Biuletyn polonijny

Józef Bakalarz

Biuletyn polonijny

Collectanea Theologica 58/1, 137-152

58 (1988) fase. I

BIULETYN POLONIJNY

Z a w a r to ś ć : I. D O K U M E N T Y S T O L IC Y A P O S T O L S K IE J . 1. Z b ió r d o k u ­ m e n tó w n a te m a t d u s z p a s te r s tw a m ig ra c y jn e g o . — 2. D u s z p a s te rs tw o m i­ g ra n tó w a f o r m a c ja k a p ła ń s k a . II. R U C H A P O S T O L A T U E M IG R A C Y JN E G O . 1. G e n e z a ru c h u . — 2. N a tu r a , cel i z a d a n ia r u c h u . — 3. D z ia ła ln o ś ć a p o ­ sto ls k a . — 4. S t r u k t u r a ru c h u . — 5. D u c h o w o ść i f o r m a c ja c z ło n k ó w *. I. D O K U M E N T Y S T O L IC Y A P O S T O L S K IE J

1. Z biór d ok u m en tów n a tem at d u szp a sterstw a m igracyjn ego

Z a s t a r a n ie m i p o d p a tr o n a te m P a p ie s k ie j K o m is ji d la S p ra w D u s z p a ­ s t e r s tw a M ig ra n tó w i T u r y s tó w w 1985 r. u k a z a ło się w R zy m ie d zieło

C h ie sa e m o b ilita u m a n a . D o c u m e n ti d e lla S a n ta S e d e d a l 1883 al 1983.

R e d a k to r a m i d z ie ła są G. T a s s e l l o i L. F a v e r o , a w y d a w c ą — C e n tro S tu d i E m ig ra z io n e w R zy m ie.

D zieło, lic z ą c e 1 0 4 3 + X L IX stro n , je s t z b io re m 326 o fic ja ln y c h d o k u ­ m e n tó w S to lic y A p o s to ls k ie j, o d n o sz ą c y c h się do ró ż n y c h fo r m ru c h liw o ś c i lu d z k ie j, g łó w n ie m ig ra c ji. T rz o n d z ie ła s ta n o w ią d o k u m e n ty , u ję te c h r o n o ­ lo g iczn ie, z a m ie sz c z o n e w c a ło śc i lu b w części o d p o w ia d a ją c e j te m a ty c e z b io ru . P o sz c z e g ó ln e d o k u m e n ty z a c h o w a n o w ję z y k u o ry g in a ln y m : ła c iń s k im , w ło s k im , f r a n c u s k im czy jeszcze in n y m . K ilk a z n ic h (p rz e m ó w ie n ia J a n a P a w ła II) je s t w ję z y k u p o ls k im . U z u p e łn ie n ie m z b io r u je s t k r ó tk i w s tę p (a b p E. С 1 a r i z i o), p r e z e n t a ­ c ja z b io ru (G. T a s s e l l o ) i d w a o p ra c o w a n ia w p ro w a d z a ją c e . P ie rw s z e — a u to r G. R o s o 1 i — z a w ie r a h is to ry c z n e r e f le k s je n a te m a t z a a n g a ż o w a n ia S to lic y A p o s to ls k ie j w z ja w is k u ru c h liw o ś c i lu d z k ie j (s. X I I I —X X X ). D r u ­ gie zaś, k tó r e g o a u to r e m je s t V. D e P a o l i s , t r a k t u j e o k a n o n ic z n y c h a s p e k ta c h n a u c z a n ia S to lic y A p o s to ls k ie j w d z ie d z in ie m ig r a c ji (s. X X X I— X L IX ). P o m o c ą w k o r z y s ta n iu ze z b io r u je s t o b s z e r n y in d e k s rz e c z o w y (s. 893— 1012) i o so b o w y , a ta k ż e sp is d o k u m e n tó w . Id e ę o p r a c o w a n ia z b io ru p rz y ję to n a p o s ie d z e n iu p le n a r n y m P a p ie ­ sk ie j K o m is ji w 1983 r., a je j re a liz a c ję p o w ie rz o n o C e n tr u m S tu d ió w E m i­ g r a c ji w R z y m ie , k ie r o w a n e m u p rz e z s k a la b r in ia n ó w , z g ro m a d z e n ia p o św ię c o ­ n eg o d u s z p a s te r s tw u e m ig r a c ji w ło sk ie j. R e d a k to rz y z g ó ry z ało ż y li, że o p r a c u ją z b ió r d o k u m e n tó w z o k re s u o d 1883 do 1983 r. T a p ie r w s z a d a ta o z n acza p o w s ta n ie o r g a n u w y d a w n ic z e g o „ A c ta S a n c ta e S e d is ” , k tó re g o k o n ty n u a to r e m od 1909 r. są z n a n e n a m do d ziś „ A c ta A p o sto lic a e S e d is ” . J u ż to w s k a z u je , że w o m a w ia n y m z b io rz e p o s ta n o w io n o z a m ie śc ić d o k u m e n ­ t y o p u b lik o w a n e je d y n ie w ty c h d w ó ch w y d a w n ic tw a c h (s. IX ).

To, m a ją c e u ła tw ić r e d a k to r o m p r a c e p o s z u k iw a w c z e , zało ż e n ie je s t w e fe k c ie g łó w n y m m a n k a m e n te m z b io ru , g d y ż z te j r a c j i n ie z n a la z ło się ta m w ie le c e n n y c h d o k u m e n tó w o p u b lik o w a n y c h p r z e d 1883 r., a ta k ż e og ło ­ szo n y ch p ó ź n ie j, a le w w y d a w n ic tw a c h n ie u rz ę d o w y c h , ja k n p . w „ L O s s e r - v a to r e R o m a n o ” czy „O n th e M o v e”. R e d a k to rz y są je d n a k ś w ia d o m i teg o b r a k u i d la te g o z a p o w ie d z ie li (s. V II, X ) k o n ty n u a c ję p r a c o r a z w y d a n ie d ru g ie g o to m u z b io ru . S k ą d in ą d w ia d o m o , że w p rz y g o to w y w a n y m to m ie

* R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t k s. J ó z e f B a k a l a r z T C h r., L u b lin .

138

B I U L E T Y N P O L O N I J N Y m a ją się u k a z a ć ta k ż e w a ż n ie js z e d o k u m e n ty p o ch o d z ą c e z ró ż n y c h K o śc io ­ łó w lo k a ln y c h . U k a z a n ie się p ie rw s z e g o z b io r u d o k u m e n tó w k o ś c ie ln y c h n a te m a t m i­ g r a c ji je s t — p o m im o w s p o m n ia n e j n ie d o s k o n a ło ś c i — w a ż n y m w y d a r z e ­ n ie m , o d z w ie rc ie d la ją c y m a k tu a l n e z a in te r e s o w a n ie K o śc io ła s p r a w a m i d u s z ­ p a s t e r s t w a „lu d z i w d ro d z e ” . O m a w ia n e d zieło p rz y p o m in a , że w id o c z n y ro z w ó j te g o z a in te r e s o w a n ia n a s t ą p ił ju ż w k o ń c u X IX w ., cz y li z ro z p o ­ c zęciem m a s o w e j e m ig ra c ji lu d n o ś c i k a to lic k ie j z E u ro p y n a n o w e k o n ty ­ n e n ty . O s y s te m a ty c z n y m w z ro śc ie z a a n g a ż o w a n ia się S to lic y A p o s to ls k ie j w s p r a w y o p ie k i n a d lu d ź m i w ę d r u ją c y m i ś w ia d c z y w p e w n e j m ie rz e ilo ść d o k u m e n tó w w y d a n y c h za p o n ty f ik a tu p o szczeg ó ln eg o p a p ie ż a . I t a k za L e o n a X I I I w y d a n o ic h 19, za P i u s a X — 26, za B e n e d y k t a X V — 24, za P i u s a X I — 20, za P i u s a X I I ■— 47, za J a n a X X I I I — 16, za P a w ł a V I (łą c z n ie z d o k u m e n ta m i so b o ro w y m i) — 93, za J a n a P a w ł a I — 2, w re s z c ie za J a n a P a w ł a II — 79. B io rą c p o d u w a g ę , że z b ió r z a m y k a się n a 1983 r., ilość d o k u m e n tó w w y d a n y c h p rz e z o b ecn eg o O jc a św . z o s ta ła ju ż p r z y n a jm n ie j p o d w o jo n a . P o d o b n ie tr e ś ć d o k u m e n tó w o d z w ie rc ie d la s to p n io w y ro z w ó j m y ś li k o ­ śc ie ln e j w o d n ie s ie n iu do z ja w is k a m ig ra c ji. W e d łu g w sp o m n ia n e g o G. R o - so łi w e w sp ó łc z e s n e j m y ś li d o m in u ją id e e : 1. e k le z ja ln e g o i m is y jn e g o c h a ­ r a k t e r u m ig r a c ji; 2. w a lo r u k u l t u r y w d z ie le e w a n g e liz a c ji m ig ra n tó w ; 3. o b ro n y i d o w a rto ś c io w a n ia m n ie js z o śc i e tn ic z n y c h i o b rz ą d k o w y c h ; 4. d ia ­ lo g u p o m ię d z y lo k a ln y m i K o śc io ła m i w o d n ie s ie n iu do z ja w is k ru c h liw o ś c i lu d z k ie j; 5. o b ro n y p r a w c z ło w ie k a , z w ła sz c z a zaś p r a w a do m i g r a ­ c ji; 6. o rg a n iz o w a n ia sp e c y fic z n y c h in s ty t u c ji d u s z p a s te r s tw a m ig ra c y jn e g o ; 7. d o n io s łe j ro li k a p ła n ó w i in s ty t u tó w z a k o n n y c h w d u s z p a s te r s tw ie m i­ g r a n tó w ; 8. u d z ia łu ś w ie c k ic h w a p o s to la c ie m ig ra c y jn y m ; 9. w k ła d u m i­ g r a c ji w d zieło p o w sz e c h n e g o p o k o ju i je d n o ś c i m ię d z y lu d z k ie j.

P rz e d s ta w io n e d zieło m oże i p o w in n o s ta ć się w a ż n y m n a rz ę d z ie m u p o ­ w s z e c h n ie n ia m y ś li K o śc io ła w d z ie d z in ie o ż y w io n eg o dziś z ja w is k a ru c h liw o ś c i lu d z k ie j. N ie z b ę d n ą p o m o c ą je s t ono d la ty c h , k tó r z y z a jm u ją się s tu d iu m p ro b le m ó w p a s to r a ln y c h w ty m z a k re s ie . Z a s w o is ty p o d rę c z n ik m oże ono słu ż y ć d u s z p a s te rz o m m ig ra n tó w . W a rto je w re s z c ie zale cić ja k o n a rz ę d z ie f o r m a ­ c ji p rz y s z ły c h d u s z p a s te rz y i a p o s to łó w ś w ia ta m ig ra c ji.

2. D u szp asterstw o m ig ra n tó w a form acja k ap łań sk a

K o n g re g a c ja do S p r a w W y c h o w a n ia K a to lic k ie g o w y d a ła w d n iu 25 s t y ­ c z n ia 1986 r . d o k u m e n t II fe n o m e n o d e lla m o b ilita u m a n a , p o św ię c o n y s p r a ­ w ie f o r m a c ji p rz y s z ły c h k a p ła n ó w w a s p e k c ie d u s z p a s te r s tw a m ig ra c y jn e g o .1 J a k o li s t o k rę ż n y p r z e s ła ła go n a s tę p n ie do w s z y s tk ic h o rd y n a r iu s z ó w d ie ­ c e z ja ln y c h i r e k to r ó w s e m in a rió w d u c h o w n y c h . L is t te n , p o d p is a n y p rz e z k a r d . W. B a u m a z o s ta ł o p ra c o w a n y p rz y w s p ó łp r a c y P a p ie s k ie j K o m is ji d la S p r a w D u s z p a s te r s tw a M ig ra n tó w i T u ­ ry s tó w . Z a s ta r a n ie m o b u ty c h d y k a s t e r ii do d o k u m e n tu załą c z o n o z w ią z a n e z n im te m a ty c z n ie m a t e r ia ły n a u k o w e , o k tó r y c h n iż e j. C ało ść — d o k u m e n t i m a t e r ia ły —· z o s ta ła o p u b lik o w a n a w k w a r ta l n ik u S e m in a r iu m 37 (1985) n r 4, 1— 277 p o d o g ó ln y m ty tu łe m z e s z y tu D e fo r m a tio n e a d p a s to r a le m m i ­

g r a n tiu m c u r a m . N a d to , d la u p o w s z e c h n ie n ia te j p ro b le m a ty k i, tr e ś ć z e sz y tu

z o s ta ła p r z e d r u k o w a n a w o d rę b n y m w y d a w n ic tw ie : O r iz o n ti p a s to r a li oggi.

S tu d i in te r d is c ip lin a r i su lla m o b ilità u m a n a , C itta d e i V a tic a n o 1986 s. 277.

W części w s tę p n e j lis t z w ra c a u w a g ę n a o g ro m n e z ja w is k o w s p ó łc z e s n e j ru c h liw o ś c i lu d z k ie j, z k tó re g o w y ła n ia j ą się ró ż n e jeg o s e k to ry , a m ia n o w i­

1 L a p a sto ra le d e lla m o b ilità u m a n a n e lla fo r m a z io n e d e i f u t u r i sa c e r ­

cie: m ig r a c ja (50 m ir. m ig ra n tó w , 20 m in u c h o d źcó w ), p o d ró ż e m o r s k ie (8 m in osób), k o c z o w n ic tw o (15 m in ), p o d ró ż e lo tn ic z e (w U S A 250 m in . w c ią g u ro k u ), t u r y s ty k a z a g ra n ic z n a (300 m in ), p ie lg rz y m k i (30 m in). „ L u ­ dzie w d ro d z e ”, j a k się ic h n a z y w a , p r z e ż y w a ją ró ż n o r o d n e p ro b le m y ży­ c io w e i p a s to r a ln e . K o śció ł, k tó r y s ta le to w a rz y s z y lu d z io m o d e r w a n y m od ic h n a tu r a ln e g o śro d o w is k a , d o s trz e g a o b e c n ie k o n ie c z n o ść n ie ty lk o in f o rm o w a n ia w te j d z ie d z in ie , a le ta k ż e lep sz e g o p rz y g o to w a n ia w s z y s tk ic h k a p ła n ó w (d ie c e ­ z ja ln y c h i z a k o n n y c h ), s ió s tr z a k o n n y c h i w o g ó ln o ści ty c h św ie c k ic h , k tó ­ rz y m a ją p o d ją ć p r a c ę a p o s to ls k ą n a ty m p o lu . D o ty c h c z a so w ą p rz y g o d n o ś ć d z ia ła ń p a s to r a ln y c h w ś r o d o w is k a c h „ lu d z i w d ro d z e ” n a le ż y z a s tą p ić sy ­ s te m a ty c z n ą p r a c ą , p ro w a d z o n ą z g o d n ie ze w s k a z a n ia m i S to lic y A p o sto lsk ie j. P ro c e s u w r a ż liw ie n ia d u s z p a s te rz y n a p o tr z e b y lu d z i w ę d r u ją c y c h tr z e b a ro z p o c z ą ć w s e m in a r ia c h d u c h o w n y c h . N o rm y f o r m a c y jn e n a le ż y c z e rp a ć z n o w eg o K o d e k s u P r a w a K a n o n ic z n e g o 2 i z in s tr u k c j i K o n g re g a c ji do S p r a w W y c h o w a n ia K a to lic k ie g o : R a tio fu n d a m e n ta lis in s titu tio n is s a c e r d o ­

ta lis z 6 s ty c z n ia 1970 r .3

O d w o łu ją c się do ty c h a k tó w p r a w n y c h o m a w ia n y d o k u m e n t p rz y p o m in a o b o w ią z e k z a p e w n ie n ia p rz y s z ły m k a p ła n o m f o r m a c ji p a s to r a ln e j, z a ró w n o o g ó ln e j, ja k i s p e c ja ln e j. T a d ru g a m a b y ć p rz y s to s o w a n a do ró ż n y c h z a ­ d a ń , p o tr z e b i k u lt u r . O k re ś le n ie z a s a d fo r m a c ji s p e c ja ln e j n a le ż y do k o n ­ f e r e n c ji b is k u p ó w .

W y s p e c ja liz o w a n ą f o r m a c ję w z a k re s ie d u s z p a s te r s tw a m ig ra n tó w i in ­ n y c h k a te g o r ii lu d z i w ę d r u ją c y c h n a le ż y z a p e w n ić w s z y s tk im p rz y s z ły m k a ­ p ła n o m , a w szczeg ó ln o ści ty m , k tó r z y — ju ż ja k o k a p ła n i — są z a a n g a ż o ­ w a n i w ro z w ó j i k o o r d y n o w a n ie te g o d u s z p a s te r s tw a n a p ła s z c z y ź n ie k r a j o ­ w e j i re g io n a ln e j.

Z g o d n ie z o b o w ią z u ją c y m i n o rm a m i p r a w a , k tó r e lis t p rz y p o m in a , s p e ­ c ja ln ą f o r m a c ję w d z ie d z in ie d u s z p a s te r s tw a m ig ra c y jn e g o n a le ż y z a p e w n ić a lu m n o m w s e m in a ria c h , b ą d ź m ło d y m k a p ła n o m . W z w ią z k u z ty m b a rd z o a k tu a ln e s t a ją się dziś w y sp e c ja liz o w a n e in s ty t u ty p a s to r a ln e d la p ro w a d z e ­ n ia te j fo r m a c ji. W s e m in a r iu m zaś is tn ie ją ró ż n e m o ż liw o śc i r e a liz o w a n ia f o r m a c ji s p e c ja ln e j (np. d o d a tk o w y p rz e d m io t, s p e c ja ln e w y k ła d y , k u r s y w a k a c y jn e ).4 N ie z a le ż n ie o d te g o , w c a łe j f o r m a c ji s e m in a r y jn e j i w r a m a c h ró ż n y c h p rz e d m io tó w te o lo g ic z n y c h i p a s to r a ln y c h n a le ż y u w ra ż liw ia ć p rz y s z ły c h k a p ła n ó w n a sp e c y fic z n e p o tr z e b y p a s to r a ln e lu d z i w ę d ru ją c y c h , k o r z y s ta ją c p rz y ty m z n a u k i i w s k a z a ń z a w a r ty c h w o f ic ja ln y c h d o k u m e n ta c h K o ścio ła.

L is t u z u p e łn ia a n e k s , z a w ie r a ją c y w y ja ś n ie n ia szczeg ó ło w y ch k w e s tii. N a d to d o łącz o n o do n ie g o w s p o m n ia n e m a te r i a ły (16 a rty k u łó w ), k tó r e s ta n o ­ w ią p e w n ą d o ra ź n ą p o m o c w z ro z u m ie n iu n ie k tó r y c h p ro b le m ó w d u s z p a ­ s te r s tw a m ig ra c y jn e g o . D o ty c z ą o n e: ru c h liw o ś c i lu d z k ie j i ż y c ia k o śc ie ln e g o (J. B e y e r), m ig r a n tó w ja k o p o d m io tu p r a w (G. T a s s e 11 o), o b ecn o ści m ig ra n tó w w K o śc ie le p a r t y k u la r n y m (E. С о г e с с o), ru c h liw o ś c i lu d z k ie j i litu r g ii (A. N o c e n t), w ia r y i p o b o ż n o śc i lu d o w e j m ig ra n tó w (G. R o s o 1 i), m ig r a c ji w ś w ie tle N o w eg o T e s ta m e n tu (G. D a n e s i), m i­ g r a c ji i re lig ii w ś w ie tle S ta r e g o T e s ta m e n tu (S. P i s a ń o), K o śc io ła w o ­ b ec u c h o d ź c ó w (A. P e r o 11 i), d u s z p a s te r s tw a m ig r a n tó w w e d łu g K o d e k su 2 Z ob. k a n . 255— 257; J . B e y e r, L e n o u v e a u C ode d e D r o it C a n o n iq u e e t la p a s to r a le d e la m o b ilité , O n th e M o v e 13 (1983) n r 3, 3— 28; J . B a ­ k a l a r z , K o d e k s P r a w a K a n o n ic zn e g o a m ig r a n c i, C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 56 (1986) n r 3, 160— 166. 3 A A S 62 (1970) 321— 384. Z ob. z w ła sz c z a n u m e r y : 64, 67, 80, 82, 83, 84, 96, 101. 4 J . B a k a l a r z , D obór, p r z y g o to w a n ie i n o m in a c ja m is jo n a r z a m i ­ g r a n tó w , w : S tu d ia P o lo n ijn e , t. IV , L u b lin 1981, 91— 112.

1 4 0 B I U L E T Y N P O L O N I J N Y P r a w a K a n o n ic z n e g o (V. D e P a o 1 is ) , o b c o k ra jo w c ó w w e W ło szech (M. P e r g h e m), K o śc io ła w o b ec m ig r a n tó w in n y c h re lig ii (T h. M i c h e l ) , is la m u w k o n te k ś c ie m ig ra c ji e u r o p e js k ie j (А. С r o 1 i u s), m a łż e ń s tw k a - to lic k o - m u z u łm a ń s k ic h (S. V i 11 e g g i a n t e), u c h o d ź c ó w a f r y k a ń s k ic h (P. A r r u p e ) , słu ż b y je z u itó w w ś ró d u c h o d ź c ó w (M. C a m p b e l l - - J o h n s t o n ) , m ig ra n tó w i u c h o d ź c ó w w A fry c e (M. S c h u l t h e i s ) . k s . J ó z e f B a k a la r z T C h r., L u b lin II. R U C H A P O S T O L A T U E M IG R A C Y JN E G O R u c h y o d n o w y w K o śc ie le is tn ia ły w e w s z y s tk ic h e p o k a c h c h r z e ś c ija ń ­ s tw a . W n a s z y c h c z a sa c h s ta ły się o n e z ja w is k ie m in te r e s u ją c y m m ilio n y lu d z i w c a ły m św iecie. F e n o m e n te n je s t ja k b y d o jr z a ły m o w o c e m r o z w o ju ró ż n e g o r o d z a j u in ic ja ty w k o ś c ie ln y c h , b u d z ą c y c h się od k o ń c a X IX w . Do ic h b u jn e g o ro z w o ju p rz y c z y n ił się S o b ó r W a ty k a ń s k i I I ze sw ą id e ą p r z y ­ s to s o w a n e j o d n o w y K o ścio ła. R u c h y są b o w ie m z je d n e j s tr o n y p r z e ja w e m t e j o d n o w y , a z d ru g ie j są z a c z y n e m n ie u s ta n n e j o d n o w y ży cia K o śc io ła '.

N a jw y ż s i p a s te r z e p rz y z n a ją , że w sp ó łc z e s n e r u c h y w n o sz ą „ n ie o d z o w ­ n y i d o b ro c z y n n y w k ła d ” 2 w ży cie K o śc io ła , i d la te g o s ta n o w ią „ z ja w is k o b u d z ą c e n a d z ie ję ’' 3. W e d łu g p a p ie ż a J a n a P a w ła II „ z rz e s z a n ie się w ró ż n e g ru p y i r u c h y a p o s to ls k ie b ę d z ie m ia ło w p rz y s z ło śc i d e c y d u ją c e z n a c z e ­ n ie ” 4. M ożna p o w ie d z ie ć , że są o n e ja k ą ś z a p o w ie d z ią n o w e j e p o k i e w a n ­ g e liz a c ji, g r u n to w n e j i p o w s z e c h n e j, o b e jm u ją c e j w s z y s tk ic h lu d z i, ró ż n e ś r o d o w is k a sp o łe c z n e , z a ró w n o K o śció ł ja k i ś w ia t.

W id o c z n a d ziś w K o śc ie le ro z m a ito ś ć r u c h ó w w y n ik a z b o g a c tw a u d z ie ­ la n ia się D u c h a , k tó r y ro z d z ie la k a ż d e m u w ła ś c iw e d a r y , a ta k ż e z r o z ­ m a ity c h p o tr z e b sp o łe c z n o śc i k o ś c i e ln e j5. W ię k sz o ść ru c h ó w p o d e jm u je d la ­ te g o ró ż n o r o d n e d z ie ła a p o s to la tu , a m ia n o w ic ie d z ia ła n ia z w ią z a n e z e w a n ­ g e liz a c ją , p o b o ż n o śc ią i m iło ś c ią sp o łe c z n ą o ra z z o ż y w ia n ie m d u c h e m c h r z e ­ ś c ija ń s k im p o rz ą d k u d o czesn eg o 6.

P o ś r ó d w ie lu w s p ó łc z e s n y c h ru c h ó w k o ś c i e ln y c h 7 p o d tc h n ie n ie m D u ­ c h a Ś w ię te g o b u d z i się i n a b ie r a c o ra z w ię k s z e j m o cy R u c h A p o s to la tu E m i­ g ra c y jn e g o , k tó re g o s p e c y fic z n y m ś ro d o w is k ie m d z ia ła n ia je s t e m ig ra c ja , b ę d ą c a d ziś ro z le g ły m p o le m e w a n g e liz a c ji.

T e n m ło d y r u c h (RA E) o d n a jd u je p o w o li sw ą to ż s a m o ść i o d k ry w a w ła s n y c h a ry z m a t. S tą d p o n iższe in f o r m a c je i ro z w a ż a n ia , o p a rte w p r z e ­ w a ż a ją c e j m ie rz e n a D y r e k to r iu m teg o ż r u c h u , m a ją n a c e lu p o m ó c m u w ty m p iln y m z a d a n iu . U k a z u ją o n e g e n e z ę i te o lo g ic z n e za ło że n ia R A E, jeg o a p o s to ls k ie z a d a n ia , sp o só b je g o a p o s to la tu , s t r u k tu r ę , d u c h o w o ść i f o r ­ m a c ję je g o czło n k ó w .

1. G e n e z a r u c h u

A u te n ty c z n e r u c h y o d n o w y są o w o cem u d z ie la n ia się D u c h a Ś w ię te g o w sp o łe c z n o śc i k o śc ie ln e j. W olno w ie rz y ć , że ró w n ie ż p o w s ta n ie R A E je s t d z ie łe m szczeg ó ln eg o im p u ls u D u c h a . T y lk o O n b o w ie m o tw ie r a u m y s ł 1 M. C a m i s a s c a , V e r s o il S in o d o s u l la ica to , R o m a 1986, 14. 2 J a n P a w e ł II, p rz e m . 28 I 1985, n r 4, L ’O s s e rv a to re R o m a n o (= O R ) 6 (1985) n r 1, 24. 1 J a n P a w e ł II , p rz e m . 12 I X 1985, n r 1, O R 6 (1985) n r 9, 29; K o n ­ g re g a c ja do S p r a w N a u k i W ia ry , I n s tr u k c j a o c h r z e ś c ija ń s k ie j w o ln o ś c i i w y z w o le n iu , 22 I I I 1986, n r 69, R z y m 1986, 40. 4 P rz e m . 28 I 1985, n r 4, O R 6 (1985) n r 1, 24. 5 1 K o r. 12, 11; k o n s ty tu c ja L u m e n g e n tiu m , n r 12. ® P o r. K o d e k s P r a w a K a n o n ic z n e g o (1983), k a n . 298. 7 Zob. M o v im e n ti e c c le sia li c o n te m p o r a n e i, w y d . A. F a v a le , R o m a 1980.

i d a je z ro z u m ie n ie p o tr z e b e m ig ra n tó w , p rz e m ie n ia lu d z i i z a p a la ic h s e r c a a p o s to ls k ą g o rliw o śc ią , n a p e łn ia ic h sw o ją m o c ą , k ie r u je n im i, ro d z i n a d ­ p rz y ro d z o n e ow o ce i z b a w ia 8. J e d n a k ż e d z ia ła n ie D u c h a C h r y s tu s a z a k o rz e n ia się w k o n k r e tn e j s y ­ t u a c ji h is to ry c z n e j i d la te g o tr u d n o je o d ró ż n ić od d z ia ła n ia lu d z k ie g o . C h c ą c w ię c z ro z u m ie ć g en ezę r u c h u a p o s to lsk ie g o , tr z e b a z k o n ie c z n o śc i o d w o ła ć się do z e w n ę trz n y c h o k o lic z n o śc i i w y d a r z e ń , k tó r e d o p ro w a d z iły do n a ro d z in ru c h u . W p r z y p a d k u R A E ty m i o k o lic z n o śc ia m i są: z n a k czasó w , ja k im je s t w s p ó łc z e s n a e m ig ra c ja ; z a a n g a ż o w a n a p o s ta w a K o ścio ła w o b e c e m ig ra c ji; p o ls k a tr a d y c j a p o w sz e c h n e g o a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o .

N a tle ty c h o k o lic z n o śc i R A E ja w i się ja k o : o d c z y ta n ie z n a k u czasó w , o d p o w ie d ź n a a p e le K o śc io ła i tw ó rc z a o d n o w a p o ls k ie j tr a d y c ji a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o . a. O d c z y t a n i e z n a k u c z a s ó w P o d s ta w o w ą p r z e s ła n k ą u z a s a d n ia ją c ą p o tr z e b ę R A E je s t w sp ó łc z e s n a e m ig ra c ja , b ę d ą c a „ je d n y m z n a jb a r d z ie j z ło żo n y c h i d ra m a ty c z n y c h w y d a ­ r z e ń d z ie jo w y c h ” , a ty m sa m y m w y m o w n y m z n a k ie m c z a s ó w 9. O g a rn ia o n a w s z y s tk ie k o n ty n e n ty i k r a j e , o b e jm u ją c d ziś p o n a d 50 m in lu d z i ró ż n y c h r a s , re lig ii i k u lt u r . O p ró cz b e z p o ś re d n ic h u c z e s tn ik ó w d o ty k a o n a p o ś r e ­ d n io jeszcze w ię k s z e rz e s z e ic h ro d z in , p o to m k ó w e m ig ra n tó w , a ta k ż e s p o ­ łe c z n o śc i w ró ż n y sp o só b z w ią z a n e z e m i g r a n t a m i 10. I n t e g r a l n ą c z ą s tk ą ś w ia ta e m ig ra c ji je s t b lis k o 1 2 -m ilio n o w a rz e s z a p o ls k ic h e m ig r a n tó w (P o la k ó w i osób p o ls k ie g o p o c h o d z e n ia ), tw o rz ą c y c h w lic z n y c h k r a j a c h p o lo n ijn e g ru p y e tn ic z n e . Co r o k u te ż o d p ły w a z k r a j u z ró ż n y c h p rz y c z y n e m ig r a c ja n a jn o w s z a : s ta ła (p o n a d 20 ty s . osób), c z a so ­ w a (około 100 ty s . e m ig ra n tó w n a k o n tr a k ta c h z a g ra n ic z n y c h ) lu b sezo n o w a. O d m ła d z a o n a s t a r e g r u p y p o lo n ijn e i tw o rz y n o w e ś r o d o w is k a e m ig ra c y jn e 4

E m ig ra c ja je s t p o w a ż n ą p ró b ą (e m ig ra c y jn y szo k , w y k o rz e n ie n ie e tn ic z - n o -k v .ltu ro w e , b r a k a d a p ta c ji) , p o c ią g a ją c ą za so b ą ró ż n e k ry z y s y (p sy ch iczn y , ro d z in n y , sp o łe c z n y , k u ltu r o w y , re lig ijn y i m o ra ln y ) w ż y c iu e m ig ra n tó w i ic h o to c z e n ia . B o le sn e d r a m a ty p rz e ż y w a ją n a o b cz y ź n ie z w ła sz c z a u c h o d ź ­ cy, ro z d z ie le n i m a łż o n k o w ie , dzieci i m ło d zież. W sz e lk ie u r a z y e m ig r a n ta w p ły w a ją często n e g a ty w n ie n a jeg o ży cie r e lig ijn e (z a n ie c h a n ie p r a k ty k , in d y f e re n ty z m , o d s tę p s tw a od w ia ry ) i m o ra ln e . P o w s ta ją c e w te n sp o só b e m ig ra c y jn e c ie n ie u w ła c z a ją g o d n o ści e m ig r a n ta , h a ń b ią n ie je d n o k r o tn ie im ię P o la k a w ś w ie c ie i p rz y n o s z ą szk o d ę je g o O jc z y ź n ie 12.

Zło n ie w y n ik a tu z e m ig ra c ji, k tó r a s a m a w so b ie je s t z ja w is k ie m n a ­ tu r a ln y m i d o b ry m , a le z o k o liczn o ści, k tó r e je j to w a rz y s z ą . W p ie rw s z y m rz ę d z ie je s t ono o w o cem w a d i b ra k ó w , k tó r e e m i g r a n t w y n o s i z so b ą i w sobie z k r a j u ; n a s tę p n ie w y n ik a o no z n a r u s z e n ia e w a n g e lic z n y c h i m o ­ r a l n y c h p r a w o d n o sz ą c y c h się do e m ig ra c ji, k tó r ą t r a k t u j e się często je d y n ie w a sp e k c ie e k o n o m ic z n y m , u ty lit a r n ie i e g o isty c z n ie . W re sz c ie p rz y c z y n ą w ie lu d r a m a tó w e m i g r a n t a je s t b r a k p rz y g o to w a n ia go do e m ig ra c ji o ra z z a n ie c h a n ie tr o s k i o n ie g o po w y je ź d z ie za g ra n ic ę . 8 P o r. P a u l u s V I, a d h . ap . E v a n g e lii n u n tia n d i 8 X I I 1975, n r 75, A A S 68 (1976) 5— 76. 9 J a n P a w e ł II , O r ę d zie n a Ś w ia t o w y D z ie ń M ig ra c ji, 16 V I I 1985, n r 1, C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 56(1986) n r 3, 157. 10 J . B a k a l a r z , W s p ó łc ze s n a m ig r a c ja w ś w ie tle d o k u m e n tó w K o ­ ścioła, C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 54 (1984) n r 1, 137— 148. 11 Zob. W sp ó łc z e s n e ś r o d o w is k a e m ig r a c ji p o ls k ie j. S y tu a c ja d u s z p a s te r ­ sk a , L u b lin 1985. 12 T o w a r z y s tw o C h ry s tu s o w e d la P o lo n ii Z a g ra n ic z n e j, D y r e k to r iu m D u s z p a s te r s tw a E m ig r a c y jn e g o ( = DDE) n r 21— 35, P o z n a ń 1984.

142

B I U L E T Y N P O L O N I J N Y

E m ig r a c ja m a in n e oblicze, je ś li za g ra n ic ę w y je ż d ż a ją lu d z ie p rz y g o to ­ w a n i d u c h o w o i p sy c h ic z n ie , a s a m w y ja z d je s t p r a k ty k o w a n y z k u l t u r ą i p o s z a n o w a n ie m z a sa d ży cia m o r a ln e g o i sp o łeczn eg o , a ta k ż e , g d y sz e rsz a sp o łe c z n o ść o ta c z a e m ig r a n tó w w s z e c h s tr o n n ą o p ie k ą . W ó w czas w y z w a la o n a z w y k le c z ło w ie k a z n ę d z y m a t e r i a ln e j , u p o ś le d z e n ia sp o łeczn eg o czy p o ­ lity c z n e g o . W a r u n k i e m ig ra c ji s p r z y ja ją n ie je d n o k r o tn ie ro z w o jo w i p e łn i e j­ szej o so b o w o ści lu d z k ie j, u b o g a c e n iu e m ig r a n tó w o n o w e w a r to ś c i k u l t u r o ­ w e, re lig ijn e i m o r a ln e . J a k o p r z e d s ta w ic ie le w ła sn e g o n a r o d u e m ig ra n c i słu ż ą p o m o c ą in n y m n a ro d o m i p r z y c z y n ia ją się do ic h r o z w o j u 13. J a k o z a ś „ w ę d ro w n i ś w ia d k o w ie C h r y s tu s a ” m o g ą p rz y c z y n ić się do r o z w o ju K o śc io ła w św ie c ie i do z e s p o le n ia w o k ó ł C h r y s tu s a c a łe j ro d z in y l u d z k i e j 14.

W sp ó łc z e sn a e m ig ra c ja , n io s ą c a z so b ą p e w n e z a g ro ż e n ia i n a d z ie je , je s t z n a k ie m c z a su , k tó r y c h rz e ś c ija n ie m a ją o b o w ią z e k b a d a ć i w y ja ś n ia ć w ś w ie tle E w a n g e l i i 15. P a tr z ą c z te g o p u n k tu w id z e n ia R A E je s t ś r o d o w i­ sk ie m w ie rz ą c y c h w C h ry s tu s a , k tó r e o d c z y ta ło ów w y m o w n y z n a k c z a su , z in te r p r e to w a ło go i s ta r a się n a n ie g o tw ó rc z o o d p o w ied zie ć. O d p o w ie d ź t a z m ie rz a do teg o , a b y z ja w is k o e m ig ra c ji k s z ta łto w a ć w d u c h u E w a n g e lii, t a k , b y o no n ie p o c ią g a ło za so b ą zła, a le p rz y n o s iło d o b ro c z ło w ie k o w i, n a ­ ro d o m i K o ścio ło w i.

b. O d p o w i e d ź n a a p e l K o ś c i o ł a

D ru g a p r z e s ła n k a , k tó r a o b ja ś n ia p o w s ta n ie R A E , je s t o p a r t a n a k o ­ śc ie ln e j w iz ji e m ig ra c ji. W sp ó łcześn i e m ig r a n c i są szcz e g ó ln y m z n a k ie m , że c a ły L u d B oży s ta le „ p rz e b y w a n a tu ła c z c e d a le k o od P a n a ” 16, ż y je w d ia ­ sp o rz e (J k 1, 1), w sz ę d z ie ja k o p rz y b y s z i obcy. J a k o w s p ó ln o ta p ie lg rz y m ó w K o śció ł m a z a w sz e p rz e d o c z a m i N a jś w ię ts z ą R o d zin ę, k tó r a z n a la z ła się n a w y g n a n iu w E g ip c ie i o d tą d s ta n o w i p ie r w o w z ó r, p r z y k ła d i o s to ję d la w s z y s tk ic h e m ig ra n tó w . W szczeg ó ln y sp o só b p a m ię ta o n p rz e s tro g ę C h r y s t u ­ sa — p ra w d z iw e g o e m ig r a n ta i p ie lg rz y m a n a te j z iem i, k tó r y z a lic z y ł e m i­ g r a n tó w do sw o ic h „ b ra c i n a jm n ie js z y c h ” (M t 25, 40) i z a p e w n ił, że c o k o l­ w ie k u c z y n iliś m y je d n e m u z n ic h , u c z y n iliś m y J e m u s a m e m u . T y m sp o s o b e m J e z u s u to ż s a m ił się z e m ig r a n ta m i, a tr o s k ę o n ic h u z n a ł za s łu ż b ę so b ie i za s p r a w d z ia n w ie c z n e g o z b a w ie n ia (M t 25, 31— 4 6 )I7.

D la te g o K ościół, id ą c za p r z y k ła d e m sw eg o P a n a i M is trz a , u z n a je a p o ­ s to la t e m ig ra c y jn y za tr w a ł ą i in t e g r a l n ą c z ą s tk ę sw eg o p o s ła n n ic tw a z b a w ­ czego w św iecie. N a ro z le g ły m p o lu e w a n g e liz a c ji, ja k i m je s t w sp ó łc z e s n a e m ig ra c ja , a p o s to la t te n s ta n o w i p o w a ż n y w k ła d w d u s z p a s te rs k ą , e k u m e ­ n ic z n ą i m is y jn ą d z ia ła ln o ś ć K o śc io ła 1S.

W ła ś n ie d la te g o od c z a su S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II K o śció ł g ło si z a sa d ę , że c a ły L u d B oży je s t o d p o w ie d z ia ln y za e w a n g e liz a c ję ś w ia ta e m ig ra c ji. W szy scy w ie r n i ·— ta k d u c h o w n i, j a k i św ie c c y — są w ię c u p r a w n ie n i i o b o ­ w ią z a n i do a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o , b ez o g ra n ic z a n ia go do ja k ic h k o lw ie k g ra n ic te r y to r ia ln y c h , e tn ic z n y c h czy w y z n a n io w y c h 79.

O s ta tn i p a p ie ż e , w ty m ró w n ie ż J a n P a w e ł II, k tó r y z y s k a ł so b ie m ia n o 12 T a m ż e , n r 36—56.

14 D e k r e t A p o s to lic a m a c tu o s ita te m , n r 14; P a u l u s V I, a llo c. 7 IX 1970. A A S 62 (1970) 772. 15 P o r. k o n s ty tu c ja G a u d iu m e t sp es, n r 4. 18 K o n st. L u m e n g e n tiu m , n r 6. 17 M. S e m e r a r o, U m is te r o d i u n P o p o lo in c a m m in o , w : M ig r a tio n i, t. I I R o m a 1985, 91— 129. 78 D D E, n r 81— 86. 19 S. C o n g r. E p isc o p is, I n s tr . D e p a s to r a li m ig r a to r u m c u ra , 22 V I I I 1969, n r 14, 56. A A S 61 (1969) 614—643.

„ p a p ie ż a e m ig r a n tó w '’, w ie lo k r o tn ie a p e lo w a li o p o w sz e c h n e z a a n g a ż o w a n ie a p o sto lsk ie w t e j d z ie d z in ie , p rz y p o m in a ją c p rz y t e j o k a z ji z a d a n ia , ja k ie ciąż ą n a p o sz c z e g ó ln y c h K o śc io ła c h lo k a ln y c h w o b e c sw y c h sy n ó w i c ó re k u d a ją c y c h się za g r a n ic ę i ta m z a m ie s z k a ły c h 20. P r a w o k o ś c ie ln e o k re ś la n a ­ w e t szczeg ó ło w e o b o w ią z k i, ja k ie w ty m z a k re s ie p o w in n i w y p e łn ić : k o n f e ­ r e n c ja b is k u p ó w , b is k u p i d ie c e z ja ln i, p ro b o sz c z o w ie , in s ty t u ty z a k o n n e , św ie c c y a p o s to ło w ie i ogół w i e r n y c h 21. P a tr z ą c o d te j s tr o n y R A E je s t o d p o w ie d z ią n a c o ra z c z ęściej p o n a w ia n e a p e le K o śc io ła o p o w s z e c h n ie js z e z a a n g a ż o w a n ie w ie r n y c h w dzieło a p o s to ­ la t u e m ig ra c y jn e g o . Z n a c z e n ie is tn ie n ia r u c h u s ta je się b a rd z ie j z ro z u m ia łe n a tle o b e c n e j s y tu a c ji d u s z p a s te r s tw a e m ig ra c y jn e g o . O tóż w e w sp ó łc z e ­ sn y c h w a r u n k a c h ś w ia ta e m ig ra c ji p rz y je g o z ró ż n ic o w a n iu , z jeg o d u ż ą z m ie n n o ś c ią i d u c h e m s e k u la ry z m u . tr a d y c y jn e i m o c n o z in s ty tu c jo n a liz o w a ­ n e d u s z p a s te rs tw o e m ig r a n tó w u k a z u je c o ra z b a rd z ie j sw e n ie d o s ta tk i czy w rę c z s w ą n ie w y s ta rc z a ln o ś ć . D o ś w ia d c z e n ie w s k a z u je , że p o tr z e b u je o no dziś, b a rd z ie j n iż k ie d y k o lw ie k , sz e ro k ie g o w s p a r c ia c a ły c h w s p ó ln o t k o ś c ie l­ n y c h , w y s p e c ja liz o w a n y c h d z ie ł a p o s to ls k ic h i ś w ie c k ic h a p o s to łó w 22.

c. O d n o w a t r a d y c j i a p o s t o l s k i e j

T rz e c ia p rz e s ła n k a , tłu m a c z ą c a p o w s ta n ie R A E . je s t z w ią z a n a ze s p e c y ­ fic z n y m i p o tr z e b a m i p o ls k ie j e m ig ra c ji. K o śció ł w P o lsc e , k tó r y od w ie lu p o k o ie ń to w a rz y s z y „ p ie lg rz y m s tw u p o ls k ie m u ” , zaw sz e d o s trz e g a ł w ie lo r a ­ k ie p o tr z e b y p o ls k ic h e m ig ra n tó w . W id z ia ł p rz y ty m , że d u s z p a s te rs tw o ■— k tó r e te p o tr z e b y m ia ło z a sp o k o ić — p o w in n o b y ć d z ie łe m w s p ó łp r a c y p a ­ ste rz y , e m ig ra n tó w i sz e rs z y c h rz e sz w ie rn y c h w P o lsc e .

Do ro z w o ju p o w sz e c h n e g o a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o p rz y c z y n ił się g łó w ­ n ie k a r d . A u g u s t H l o n d , p ie r w s z y d u c h o w y o p ie k u n p o ls k ie j e m ig ra c ji. J e g o z a w o ła n ie : „N a w y c h o d ź s tw ie p o ls k ie d u sze g in ą ” p rz y p o m in a ło d u c h o ­ w y lo s e m ig ra n tó w , a ró w n o c z e ś n ie b y ło w e z w a n ie m do całe g o k a to lic k ie g o sp o łe c z e ń stw a w P o ls c e o p o d ję c ie e n e rg ic z n e j a k c ji o p ie k i n a d e m ig ra n ta m i, z w ła sz c z a św ieżo o p u s z c z a ją c y m i k r a j. Z te j s a m e j r a c j i p r y m a s t e n g ło sił z a sa d ę , cią g le z re s z tą a k tu a l n ą , że „ ra to w a ć b r a c i n a w y c h o d ź s tw ie to ś w ię ­ ty o b o w ią z e k k a to lic k i i p o ls k i” ss.

I d e a p o w sz e c h n e g o a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o b y ła w P o ls c e w c ie la n a w życie. Ś w ia d c z y ły o ty m p o w s ta łe w p rz e s z ło śc i lic z n e d z ie ła a p o sto lsk ie , a w ś ró d n ic h : s p e c ja ln e z g ro m a d z e n ie — T o w a r z y s tw o C h ry s tu s o w e d la W y ch o d źcó w P o ls k ic h (1932 r.), sto w a rz y s z e n ie O p ie k a P o ls k a n a d R o d a k a ­ m i n a O b czy źn ie (1926 r.), in n e s to w a r z y s z e n ia k a to lic k ie , in s ty tu c je o p ie ­ k u ń c z e i p r a k t y k i a p o s to ls k ie !4. S y tu a c ja w te j d z ie d z in ie u le g ła g w a łto w n e j z m ia n ie po d ru g ie j w o jn ie św ia to w e j. N a s ta ł o k re s iz o la c ji n a ro d u w k r a j u i jeg o c z ą s tk i ż y ją c e j p oza g ra n ic a m i sw e j o jczy z n y . P r z e s ta ło is tn ie ć w ie le d z ie ł a p o s to la tu e m ig r a c y j­ n eg o w k r a ju . S to p n io w o te ż p o d u p a d a ły i o s ła b ia ły s w ą d z ia ła ln o ś ć p o lo n ij­ n e d z ie ła sp o łe c z n e , k u lt u r a l n e i r e lig ijn e n a e m ig ra c ji. D u s z p a s te rs tw o e m i­ g ra c y jn e , p o z b a w io n e sz e rsz e j b a z y k o śc ie ln e j, o g ra n ic z y ło sw ą d z ia ła ln o ś ć do śro d o w is k p o lo n ijn y c h za g ra n ic ą , a jeg o o d d z ia ły w a n ie sp o łe c z n e z m a la ło . D ziś c o ra z b a rd z ie j w id a ć , że d u s z p a s te rs tw o to w y m a g a w ię k sz e g o w s p a rc ia ze s tro n y K o śc io ła w P o lsc e . 20 J a n P a w e ł II, O rę d zie 16 V II 1985. 21 I n s tr . D e p a s to r a li m ig r a to r u m cu ra , ro zd z. I I I — V II. 22 R u c h A p o s to la tu E m ig ra c y jn e g o , D y r e k to r iu m , P o z n a ń 1986, n r 26. 23 J . B a k a l a r z , K a r d y n a ł A u g u s t H lo n d ja k o D u c h o w y O p ie k u n P o l­ s k ie j E m ig r a c ji, S tu d ia G n e s n e n s ia 7 (1983) 37— 67.

24 Cz. K a m i ń s k i , D u s z p a s te r s tw o n a e m ig r a c ji, w : K się g a ty sią c le c ia

B I U L E T Y N P O L O N I J N Y ' P o c z ą w sz y od o s ta tn ie g o so b o ru w n a s z y m k r a j u z a częła o d ż y w a ć id e a p o w sz e c h n e g o a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o . W śró d p o ls k ic h b is k u p ó w (K o n fe ­ r e n c ja E p is k o p a tu ), w e w s p ó ln o ta c h k o ś c ie ln y c h (T o w a rz y stw o C h ry s tu s o w e ) i w ś r o d o w is k a c h n a u k o w y c h (K U L , A T K ) ro d z iły się s to p n io w o n o w e i n i ­ c ja ty w y , m a ją c e n a c e lu d u c h o w e w s p a rc ie e m ig ra c ji. S p o g lą d a ją c n a R A E w te j p e r s p e k ty w ie , w id a ć , że r u c h te n n a w ią z u je do w c z e ś n ie js z y c h tr a d y c ji a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o w P o ls c e , d u c h o w o i n t e ­ g r u je is tn ie ją c e dziś d z ie ła teg o ż a p o s to la tu , a ta k ż e o tw ie r a n o w y o k re s w b u d z e n iu p o w sz e c h n e g o z a a n g a ż o w a n ia a p o sto lsk ie g o w ie r n y c h i w s p ó ln o t k o ś c ie ln y c h w o b e c e m ig ra c ji. d. N a r o d z i n y r u c h u P r z e d s ta w io n e tr z y p rz e s ła n k i u z a s a d n i a ją p o trz e b ę ro z w o ju w k r a j u i n a e m ig ra c ji k o śc ie ln e g o r u c h u z z a d a n ie m a p o s to ls tw a e m ig ra c y jn e g o . O n e te ż w rz e c z y w is to ś c i p rz y c z y n iły się do n a r o d z in R u c h u A p o s to la tu E m ig r a c y j­ nego.

S a m a id e a te g o r u c h u z ro d z iła się w k o ń c u la t s ie d e m d z ie s ią ty c h w T o ­ w a rz y s tw ie C h ry s tu s o w y m d la P o lo n ii Z a g ra n ic z n e j. W e w s p ó ln o c ie te j u ś w ia d o m io n o sobie p e łn ie j, że m is ją z g ro m a d z e n ia je s t n ie ty lk o s łu ż b a d u s z p a s te r s k a n a e m ig ra c ji, lecz ta k ż e w s z e lk a d z ia ła ln o ś ć a p o s to ls k a n a rz e c z e m ig r a n tó w w k r a j u . D z ia ła ln o ść t a p o w in n a z m ie rz a ć w szczeg ó ln o ści do o ż y w ie n ia a p o sto lsk ie g o p o w o ła n ia K o śc io ła w P o ls c e w o b e c e m ig ra c ji.

Z t ą w ła ś n ie m y ś lą c h ry s tu s o w c y , d z ia ła ją c za z g o d ą p r y m a s a P o ls k i, u tw o r z y li w d n iu 3 m a ja 1984 r. w P o z n a n iu I n s ty tu t D u s z p a s te r s tw a E m i­ g ra c y jn e g o , k tó re g o c e le m je s t fo r m a c ja k a d r y a p o s to ls k ie j d la e m ig ra c ji o ra z sz e rz e n ie r u c h u a p o s to la tu e m ig ra c y jn e g o . F o r m a ln e n a ro d z in y r u c h u n a s tą p iły w d n iu 21— 22 w r z e ś n ia 1985 r., g dy n a J a s n e j G ó rz e s p o tk a ło się po r a z p ie r w s z y p o n a d 400 s y m p a ty k ó w a p o ­ s to la tu e m ig ra c y jn e g o , p o c h o d z ą c y c h z c a łe j P o ls k i i z ró ż n y c h śro d o w is k , n a c a ło n o c n y m c z u w a n iu m o d lite w n y m w in t e n c ji p o ls k ic h e m ig ra n tó w . P r z e ż y te u stó p K ró lo w e j P o ls k i i P o lo n ii Z a g ra n ic z n e j c z u w a n ie d u c h o w o z je d n o c z y ło w s z y s tk ic h u c z e s tn ik ó w s p o tk a n ia . O d tą d R A E z a ta c z a p o w o li c o ra z sz e rsz e k rę g i w k r a j u i n a e m ig ra c ji, p o c ią g a ją c sw ą id e ą d o ść lic z n y c h w ie rn y c h , z w ła sz c z a ś w ie c k ic h 25.

2. N atura, cel i zadania ruchu

B u d z ą c e się w K o śc ie le r u c h y a p o s to ls k ie to n ie ty lk o z e sp o ły s y m p a ­ ty k ó w o k re ś lo n y c h w a rto ś c i; to p rz e d e w s z y s tk im ży w e c z ą s tk i K o ścio ła. S tą d R A E d ą ż y dziś d o o k re ś le n ia sw e j e k le z ja ln e j n a tu r y , sw eg o c e lu i d u ­ c h o w o śc i w ło n ie sp o łeczn o ści k o śc ie ln e j.

a. E k l e z j a l n a n a t u r a r u c h u

S w ą n a t u r ę R A E o k re ś la a r g u m e n ta m i z a c z e rp n ię ty m i ze w sp ó łc z e s n e j e k le z jo lo g ii. T a zaś u k a z u je K ościół ja k o p ie lg rz y m u ją c y L u d B oży, s ta n o w ią ­ c y je d n ą i ż y w ą rz e c z y w is to ść m is ty c z n ą o ra z sp o łeczn ą, w k tó r ą są w łą c z e ­ n i k o n s e k r o w a n i p rz e z c h rz e s t w i e r n i 25.

W szy scy w ie r n i u c z e s tn ic z ą w e w sp ó ln o c ie , czy li w k o m u n ii k o ś c ie ln e j, k tó r ą c e c h u je o rg a n ic z n a je d n o ś ć i f u n d a m e n ta l n a ró w n o ść c z ło n k ó w . W sz y ­ scy te ż ■— z a ró w n o d u c h o w n i, ja k i św ie c c y — są w s p ó ło d p o w ie d z ia ln i za lo s sw eg o K o śc io ła i są p o w o ła n i do p e łn ie n ia jeg o m is ji 27.

25 D y r e k to r iu m , n r 35. 25 L u m e n g e n tiu m , n r 7— 8. 27 K a n . 204 § 1, 208.

P r a w d a t a d o w a rto ś c io w u je tzw . arw ykłych w ie rn y c h , c z y li ś w ie c k ic h . P rz e z c h rz e s t i b ie r z m o w a n ie s ą o n i b o w ie m p rz e z n a c z e n i p rz e z sam e g o B o g a do a p o s to ls tw a . W e z w a n ie C h r y s tu s a : „Id ź c ie n a c a ły ś w ia t i g ło ście E w a n ­ g elię w s z e lk ie m u s tw o r z e n iu ” (M k 16, 15) o d n o si się ta k ż e do n ich . Ś w ie c c y m a ją w ię c p ra w o i o b o w ią z e k w s p ó łp ra c o w a ć w d z ie le e w a n g e liz o w a n ia K o śc io ła i ś w ia ta 2ä.

C z ło n k o w ie ru c h ó w o d n o w y o d k r y w a ją te p r a w d y p o p rz e z n ie ja k o o so ­ b is te d o św ia d c z e n ie r e lig ijn e . D la n ic h K o śció ł je s t rz e c z y w iś c ie w s p ó ln o tą . W sp o só b szc z e g ó ln y je d n a k ż e p r z e ż y w a ją o n i p r a w d ę , że c a ły K o śció ł je s t c h a ry z m a ty c z n y . O z n a c z a to , że k a ż d y w ie r n y o tr z y m a ł od D u c h a Ś w ię te g o sz czeg ó ln y d a r (c h a ry z m a t), a b y n im słu ży ć i u b o g a c a ć K o śció ł, b ę d ą c y w s p ó l­ n o tą ró ż n o r o d n y c h c z ło n k ó w , słu ż b i d a ró w 29.

R o z w a ż a n ia te p ro w a d z ą do w n io s k u , że R u c h A p o s to la tu E m ig ra c y jn e g o m a n a t u r ę i c h a r a k t e r k o śc ie ln y . U c z e stn ic z y b o w ie m w s a k r a m e n t a ln e j n a ­ tu r z e K o śc io ła , p o w s ta ł ze w z g lę d u n a K o śció ł i r e a liz u je jeg o m isję , ż y je d la jeg o d o b ra i u b o g a c a go sw o im c h a ry z m a te m .

To, co w y ró ż n ia R A E w e w sp ó ln o c ie k o ś c ie ln e j, a ty m s a m y m o k re ś la je g o to ż sa m o ść , o p ie r a się n a d w ó ch e le m e n ta c h : c h a ry z m a c ie i słu żb ie. T e n p ie rw s z y , czy li sp e c y fic z n y c h a r y z m a t, k tó r e g o D u c h Ś w ię ty u d z ie lił r u c h o w i, z b liż a i je d n o c z y c z ło n k ó w R A E , a w ię c ty c h , k tó r z y m a ją u d z ia ł w ty m d a rz e lu b p r z y n a jm n ie j je s t o n im b lisk i. D la te g o p ie r w s z o rz ę d n y m z a d a n ie m R A E je s t o d k ry ć i ro z w in ą ć w ła s n y c h a r y z m a t, u to ż s a m ić się z n im i s p ra w d z ić w ż y c iu jeg o p ło d n o ść. C h a ry z m a ty c z n y c h a r a k t e r r u c h u n ie w y k lu c z a b y n a jm n ie j in te r w e n c ji i p o m o c y ze s tr o n y p a s te r z y K o ś c io ła M.

Z c h a r y z m a te m łą c z y się d ru g i e le m e n t, a m ia n o w ic ie s łu ż b a w s p ó ln o c ie k o ś c ie ln e j. W y n ik a o n a s tą d , że c h a r y z m a t je s t u d z ie lo n y d la p o słu g i K o śc io ­ ło w i. R A E n ie m a w ię c c e lu tk w ią c e g o je d y n ie w n im sa m y m , a le is tn ie je o n w K o śc ie le i d la K o śc io ła . J e s t on n a rz ę d z ie m s łu ż b y K o ścio ło w i, a k o n ­ k r e t n ie n a rz ę d z ie m w s p ie r a ją c y m i d o p e łn ia ją c y m u rz ę d o w ą d z ia ła ln o ś ć d u s z p a s te rs k ą w ś ró d e m i g r a n t ó w 31.

J a k s tą d w id a ć , R A E m a c h a r a k t e r e k le z ja ln y , a te n w y m a g a , a b y c z ło n ­ k o w ie r u c h u c z u li się w sz ę d z ie in te g r a ln ą i ż y w o tn ą c z ą s tk ą lo k a ln y c h w s p ó ln o t k o ś c ie ln y c h , w ło n ie k tó r y c h ż y ją i d z ia ła ją , a b y b y li w ra ż liw i n a w sz e lk ie p o tr z e b y i im p u ls y lo k a ln e g o K o ścio ła, a ta k ż e , b y p o z o s ta w a li w je d n o ś c i z p a s t e r z a m i 32.

N a p y ta n ie , cz y m je s t w sw e j is to c ie R A E , tr z e b a n a jp i e r w s tw ie rd z ić , że n ie je s t o r g a n iz a c ją czy s to w a r z y s z e n ie m k o śc ie ln y m . J e s t o n k o ś c ie ln y m ru c h e m a p o s to ls k im , c z y li s p e c y fic z n ą g r u p ą w ie r n y c h , zło ż o n ą z k a p ła n ó w , z a k o n n ik ó w i św ie c k ic h , d ą ż ą c y c h do re a liz o w a n ia w sp ó ln e g o c e lu , k tó r y m je s t a p o s to ls tw o n a rz e c z e m ig ra n tó w 33 T o, co d u c h o w o je d n o c z y c z ło n k ó w r u c h u , je s t jeg o c h a r y z m a t a p o s to l­ s k ie j łu ż b y e m ig ra c ji. W y ra z e m te g o d a r u je s t id e a p rz e w o d n ia r u c h u „W szy stk o d la B o g a i P o lo n ii z a g r a n ic z n e j”. N a d to r u c h in t e g r u j ą w e ­ w n ę tr z n ie ta k ie c z y n n ik i, ja k : o d d a n i s p r a w ie m o d e r a to r z y i lid e rz y ; w ła s n e D y r e k to r iu m o k r e ś la ją c e d u c h o w o ść i o g ó ln e z a s a d y d z ia ła n ia ru c h u ; w r e ­

szcie ży cio w e (a n ie ty le fo r m a ln e ) p rz y lg n ię c ie c z ło n k ó w do w ła sn e g o ś r o d o ­ w is k a d u c h o w e g o i a p o sto lsk ie g o . 28 K a n . 211, 225; B. F o r t e , L a ic a to e la ic ita , G e n o v a 1986, 39— 65. 29 В. F o r t e , dz. c y t., 50—53, 82— 83. 30 L u m e n g e n tiu m , n r 12, 13 31 A p o s to lic a m a c tu o s ita te m , n r 6, 10; k a n . 298 § 1; B. F o r t e , d z. c y t., 84—89. 82 P o r. k a n . 209, 212; D y r e k to r iu m , n r 57.

33 P o r. C r ite r i d i e c le sia lità d e i g ru p p i, m o v im e n ti, a sso cia zio n i, S e rv iz io M ig r a n ti 17(1981) n r 5— 6, 26; S. C l a r k , B u ild in g C h r is tia n C o m m u n itie s , I n d ia n a 1972, 153— 157.

1 4 6 B I U L E T Y N P O L O N I J N Y

W o d n ie s ie n iu do K o ścio ła R A E je s t s p e c y fic z n ą fo r m ą a p o s to la tu , ś c i­ śle złą c z o n ą z c a ły m d u s z p a s te rs tw e m K o śc io ła . P o n ie w a ż w y r a s t a on z o g ó l­ n e j m is ji K o śc io ła w o b e c e m ig ra n tó w i w te j m is ji je s t z a k o rz e n io n y , n ie m oże w y rę c z a ć ogółu w ie rn y c h z ic h z a d a ń w te j d z ie d z in ie . R a c z e j p r z e ­ c iw n ie m a o n b y ć a p o s to ls k im z a c z y n e m , p r z e n ik a ją c y m do w s z y s tk ic h ś r o ­ d o w is k i w s p ó ln o t k o ś c ie ln y c h , a b y — d z ia ła ją c ta m od w e w n ą tr z — p r z y ­ c z y n ia ć się do o ż y w ie n ia p o w sz e c h n e g o p o w o ła n ia L u d u B ożego w o d n ie ­ s ie n iu do e m ig ra n tó w . R u c h m a w ię c b y ć ja k b y z a ro d k ie m o d n o w y s p o łe ­ c z e ń s tw a c h rz e ś c ija ń s k ie g o , św ia d o m e g o sw e j o d p o w ie d z ia ln o śc i i sw y c h z a ­ d a ń w d z ie d z in ie e w a n g e liz a c ji ś w ia ta e m i g r a c j i 34.

S iła o d n o w y sp o łe c z n e j, k tó r ą z a m ie rz a n ie ść ze so b ą ru c h , b ę d z ie o czy ­ w iśc ie z a w sz e u z a le ż n io n a od p o z io m u d u c h o w o śc i jeg o c z ło n k ó w , od ic h z e s p o le n ia z K o ścio łem , od ic h d y sp o z y c y jn o śc i i u m ie ję tn o ś c i a d a p ta c ji d o k o n k r e tn y c h w a r u n k ó w i p o tr z e b e m ig ra n tó w . b. C e l i z a d a n i a r u c h u J a k o s p e c y fic z n a f o r m a d u s z p a s te r s tw a R A E p o s ia d a m is ję u k ie r u n k o ­ w a n ą p o d w ó jn ie : k u w e w n ą trz i n a z e w n ą trz . P ie r w s z e u k ie r u n k o w a n ie p o ­ le g a n a w s p ie r a n iu sw y c h c z ło n k ó w w r e a liz o w a n iu ic h o g ó ln eg o c e lu ż y c ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o , ja k im je s t o d d a w a n ie c h w a ły B ogu i w ła s n e u św ię c e n ie . D ru g ie zaś, sp e c y fc z n e d la ru c h u , p o le g a n a s p e łn ia n iu w sz e lk ie g o ro d z a ju a p o s to ls tw a w ś ró d i n a rz e c z e m ig ra n tó w , z a ró w n o w k r a j u , ja k i p o za jeg o g r a n ic a m i^ 5.

M is ja ta , tk w ią c a w se rc u p o w o ła n ia i d u c h o w o śc i ru c h u , je s t w ła ś c iw ą r a c j ą b y tu R A E , a d la jeg o c z ło n k ó w je s t sp o so b e m o d d a n ia się B ogu i sz e ­ rz e n ia J e g o c h w a ły , b u d o w a n ia K o śc io ła o ra z u c z e s tn ic tw a wT d z ie le p r z e ­ m ia n y i z b a w ie n ia św ia ta . R u c h p r a g n ie s p e łn ia ć sw ą c h a ry z m a ty c z n ą słu ż b ę w o b e c p o ls k ic h e m i­ g ra n tó w , k u ltu r o w o tk w ią c y c h w p o ls k o śc i, a ro z p ro sz o n y c h n a w s z y s tk ic h k o n ty n e n ta c h ś w ia ta . S zczeg ó ln ą u w a g ę z w ra c a on n a e m ig r a n tó w św ieżo o p u s z c z a ją c y c h sw ą o jczy z n ę 3e. S w ą a p o s to ls k ą m is ją z a m ie rz a on te ż o b ją ć , gdzie to m o ż liw e i p o ­ tr z e b n e , e m ig ra n tó w (lu b im ig ra n tó w ) in n y c h n a ro d o w o śc i, w y z n a ń czy r e ­ lig ii. T y m sp o s o b e m w y ra ż a on sw ą tr o s k ę o sz e rsz e p o tr z e b y K o śc io ła i ś w ia ta , p r a g n ie w n o sić sw ó j w k ła d w ro z w ó j K o ścio łó w lo k a ln y c h i w y ­ p e łn ić c ią ż ą c y n a c a ły m L u d z ie B o ży m o b o w ią z e k d z ia ła ln o ś c i m i s y j n e j 37. T a tc h n ą c a d u c h e m u n iw e rs a lis ty c z n y m id e a r u c h u w a r ta je s t u p o w s z e c h n ie n ia z c z a se m w ś ró d in n y c h n a ro d ó w . Z teg o o g ó ln ie n a k re ś lo n e g o c e lu w y n ik a ją b a rd z ie j k o n k r e tn e z a d a n ia a p o s to ls k ie . P ie r w s z y m je s t p ro p a g o w a n ie id e i p o w sz e c h n e g o a p o s to la tu e m i­ g ra c y jn e g o , a w ty m ró w n ie ż b u d z e n ie w sp o łe c z e ń stw ie z a in te r e s o w a n ia p ro b le m a m i i p o tr z e b a m i e m ig ra n tó w , u p o w s z e c h n ia n ie w ie d z y o z ja w is k u e m ig ra c ji, p rz y c z y n ia n ie się do p o d n o s z e n ia k u l t u r y e m ig ro w a n ia 38. T e d z ia ­ ła n ia p o w in n y te ż w p ły w a ć n a o d n o w ę p o w o ła n ia K o ścio łó w lo k a ln y c h w o ­ b ec w s z e lk ic h z ja w is k ru c h liw o ś c i lu d z k ie j.

D ru g im z a d a n ie m R A E je s t b e z p o ś r e d n ia słu ż b a e m ig ra n to m p o p rz e z o k a z y w a n ą im pom o c: d u c h o w ą , d u s z p a s te r s k ą , k u lt u r a l n ą , sp o łe c z n ą , m a ­ t e r ia ln ą . S łu ż b a ta m u s i o czy w iście u w z g lę d n ia ć k o n k r e t n e p o tr z e b y , w ła -34 P o r. P a w ła V I i J a n a P a w ła I I s p o tk a n ia ze w s p ó ln o ta m i n e o k a te - c h u m e n a ln y m i, L u b lin 1986, 75, 104, 147; D y r e k to r iu m , n r 39. 35 D y r e k to r iu m , n r 38, 52. 38 T a m ż e , n r 40. 37 T a m ż e , n r 23, 40. 38 T a m ż e , n r 39 a.

śc iw e d la ró ż n y c h e ta p ó w e m ig ra c ji, r o d z a jó w e m ig ro w a n ia czy k a te g o r ii o só b e m ig ru ją c y c h 39.

W a ż n y m z a d a n ie m je s t in te g r o w a n ie d z ia ła ln o ś c i is tn ie ją c y c h ju ż d z ie ł (w k r a j u i za g ra n ic ą ), k tó r e z a jm u ją się a p o s to la te m e m ig ra c y jn y m , a ta k ż e in ic jo w a n ie czy u p o w s z e c h n ia n ie n o w y c h f o r m i m e to d a p o s to ls tw a .

S zczeg ó ln ie d e lik a tn y m i d o n io s ły m d la p rz y s z ło śc i o m a w ia n e g o a p o s to ­ la t u je s t z a d a n ie b u d z e n ia i fo r m a c ji p o w o ła ń : k a p ła ń s k ic h z a k o n n y c h i a p o ­ sto łó w · św ie c k ic h d la e m ig ra c ji. W k ła d c z ło n k ó w w te j d z ie d z in ie je s t z ró ż ­ n ic o w a n y sta n e m , p o w o ła n ie m i m o ż liw o śc ia m i d z ia ła n ia . W szyscy m o g ą o c z y ­ w iśc ie z je d n y w a ć ja k n a jw ię k s z ą ilość s y m p a ty k ó w r u c h u 40.

W a k tu a l n e j s y tu a c ji w r u c h u z w ra c a się d u ż ą u w a g ę n a z a d a n ie o ży ­ w ie n ia d u c h o w e j i k u l t u r a l n e j w ię z i p o m ię d z y p o ls k ą e m ig r a c ją (P o lo n ią z a ­ g ra n ic z n ą ) a M a c ie rz ą i K o śc io łe m w P o lsce. W ty m c e lu R A E in s p ir u je ró ż n e f o r m y d w u s tr o n n y c h k o n ta k tó w i p o p ie r a w s p ó łp r a c ę k r a jo w y c h i e m i­ g r a c y jn y c h dzieł a p o s t o ls k ic h 41.

In w e n c ja i inicjatyw na a p o s to ls k a c z ło n k ó w r u c h u to d o d a tk o w y d a r B oży, k tó r y ro d z i n a d z ie ję , że w p rz y s z ło śc i r u c h ro z s z e rz y sw e z a d a n ia . J u ż d ziś je d n a k p o sz c z e g ó ln i c z ło n k o w ie m o g ą o c z y w iśc ie p o d e jm o w a ć in n e , d o s tę p n e d la sie b ie a p o s to ls k ie d z ia ła n ia , zg o d n e z m is ją K o śc io ła i ic h p o w o ła n ie m 42.

3. D z ia ła ln o ść a p o s to ls k a

A p o s to la t e m ig r a c y jn y u c z e stn ic z y w m is te r iu m i m is ji K o ścio ła. D la ­ te g o p o w in ie n b y ć s k ie r o w a n y k u z b a w ie n iu lu d z i i b u d o w a n iu m isty c z n e g o C ia ła C h ry s tu s a , a ró w n o c z e śn ie k u d o s k o n a le n iu o so b iste g o i sp o łeczn eg o ży cia e m ig ra n tó w . W d z ia ła ln o ś c i te j b ie rz e się p o d u w a g ę d o b ro w s p ó ln e K o śc io ła , O jc z y z n y , k r a j ó w z a m ie s z k a n ia e m ig ra n tó w i c a łe j ro d z in y l u d z k i e j 43.

E k le z ja ln y c h a r a k t e r r u c h u z o b o w ią z u je w s z y s tk ic h c z ło n k ó w , a b y sw ą d z ia ła ln o ś ć a p o s to ls k ą p ro w a d z ili z aw sze w je d n o ś c i i w śc isłe j w s p ó łp ra c y z p a s te r z a m i K o śc io ła , w łą c z n o śc i z in n y m i g r u p a m i i w s p ó ln o ta m i L u d u B ożego, a w sz czeg ó ln o ści z sa m y m i e m i g r a n t a m i 44.

W k o n ta k t a c h z e m ig r a n ta m i c z ło n k o w ie r u c h u s z a n u ją ic h g o d n o ść i p o d m io to w o ść . T o o n i b o w ie m są a u to r a m i sw eg o lo su , im sa m y m n a j ­ b a r d z ie j za le ż y n a w ła ś c iw y m ro z w ią z a n iu w ła s n y c h p ro b le m ó w , a w ż y c iu są często p ie r w s z y m i i n a jle p s z y m i a p o s to ła m i sw y c h ro d z in i ś ro d o w isk . R u c h p ra g n ie w ię c d z ia ła ć z g o d n ie z z a s a d ą p o m o c n ic z o śc i, k tó r a n a k a z u je w s p ie r a ć a n ie w y rę c z a ć . W s a m y m d z ia ła n iu w y k lu c z a o n p o s ta w ę p a te r n a ­ lizm u . a u czy sw y c h c z ło n k ó w p o s ta w y b r a t e r s k i e j i s ł u ż e b n e j 4S.

W sw e j d z ia ła ln o ś c i a p o s to ls k ie j n a e m ig r a c ji r u c h p ie lę g n u je w ś ró d e m i­ g r a n tó w w ięź z o jc z y z n ą , c z e rp ią c z n ie j in s p ir a c je i m o ce d u c h o w e , w a r to ś c i k u ltu r o w e i k o n k r e t n e w s p a r c ie d u s z p a s te rs k ie . M iłość do w ła s n e j o jc z y z n y , b ę d ą c ą m o r a ln y m o b o w ią z k ie m k a ż d e g o c h rz e ś c ija n in a , c z ło n k o w ie s t a r a j ą się je d n a k z a w sz e łą c z y ć z lo ja ln o ś c ią w o b e c k r a j ó w z a m ie s z k a n ia o ra z z s z a ­ c u n k ie m d la in n y c h n a r o d ó w i ic h k u l t u r 46. D o p ie ro po ty c h o g ó ln y c h z a s a d a c h , o k re ś la ją c y c h d z ia ła ln o ś ć a p o s to ls k ą 39 T a m ż e , n r 39 b. 40 T a m ż e , n r 39 c. 41 T a m ż e , n r 39 e. 42 T a m ż e , n r 39 f. 43 T a m ż e , n r 56. 44 K a n . 209— 212. 45 D D E, n r 196. 48 D y r e k to r iu m , n r 53, 58. 10'

B I U L E T Y N P O L O N I J N Y

R A E , m o ż n a z a p y ta ć , gdzie i ja k c z ło n k o w ie r u c h u d z ia ła ją ? O tó ż p o le m ic h a p o s to ls k ie j d z ia ła ln o ś c i je s t c a ły ś w ia t, a w ię c k r a j o jc z y s ty i w s z y s tk ie k r a j e (p o n a d 100), w k tó r y c h z a m ie s z k u ją c h o ć b y m a łe g ru p y p o ls k ic h e m i­ g ra n tó w . S w ą a p o s to ls k ą tr o s k ę c z ło n k o w ie s t a r a j ą się o k a z y w a ć : z a m ie r z a ­ ją c y m e m ig ro w a ć , św ie ż y m e m ig ra n to m , ic h ro d z in o m , d u s z p a s te rz o m e m i­ g ra c y jn y m , g ru p o m p o lo n ijn y m . W d a ls z e j p r e s p e k ty w ie p r a g n ą o n i ro z c ią g ­ n ą ć s w ą s łu ż b ę n a c a ły ś w ia t e m i g r a c j i 47. I n t e n c ją R A E je s t d z ia ła ć w r a m a c h d u s z p a s te r s k ie j o rg a n iz a c ji K o śc io ­ ła . D la te g o d ą ż y o n d o w łą c z e n ia się w e w s z y s tk ie s t r u k t u r y k o ś c ie ln e : d ie c e z je , p a r a f ie , in s ty t u ty z a k o n n e , s to w a r z y s z e n ia k o ś c ie ln e itd . N ie z a ­ m ie rz a p rz y ty m b y ć ta m s t r u k t u r ą k o n k u r e n c y jn ą , a le p r a g n ie b y ć „ d u sz ą o ż y w ia ją c ą ” k o śc ie ln e in s ty tu c je , ja k b y ź ró d łe m n ie u s ta n n ie o d r a d z a ją c y m ic h a p o s to ls k ie p o w o ła n ie w o b e c e m ig ra n tó w 48 P ie r w s z y m i u p rz y w ile jo w a n y m ś r o d o w is k ie m d z ia ła n ia r u c h u je s t p a ­ r a f ia : k r a jo w a i e m ig ra c y jn a . T e n f a k t d e c y d u je , że R A E m a w d u ż e j m ie ­ rz e c h a r a k t e r p a r a f ia ln y . Z a d a n ie m c z ło n k ó w r u c h u je s t s t a r a n ie , a b y p a ­ r a f ia , w k tó r e j d z ia ła ją , s ta w a ła się w s p ó ln o tą a p o s to ls k ą i m is y jn ą , o t w a r t ą n a p rz y b y s z ó w i o b cy ch , a ró w n o c z e ś n ie r o z s z e rz a ją c ą „ g ra n ic e m iło ści a ż p o k r a ń c e z ie m i i tro s z c z ą c ą się o ty c h , k tó r z y są z d a la , w p o d o b n y s p o ­ só b ja k o w ła s n y c h c z ło n k ó w ” 49. P ro w a d z ą c w p a r a f ii a p o s to la t e m ig r a c y j­ n y c z ło n k o w ie w s p ie r a ją ty m s a m y m d u s z p a s te rz y w w y p e łn ia n iu ic h o b o ­ w ią z k ó w w o b e c e m ig ru ją c y c h czy im ig r u ją c y c h p a r a f ia n . D ru g im w a ż n y m ś ro d o w is k ie m d z ia ła n ia c z ło n k ó w je s t ro d z in a , k tó r a w b a rd z o lic z n y c h p rz y p a d k a c h p o s ia d a b lis k ic h za g ra n ic ą , a n ie j e d n o k r o t­ n ie je s t w s k u te k e m ig ra c ji b o le ś n ie r o z d a r ta . D la te g o R A E z a k o rz e n ia się w ro d z in a c h w k r a j u i n a e m ig ra c ji, słu ż ą c p o m o c ą w o d n o w ie w ię z i r o d z in ­ n y c h p o m ię d z y ro z d z ie lo n y m i ro d a k a m i, a ta k ż e b u d z ą c a p o s to ls k ie p o s ła n n ic ­ tw o r o d z in w o b e c e m i g r a n t ó w 50.

B a rd z o d o c e n ia n y m p o le m d z ia ła n ia c z ło n k ó w je s t m ło d zież, k tó r a n a j ­ częściej e m ig r u je i p rz e ż y w a d r a m a ty z w ią z a n e z ż y c ie m n a o b czy źn ie. W o ­ b e c m ło d zieży r u c h a k c e n tu je d z ia ła ln o ś ć o c h a r a k te r z e p re w e n c y jn y m , k tó r a z a p o b ie g a m o ż liw y m do u n ik n ię c ia d r a m a to m lu d z k im . D o stę p n ą p o m o c ą słu ż y o n ró w n ie ż m ło d z ie ż y p o lo n ijn e j, p o m a g a ją c je j z w ła sz c z a w p o z n a ­ w a n iu k u l t u r y sw y c h o jcó w i w r o z w o ju ż y c ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o *i. C z ło n k o w ie R A E r e k r u t u j ą się z ró ż n y c h ś ro d o w is k i ta m te ż s p e łn ia ją sw e a p o s to ls k ie p o s ła n n ic tw o . N a p o d k re ś le n ie z a s łu g u ją ś r o d o w is k a : in s ty ­ t u t y z a k o n n e , in s ty t u ty św ie c k ie , s e m in a r ia d u c h o w n e , s to w a r z y s z e n ia k o ­ śc ie ln e , m a łe g ru p y , in n e r u c h y k o ś c ie ln e , lu d z ie c h o rz y i sa m o tn i, in s t y t u ­ c je n a u k o w e i k u lt u r a l n e . W sz y s tk ie o n e m o g ą n a sw ó j sp o só b w s p ie r a ć e m i­ g r a n tó w i p rz y c z y n ia ć się do o ż y w ie n ia d u c h o w y c h w ięzi P o lo n ii z a g ra n ic z n e j z M acierzą. R A E , p o d o b n ie ja k k a ż d y in n y r u c h a p o s to ls k i, je s t ja k b y „ m a ły m K o ­ ś c io łe m ” i d la te g o s p e łn ia o n p o d s ta w o w e f u n k c je K o śc io ła : p r o f e ty c z n ą , k a p ła ń s k ą i s ł u ż e b n ą 52. W te j p o tr ó jn e j m is ji m ie śc i się sz e ro k i w a c h la r z ś r o d k ó w a p o s to ls k ic h , a m ia n o w ic ie : ś w ia d e c tw o ży cia p ra w d z iw ie c h rz e ś c i­ ja ń s k ie g o , z w ła sz c z a c z y n n a m iło ść w o b e c b r a c i e m ig ra n tó w ; o tw a r t e g ło ­ sz e n ie E w a n g e lii w fo r m ie h o m ilii, k o n f e r e n c ji, k a te c h e z y , w y k ła d ó w , o d ­ c z y tó w ; u c z e s tn ic tw o w litu r g ii, z w ła sz c z a w e M szy św .; m o d litw a i d u c h o w e o fia ry s k ła d a n e za e m ig ra n tó w ; d ia lo g i in f o r m a c ja ; d z ia ła ln o ś ć za p o ś r e d ­

47 T a m ż e , n r 40. 48 P o r. М. С a m i s a s с а, d z. cyt., 19. 49 A d g e n te s , n r 37; D y r e k to r iu m , n r 41; G. В o n i c e l l i , G r u p p i e p a r ­ ro c c h ia , w : G r u p p i e p a rr o c c h ia Q u a le ra p p o rta ? N a p o li-R o m a 1981, 28— 38. 59 D y r e k to r iu m , n r 42. 51 T a m ż e , n r 43— 44. 52 M .

C

a

m

i s a s с a , d z. cyt., 23—24.