz c z e n ie w je d n e j k się d z e . W o lą K o śc io ła je s t w ię c , b y i w ś w ia d o m o ś c i w ie r n y c h b y ły „ o d d z ie lo n e ” od w s z e lk ic h in n y c h c e le b r a c ji „ ś w ię c e n io p o d o b n y c h ” i o tr z y m a ły n a le ż n ą im r a n g ę czegoś b a rd z o w a ż n e g o w K o śc ie le i „ k o śc ie l- n o tw ó rc z e g o ” w sp o só b w y ją tk o w y . O d tą d s u b d ia k o n a t n ie je s t ju ż „ św ię c e n ie m w y ż s z y m ”, a n a w e t z u p e łn ie z o s ta ł z n ie s io n y , p r z y n a jm n ie j ja k o s to p ie ń p o słu g i is tn ie ją c e j w c a ły m K o ściele.

5. „ P o s ł u g i — z a m i a s t „ ś w i ę c e ń n i ż s z y c h ”

W c z te ry la t a po z a tw ie r d z e n iu n o w y c h o b rz ę d ó w św ię c e ń w y ższy ch P a w e ł V I w y d a ł z w ła s n e j in ic ja ty w y (m o tu p ro p rio ) lis t a p o s to ls k i M in i s te r ia q u a e d a m (15 V I I I 1972), k tó r y je s t n a s tę p n y m k r o k ie m w o d n o w ie d y s c y p lin y ś w ię c e ń w K o ś c ie le ła c iń s k im , ty m ra z e m w s p r a w ie to n s u ry , tz w . „ ś w ię c e ń n iż s z y c h ” o ra z s u b d ia k o n a tu . W p iś m ie ty m p a p ie ż z a p o w ie d z ia ł te ż ry c h łe u k a z a n ie się n o w y c h o b rz ę d ó w , k tó r e w e jd ą n a m ie js c e w y ż e j w s p o m n ia n y c h „ ś w ię c e ń ” i o b rz ę d u to n s u ry .

W p ie r w s z e j części lis tu a p o s to ls k ie g o P a w e ł V I p rz y p o m n ia ł f a k t, że o d n a jd a w n ie js z y c h c z a só w K o śc ió ł u s t a n a w ia ł p e w n e p o s ł u g i (m i n i  s te r ia q u a e d a m ) d la p ra w id ło w e g o s p r a w o w a n ia B ożego k u lt u , p e łn ie n ia p o s łu g i m iło ś c i (sa cra e litu r g ia e e t c a r ita tis o ffic ia ) i d la s łu ż e n ia lu d o w i B o ż e m u z g o d n ie z a k tu a l n y m i p o tr z e b a m i (v a r iis r e r u m a d iu n c tis a c c o m o d a - ta). W te n sp o só b p o w ie r z a n o w ie r n y m p e w n e f u n k c j e litu r g ic z n e o r a z d z ie  ła m iło śc i — łą c z ą c n a jc z ę ś c ie j te n m o m e n t z ja k im ś s p e c ja ln y m o b rz ę d e m (p e c u lia r i ritu ), w y p r a s z a ją c y m b ło g o s ła w ie ń s tw o B oże (b e n e d ic tio n e D ei i m  p e tr a ta ) o ra z w p ro w a d z a ją c y w ie rn e g o w o k re ś lo n ą g r u p ę czy n a ja k i ś s to  p ie ń s łu ż b y (in s p e c ia li cla ssi s e u g r a d u c o n s titu e b a tu r ).

P o słu g i śc iśle j z w ią z a n e z c z y n n o ś c ia m i litu r g ic z n y m i u z n a n o z b ie g ie m c z a s u za p rz y g o to w a n ie do p rz y ję c ia św ię c e ń w y ż sz y c h i z a c z ę to je n a z y w a ć „ ś w i ę c e n i a m i n i ż s z y m i ” (o r d in e s m in o re s ). D o ta k i c h p o słu g czy f u n k c j i z a lic z a n o : O s ti a r ia t (O stia ria tu s), L e k to r a t (L e c to ra tu s ), E g z o rc y s ta t (E x o r c is ta tu s ) i A k o lita t ( A c o ly th a tu s ). P o s łu g i te z w a n o „ św ię c e n ia m i n iż  s z y m i” w s to s u n k u do „ św ię c e ń w y ż sz y c h ” , k tó r y m i w ó w c z a s b y ły : S u b d ia k o n a t (S u b d ia c o n a tu s), D ia k o n a t (D ia co n a tu s) i K a p ła ń s tw o n a s to p n iu p r e z b i te r a (P r e s b y te r a tu s ). N ie w sz ę d z ie „ ś w ię c e n ia n iż s z e ” b y ły z a re z e r w o  w a n e je d y n ie d la k a n d y d a tó w do k a p ła ń s tw a 13.

P o ty m h is to ry c z n y m p rz y p o m n ie n iu p o c z ą tk ó w P a w e ł V I w s p o m in a o g ó ln ie o p e w n e j e w o lu c ji s a m y c h „ św ię c e ń n iż s z y c h ” (o r d in e s m in o r e s n o n s e m p e r U dem e x s tite r in t) , a ta k ż e o p r z e ję c iu p e w n y c h f u n k c ji z n im i z w ią  z a n y c h p rz e z lu d z i ś w ie c k ic h (co m a m ie js c e do d n ia d zisiejszeg o !), b y w re s z c ie p rz e jś ć do z a sa d n ic z e g o s tw ie rd z e n ia , że „ w y d a je się rz e c z ą w s k a z a n ą d o k o n a ć o d n o w y t e j p r a k t y k i i d o sto so w a ć j ą do d z is ie js z y c h w y m o 12 D O D , s. 10— 11. 13 D e in s titu tio n e L e c to r u m e t A c o ly th o r u m , d e a d m is s io n e in t e r c a n  d id a to s ad D ia c o n a tu m e t P r e s b y te r a tu m , d e sa cro c a e lib a tu a m p le c te n d o , T y p is P o ly g lo ttis V a tic a n is 1972 (o d tą d s k r ó t — D IL ), s. 7.

(8)

g ó w ” (o p p o r tu n u m v id e t u r p r a x i m h a n c re c o g n o s c e re e a m q u e h o d ie r n is n e  c e s s ita tib u s a cco m o d a re). P r e c y z u ją c d a le j s w ą m y ś l, P a w e ł V I s tw ie rd z a : „C h o d zi m ia n o w ic ie o to , a ż e b y w ty c h p o s łu g a c h p o m in ą ć w sz y stk o , co się z d e z a k tu a liz o w a ło , a z a c h o w a ć , co je s t u ż y te c z n e , w p ro w a d z ić , co k o n ie c z n e , j a k ró w n ie ż o k re ś lić , co je s t o b e c n ie w y m a g a n e o d k a n d y d a tó w do św ię c e ń w y ż sz y c h (ita u t ea, q u a e illis m in is te r iis o b so le ta s in t, d im itta n tu r ; q u a e u tilia , r e tin e a n tu r ; si q u a e n e c e ssa ria , c o n s titu a n tu r ; ite m q u e , q u id a c a n d i d a tis ad o r d in e m s a c r u m e x ig e n d u m s t a tu a t u r )” 14. S w o je p o s ta n o w ie n ie i d e c y z ję p o d b u d o w u je p a p ie ż p o n a d to ro z lic z n y m i p ro ś b a m i, ja k ie k ie r o w a li p a s te r z e K o śc io ła w t e j s p r a w ie p o d c z a s p rz y g o to w a ń do S o b o ru P o w sz e c h n e g o W a ty k a ń s k ie g o I I (z re fo rm o w a ć św ię c e n ia n iż sze o ra z s u b d ia k o n a t!) . I c h o c ia ż s o b ó r n ig n a t e n te m a t n ie p o w ie d z ia ł w p r o s t i k o n k r e tn ie , to je d n a k p rz e z w y ty c z e n ie k ie r u n k u i p o d a n ie z a s a d r e f o r m y li tu r g ic z n e j „ o tw a r ł d ro g ę do r o z w ią z a n ia te j s p r a w y ” (e n u n ti a v it p r in c ip ia q a e d a m , q u ib u s a p e r ir e tu r v ia a d q u a e s tin e m e n o d a n d a m ). S ię g a ją c do k o n k r e tn y c h te k s tó w s o b o ru P a w e ł V I u m ie js c a w ia tę s p r a w ę n a s z e r sz y m tle c a łe j o d n o w y litu r g ic z n e j. „N ie u le g a te ż w ą tp liw o ś c i — p isz e d a le j — że u c h w a ły s o b o r u d o ty c z ą c e o g ó ln e j i u p o rz ą d k o w a n e j o d n o w y litu r g ic z n e j (n o r m a e a C o n cilio la ta e, g e n e r a le m o r d in a ta m q u e litu r g ia e r e n o  v a tio n e m r e s p ic ie n te s —■ p o r. K L 62; p o r. te ż K L 21, lc ), o k r e ś la ją ró w n ie ż s p r a w y o d n o sz ą c e się do p o słu g s p r a w o w a n y c h p o d c z a s z g ro m a d z e n ia l i t u r g icznego, t a k a b y w s a m y m s p o s o b ie o d p r a w ia n ia u k a z y w a ł się K o śció ł z o r g a n iz o w a n y w r ó ż n y c h s to p n ia c h św ię c e ń i r ó ż n y c h p o s łu g a c h (u t e x ip so c e le b r a tio n is o r d in a tio n e a p p a r e a t E cclesia in s u is d iv e r s is o r d in ib u s e t m in i s te r iis c o n s titu ta — p o r. IG M R , n . 58). Z t e j r a c j i S o b ó r W a ty k a ń s k i I I p o s ta  n o w ił, że b y w s p r a w o w a n iu li tu r g ii k a ż d y s p e łn ia ją c y s w o ją fu n k c ję , czy to d u c h o w n y , czy św ie c k i, c z y n ił to i w s z y s tk o to , co n a le ż y do n ie g o z n a t u r y rz e c z y i n a m o cy p rz e p is ó w litu r g ic z n y c h ” (K L 28). O jc ie c ś w ię ty p o w o łu je się te ż n a in n e te k s t y s o b o ro w e j K o n s ty t u c ji o L itu r g ii, w k tó r y c h w y ra ż o n e z o sta ło p r a g n ie n ie K o ś c io ła -M a tk i, b y w sz y sc y w ie r n i z o s ta li d o p ro w a d z e n i do p e łn e g o , św ia d o m e g o i c z y n n e g o u d z ia łu w o b rz ę d a c h litu r g ic z n y c h , ja k te g o d o m a g a się ju ż s a m a n a t u r a ś w ię te j litu r g ii. P rz e c ie ż c h rz e s t cz y n i w ie r n y c h „ k ró le w s k im k a p ła ń s tw e m ” d a ją c p r a w o do a k ty w n e g o u c z e s tn ic tw a w litu r g ii, a n a w e t z o b o w ią z u ją c ic h do teg o . S o b ó r z a le c ił w ię c ja k o f u n d a m e n t a ln ą z a s a d ę c a łe j o d n o w y litu r g ic z n e j „ p e łn e i c z y n n e u c z e s tn ic tw o c a łeg o lu d u B ożego” (Q u ae to tiu s p o p u li p le n a e t a c tu o s a p a r tic ip a tio , in i n  sta u r a n d a e t jo v e n d a sa cra L itu r g ia s u m m o p e r e e s t a tte n d e n d a — p o r.

K L 14) i«.

P rz e c h o d z ą c z k o le i od te o r e ty c z n y c h u z s a s a d n ie ń d o p ra k ty c z n y c h d e c y z ji P a w e ł V I p is z e : „ G d y id z ie o z a c h o w a n ie p e w n y c h fu n k c ji i d o s to s o w a n ie ic h do w sp ó łc z e s n y c h w y m a g a ń , to tr z e b a m ie ć n a u w a d z e te p rz e d e w s z y s tk im , k tó r e łą c z ą się ś c iś le j z p o s łu g ą S ło w a i O łta r z a (q u a e p r a e s e r tim c u m m in is te r iis V e r b i e t A lta r is a r c tiu s c o n n e c tu n tu r ) . W K o śc ie le ła c iń s k im — p isz e d a le j p a p ie ż — f u n k c je te n a z y w a ją się L e k to r a te m , A k o lita te m i S u b d ia k o n a te m . W y p a d a je z a ś w te n sp o só b z a c h o w a ć i p rz y s to so w a ć , a b y o d tą d b y ły ty lk o d w ie p o słu g i: m ia n o w ic ie « L e k to ra tu » i « A k o lita tu » , o b e j m u ją c e ró w n ie ż d o ty c h c z a so w e fu n k c je S u b d ia k o n a (q u o s ita s e r v a r i e t a cco- m o d a r i c o n v e n it, u t d u p le x e x h o c te m p o r e h a b e a tu r m u n u s : L e c to r is n e m p e e t A c o ly th i, q u o d e t S u b d ia c o n i p a r te s c o m p le c ta tu r )”. T e w ła ś n ie sło w a są o g ro m n e j w a g i i z a p o w ia d a ją r a d y k a l n e z m i a n y . Z d o ty c h c z a so w y c h „ ś w ię c e ń n iż s z y c h ” p o z o s ta ły w ię c t y l k o d w a ja k o o k re ś lo n e f o r m y p o słu g i rz e c z y w is te j, śc iśle z w ią z a n e j z p o s łu g ą S ł o w a i O ł t a r z a .

O jc ie c ś w ię ty z o s ta w ia je d n a k p e w n ą „ f u r tk ę ”, p rz e z k tó r ą m o g ą b y ć w p ro w a d z o n e in n e jesz c z e p o słu g i w p o sz c z e g ó ln y c h K o śc io ła c h lo k a ln y c h .

14 T a m ż e . 15 T a m ż e , s. 7— 8.

(9)

W liśc ie a p o s to ls k im c z y ta m y d a le j: „ K o n fe re n c je B is k u p ie m o g ą z w ró c ić się do S to lic y A p o s to ls k ie j, a b y — o p ró cz f u n k c j i w s p ó ln y c h d la całe g o K o śc io ła ła c iń s k ie g o — m o g ły z a c h o w a ć lu b w p ro w a d z ić n a w ła s n y m te r y to r i u m r ó w n ie ż in n e , k tó r e d la s p e c ja ln y c h r a c j i u z n a ją za k o n ie c z n e lu b b a rd z o p o ż y te c z n e (n e c e s s a r ia m v e l u tilis s im a m ) . M o g ą to b y ć n p . — d o d a je p a p ie ż — f u n k c je O s tia riu s z a , E g z o rc y s ty i K a te c h e ty (p o r. D M 15, 17), c z y je szcze in n e p o w ie rz o n e ty m , k tó r z y s ą p rz e z n a c z e n i d la d z ie ł m iło s ie rd z ia , je ż e li t a p o słu g a n ie je s t p o w ie rz o n a d ia k o n o m ”.

W a ż n e te ż je s t n a s t ę p n e s tw ie r d z e n ie p a p ie ż a , że o d tą d ty c h p o słu g n i e n a l e ż y n a z y w a ć „ ś w i ę c e n i a m i n i ż s z y m i ” l e c z p o s ł u g a - m i; te g o w y m a g a o b ie k ty w n y s ta n rz e c z y i w sp ó łc z e s n a m e n ta ln o ś ć (r e i v e  r ita s e t h o d ie r n u s m e n tis h a b itu s ). K o n s e k w e n tn ie te ż u d z ie la n ie ty c h p o słu g n ie m o że b y ć n a z y w a n e „ ś w ię c e n ia m i” (o r d in a tio ), lecz „ u s t a n o w i e n i e m ” (in s ti tu tio ). O d tą d o s o b a m i „ d u c h o w n y m i ” w s e n s ie ś c is ły m n a le ż y u z n a ć (cleric i p r o p r ie h a b e a n tu r ) ty lk o ty c h , k tó r z y o tr z y m a li św ię c e n ia d ia k o n a tu . P o n iż e j te g o s to p n ia w s z y sc y są o s o b a m i „ ś w i e c k i m i ” (laici). P a p ie ż w id z i w ty m s z a n s ę ja ś n ie js z e g o u ja w n ia n ia się K o śc io ła ja k o je d n e g o k a p ła ń s k ie g o lu d u B ożego, h ie r a r c h ic z n ie i o rg a n ic z n ie u k o n s ty tu o w a n e g o . P is z e d a le j t a k : „W t e n sp o só b le p ie j u w id o c z n i się ró ż n ic a m ię d z y d u c h o w n y m i i ś w ie c k im i (m e liu s e tia m a p p a r e b it d is c r im e m in t e r cle ric o s e t laicos); m ię d z y ty m , co w ła ś c iw e je s t d u c h o w n y m i im z a re z e r w o w a n e , a ty m , co m o ż e b y ć z le c a n e r ó w n ie ż ś w ie c k im . W re s z c ie ja ś n ie j u k a ż e się w z a je m n e p o w ią z a n ie (a p e r tiu s a p p a r e b it m u tu a ra tio ), w y ra ż a ją c e się w ty m , że k a  p ła ń s tw o p o w s z e c h n e w ie r n y c h i k a p ła ń s tw o p o słu g i, cz y li h ie r a rc h ic z n e , ch o ć ró ż n ią się is to tą , a n ie s to p n ie m ty lk o , s ą so b ie je d n a k w z a je m n ie p r z y p o r z ą d k o w a n e ; je d n o i d r u g ie b o w ie m w e w ła ś c iw y sp o só b u c z e s tn ic z y w je d n y m k a p ła ń s tw ie C h r y s tu s a ” (K K 1 0 )le.

D ru g a część, p r a w n a i c a łk ie m ju ż p r a k ty c z n a , o p ie w a :

„ T a k w ię c po d o jr z a ły m ro z w a ż e n iu w s z y s tk ie g o , po w y s łu c h a n iu o p in ii b ie g ły c h , z a s ię g n ię c iu z d a n ia K o n f e r e n c ji B is k u p ic h i u w z g lę d n ie n iu ic h o p in ii o ra z p o p o ro z u m ie n iu s ię z c z c ig o d n y m i n a s z y m i B ra ć m i, c z ło n k a m i z a in te r e s o w a n y c h K o n g re g a c ji — N a sz ą A p o s to ls k ą p o w a g ą w y d a je m y z a m ie sz c z o n e p o n iż e j p rz e p is y . J e ż e li i n a ile to p o tr z e b n e , o d w o łu je m y o b o w ią z u ją c e d o ty c h c z a s p r z e p is y K o d e k s u P r a w a K a n o n ic z n e g o . N o w e zaś p rz e p is y p r o m u lg u je m y n in ie js z y m P is m e m (A p o s to lic a a u c to r ita te N o s tr a d e c e r n im u s ea, q u a e s e q u u n tu r , d e ro g a n d o — s i e t q u a te n u s o p u s s it — p r a e  s c r ip tio C o d iscis lu r is C a n o n ic i h u c u s q u e v ig e n tis , e a d e m q u e h is c e L itte r is p r o m u lg a m u s ).

I. Z n o si się to n s u rę . W e jś c ie do s t a n u d u c h o w n e g o n a s t ę p u je p rz e z d ia k o n a t.

II. Ś w ię c e n ia n a z y w a n e d o ty c h c z a s n iż s z y m i n a le ż y n a z y w a ć o d tą d «po słu g a m i» (O rd in e s, q u i h u c u s q u e m in o r e s v o c a b a n tu r , « m in is te ria » in p o s te  r u m d ic e n d i s u n t).

II I. P o s łu g i te m o g ą b y ć p o w ie r z a n e w ie r n y m ś w ie c k im , a w ię c n ie są ju ż w ię c e j z a r e z e r w o w a n e ty lk o k a n d y d a to m do s a k r a m e n t u k a p ła ń s tw a ( M in is te r ia c h r is tifid e lib u s la ic is c o m m iti p o s s u n t, ita u t c a n d id a tis a d s a  c r a m e n tu m O r d in is r e s e r v a ta n o n h a b e a n tu r ).

IV . D w ie są p o s łu g i o b o w ią z u ją c e w c a ły m K o ś c ie le ła c iń s k im , p rz y s to s o w a n e do w sp ó łc z e s n y c h p o tr z e b , a m ia n o w ic ie « le k to ra t» i « a k o lita t» (M in is te r ia in to ta E c c le sia L a tin a se r v a n d a , h o d ie r n is n e c e s s ita tib u s a cc o m o d a ta , d u o s u n t, «L ecto ris» n e m p e e t « A c o ly th i» . C z y n n o śc i z a ś p o w ie rz a n e d o ty c h c z a s s u b d ia k o n o w i z o s ta ją p rz e k a z a n e le k to r o w i i a k o lic e . N ie m a z a te m o d tą d w K o śc ie le ła c iń s k im w y ższeg o ś w ię c e n ia s u b d ia k o n a tu (in E cclesia L a tin a o rd o m a io r S u b d ia c o n a tu s n o n a m p liu s h a b e tu r ). W sz a k ż e m o ż liw ą je s t rz e

(10)

czą, b y — g d y ta k ie z d a n ie w y ra z i K o n f e r e n c ja B is k u p ia — a k o litę n a z y w a ć ta k ż e s u b d ia k o n e m .

V. L e k to r je s t u s t a n a w i a n y d la w y p e łn ie n ia f u n k c ji c z y ta n ia S ło w a B o żego w z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m , co te ż s ta n o w i tr e ś ć w ła ś c iw e j m u p o słu g i. Z t e j to r a c j i le k t o r w y k o n u je c z y ta n ia P is m a Ś w ię te g o (oprócz E w a n g e lii); je ż e li z a ś n ie m a p s a łte r z y s ty , o d m a w ia p s a lm r e s p o n s o ry jn y ; o n ta k ż e w y g ła sz a in t e n c je m o d litw y p o w s z e c h n e j, g d y n ie m a do d y sp o z y c ji d ia k o n a lu b k a n to r a ; k i e r u j e ś p ie w e m o ra z u c z e s tn ic tw e m w ie rn y c h ; p r z y g o to w u je w ie r n y c h do g o d n eg o p rz y ję c ia s a k r a m e n tó w (fid e le s ad S a c r a m e n  ta d ig n e r e c ip ie n d a in s titu a t) . B ę d z ie m ó g ł ta k ż e — je ż e li z a jd z ie p o tr z e b a — p rz y g o to w y w a ć w ie r n y c h do c z y ta n ia P is m a Ś w ię te g o p o d c z a s cz y n n o śc i litu r g ic z n y c h , g d y b ę d ą do te g o czaso w o w y z n a c z e n i. A b y z a ś ty m o w o c n ie j i d o s k o n a le j m ó g ł w y p e łn ia ć t e f u n k c je , p o w in ie n u s ta w ic z n ie ro z w a ż a ć P is m o Ś w ię te . L e k to r św ia d o m y sw eg o z a d a n ia w in ie n ze w s z e lk ic h sił d ą ż y ć do teg o i p o d ją ć o d p o w ie d n ie ś r o d k i, a ż e b y z k a ż d y m d n ie m p o g łę b ia ł w so b ie ży w e u m iło w a n ie P is m a Ś w ię te g o (p o r. K L 24; K O 25) i c o ra z g łę b ie j w n ie w n ik a ł (o m n i o p e c o n d e n d a t... q u o p le n iu s i n d ie s sib i a c q u ir a t s u a v e m e t v iv u m S a c re S c r ip tu r a e a ff e c t u m a tq u e c o g n itio n e m ), d z ię k i c z e m u b ę d z ie się s t a  w a ł c o ra z d o s k o n a ls z y m u c z n ie m P a ń s k im .

V I. A k o lita z o s ta je p o to u s ta n o w io n y , a ż e b y w s p o m a g a ł d ia k o n a i u s łu g iw a ł k a p ła n o w i (u t D ia c o n u m a d iu v e t e t S a c e r d o ti m in is tr e t) . J e s t p rz e to je g o z a d a n ie m p e łn ić s łu ż b ę o łta r z a , p o m a g a ć d ia k o n o w i i k a p ła n o w i w w y

p e łn ia n iu c z y n n o śc i litu r g ic z n y c h , zw ła sz c z a p o d c z a s o d p r a w ia n ia M szy św . P o n a d to n a le ż y do n ie g o — ja k o n a d z w y c z a jn e g o s z a f a rz a — u d z ie la n ie K o m u n ii św . ile k ro ć n ie m a sz a fa rz y , o k tó r y c h m o w a w k a n . 845 K P K , e w e n tu a ln ie n ie m o g ą te g o c z y n ić z p o w o d u c h o ro b y , p o d e sz łe g o w ie k u lu b w y p e łn ia n ia in n e j p o słu g i d u s z p a s te r s k ie j, a lb o te ż lic z b a w ie r n y c h p r z y s tę p u ją c y c h do K o m u n ii św . je s t ta k w ie lk a , że M sza św . z b y tn io b y się p rz e c ią g n ę ła (gua m in is tr i e x tr a o r d in a r ii, e s t S a n c ta m C o m m u n io n e m d is tr ib u e r e , q u o  ties...). W ta k i c h s a m y c h n a d z w y c z a jn y c h o k o lic z n o śc ia c h b ę d z ie m o ż n a a k o  lic ie p o w ie rz y ć d o k o n a n ie w y s ta w ie n ia i s c h o w a n ia N a jś w ię ts z e g o S a k r a m e n tu d la a d o r a c ji p rz e z w ie rn y c h . N ie m o g ą je d n a k p r z y te j o k a z ji u d z ie la ć b ło g o s ła w ie ń s tw a (in e x tr a o r d in a r iis a d iu n c tis e i m a n d a r i lic e b it, u t S S . E u c h a r is tia e S a c r a m e n tu m fi d e li u m a d o r a tio n i p u b lic e e x p o n a t ac p o ste a re p o n a t; n o n a u te m u t p o p u lo b e n e d ic a t). J e ż e li z a jd z ie p o tr z e b a , b ę d z ie m ó g ł a k o lita p rz y g o to w a ć in n y c h w ie r n y c h ( fid e liu m in s ti tu t io n e m cu ra re), b y p rz e jś c io w o w y p e łn ili f u n k c ję w s p o m a g a n ia k a p ła n a lu b d ia k o n a p o d czas c z y n n o śc i litu r g ic z n y c h , s łu ż ą c do m s z a łu , k rz y ż a , ś w ie c itd ., a lb o p e łn ią c in n e c z y n n o śc i. S w o je z aś p o s łu g i ty m le p ie j w y p e łn i, im z w ię k s z ą p o b o ż n o śc ią b ę d z ie b r a ł u d z ia ł w N a jś w ię ts z e j E u c h a ry s tii, n ią się p o s ila ł i w n ik a ł w je j ta je m n ic ę .

A k o lita , p rz e z n a c z o n y w sp o só b sz c z e g ó ln y do s łu ż b y o łta rz a , p o w in ie n się z a p o z n a ć z ty m w s z y s tk im , co je s t z w ią z a n e z p u b lic z n y m k u lt e m B o ży m , s t a r a ć się w n ik n ą ć w w e w n ę tr z n e i d u c h o w e jeg o z n a c z e n ie (e o r u m q u e i n  t i m u m e t s p ir itu a le m s e n s u m p e r c ip e r e s tu d e a t) ta k , b y c a ły o fia ro w y w a ł się c o d z ie n n ie B o g u i b y ł d la w s z y s tk ic h o b e c n y c h w ś w ią ty n i p rz y k ła d e m p o w a g i i s z a c u n k u , o ta c z a ją c sz c z e rą m iło ś c ią M isty c z n e C ia ło C h ry s tu s a ,

c z y li lu d B oży, z w ła sz c z a z a ś s ła b y c h i c h o ry c h .

V II. Z g o d n ie z c z c ig o d n ą tr a d y c ją K o śc io ła , f u n k c ję le k t o r a i a k o lity r e z e r w u je się m ę ż c z y z n o m (v ir is r e s e r v a tu r ).

V III. K a n d y d a to m do ty c h p o słu g s ta w ia się n a s t ę p u ją c e w y m a g a n ia : a) m a j ą p r z e d s ta w ić O rd y n a riu s z o w i (tj. B is k u p o w i, a w k le r y c k ic h in s t y tu ta c h d o s k o n a ło ś c i w y ż sz e m u p rz e ło ż o n e m u ) d o b ro w o ln ie sp o rz ą d z o n ą i w ła s n o r ę c z n ie p o d p is a n ą p ro ś b ę (p etitio ... lib e r e e x a r a ta ac su b s c rip ta ). Do O r d y n a r iu s z a n a le ż y d e c y z ja w t e j s p r a w ie (a ccep ta tio );

(11)

b) m u s z ą m ie ć o d p o w ie d n i w ie k (a e ta s ) i sz c z e g ó ln e p rz y m io ty (dotes), o k re ś lo n e p rz e z K o n f e r e n c ję E p is k o p a tu ;

c) w y m a g a n a je s t s z c z e ra w o la w ie rn e g o s łu ż e n ia B o g u i lu d o w i c h rz e ś c ija ń s k ie m u (fir m a v o lu n ta s fid e li te r D eo fa m u la n d i e t C h ristia n o p o p u lo se r v ie n d i).

IX . P o s łu g ty c h u d z ie la O r d y n a r iu s z (a w ię c B is k u p , a w k le r y c k ic h i n s ty t u ta c h d o s k o n a ło śc i w y ż sz y p rz e ło ż o n y ) z z a s to s o w a n ie m o b rz ę d u li tu rg ic z n e g o p r z e w id z ia n e g o p rz y u s t a n a w i a n iu le k t o r a i a k o lity . O b rz ę d m u s i b y ć z a tw ie r d z o n y p r z e z S to lic ę A p o s to ls k ą (r itu litu r g ic o «de in s titu tio n e L e c to r is » e t «de in s ti tu t io n e A c o ly th i» a S e d e A p o s to lic a re co g n o scen d o ).

X . N a le ż y z a c h o w a ć o d s tę p c z a su (in te r s titia ) — o k re ś lo n y p rz e z S to lic ę A p o s to ls k ą lu b K o n f e r e n c ję E p is k o p a tu — m ię d z y u d z ie la n ie m le k t o r a t u i a k o lita tu , ile k ro ć u d z ie la się ty m s a m y m o so b o m o b y d w u p o słu g .

X I. K a n d y d a c i do d ia k o n a tu i k a p ła ń s tw a m a j ą o b o w ią z e k — o ile je s z cze n ie p r z y ję li — p r z y j ą ć (r e c ip e re ) i p rz e z o d p o w ie d n i c zas w y k o n y w a ć (e t p e r c o n g r u u m te m p u s e x e r c e r e ) p o słu g i le k to r a i a k o lity , a b y w t e n s p o  só b le p ie j p rz y g o to w a ć się do p rz y s z łe g o p o d ję c ia p o s łu g i S ło w a i O łta rz a . S to lic a A p o s to ls k a r e z e r w u j e so b ie d y s p e n s o w a n ie w s p o m n ia n y c h k a n d y d a tó w od p r z y jm o w a n ia p o s łu g i le k t o r a i a k o lity . X I I . U d z ie la n ie p o s łu g le k t o r a t u i a k o li ta tu n ie d a je p r z y jm u ją c e m u p r a w a o tr z y m y w a n ia w y n a g ro d z e n ia , św ia d c z o n e g o p rz e z K o śc ió ł (iu s n o n k o n - f e r t a d s u s te n ta t io n e m v e l r e m u n e r a tio n e m ab E c c le s ia p ra e s ta n d a s). X I I I . O b rz ę d u s ta n o w ie n ia le k to r a i a k o lity z o s ta n ie o g ło sz o n y w n a j b liż s z y m c z a sie p rz e z k o m p e te n tn e D y k a s te r iu m K u r ii R z y m s k ie j. P o w y ż sz e n o r m y w c h o d z ą w ż y c ie d n ia 1 s ty c z n ia 1973 r o k u . N a d a je m y m o c w s z y s tk ie m u , co z o sta ło z a rz ą d z o n e ty m p is m e m , w y d a n y m z w ła s n e j in ic ja ty w y . T r a c ą m o c ja k ie k o lw ie k p rz e c iw n e p rz e p is y (ea o m n ia f i r m a a c r a ta esse iu b e m u s , c o n tr a r iis q u ib u s lib e t n o n o b s ta n ti b u s )” и.

k s . B r o n is la w M o k r z y c k i S J , K r a k ó w - W a r s z a w a II. C Z Y T A N IA B IB L IJ N E W L IT U R G II

W s łu ż b ie S ło w a B ożego

C z y ta n ia b ib lijn e w o b rz ę d z ie u s ta n a w ia n ia le k to r ó w (L e c tio n e s b ib lic a e p ro in s ti tu t io n e L e c to r u m ) I. U t w o r z e n i p z e z S ł o w o i k a r m i e n i S ł o w e m (C z y ta n ia ze S ta r e g o T e s ta m e n tu ) 1. P w t 6, 3—9: N ie c h sło w a te p o zo s ta n ą w t w y m sercu . S ła w n e S z e m d Is r a ë l, o d m a w ia n e c o d z ie n n ie p rz e z w ie rn e g o Iz r a e litę , w ią ż e p r a w d z iw ą i w ie lk o d u s z n ą m iło ść d o B o g a („z c a łe g o s e r c a ” — w . 5) z e s ł u c h a n i e m S ło w a B ożego i p rz e c h o w y w a n ie m go w s e rc u , z ż y c ie m n im n a co d z ie ń i p rz e k a z y w a n ie m go w s z y s tk im , z w ła sz c z a n a jb liż s z y m .

C h rz e ś c ija n ie ja k o s p a d k o b ie r c y d u c h o w e g o d z ie d z ic tw a I z r a e la o d czy t u j ą w S z e m d w e z w a n ie do u m iło w a n ia B oga i p e łn e g o s z a c u n k u „ n a s y c a  n ia s ię ” S ło w e m B o ż y m c o d z ie n n ie . W e z w a n ie to d o ty c z y sz c z e g ó ln ie ty c h , k tó r z y p o ś w ię c a ją się p o s łu d z e S ło w a B ożego, a w ię c l e k t o r ó w , p o m a g a ją c y c h k a p ła n o m i d ia k o n o m w te j w z n io s łe j słu ż b ie .

P o d c z a s litu r g ii u s ta n o w ie n ia le k to r z y u s ły s z e li o ty m z u s t c e le b r a n s a : „D o g ło s z e n ia S ło w a B ożego p o w o ła n i są p rz e d e w s z y s tk im b is k u p i, k a p ła n i i d ia k o n i. W y z a ś ja k o le k to r z y S ło w a B ożego b ę d z ie c ie im p o m a g a li w w y p e łn ia n iu te g o o b o w ią z k u ” .

(12)

2. P o w t 30, 10— 14: S ło w o to je s t b a rd z o b lis k o c ie b ie , b y ś je m ó g ł w y  p e łn ić .

S ło w o B oże j e s t d la c z ło w ie k a b ł o g o s ł a w i e ń s t w e m , a le p o d p e w n y m i w a r u n k a m i; c z ło w ie k m u s i n a jp i e r w s łu c h a ć te g o sło w a i u k o c h a ć je („z c a łe g o s e r c a i z c a łe j d u s z y ” — w . 10), a n a s t ę p n ie g ło sić in n y m i w y p e łn ia ć w ży ciu .

O d w ie c z n e S ło w o B oże p o p rz e z W c i e l e n i e s ta ło się n a m n a jb liż s z e i ty m s a m y m p rz y b liż y ło b ło g o s ła w ie ń s tw o B oże k a ż d e m u c z ło w ie k o w i. C h rz e ś c ija n ie , k tó r z y p o z n a ją J e z u s a C h r y s tu s a ja k o S ło w o W c ie lo n e , p o z n a ją te ż i O jc a o r a z J e g o o d w ie c z n y p la n z b a w ie n ia , a ty m s a m y m o d c z u w a j ą n ie ja k o o w ą „ b l i s k o ś ć ” B o g a w J e g o S ło w ie . L e k to r z y w sp o só b szc z e g ó ln y d o ś w ia d c z a ją t e j „ b lis k o ś c i” S ło w a B ożego i jeg o b ło g o s ła w io n y c h s k u tk ó w , g d y św ia d o m ie , z z a a n g a ż o w a n ie m i g o d n ie p e łn ią s w e z a sz c z y tn e p o s łu g iw a n ie w K o ściele.

3. Iz 55, 10— 11: D e szc z u ż y ź n ia zie m ię .

T e n k la s y c z n y t e k s t b ib l ijn y o s k u t e c z n o ś c i S ło w a B ożego o d w o łu j e s ię do n a tu r a ln e g o z ja w is k a u ż y ź n ia n ia g le b y p rz e z d eszcz n a w a d n ia ją c y z ie m ię . O b ra z t e n u n a o c z n ia „ s a k r a m e n t a ln ą ” m o c S ło w a P a ń s k ie g o , k tó r e z a w sz e d z ia ła s k u te c z n ie , g d y ty l k o p a d n ie n a p rz y g o to w a n ą g leb ę.

C h rz e ś c ija n ie , a z w ła sz c z a s łu d z y S ło w a — w t y m ta k ż e le k to rz y , w i n n i ś w ia d o m ie s ta w a ć s ię c o ra z b a r d z ie j p o d a tn ą g le b ą , „ u ż y ź n ia n ą ” o b fic ie p rz e z ła s k ę z a w a r tą w S ło w ie B o ży m , z k tó r y m w c ią ż „ o b c u ją ” z b lis k a i k tó r e m u słu ż ą .

4. N eh 8, 1— 14. 5— 6. 8— 10:

C z y ta n o z k s ię g i P r a w a B o że g o d o b itn ie , ta k że lu d r o z u m ia ł c z y ta n ie .

P e r y k o p a u k a z u je n a m k la s y c z n ą „ l i t u r g i ę S ł o w a B o ż e g o ” w S t a r y m T e s ta m e n c ie , z w ią z a n ą w ty m w y p a d k u ze Ś w ię te m N a m io tó w , czyli K u c z e k , k tó r e Iz r a e lic i o b c h o d z ili n a p a m i ą tk ę w ę d r ó w k i p r z e z p u s ty n ię i n a p o d z ię k o w a n ie B o g u z a je s ie n n e z b io ry . K s ię g a N e h e m ia s z a o p o w ia d a , j a k k a p ła n - p is a r z E z d ra s z o d c z y ty w a ł p o d c z a s t a k i e j u ro c z y s to ś c i S ło w o B o że lu d o w i, k tó r y się te g o d o m a g a ł i s ł u c h a ł c z y ta n ia z w ie lk ą u w a g ą („a u sz y c a łe g o lu d u b y ły z w ró c o n e k u k s ię d z e P r a w a ” — w . 3). E z d ra s z ja k o „ le k to r ” , s to ją c n a p o d w y ż s z e n iu , c z y ta ł S ło w o P a ń s k ie d o b itn ie , a lu d p rz e z a k la m a c ję w y r a ż a ł s w e z a a n g a ż o w a n ie („A m en ! A m e n !”).

P o s łu g a le k to r ó w w K o ś c ie le je s t ja k ą ś k o n ty n u a c j ą E z d ra s z o w e j f u n k c ji w t e j p r a d a w n e j „ li tu r g ii” , a n a w e t b a r d z o j ą p rz e w y ż s z a . D ziś b o w ie m , „ g d y w K o ś c ie le c z y ta s ię P is m o Ś w ię te , C h r y s tu s s a m p r z e m a w i a ” (K L 7), p o s łu g u ją c s ię w ty m w y p a d k u u s ta m i i g ło s e m le k to r a . W y p a d a w ię c , b y i m y ś li o ra z s e r c e le k t o r a b y ły p o d o b n e do C h ry s tu s o w y c h „ z a m y s łó w s e r c a ” (p o r. m e n s c o n c o r d e t v o c i — K L 90). II. Ś p i e w s e r c a r o z w a ż a j ą c e g o S ł o w o B o ż e (P s a lm y r e s p o n s o ry jn e ) 1. P s 19 (18), 8.9.10.11 R ef.: S ło w a T w o je , P a n ie , są d u c h e m i ż y c ie m . W ra z z P s a lm is tą w ie lb im y c h w a łę B ożą, u ja w n ia j ą c ą się n ie ty lk o w p rz y r o d z ie (p ie rw s z a część p s a lm u — t u p o m in ię ta ), a le ta k ż e — a n a w e t sz c z e g ó ln ie — w J e g o P r a w i e , cz y li ś w ię ty m S ło w ie . P r a w o B oże k r z e p i

(13)

i p o u c z a , r a d u j e ł o św ie c a c z ło w ie k a w jeg o g łę b in a c h , cz y li s e rc u , g d y je s t p r z e z n ie g o r o z w a ż a n e i z a c h o w y w a n e . 2. P s 119 (118), 9. 10. 11. 12 R ef.: N a u c z m n ie , P a n ie, s w o ic h u s ta w . P s a lm is ta s ta w ia p y ta n i e (n ie ty lk o re to ry c z n e ): „ J a k m ło d z ie n ie c z a c h o w a śc ie ż k ę s w ą w c z y s to ś c i? ” O d p o w ie d ź w c ią ż a k tu a l n a i je d y n ie p r a w d z iw a b rz m i: „ P rz e s tr z e g a ją c słó w T w o ich , P a n ie ” (w . 9). N a sz czeg ó ln ą u w a g ę w o m a w ia n y m f r a g m e n c ie w ie lk ie g o p s a lm u , p o św ię c o n e g o „ d o sk o n a ło ś c i P r a w a B ożego” , z a s łu g u je p o s t a w a s u g e r o w a n a p rz e z p s a lm is tę : „Z c a łe g o s e r c a sw e g o s z u k a m C ie b ie , B oże” (w . 10). „ W s e r c u s w y m p r z e c h o w u ję T w ą m o w ę ” (w . 11); „ N a u c z m n ie s w o ic h u s ta w ! ” (w . 12). D laczego? „B y n ie z g rz e s z y ć ” , „ b y n ie zb o c z y ć ”. O b y t a k m y ś la ł i p r a g n ą ł k a ż d y c h rz e ś c ija n in ! O b y ta k f o r m o w a ł się n a S ło w ie B o ży m k a ż d y le k to r!

3. P s 147, 15— 16. 17— 18. 19—20 R ef.: C h w a l J e r o z o lim o T w o je g o B oga.

D z ię k c z y n n y h y m n o c a lo n e g o lu d u k ie r u je n a s z ą u w a g ę n a p o tę g ę S ło w a B ożego, d z ia ła ją c e g o w p rz y r o d z ie („ d a je śn ieg ..., c is k a s w ó j g r a d ”, a le te ż : „ P o s y ła sło w o s w o je i k a ż e im t a j a ć ” — w . 16— 18), a n a d e w s z y s tk o w h is to r ii; n a r ó d w y b r a n y , k tó r e g o sy m b o le m je s t t u J e r o z o lim a , d o s trz e g a z w d z ię c z n o śc ią p o tę ż n ą o b e c n o ść B ożego S ło w a w d z ie ja c h lu d ó w („ O b w ie ś c ił s w o je sło w a J a k u b o w i, I z r a e lo w i u s t a w y s w e i w y ro k i. T a k n ie u c z y n ił ż a d n e m u n a r o d o w i” — w . 19— 20).

A cóż m a ją p o w ie d z ie ć c h rz e ś c ija n ie ? O b c u ją n a co d z ie ń z ty m S ło w e m , ju ż n ie ty lk o s p is a n y m , a le — W c ie lo n y m ; „ ro z b iło o n o n a m io t w ś ró d n a s ” s t a ją c się c z ło w ie k ie m (gr. e s k ê n o s e n e n h e m in — J 1, 14); n a ty le sp o s o b ó w je s t o b e c n e i d z ia ła ją c e w K o ś c ie le (p o r. K L 7)! L e k to r z y n ie u s ta n n ie d o ś w ia d c z a ją o w e j z a ż y ło śc i ze S ło w e m B o ży m w ś w ię te j litu r g ii. J a k żeż w in n i b y ć „ d u m n i” , a le P a w ło w ą „ d u m ą ” p e łn ą s w o b o d y i o tw a rto ś c i, p o k o ry i w d z ię c z n o śc i (gr. p a r r e s ia ), a n a d e w s z y s tk o św ię te g o lę k u , m iło ś c i i p o c z u c ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a n a d z w y c z a jn e o b d a ro w a n ie . I I I . „W y s ł a w i a j c i e P a n a ! ” (A lle lu ja i w e r s e t p rz e d E w a n g e lią ) 1. J 6, 64b i 69b: S ło w a T w o je , P a n ie , d u c h e m są i ż y c i e m : T y m a s z sło w a ż y c ia w ie c zn e g o . 2. P o r. Dz 16, 14b: O tw ó r z , P a n ie , n a sze serce, a b y ś m y p o ję li sło w a T w o je g o S y n a . 3. P o r. Ł k 8, 11:

Z ia r n e m je s t sło w o B o że , sie w c ą za ś C h r y s tu s ; k a ż d y , k to je z n a jd z ie , b ę d z ie ż y ł n a w ie k i. 4. P o r. Ł k 4, 18:

D u ch P a ń s k i s p o c z y w a n a m n ie ;