Biuletyn katechetyczny

Władysław Kubik

Biuletyn katechetyczny

Collectanea Theologica 52/4, 97-111

52(1982) fa se . IV

BIULETYN KATECHETYCZNY

Z a w a r to ś ć : Z A D A N IA W Y C H O W A W C Z E K A T E C H E Z Y D L A C H R Z E Ś C I­ J A Ń S K I E J F O R M A C J I. 1. N a p o c z ą tk u — S łow o. — 2. W ia r a o d p o w ie d z ią c z ło w ie k a — 3. Z je d n o c z e n ie z J e z u s e m C h r y s tu s e m p rz e z w ia r ę i c h rz e s t V/ K o śc ie le . — 4. W s tę p o w a n ie w ś la d y J e z u s a C h r y s tu s a ja k o k o n s e k w e n c ja „ n o w e g o s tw o r z e n ia ” *. Z A D A N IA W Y C H O W A W C Z E K A T E C H E Z Y D L A C H R Z E Ś C IJ A Ń S K I E J F O R M A C JI N a t e m a t z a d a ń w y c h o w a w c z y c h k a te c h e z y p isz e się u n a s w ie le . O m a w ia się je n a jc z ę ś c ie j w e sp ó ł z in n y m i z a g a d n ie n ia m i z z a k r e s u k a t e ­ c h e ty k i *, a le p o ś w ię c a się im ta k ż e s p e c ja ln e p u b l i k a c j e 2. W je d n y m i d r u ­ g im w y p a d k u o k re ś la się je w k o n te k ś c ie r o z w a ż a ń n a d is to tą i p o w s z e c h n ą m is ją K o śc io ła s p r a w u ją c e g o m is ję s a m e g o . C h r y s tu s a . F o r m u łu ją c je e k s p o ­ n u je się z n a c z e n ie sło w a B ożego i litu r g ii, a z w ła sz c z a c h r z tu i E u c h a r y s tii w p ro w a d z e n iu k a te c h iz o w a n y c h do w ia r y d o jr z a łe j, a ta k ż e ic h o d p o w ie ­ d z ia ln o ść za s p r a w y K o śc io ła i ś w ia ta . P o d e jm u ją c n a no w o p r o b le m z a d a ń w y c h o w a w c z y c h k a te c h e z y n ie p o m in ie m y w y ż e j w y ró ż n io n y c h e le m e n tó w . S u g e r u ją c się je d n a k s ło w a m i J a n a P a w ł a II, c h c e m y n a n ie sp o jrz e ć od s tr o n y p ro c e s u k s z ta łto w a n ia w c z ło w ie k u c e c h u c z n ia C h r y s tu s a czyli c h r z e ś c ija ń s k ie j fo r m a c ji.

P r e c y z u ją c s p e c y fic z n ą c e c h ę k a te c h e z y , p a p ie ż J a n P a w e ł II m ó w i, że s ta n o w i j ą d ą ż e n ie do p o d w ó jn e g o c e lu : „ d o p ro w a d z ić do d o jr z a ­ ło ści w ia r ę ju ż z ro d z o n ą w d u sz y i u k s z ta łto w a ć p ra w d z iw e g o u c z n ia C h r y s tu s a p rz e z p o g łę b ie n ie i b a r d z ie j u p o rz ą d k o w a n e p o z n a n ie o so b y i n a ­ u k i C h r y s tu s a n a sz e g o P a n a ” 3. T e n ż e p a p ie ż n a k r e ś la ró w n ie ż dość w y r a ź ­ n ie z a s a d n ic z e e le m e n ty p ro c e s u s t a w a n i a się u c z n ie m C h ry s tu s a . K a te c h e z a , jeg o z d a n ie m , m a d ą ż y ć do tego, „ a b y p o g łę b ia ć r o z u m ie n ie ta je m n ic y C h r y s tu s a w ś w ie tle S ło w a, aż c a ły c z ło w ie k b ę d z ie n a s y c o n y J e g o ś w ia ­ tłe m . P rz e m ie n io n y p rz e z d z ia ła n ie ła s k i w n o w e s tw o rz e n ie , c h r z e ś c ija n in z a c z y n a n a ś la d o w a ć C h r y s tu s a i z d n ia n a d z ie ń u czy się w K o śc ie le co raz le p ie j m y ś le ć ja k O n, o c e n ia ć j a k O n, p o s tę p o w a ć z g o d n ie z J e g o p r z y k a ­ z a n ia m i i u fa ć , t a k j a k O n n a s do teg o w z y w a ” (A d h . ар. o k a te c h . 20). R o z w ija ją c p o w y ż sz ą m y ś l p a p ie ż d o d a je , że k a te c h e z a m a b y ć czasem ,

* R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu l e ty n u je s t ks. W ła d y s ła w K u b i k S J, W a rs z a w a -K ra k ó w . 1 Np. M. F i n k ę , O d n o w a k a te c h e ty c z n a , Z a r y s k a t e c h e ty k i k e r y g m a - t y c z n e j, w : P od tc h n ie n ie m D u c h a Ś w ię te g o , p r a c a z b io r o w a p o d red . k s. M. F i n k e, P o z n a ń - W a r s z a w a - L u b lin 1964, 559— 590; F. B l a c h n i c k i K a te c h e t y k a fu n d a m e n ta ln a , L u b lin 1970; J a n C h a r y t a ń s k i S J, I n s p i­ r a c je s o b o r o w e w k a te c h e ty c e , w : M y ś l p o so b o r o w a w P o lsce, p r a c a z b io ro w a p o d re d . k s. J. M y ś k o w a , W a rs z a w a 1970, 151— 181. 2 J a n C h a r y t a ń s k i SJ , Z a d a n ia k a te c h iz a c ji w ś w ie tle d o k u m e n tó w so b o r o w y c h , C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 37(1967) z. 3, 87— 98.

s A d h o r ta c ja a p o s to ls k a O jca ś w ię te g o J a n a P a w ła I I do b is k u p ó w , k a p ­ ła n ó w i w ie r n y c h ca łe g o K o śc io ła k a to lic k ie g o o k a te c h iz a c ji w n a s z y c h c za ­ sa ch , W a rs z a w a 1979, n r 19. O d tą d b ę d ę p o s łu g iw a ł się s k r ó te m A d h . ap. o k a te c h .

„w k tó r y m c h rz e ś c ija n in , p r z y ją w s z y p rz e z w ia r ę J e z u s a C h r y s tu s a , ja k o je d y n e g o P a n a i p rz y lg n ą w s z y do N iego c a łk o w ic ie p rz e z szczere n a w r ó c e ­ n ie se rc a , s t a r a się le p ie j p o z n a ć T eg o J e z u s a , k tó r e m u się p o w ie rz y ł, p o ­ z n a ć m ia n o w ic ie J e g o ’ta j e m n i c e ’, K ró le s tw o B oże, k tó r e O n z a p o w ia d a , w y m a g a n ia i o b ie tn ic e , z a w a r te w J e g o e w a n g e lic z n y m O rę d z iu , d ro g i k tó r e w y z n a c z y ł d la w s z y s tk ic h ty c h , k tó r z y "zechcą p ó jś ć za N im ” (A d h . ap. 0 k a t ech. 20). O p ie r a ją c się n a w e t w y łą c z n ie n a tr e ś c i c y to w a n e g o d o k u m e n tu , m o ż n a p o w ie d z ie ć , że do is to ty p ro c e s u s ta w a n ia się u c z n ie m C h r y s tu s a n a le ż y : d o s trz e ż e n ie ro li sło w a B ożego w ro z u m ie n iu ta je m n ic y C h r y s tu s a , p rz y ję c ie C h r y s tu s a p rz e z w ia r ę , z je d n o c z e n ie się z N im p o p rz e z z a n u rz e n ie w c h rz c ie ś w ię ty m d z ię k i p o słu d z e K o śc io ła , w re s z c ie n a ś la d o w a n ie C h r y s tu s a p o ję te ja k o k o n s e k w e n c ja p r z e m ia n y w „ n o w e s tw o r z e n ie ” .

P o w y ż sz e c z te ry e le m e n ty p r a g n ie m y u c z y n ić sz c z e g ó ln y m p rz e d m io te m n a s z y c h ro z w a ż a ń , tr a k t u j ą c je ja k o z a s a d n ic z e z a d a n ia k a te c h e z y , s ta w i a ­ ją c e j so b ie za cel k s z ta łto w a n ie w c z ło w ie k u z n a m io n u c z n ia C h ry s tu s a .

1. N a p o c z ą tk u — S ło w o

N ie c h r z e ś c ija ń s k ie s y s te m y p r a c y n a d so b ą b u d u ją s w o je te o r ie p rz e d e w s z y s tk im n a w ie rz e w n a t u r a ln e w y p o s a ż e n ie d u c h o w e i u z d o ln ie n ia czło ­ w ie k a . W y c h o d z ą n ie ja k o o d w n ę tr z a c z ło w ie k a od jeg o n a tu r a ln y c h m o ż li­ w o ści i p ro w a d z ą go n a w e t do b a rd z o o d c z u w a ln y c h d o z n a ń i p rz e ż y ć r e l ig i j­ n y c h . P o d s u w a ją ć w ic z e n ia r o z w ija ją c n a t u r a l n e s iły d u c h o w e c z ło w ie k a aż do z d u m ie w a ją c y c h o sią g n ię ć . C h rz e ś c ija ń s tw o n a to m ia s t p rz y c h o d z i do czło ­ w ie k a w p e w n y m s e n s ie od z e w n ą trz , „z g ó ry ” , b y p ro w a d z ić go „ k u g ó rz e ” . C h rz e ś c ija ń s tw o je s t p rz e d e w s z y s tk im f a k te m z a c z y n a ją c y m się w o k re ś lo ­ n y m m ie js c u i czasie, je s t w y d a rz e n ie m z a in ic jo w a n y m p rz e z k o n k r e t n ą O sobę B o g a i o d w o łu je , się do r o z u m u i w o li k a ż d e g o c z ło w ie k a . A lb o w ie m , j a k u czy S o b ó r W a ty k a ń s k i II, „ s p o d o b a ło się B ogu w sw e j d o b ro c i i m ą d r o ś c i o b ja w ić sie b ie sa m e g o i u ja w n ić n a m ta je m n ic ę w o li s w o je j (p o r. E f 1, 9) d z ię k i k tó r e j p rz e z C h ry s tu s a , S ło w o W c ie lo n e , lu d z ie m a ją d o s tę p do O jc a w D u c h u Ś w ię ­ ty m i s t a j ą się u c z e s tn ik a m i b o s k ie j n a tu r y (por. E f 2', 18; 2 P 1, 4). (...) T e n p la n O b ja w ie n ia u r z e c z y w is tn ia się p rz e z c z y n y i sło w a w e w n ę tr z n ie z so b ą p o w ią z a n e , t a k że c z y n y d o k o n a n e p rz e z B o g a w h is to r ii z b a w ie n ia i l u s t r u j ą 1 u m a c n i a ją n a u k ę o ra z s p r a w y w y ra ż o n e s ło w a m i; sło w a zaś o b w ie s z c z a ją c z y n y i o d s ła n ia ją ta je m n ic ę w n ic h z a w a r tą ” (K O 2).

P o d o b n ie w ię c ja k sa m o c h rz e ś c ija ń s tw o ja k o f a k t ro z p o c z y n a się od sło w a , w y p o w ie d z ia n e g o p rz e z B oga, t a k ró w n ie ż p o szc z e g ó ln y c zło w ie k m u s i ro z p o c z ą ć p ro c e s s ta w a n i a się c h rz e ś c ija n in e m w ła ś n ie od sło w a , od w s łu c h a ­ n ia się w to sło w o B oga, k tó r e d o c ie r a do n a s w h is to r ii z b a w ie n ia p e w n y m i w a ż n y m i e ta p a m i.

N a jp ie r w o b ja w ia się B óg c z ło w ie k o w i w w ie lk o ś c i i p ię k n ie s tw o rz e n ia . A lb o w ie m „B óg p rz e z S ło w o , s t w a r z a ją c w sz y stk o i z a c h o w u ją c (p o r. J 1, 3), d a je lu d z io m p o p rz e z rz e c z y s tw o rz o n e tr w a łe ś w ia d e c tw o o so b ie (p o r. R z 1, 19— 209)” (K O 3). W s tw o r z e n iu z a w a r te je s t p ie r w o tn e o b ja w ie n ie . D la te g o s o b ó r s tw ie rd z a , „że B o g a b ę d ą c e g o p o c z ą tk ie m i k o ń c e m w s z y s tk ic h rz e c z y m o ż n a p o z n a ć z p e w n o ś c ią p rz y n a tu r a ln y m ś w ie tle r o z u m u lu d z k ie g o z r z e ­ czy s tw o rz o n y c h (p o r. R z 1, 2i0i); u c z y te ż , że o b ja w ie n iu B o ż e m u p rz y p is a ć

n a le ż y f a k t, iż to, co w s p r a w a c h B o ż y c h sa m o z sie b ie je s t d la ro z u m u lu d z ­ k ie g o d o s tę p n e , ró w n ie ż w o b e c n y c h w a r u n k a c h r o d z a ju lu d z k ie g o m oże być p o z n a n e p rz e z w s z y s tk ic h szy b k o , z m o c n ą p e w n o ś c ią i b e z d o m ie sz k i ja k ie g o ­ k o lw ie k b łę d u ” (K O 6).

N ie s te ty c z ło w ie k stw o rz o n y p rz e z B o g a n a w s z y s tk ic h e ta p a c h sw y ch d z ie jó w o d w r a c a się od sw eg o S tw ó rc y I ta k , c ią g le ro z g r y w a się p rz e d z iw n y d r a m a t lu d z k o ś c i, k tó r y z a w ie r a w so b ie w s z e lk ie z n a m io n a tr a g e d ii. N a szczę­ śc ie B ó g n ie d o p u sz c z a do k a ta s tr o f y . J u ż u p o c z ą tk u d z ie jó w lu d z k o ś c i w z b u ­

d za w c z ło w ie k u n a d z ie ję z b a w ie n ia p rz e z o b ie tn ic ę o d k u p ie n ia (K O 3) i bez p rz e r w y tro s z c z y się o ro d z a j lu d z k i. N a jp ie r w w y b ie r a so b ie je d e n n a ró d , by m u p o w ie rz y ć o b ie tn ic e . „ Z a w a r łs z y p rz y m ie r z e z A b r a h a m e m (p o r. R d z 15, 18) i z n a r o d e m iz r a e ls k im za p o ś r e d n ic tw e m M o jż e sz a (p o r. W j 24, 8) ta k o b ja w ił się sło w a m i i c z y n a m i lu d o w i n a b y te m u ja k o je d y n y , p r a w d z iw y i ż y ­ w y B óg, a ż e b y I z r a e l d o ś w ia d c z y ł, ja k ie s ą d ro g i B o że w s t o s u n k u do lu d z i, i a b y d z ię k i p r z e m a w ia n iu B o g a p rz e z u s ta p r o r o k ó w z b ie g ie m c z a su c o ra z g łę b ie j i ja ś n ie j je ro z u m ia ł i c o ra z s z e rz e j w ś ró d n a r o d ó w b u d z ił ic h ś w ia d o ­ m o ść (p o r. P s 21, 28—29; 95, 1— 3; Iz 2, 1— 4; J r 3, 17)” (K O 14).

N a jp e łn ie j w y p o w ie d z ia ł się je d n a k B óg do c z ło w ie k a d o p ie ro w te d y , g d y S ło w o O d w ie c z n e s ta ło się C ia łe m i z a m ie s z k a ło m ię d z y n a m i. K ie d y ś m ó w ił B ó g do lu d z i p rz e z p ro ro k ó w , a le d o p ie ro n a k o n ie c p rz e m ó w ił do n a s p rz e z S y n a (p o r. H b r 1, 1— 2). „ Z e s ła ł b o w ie m S y n a sw eg o , c z y li S ło w o O d w ie c z n e , o ś w ie c a ją c e g o w s z y s tk ic h lu d z i, b y z a m ie s z k a ł w ś ró d lu d z i i o p o w ie d z ia ł im ta je m n ic e B o że (p o r. J 1, 1— 18). J e z u s C h ry s tu s w ię c , S ło w o W c ie lo n e , c z ło ­ w ie k do lu d z i p o s ła n y , g ło si sło w o B oże (p o r. J 3, 34) i d o p e łn ia d z ie ła z b a ­ w ie n ia , k tó r e O jc ie c p o w ie rz y ł M u do w y k o n a n ia (p o r. J 5>, 36·; 17, 4)” (K O 4). P e łn e z n a c z e n ie B o żej z b a w c z e j in ic ja ty w y , s k ie ro w a n e g o do c z ło w ie k a sło w a , o d k r y w a m y w ię c d o p ie ro w C h r y s tu s ie i d z ię k i C h ry s tu s o w i. T e m u o d k ry c iu z n a c z e n ia sło w a B ożego w n a s z y m ż y c iu o so b o w y m m u s i, z d a n ie m W . H a r r i n g t o n a 4, to w a rz y s z y ć z w ro t k u ź ró d le te g o z n a c z e n ia , a „ je s t n im f a k t, że B óg w y ś w ia d c z a n a m d o b ro d z ię k i sło w u ... je s t to b o w ie m z b a w ­ cze sło w o , o rę d z ie Z b a w ie n ia . N a d z ie ja z b a w ie n ia i o c z e k iw a n ie n a s ta n ia p e łn i k r ó le s tw a B ożego b y ły d o jm u ją c y m o d c z u c ie m lu d u B ożego, k tó r e p r z e ­ w ija się n a k a r t a c h c a łe j B ib lii. Z n a ją c o p ie k ę B o g a i d o ś w ia d c z a ją c J e g o

m ocy, Iz r a e l n ie m ó g ł n ie sp o d z ie w a ć się J e g o p r z y jś c ia ja k o P a n a i W ła d c y . C a łe p o s ła n n ic tw o J e z u s a je s t z a p ro s z e n ie m do u z n a n ia z b a w ie n ia , ja k ie p rz y n o s i, do z a u f a n i a J e g o s ło w u ; z b a w ie n ie to m a s w o ją k o n ty n u a c ję , ja k o że sło w o to g ło si się i u o b e c n ia ró w n ie ż i d z is ia j. (...) P is m o ś w ię te z aś m u s i p o z o s tą ć o b ie k ty w n ą z a s a d ą p r z e w o d n ią te g o z b a w c z e g o sło w a . D a w n y p s a l­ m is ta z a te m w o ła z w d z ię c z n o śc ią : W y ś w ia d c z y łe ś d o b ro s w o je m u słu d z e , z g o d n ie ze sło w e m T w y m , P a n ie (P s 119, 65). W y ś w ia d c z a ją c m u b o w ie m d o b ro , r a t u j ą c m u ży cie w p e w ie n sz c zeg ó ln ie o so b isty sp o só b , B óg d o tr z y ­ m a ł d a n e g o m u sło w a . P s a lm is ta n ie w ie d z ia ł je d n a k , do ja k ie g o s to p n ia B óg o k a ż e się w ie r n y s w e m u s ło w u i ja k z b a w i n a s p o u p ły w ie stu le c i. N ie w ie d z ia ł te ż , że w ła s n ą jeg o p ie ś ń w y ś p ie w a jesz c z e d o s k o n a le j k to ś ż y ją c y p o n im , sta rz e c , k tó r y tr z y m a ł w s w y c h r a m io n a c h D ziecię n o w e j n a d z ie i; T e ra z , P a n ie , m o żesz p u śc ić T w e g o słu g ę w p o k o ju , w e d łu g T w e g o sło w a , g d y ż oczy m o je w id z ia ły T w o je z b a w ie n ie ” (Ł k 2, 29) B.

Z n a c z e n i e s ł o w a B o ż e g o w c h r z e ś c i j a ń s k i e j f o r m a c j i W ś w ie tle p o w y ż sz y c h ro z w a ż a ń n ie d z iw i n a s f a k t, że „ F o rm a c ja c h r z e ­ ś c ija ń s k a w p ie r w s z y c h w ie k a c h t a k w ż y c iu k o ś c ie ln y m ja k i d o m o w y m b y ła p rz e d e w s z y s tk im o p a r ta n a B ib lii. U w a ż a n o , że s łu c h a n ie s ło w a B ożego, ro z w a ż a n ie , p rz y ję c ie i r e a liz o w a n ie go w ż y c iu s ta n o w i n a jb a r d z ie j d o sk o ­ n a ł ą k a te c h e z ę . W ty m d u c h u b y ły ró w n ie ż p is a n e d z ie ła te o lo g ic z n e O jcó w K o śc io ła , k tó r z y in t e r p r e to w a li e g z y s te n c ja ln ie m o w ę B o g a s k ie r o w a n ą do c z ło w ie k a . C a ło śc io w o b io rą c , P is m o ś w ię te z a jm o w a ło c e n tr a ln e m ie js c e w n a u c z a n iu , li tu r g ii i ż y c iu c o d z ie n n y m . O no s p r a w ia ło , że ż y w y C h ry s tu s s ta w a ł b e z p o ś r e d n io w z g ro m a d z o n e j n a m o d litw ie w sp ó ln o c ie (Ł k 24, 12), r o z m a w ia ją c i z e s p a la ją c się z ty m i, k tó r z y b y li o tw a r c i n a O b ja w ie n ie ” 6. 4 W . H a r r i n g t o n , T e o lo g ia b ib lijn a , p r z e k ła d J . M a r z ę c k i , W a r ­ s z a w a 1977, 21. * Z ob. ta m ż e , 21— 22. * M . M a j e w s k i , P r o p o z y c ja k a te c h e z y in te g r a ln e j, Ł ó d ź 1978, 60. 7*

P o d łu g im o k re s ie n ie k o r z y s tn e g o z a p o z n a n ia r o li P is m a Ś w ię te g o 7, p o ­ c z ą w sz y od la t tr z y d z ie s ty c h n a s z e g o s tu le c ia ro z p o c z y n a się n a n o w o d o ­ w a rto ś c io w a n ie z n a c z e n ia s ło w a B ożego w k a to lic k ie j f o r m a c ji c h r z e ś c ija ń ­ s k ie j. F o r m u łu je się c o ra z to n o w e cele k a te c h e z y b ib l ij n e j i k r y s ta li z u je ró ż n e je j m o d e le w tr o s c e o c o ra z le p s z ą p o słu g ę sło w a w K o śc ie le i p o g łę ­ b ie n ie s p o jrz e n ia w ie r n y c h n a ro lę i z a d a n ia p r z e p o w ia d a n i a 8. W p ra w d z ie m o ż n a m ie ć ta k i e czy in n e z a s trz e ż e n ia o d n o śn ie d o p r o p o n o w a n y c h d z is ia j f o r m k a te c h e z y b ib lijn e j, a le „ w e w s z y s tk ic h , z d a n ie m k s. . J . C h a r y t a ń ­ s k i e g o, p r z e b i ja z w ią z e k z ż y c ie m , g łę b o k ie p o tr a k to w a n ie w ia ry , a ta k ż e c h ę ć p rz y g o to w a n ia k a te c h iz o w a n y c h d o a k ty w n e g o u d z ia łu w ż y c iu w ia r y K o śc io ła i J e g o m i s j i” 9. I d la te g o te ż n ie m o ż n a ju ż d z is ia j m y ś le ć o s k u ­ te c z n y m k s z ta łto w a n iu w c z ło w ie k u c e c h u c z n ia C h r y s tu s a b e z u ś w ia d o m ie ­ n ia so b ie i in n y m is to tn e g o z n a c z e n ia sło w a B ożego w c h rz e ś c ija ń s k ie j f o r ­ m a c ji z g o d n ie z J a n o w y m „N a p o c z ą tk u b y ło S ło w o (...) w s z y s tk o p rz e z N ie s ię s ta ło , a b e z N ieg o n ic s ię n ie s ta ło , co się s ta ło ” (J 1, 1 i 3) o ra z b ez p o ­ b u d z a n ia c z ło w ie k a do o tw a r c ia się n a S łow o, k tó r e „ p rz y s z ło do s w o je j w ła s n o ś c i” (J 1, 4). Z o s ta ło s k ie r o w a n e do c z ło w ie k a i c ią g le je s t do n ie g o k ie r o w a n e p rz e z C h r y s tu s a w K o śc ie le . O d w o łu je s ię do J e g o in t e le k t u i w o li, c z e k a ją c n a p rz y ję c ie , a b y m o g ło z a o w o c o w a ć w ia r ą , n a p o d o b ie ń s tw o w y ­ d a r z e n i a z a is tn ia łe g o w ż y c iu m ło d e j le k a r k i, k tó r a t a k o ty m m ó w i s a m a : „ b a rd z o b y ła m g łu c h a n a S ło w o B oże. B y ło to w o k re s ie g im n a z ju m . R az n a M szy św . m ło d z ie ż o w e j b y ł c z y ta n y p ro lo g E w a n g e lii św . J a n a : N a p o ­ c z ą tk u b y ło S ło w o , a S ło w o b y ło u B oga, i B o g ie m b y ło S ło w o . K o le ż a n k i ś m ia ły się, j a te ż . N ie ro z u m ia ła m teg o . W y d a w a ło m i się to p l ą t a n in ą słó w i d z iw a c z n y m p r z e m a w ia n ie m d o lu d zi.

A le B óg d a ł m i ła s k ę . Z a c z ę ła m te sło w a czcić i k o c h a ć . Ł a s k ą B o żą o k a ­ z a ło się to, że m o g ła m p e w n e g o r a z u d a ć ś w ia d e c tw o o św ię to śc i w ła ś n ie ty c h słó w , z k tó r y c h się k ie d y ś ś m ia ła m . B y ło to w ie le l a t p ó ź n ie j. P u b lic z n ie , p ra w ie u rz ę d o w o p rz e d c z y n n ik a m i w ła d z m o g ła m w y z n a ć , że te sło w a są św ię te , B oże, że s ą to s ło w a E w a n g e lii. B y ła m g o to w a z a n ie c ie r p ie ć ” 10.

2. W ia r a o d p o w ie d z ią c z ło w ie k a

D o s trz e ż e n ie z n a c z e n ia sło w a B ożego w p ro c e s ie c h r z e ś c ija ń s k ie j f o r ­ m a c ji z k o n ie c z n o ś c ią p ro w a d z i do n a s tę p n e g o k ro k u . „ B o g u o b ja w ia ją c e m u n a le ż y o k a z a ć p o s łu s z e ń s tw o w ia r y (por. R z 16, 26; R z 1, 5; K o r 10, 5— 6), p rz e z k tó r e c z ło w ie k z w o ln e j w o li c a ły p o w ie rz a s ię B o g u , o k a z u ją c p e łn ą u le g ło ść r o z u m u i w o li w o b e c B o g a o b ja w ia ją c e g o i d o b ro w o ln ie u z n a ją c o b ja w ie n ie p rz e z N ieg o d a n e ” (K O 5). C zy m że b o w ie m , p is z e W . H a r r i n g ­ t o n , „ b y ły b y w s z y s tk ie n a s z e p o s z u k iw a n ia , w s z e lk ie n a s z e sło w a , cała n a s z a te o lo g ia i sa m o P is m o ś w ię te , g d y b y ś m y d z ię k i n im n ie d o ch o d zili (p o n ie w a ż O n n a s p o c ią g a ) do J e z u s a , do Ż y c ia ? C hoć n a s z e p is m a m o g ą się g a ć g łę b o k o i w y g rz e b a ć n ie j e d e n s k a r b b ib lijn y , ch o ć n a s z e le k t u r y m o g ą z a w ie r a ć w ie le słó w z z a k r e s u b ib lijn e g o , n ie c h c e m y b y n a jm n ie j z m ie rz a ć d o ż a d n e g o c e lu in n e g o , i w o g ó le n ie m a m y in n e g o c e lu n iż sa m o S łow o. P a n ie , do k o g ó ż p ó jd z ie m y ? S ło w a ż y c ia w ie c z n e g o m a s z ” (J 6, 68 n) n . Z a te m S ło w o , k tó r e B óg d o n a s k ie r u je , to sło w o , o b ja w io n e n a jp i e r w w w ie lk o ś c i i p ię k n ie s tw o r z e n ia , z n a jd u ją c e w c ią g u w ie k ó w sw ó j z a s a d ­ n ic z y w y r a z n a k a r t a c h P is m a Ś w ię te g o ,a p rz e d e w s z y s tk im S ło w o O d w ie c z -7 T a m ż e , 60—62. 8 J a n C h a r y t a ń s k i S J , K a te c h e z a p o s łu g ą s ło w a w K o śc ie le , R o cz­ n ik i T e o lo g ic z n o -K a n o n ic z n e , 25(1978) z. 6, 5—25. 9 T a m ż e , 24. 10 M. B e d n a r z , S J , B ą d ź, J e z u , z n a m i, K r a k ó w 1981, 125. 11 W . H a r r i n g t o n , d z . c y t., 24

n e , S y n B oży p o s ła n y do lu d z i, k tó r y „ je s t o b ra z e m B o g a n ie w id z ia ln e g o ” (K ol 1, 15) —■ c z e k a n a p rz y ję c ie , n a o d p o w ie d ź w ia ry . J e z u s C h r y s tu s p o w ie le r a z y z w r a c a u w a g ę , że w p ro c e s ie s ta w a n ia się J e g o u c z n ie m k o n ie c z n a je s t w ia r a . P rz y s z e d łs z y w o k o lice C e z a re i F i- lip o w e j, z a n im z w ró c i się do P io tr a z o b ie tn ic ą p r y m a tu i p o d a u c z n io m p ie r w s z ą z a p o w ie d ź , s w e j M ę k i, p o b u d z a ic h do w y z n a n ia w ia r y : „A w y , za ko g o m n ie u w a ż a c ie ? O d p o w ie d z ia ł S z y m o n P io t r : T y je s te ś M e s ja sz , S y n B o g a ży w eg o . N a to J e z u s m u rz e k ł: B ło g o sła w io n y je s te ś , S z y m o n ie , s y n u Jo n y . A lb o w ie m c iało i k r e w n ie u ja w n ił y ci te g o , lecz O jc ie c m ó j, k tó r y je s t w n ie b ie (M t 16, 15— 17). P r z y w r a c a ją c n ie w id o m e m u od u r o d z e n ia w z ro k , J e z u s C h r y s tu s p ra g n ie u d z ie lić m u ta k ż e ś w ia tła w ia r y , d la te g o p y ta : „C zy t y w ie rz y s z w S y n a C zło w ieczeg o ? O n o d p o w ie d z ia ł: A k tó ż to je s t, P a n ie , a b y m w n ie g o u w ie ­ rz y ł? R z e k ł do N ieg o J e z u s : J e s t N im T e n , k tó r e g o w id z is z i k tó r y m ó w i do c ie b ie . O n z a ś o d p o w ie d z ia ł: W ie rz ę , P a n ie ! i o d d a ł m u p o k ło n ” (J 9, 35—38). N a w ie lu m ie js c a c h P is m a Ś w ię te g o N o w eg o T e s ta m e n tu p o w ta r z a się to C h ry s tu s o w e w e z w a n ie do w ia ry , k tó r a je s t z a ró w n o a k te m p o z n a n ia ja k i a b s o lu tn e g o z a u f a n ia B ogu, z a w ie rz e n ia M u. O b e jm u je w ię c n ie ty lk o s f e rę in t e le k t u a ln ą , a le i w o lic jo n a ln o - e m o c jo n a ln ą c z ło w ie k a . K a ż d y a k t w ia r y je s t w ię c „ o d p o w ie d z ią o s o b is tą c z ło w ie k a n a in ic ja ty w ę B oga, d o s trz e g a n ą w sło w a c h B o ż y c h o ra z w z b a w c z y c h c z y n a c h B o g a (Rz 10, 14 n ; G a l 1, 11 n). W ia r a n ie je s t r e z u l ta te m r e f le k s ji lu d z k ie j; ro d z i s ię w n a s b ez z a s łu g i z n a ­ szej s tro n y , m o c ą B ożą, z a s p r a w ą D u c h a Ś w ię te g o (Dz 3, 27; 4, 2— 5; 1 K o r 12, 3; E f 2, 8 n ; 2 T e s 2, 13). P rz y jm o w a ć S ło w o Boże — to z n a c z y u m ie sz c z a ć w s z y s tk o w ja k im ś z w ią z k u z B o g iem ; w g ru n c ie rz e c z y b o w ie m p rz e d m io ­ t e m w ia r y n ie je s t p e w n a ilo ść p r a w d , lecz P r a w d a n ie p r z e m ija ją c a i oso­ b o w a ; P r a w d a , z k tó r e j w s z y s tk ie in n e b io r ą s w o ją w a rto ś ć . A k t w ia r y je s t a k te m p o z n a n ia w b ib lijn y m z n a c z e n iu te g o sło w a ; o b e jm u je o n c a ły b y t c z ło w ie k a , je s t p rz y lg n ię c ie m w s z y s tk im i m o ż liw o śc ia m i p o z n a n ia , a n ie sk o ­ k ie m w p ró ż n ię , a k te m z a u f a n ia B o g u ż y w e m u i p ra w d z iw e m u , o p a rc ie m się w y łą c z n ie n a B ogu, je s t w re s z c ie a k te m p e łn e g o m iło ś c i p o s łu s z e ń s tw a (R z 1, 5; 6, 17; 2 K o r 10, 4; 1 T es 1, 6; 2 T e s 1, 8)” Ч

P o d k r e ś la ją c t e n g łę b o k o p e r s o n a ln y c h a r a k t e r w ia r y n a le ż y z a u w aży ć, że „ p rz e d m io te m w ła ś c iw y m w ia r y c h r z e ś c ija ń s k ie j je s t ta je m n ic a J e z u s a C h ry s tu s a , k tó r e g o B óg z m a r tw y c h w s k r z e s ił i u c z y n ił z b a w c ą w sz y s tk ic h lu d z i (Dz 4, 12; R z 3, 23— 26; 1 K o r 1, 30 n ; G a l 2, 16; E f 1, 3— I I ) ” 13.

W y c h o w a n i e d o o d p o w i e d z i w i a r y

Z d a ją c so b ie s p r a w ę z d o n io s ło śc i w y c h o w a n ia do a k tu w ia r y , z n a n a w s p ó ła u to r k a p o d rę c z n ik ó w do n a u k i r e lig ii w R F N i a u to r k a w ie lu p u b li­ k a c ji k a te c h e ty c z n y c h G a b rie le M i l l e r p o d e jm u je ro z w a ż a n ia n a te m a t w k ła d u „ n o w e j p e d a g o g ik i r e l ig ijn e j” w u g r u n to w a n ie w ia r y 14 P y ta n ie : „N a ile p rz y c z y n ia s ię do u g r u n t o w a n ia w ia r y ? ” — s ta w ia w o d n ie s ie n iu do k a te c h e ty k i n e o s c h o la s ty c z n e j, k o n c e p c ji m a te r ia ln o - k e r y g m a ty c z n e j, ja k i o r ie n ta c ji a n tr o p o lo g ic z n e j w k a te c h e z ie . Z a tr z y m u ją c się n ie c o d łu ż e j p rz y t e j o s ta tn ie j, s p o ro u w a g i p o ś w ię c a z w ła s z c z a tz w . d y d a k ty c e k o r e la c ji, a b y d o jś ć do w a ż n e g o s f o r m u ło w a n ia k o ń c o w e g o , o k re ś la ją c e g o c e l te j n o w e j d y d a k ty k i. J e s t n im „ s tw o r z e n ie m o żliw o ści, b y u c z e ń i n a u c z y c ie l w s p ó ln ie

12 X . L é o n -D u f o u r S J , S ł o w n i k N o w e g o T e s ta m e n tu , p r z e k ła d i o p r a ­ c o w a n ie p o ls k ie k s. K . R o m a n i u k , P o z n a ń 1981, 656— 657.

13 T a m ż e , 657.

14 G a b rie le M i l l e r , W k ła d „ n o w e j p e d a g o g ik i r e lig ijn e j" w u g r u n to ­

w a n ie w ia r y , te k s t p o ls k i p rz y g o to w a ł k s. A n d rz e j S p ł a w sik i S J , C o lle ­

s t a n ę li w o b e c p y ta ń w ia r y i ró w n o c z e ś n ie p y ta ń ży c ia , b y u c z y li się w 'te n sp o só b sie b ie w łą c z a ć w p ro c e s h is to r ii lu d z i s p o ty k a ją c y c h się z e s w y m B o­ g iem . J e s t to n ie k ie d y ż m u d n a d ro g a . G d y n a u c z y c ie l r e lig ii w ie d o k ła d n ie , w ja k i m k i e r u n k u p o w in ie n z m ie rz a ć jeg o z a m y s ł le k c y jn y (...) i g d y z e ch ce go ś w ia d o m ie re a liz o w a ć , w te d y , je j z d a n ie m , t e n n o w y — w p o ró w n a n iu z d a w n ie js z y m t a k o d m ie n n y — s ty l n a u c z a n ia r e lig ii m u s i p ro w a d z ić do r z e c z y w is ty c h w y n ik ó w ” 15. D o p o d e jm o w a n ia te g o z d e c y d o w a n e g o w y siłk u z m ie rz a ją c e g o w ła ś n ie do k s z ta łto w a n ia w ia r y d o jr z a łe j w z y w a n a s p rz e d e w s z y s tk im J a n P a w e ł II, g d y ja k to ju ż w s p o m in a liś m y w y ż e j — s p r a w ę t ę o k re ś la ja k o sp e c y fic z n y cel k a te c h iz a c ji (A d h . A p o k a te c h . 19).

D la u p o g lą d o w ie n ia b a r d z ie j te o r e ty c z n ie z a ry s o w a n e g o p r o b le m u o d p o ­ w ie d z i w i a r y z a tr z y m a jm y się z n o w u n a k o n k r e t n e j w y p o w ie d z i s tu d e n tk i, k t ó r a p o w ie lu p r z y k r y c h d o ś w ia d c z e n ia c h b ie d y m a t e r i a ln e j i z a c h w ia n ia s ię w w ie rz e d o ta r ła do g r u p y lu d z i szcz e rz e w ie rz ą c y c h . „ Z o b a c z y ła m — o p o w ia d a — i u s ły s z a ła m lu d z i, k tó r z y p o p r o s tu m ó w ią do B oga, z w y c z a j­ n ie ze czcią i m iło ś c ią , j a k do k o g o ś, k o g o k o c h a ją , k to je s t im b lis k i, k to ic h k o c h a i in t e r e s u j e s ię n im i, i ic h s p r a w a m i. Z ro z u m ia ła m , o d c z u ła m to w y ra ź n ie , że B óg je s t d la m n ie n a p r a w d ę K im ś, k to is tn ie je , a o n i G o n a ­ p r a w d ę k o c h a ją i p o w ie r z a ją m u sie b ie i s w o ic h ” .

O d tą d w ie d z ia ła , że B óg je s t i że n ie m o że p rz e jś ć o b o k te g o f a k t u o b o ­ ję tn ie . Z a c z ę ła c z y ta ć k s ią ż k i r e lig ijn e , B ib lię , m o d lite w n ik , ja k ie ś m a te r ia ły te j n o w e j w s p ó ln o ty . O d n a la z ła w ie le m o d litw z u p e łn ie z a p o m n ia n y c h : O jcze n a s z , Z d ro w a ś M a ry jo ... O d k r y w a ła w s z y s tk o od n o w a , a le w sp o só b b a r ­ d z ie j r e f le k s y j n y i d o jr z a ły . K a ż d e słow o, k a ż d e z d a n ie m u s ia ła z ro z u m ie ć , ż e b y je z a a k c e p to w a ć . P o w o li s a m a z a c z ę ła m ó w ić do te g o B oga, k tó r y o b ja w ił się je j ja k o T e n , k tó r y je s t m iło śc ią . A le c ią g le je szcze n ie p o tr a f iła ja w n ie G o p r z y ją ć i z d e c y d o w a ć się n a ży cie d la N iego.

„ P rz y s z ła je d n a k c h w ila — p is z e ■— k ie d y m u s ia ła m się zd ec y d o w a ć . T a k ie w a h a n ie n ie m o g ło się ju ż p rz e d łu ż a ć . M u s ia ła m w s z y s tk o p o w ie d z ie ć lu d z io m , k tó r z y b y li ze m n ą , d o o k o ła m n ie , a p rz e d e w s z y s tk im J e m u m u ­ s ia ła m to p o w ie d z ie ć : W ie rz ę w C ieb ie, b o j e s te ś n a p ra w d ę !

(..^ W ie d z ia ła m , że m i b ę d z ie tr u d n o , że t r z e b a b ę d z ie p r z y ją ć w s z y s tk ie o b o w ią z k i, ja k ie n a k ła d a w ia r a i K o śció ł, że tr z e b a się p o d p o rz ą d k o w a ć te j tr u d n e j m iło ści. D o ty c h c z a s z u p e łn ie ic h n ie re s p e k to w a ła m , p o p r o s tu n ie is tn i a ły d la m n ie. T rz e b a się b ę d z ie w ie lu rz e c z y n a u c z y ć , w ie le z ro z u m ie ć , p r z e d ta j e m n i c ą B o g a p o c h y lić g ło w ę. A le te ż w ie d z ia ła m i to , że c o k o lw ie k b ę d z ie , B óg b ę d z ie ze m n ą i n ig d y ju ż n ie b ę d ę s a m a ” le.

P rz y to c z o n a p o w y ż e j r e la c ja p ro w a d z i n a s do p o d ję c ia d alsz e g o k r o k u w a n a liz ie z a d a ń k a te c h e z y w a s p e k c ie c h r z e ś c ija ń s k ie j fo r m a c ji. M a ją c m i a ­ n o w ic ie n a u w a d z e p ro c e s s ta w a n ia s ię u c z n ie m C h ry s tu s a , n ie w o ln o z a p o ­ m in a ć , że z a ró w n o s p o tk a n ie ze s ło w e m B ożym , j a k i p e łn a o d p o w ie d ź w ia ry je s t m o ż liw a ty lk o w e w sp ó ln o c ie K o śc io ła i p rz y p o m o c y K o śc io ła , b o K o ­ śc ió ł je s t w s p ó ln o tą w ia ry , „ sp o łe c z n o śc ią ro d z ą c e g o się d ia lo g u p o m ię d z y B o g ie m a c z ło w ie k ie m ” n .

3. Z je d n o c z e n ie z J e z u s e m C h r y s tu s e m p rz e z w ia r ę i c h r z e s t w K o śc ie le

B óg s k ie ro w u ją c sw o je sło w o do c z ło w ie k a i d o m a g a ją c się J e g o o d p o ­ w ie d z i w ia ry , ty m s a m y m w k ro c z y ł w h is to r ię lu d z k o ś c i d ia d o k o n a n ia z b a w c z y c h z a m ia ró w . „ P u n k te m c e n tr a ln y m te g o d ia lo g u je s t o so b a J e z u s a 16 T a m ż e , 106. 18 M. B e d n a r z d z. c y t., 146— 150. 17 J a n C h a r y t a ń s k i S J , 'W y c h o w a n ie do ż y c ia w K o śc ie le , A te n e u m k a p ła ń s k ie 55(1963) z. 1, 60.

C h ry s tu s a , k tó r y p rz e z ś m ie rć s w o ją i z m a r tw y c h w s ta n ie d o k o n a ł p o w ro tu lu d z k o ś c i do B oga. D u c h Ś w ię ty O b ja w ic ie l u p o w a ż n ił u p rz y w ile jo w a n y c h ś w ia d k ó w S ło w a p rz e p o w ia d a ć w J e g o im ie n iu , w y ja ś n ia ć tr e ś ć J e g o n a u k i, p rz e k a z y w a ć j ą d a ls z y m p o k o le n io m ” ls. P o d e jm u ją c z a d a n ie k s z ta łto w a n ia w c z ło w ie k u rz e c z y w is to ś c i u c z n ia C h r y s tu s a tr z e b a z a te m o b u d z ić w nim św ia d o m o ść , że w ła ś n ie K o śc ió ł ja k o w s p ó ln o ta , je s t „ m ie js c e m , czy też r a c z e j ś r o d o w is k ie m s p o tk a n ia z B o g iem , a w ty m s p o tk a n iu z a s a d n ic z ą ro lę o d g ry w a słow o. J e d n o c z e ś n ie K o śc ió ł je s t K o śc io łe m p r a w d y g ło szo n ej i p r z y jm o w a n e j w w ie rz e , p r a w d y s ta n o w ią c e j a b s o lu tn ą ta je m n ic ę . O na w ła ś n ie s ta n o w i n ie ty lk o r y s c h a r a k te r y s ty c z n y K o śc io ła czy je g o s a m o - u rz e c z y w is tn ie n ia się, a le w ła ś c iw ie is to to w o p ie rw s z e i p o d s ta w o w e z n a m ię K o śc io ła , n a ró w n i z o b e c n o śc ią m iło ś c i B o żej w K o śc ie le ” 19. Z a d a n ie m k a ­ te c h e z y z a te m i c a łe j f o r m a c ji c h r z e ś c ija ń s k ie j je s t p rz e k a z a n ie O b ja w ie n ia i z e tk n ię c ie z J e z u s e m C h ry s tu s e m , ż y ją c y m d z iś w sw o im K o śc ie le . N ie m a b o w ie m z b a w ie n ia p o z a C h r y s tu s e m i n ie m a ró w n ie ż p e łn e g o s p o tk a n ia z C h r y s tu s e m p o za K o ścio łem . T o z n a c z y , m ó w ią c in a c z e j, ż e m o ż n a b y ć w p e łn i c h rz e ś c ija n in e m b ez r e la c ji do sp o łeczn o ści. P rz e k a z a n ie w ia r y je s t je d n o z n a c z n e z w s z c z e p ie n ie m w C h ry s tu s a , a ty m s a m y m w ż y w ą sp o łe c z ­ n o ść, ż y ją c ą m is te r iu m z b a w ie n ia i d a ją c ą o n im św ia d e c tw o . W sz c z e p ie n ie to d o k o n u je się p rz e z c h rz e s t, k tó r y je s t w a r u n k ie m u d z ia łu w dziele z b a ­ w ie n ia .

C h r z e s t w ł ą c z e n i e m w s p o ł e c z n o ś ć z b a w i e n i a D zieło z b a w ie n ia „ u rz e c z y w is tn ia się ju ż t u n a z ie m i m ię d z y m is te r iu m p a s c h a ln y m a p a r u z ją , n o si c h a r a k t e r je d n o c z e ś n ie sp o łe c z n y i h is to ry c z n y . Z b a w ie n ie w e d łu g n a u k i C h r y s tu s a i A p o sto łó w u k a z u je się p rz e d e w s z y s t­ k im w d w u f a k ta c h : w s tw o r z e n iu lu d u d o s k o n a łe g o i w o b e c n o śc i w n im D u c h a Ś w ię te g o ja k o s iły z b a w c z e j. T a k ie u ję c ie z b a w ie n ia o d p o w ia d a do­ s k o n a le t r a d y c ji S ta r e g o T e s ta m e n tu . O ś ro d k ie m p la n ó w z b a w c z y c h B oga n ie b y ł n ig d y s z e re g je d n o s te k , a le p rz e d m io te m d z ia ła n ia zb a w c z e g o J a h w e b y ł „ lu d ”. Z b a w ie n ie i lu d B oży, t e d w a p o ję c ia i rz e c z y w is to śc i, łą c z ą się c ią g le w h is to r ii z b a w ie n ia (por. K K 9). Z b a w ie n ie b o w ie m o sią g a sw ój p u n k t sz c z y to w y w p r z e b y w a n iu B o g a ze s w o im lu d e m . W e d łu g n a u k i p r o ­ ro k ó w d a w n e m u lu d o w i n a p u s ty n i o d p o w ie n o w y m e s ja n is ty c z n y , d o sk o ­ n a ls z y .(...) T y m n o w y m lu d e m B o ży m je s t K ościół. W n im je s t o b ecn e a je d n o c z e ś n ie c ią g le d la je d n o s te k u rz e c z y w is tn ia się z b a w ie n ie , d o k o n a n e r a z n a z a w sz e d la c a łe j lu d z k o ś c i w m is te r iu m p a s c h a ln y m C h ry s tu s a . C h rz e s t je s t w łą c z e n ie m w te n d y n a m ic z n y p ro c e s. J e s t o n je d n o c z e ś n ie sa - m o u r z e c z y w is tn ie n ie m się K o śc io ła ” 20. S zczeg ó ln eg o z n a c z e n ia d la całego K o śc io ła i d la d o b r a p o sz c z e g ó ln y c h je d n o s te k n a b ie r a c h rz e s t w n a u c e o C ie le C h r y s tu s a (K o r 12, 12— 15). „ C h rz e ś c ija n ie tw o r z ą je d n o ś ć d z ię k i D u c h o w i Ś w ię te m u , o tr z y m a n e m u od C h r y s tu s a i d a ją c e m u ż y c ie w C h r y ­ s tu s ie i z C h r y s tu s e m ” 21. T e n u d z ia ł w je d n o ś c i i d a r D u c h a Ś w ię te g o , k tó ry ic h je d n o c z y o tr z y m u ją p rz e z c h rz e s t. S k o ro w ię c c h rz e s t ro d z i K o śció ł, tw o rz ą c z w ie lu z ró ż n ic o w a n y c h je d ­ n o s te k je d n o C ia ło i to C ia ło C h ry s tu s a , tr z e b a w p ro c e s ie fo r m o w a n ia c h r z e ś c ija n in a t e n w ła ś n ie f a k t sz c z e g ó ln ie u św ia d o m ić , a b y n ie s t a ł się on

18 T a m ż e .

19 J a n C h a r y t a ń s k i SJ , K a te c h e z a p o s łu g ą s ło w a w K o śc ie le , a rt

c y t., 24,

20 J a n C h a r y t a ń s k i S J , W y c h o w a n ie ś w ia d o m o ś c i c h r z tu , w : N o w e

ż y c ie w C h r y s tu s ie . M a te r ia ły V k u r s u h o m ile ty c z n o - k a te c h e ty c z n e g o pod

re d . S. A. P o r ę b s k i e g o , W a rs z a w a 1973, 96— 97. 21 T a m ż e , 97— 98.

d la n ie g o ty lk o a k te m p r a w n y m , w p ro w a d z e n ie m go d o in s ty tu c ji, czy ty lk o w łą c z e n ie m do C ia ła M isty c z n e g o ja k o do rz e c z y w is to śc i, k tó r a m ia ła m i e j­ sce k ie d y ś , w h is to ry c z n e j p rz e s z ło śc i. K a ż d y c h r z e ś c ija n in w in ie n z d a w a ć so b ie s p r a w ą , że „ c h rz e s t ja k o a k t C h r y s tu s a w y w y ż sz o n e g o je s t w łą c z e n ie m c z ło w ie k a w J e g o m is te r iu m p a s c h a ln e c ią g le o b e c n e i s k u te c z n e w e w i­ d z ia ln o ś c i K o śc io ła , C ia ła i O b lu b ie n ic y C h r y s tu s a , n o w e g o lu d u B ożego. J e s t z a te m w łą c z e n ie m w p ro c e s c ią g łe g o p o g łę b ia n ia się ż y c ia B ożego w j e d ­ n o s tk a c h i w c a ły m K o ściele. W ty m s e n s ie n a z y w a s ię ró w n ie ż c h rz te m K o śc io ła , w ty m s e n s ie je s t c ią g le ź ró d łe m ż y c ia K o śc io ła . A le w ła ś n ie d la ­ te g o je s t rz e c z y w is to ś c ią c ią g le a k tu a l n ą w ż y c iu K o śc io ła i w ż y c iu je d ­ n o s tk i” 22. D la te g o te ż b e z w z g lę d u n a to , czy K o śc ió ł w k o n k r e t n e j s y tu a c ji h is to ry c z n e j się k o m u ś p o d o b a czy te ż n ie , czy je s t się w s ta n ie d o s trz e c w n im e le m e n t p o c ią g a ją c y , czy te ż c z y n i się go p rz e d m io te m k r y t y k i i w id z i w n im g rz e c h y i b łę d y , z a w sz e je s t je d y n y m m ie js c e m , w k tó r y m c h rz e ś c i­ j a n i n w p e łn i m o że s p o tk a ć się z C h ry s tu s e m , p rz y lg n ą ć do N ieg o o ra z n a ­ b y w a ć ce c h y k o n ie c z n e do d a w a n ia sło w e m i ż y c ie m ś w ia d e c tw a C h r y s tu ­ sow i, a ta k ż e do w s p ó łd z ia ła n ia w re a liz a c ji je g o m isji.

T a k w ię c m o m e n t e k le z ja ln y , ś w ia d o m o ść z je d n o c z e n ia z C h ry s tu s e m p rz e z w ia r ę i c h rz e s t w e w s p ó ln o c ie K o śc io ła i p r z y p o m o c y K o śc io ła p o w i­ n ie n b y ć b a rd z o g łę b o k o i k o n s e k w e n tn ie b r a n y p o d u w a g ę w p ro c e s ie w y ­ c h o w y w a n ia c z ło w ie k a n a m ia r ę u c z n ia C h ry s tu s a . P ro c e s t e n je s t m o ż liw y ty lk o d z ię k i w s z c z e p ie n iu n a s w C h ry s tu s a , a p rz e z C h r y s tu s ą w K o śció ł w c h w ili c h rz tu św ię te g o . W te d y to O n s a m u c z y n ił n a s „ n o w y m s tw o r z e ­ n ie m ”, o b d a ro w a ł w ia r ą , n a d z ie ją i m iło śc ią . W y p o sa ż y ł s e r c a n a s z e w m iło ść s a m e g o B oga, ja k m ó w i św . P a w e ł w L iśc ie do R z y m ia n (5, 5). W c h rz c ie ś w ię ty m z o s ta ł n a m d a n y z a c z y n , z d o ln o ś ć do ż y c ia w K o śc ie le w e s p ó ł z C h ry s tu s e m , do o d z w ie rc ie d la n ia w so b ie J e g o c e c h i p e łn ie n ia J e g o m isji. T o w ła ś n ie d z ię k i w s z c z e p ie n iu w C h r y s tu s a i o b d a ro w a n iu ła s k ą je s te ś m y w s ta n ie iść i p rz y n o s ić ow oce, ch o c ia ż to s ta w a n ie się c h rz e ś c ija n in e m i p rz y n o s z e n ie ow oców je s t t a k o g ro m n ie tr u d n e .

C h r z e s t u d z i a ł e m w k a p ł a ń s t w i e C h r y s t u s a

Z w ią z e k m ię d z y c h rz te m a z a d a n ia m i c z ło n k ó w K o śc io ła sz c z e g ó ln ie w y ­ ra ź n ie u k a z u je lis t św . P io tr a . „W o p a rc iu o ty p o lo g ię W y jś c ia św . P io t r p o u c z a o p o w o ła n iu n a c h rz c ie do s łu ż b y B o żej p o w y z w o le n iu ze słu ż b y s z a ta n o w i. P r z y cz y m t a s łu ż b a B o ża je s t o k re ś lo n a ja k o k u l t o b e jm u ją c y c a łe życie. W ła ś n ie w c h rz c ie ro d z i się lu d B oży, k ró le w s k ie k a p ła ń s tw o (1 P 1, 14— 18; 2, 5 ) 23. O k a p ła ń s tw ie w ie r n y c h m ó w i ró w n ie ż K o n s ty tu c ja

o L itu r g ii p o w o łu ją c się w ła ś n ie n a lis t św . P io t r a (K L 14). U w a g i w s tę p n e

w n o w y m o b rz ę d z ie c h r z tu d z ie c i p o d a ją w y ra ź n ie , że c h rz e s t c z y n i z lu d z i k ró le s tw o k a p ła n ó w i lu d ś w ię ty , p o d k r e ś la ją ró w n ie ż , że te n s k u te k c h rz tu s y m b o liz o w a n y je s t w n a m a s z c z e n iu k rz y ż e m . M o d litw y z a ś p o p rz e d z a ją c e n a m a s z c z e n ie u k a z u ją te n r y t ja k o ź ró d ło u c z e s tn ic tw a w m is ji C h ry s tu s a k a p ła ń s k ie j, p ro r o c k ie j i k r ó l e w s k i e j24. W p e r s p e k ty w ie w y c h o w a n ia do u d z ia łu c h r z e ś c ija n in a w te j p o tr ó jn e j m is ji C h r y s tu s a ju ż w r o k u 1970 26 o m a w ia się w p o ls k ie j k a te c h e ty c e b a rd z o szczeg ó ło w o c e l k a te c h iz a c ji.

N a m o cy u d z ia łu w k a p ła ń s tw ie C h r y s tu s a c a łe ży cie c h rz e ś c ija n in a s t a je się k u lte m . Z n a jd u je on szc z e g ó ln y w y ra z p rz e z u d z ia ł w E u c h a ry s tii, d o k tó r e g o z o s ta je c z ło w ie k w e z w a n y i u z d o ln io n y p rz e z c h rz e s t. „ C h rz e śc i­ 22 T a m ż e , 98. 23 T a m ż e , 99. 24 T a m ż e , 100. P o r. ta k ż e O b r z ę d y c h r z tu d zie c i, K a to w ic e 1972, n r 4, 12. 25 J a n C h a r y t a ń s k i S J, In s p ir a c je s o b o r o w e w k a te c h e ty c e , art. c y t., 152.

ja n i n d o s tę p u ją c u ś w ię c e n ia p rz e z u d z ia ł w E u c h a ry s tii, k s z ta łto w a n y p rz e z sło w o , u m o c n io n y p rz y s to le C ia ła P a ń s k ie g o , u c z e s tn ic z ą c w o fie rz e , m a s a m e g o sie b ie s k ła d a ć w o fie rz e r a z e m z C h ry s tu s e m . C e le m t a k p o ję te g o u d z ia łu w E u c h a r y s tii je s t, a b y w k o ń c u B óg b y ł w s z y s tk im w e w s z y s tk ic h (K L 48; p o r. D K 5). O fia r o w a n ie sa m e g o sie b ie o b e jm u je c a łe ży cie o c h rz c z o ­ n eg o , p ra c ę , w y p o c z y n e k , ży cie m a łż e ń s k ie i ro d z in n e , a n a w e t u tr a p ie n ia . S k ła d a n e w łą c z n o śc i z E u c h a r y s tią s t a j ą s ię d u c h o w y m i o fia ra m i, m iły m i B o g u p rz e z J e z u s a C h r y s tu s a (por. 1 P 2, 5)” 2e. D la u p r z y to m n ie n ia w ie r n y m z w ią z k u c h r z tu z E u c h a r y s tią o ra z z w ró ­ c e n ia im u w a g i n a je j s z c z e g ó ln ą ro lę w a sp e k c ie p e łn ie n ia p rz e z n ic h m is ji k a p ła ń s k ie j, w n o w y c h o b rz ę d a c h c h r z tu d z ie c i p o le c a się s p r a w o w a ć c h rz e s t p o d c z a s M szy św . C h rz e s t b o w ie m w sz c z e p ia n a s w C h r y s tu s a i J e g o p a ­ s c h a ln e m is te r iu m a d o p e łn ia i p o g łę b ia t ę rz e c z y w is to ś ć k a ż d e u c z e s tn ic tw o w E u c h a r y s tii aż d o p e łn e g o z je d n o c z e n ia z C h r y s tu s e m w ż y c iu w ie c z n y m .

C h rz e s t s k ie r o w u je ró w n ie ż c h r z e ś c ija n in a do g ło s z e n ia sło w a B ożego. M a ją c n a u w a d z e p rz y g o to w a n ie c h r z e ś c ija n do u d z ia łu w t e j m is ji C h r y ­ stu s a , tr z e b a w y c h o w y w a ć w n ic h 1 p o c z u c ie o d p o w ie d z ia ln o śc i z a ż y c ie w ia r y K o śc io ła p o w sz e c h n e g o o ra z ś w ia d o m o ść a k ty w n e g o u d z ia łu w T r a d y c j i K o ­ ścio ła. „W szc z e g ó ln y sp o só b o d n o si się to do ż y c ia sło w e m . W d z ie le co ra z g łę b s z e g o z ro z u m ie n ia s ło w a B ożego, d o s k o n a lsz e g o w y r a ż e n ia go i r e a liz o ­ w a n ia w ż y c iu u c z e s tn ic z y c a ły lu d B oży. O n je s t p o d m io te m n ie o m y ln o ś c i. W ty m c e lu w y p o s a ż o n y je s t w z m y s ł w ia ry . O b d a rz o n y je s t ró w n ie ż c h a ­ r y z m a ta m i d la p e łn ie n ia ró ż n y c h f u n k c j i w ż y c iu w ia r y K o śc io ła (K K 12). Ż y c ie w ia r y K o śc io ła je s t w ię c p ro c e s e m s k o m p lik o w a n y m i ja k b y d w u k ie ­ r u n k o w y m . I s tn ie je w n im g ło s z e n ie sło w a B ożego, k tó r e u z y s k u je p e łn ię s w e j m o cy i z n a c z e n ia w g ło s z e n iu p rz e z b is k u p ó w i p r e z b i te r iu m z n im i z łąc zo n eg o . U k a z u je się w te n sp o só b i u rz e c z y w is tn ia d ro g a od B o g a do lu d z i. C a ły lu d B oży p r z y jm u je to g ło szo n e sło w o B oże, je d n o c z e ś n ie je d n a k a k ty w n ie p rz y c z y n ia s ię do g łę b s z e g o z r o z u m ie n ia i w y r a ż a n ia . S f o r m u ło w a ­ n ia n ie o m y ln e u r z ę d u n a u c z y c ie ls k ie g o o p ie r a ją się z a w sz e n a d z ie le p o w o l­ n e g o w z r o s tu z a ró w n o d z ię k i p r a c y te o lo g ó w , ja k i d z ia ła n ia w s z y s tk ic h w ie r n y c h w p ro c e s ie ż y w e j tr a d y c ji K o ś c io ła ” 27. K a te c h e z a i w s z e lk ie w y c h o w a n ie z m ie rz a ją c e w k i e r u n k u k s z ta łto w a n ia c z ło w ie k a n a m i a r ę C h r y s tu s a w in n o z a te m r z e te ln ie u ś w ia d a m ia ć i p r z y ­ g o to w y w a ć go do a k ty w n e g o u d z ia łu w o b u w y m ie n io n y c h w y ż e j r o d z a ja c h m is ji C h ry s tu s a . P rz y g o to w a n ie c h r z e ś c ija n in a do u d z ia łu w m is ji k r ó le w ­ s k ie j C h r y s tu s a o m ó w im y p o n iż e j, u jm u ją c je w p e r s p e k ty w ie n a ś la d o w a n ia C h ry s tu s a . Z a g a d n ie n iu te m u p o ś w ię c im y sz c z e g ó ln ą u w a g ę w n a s z y c h ro z ­ w a ż a n ia c h z r a c ji J e g o d o n io s ło śc i d la c a łe g o ż y c ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o i m o ­ ra ln o ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j, a ty m s a m y m d la r e a liz a c ji z a d a ń c h rz e ś c ija ń s k ie j fo rm a c ji.

4. W stęp o w a n ie w śla d y J ezu sa C h ry stu sa jak o k o n se k w e n c ja „n ow ego stw o r z e n ia ” W o b rz ę d a c h c h r z tu d z ie c i p o d k r e ś la się, że c h rz e s t p rz e w y ż s z a d a le c e w sz e lk ie o cz y sz c z e n ie s ta re g o p r a w a , b o s p r o w a d z a z b a w c z e s k u tk i m o c ą t a ­ je m n ic y m ę k i i z m a r tw y c h w s ta n ia P a ń s k ie g o . „C i b o w ie m , k tó r z y p r z y j m u j ą c h rz e s t, z łą c z e n i w je d n o z C h r y s tu s e m n a p o d o b ie ń s tw o J e g o ś m ie rc i i z a ­ n u r z e n i ra z e m z N im w ś m ie rc i s ą z N im p r z y w r a c a n i d o ż y c ia i r a z e m z m a r tw y c h w s ta ją . W e c h rz c ie b o w ie m o b ch o d zi się i o d p r a w ia m is te r iu m 26 J a n C h a r y t a ń s k i SJ , W y c h o w a n ie ś w ia d o m o ś c i c h r z tu , a rt. c y t., 1 0 0. 27 J a n C h a r y t a ń s k i SJ , K a te c h e z a p o s łu g ą s ło w a w K o ś c ie le a rt. c y t., 7,

p a s c h a ln e w ty m se n s ie , że p rz e z e ń lu d z ie p rz e c h o d z ą ze śm ie rc i g rz e c h u d o ż y c ia ” 28.

W ś w ie tle z a c y to w a n y c h słó w tr z e b a w y ra ź n ie s tw ie rd z ić , że ż y c ie c h rz e ­ ś c ija ń s k ie , m o r a ln o ś ć c h r z e ś c ija ń s k a n ie je s t m o r a ln o ś c ią n a u k i lecz f a k tu . S ta n o w i go w ię ź o n ty c z n a c z ło w ie k a z C h ry s tu s e m , p o p rz e z słow o, w ia r ę i c h rz e s t. O d tą d o b o w ią z e k w s tę p o w a n ia w ś la d y C h r y s tu s a w y n ik a ze sło w a B ożego, k tó r e n a d ro d z e w ia r y d o p ro w a d z a c z ło w ie k a w c h rz c ie do o n ty c z n e j w ię z i z C h r y s tu s e m do d z ie c ię c tw a B ożego, a ty m s a m y m s p r a w ia , że p rz e z c h rz e s t je s te ś m y r a z e m z N im p o g rz e b a n i w J e g o ś m ie rc i i o tr z y m u je m y u d z ia ł w z m a r tw y c h w s ta n iu , to z n a c z y z o s ta je m y w s z c z e p ie n i w o b ie fa z y p a s c h a ln e j d ro g i J e z u s a C h r y s tu s a : z s tę p u ją c ą i w s tę p u ją c ą . P r z y p a tr z m y s ię b a r d z ie j k o n k r e tn ie p a s c h a ln e j d ro d z e C h ry s tu s a , a b y m ó c w e jś ć n a „ d ro g i, k tó r e w y z n a c z y ł d la w s z y s tk ic h ty c h , k tó r z y z e c h c ą p ó jś ć z a N im ” (A d h . ар. o k a te c h . 20). Ż y c ia J e z u s a n ie w y p e łn ia ją ja k ie ś szczeg ó ln e d o z n a n ia , p e łn e tr iu m f u u n ie s ie n ia , w s p a n ia ła re a liz a c ja z a m ie rz e ń , p la n ó w , D o is to ty ta je m n ic y J e ­ z u s a n a le ż y c ią g łe p r z e b y w a n ie z O jcem , tr w a n i e w d ia lo g u z N im , o raz w ie r n e i p o n a d w sz y stk o u m iło w a n ie i w y p e łn ia n ie J e g o w o li. E w a n g e lie w s p o m in a ją n ie je d e n ra z , że J e z u s p o d o k o n a n iu d z ie ła o d d a la ł się od lu d zi, a b y p r z e b y w a ć i ro z m a w ia ć z O jc e m , a b y n ie ja k o w n ik a ć w J e g o w o lę, ro z m a w ia ć z N im n a t e m a t o d w ie c z n e g o p la n u z b a w ie n ia (np. p o c u d o w ­ n y m ro z m n o ż e n iu c h le b a (M t 14, 23; M o d litw a A r c y k a p ła ń s k a J 17; M o d li­ t w a w O g ró jc u M k 14, 32). W tr o s c e o w ie r n e w y p e łn ie n ie w o li O jca, J e z u s z d e c y d o w a n ie p o k o n u je k a ż d ą p rz e s z k o d ę , p o k u s ę , k tó r a s t a je n a J e g o d ro d z e . Z w ie lk ą s ta n o w ­ c zo ścią o d rz u c a p o k u s y „ n ę c ą c e ” , z k tó r y m i n a s z a p o z n a je o p o w ia d a n ie o k u ­ s z e n iu J e z u s a n a p u s ty n i (M t 4, 1— 11; Ł k 4, 1— 13). J e z u s C h ry s tu s n ie p o ­ d e jm u je n a jm n ie js z e j d y s k u s ji n a t e m a t p o d s u w a n y c h M u p rz e z p rz e c iw n ik a B o g a m o ż liw o śc i u ła tw io n e g o w y p e łn ie n ia p o w ie rz o n e j M u m is ji. Z d e c y d o ­ w a n ie o d s u w a w s z y stk o , co n ie je s t z g o d n e z z a m ia r e m O jca.

J e z u s C h r y s tu s p o k o n u je ta k ż e s ta n o w c z o p o k u s y „ o d s tr a s z a ją c e ” , k tó r e p o c z ą w sz y od O g ró jc a p o ja w ia ją się w c z a sie m ę k i. M o d litw a J e z u s a w O g ró jc u je s t ja k b y sz c z y te m J e g o p rz e b y w a n ia z O jcem . T u w sp o só b z d e c y d o w a n y m im o c a łe g o k o s z m a ru , k tó r y s t a je p rz e d n im i c h c e G o o d ­ w ie ź ć od d ro g i, j a k ą w y z n a c z y ł M u O jciec , C h ry s tu s p o k o n u je lę k , z w y c ię ż a s tra c h . P o m im o p rz e o g ro m n e g o c ie r p ie n ia , k tó r e n a ń sp a d a , d o b ro w o ln ie i z m iło ś c ią w y b ie r a to , czego c h c e O jciec, m ia n o w ic ie w y p e łn ie n ie J e g o w o li.

W O g ró jc u w k r a c z a J e z u s C h r y s tu s w fa z ę z s tę p u ją c ą s w e j p a s c h a ln e j d ro g i, k tó r a z n a c z y się ta k i m i e ta p a m i, ja k m ę k a , śm ie rć , p o g rz e b , z s tą p ie n ie d o o tc h ła n i. J e s t n a c e c h o w a n a u p o k o rz e n ie m , n ie z ro z u m ie n ie m , w z g a rd ą , o d ­ rz u c e n ie m i k rz y w d ą , s p a d a ją c ą n a n a jb a r d z ie j n ie w in n e g o z S y n ó w lu d z ­ k ic h . J e d n o c z e ś n ie w p a s c h a ln y m m is te r iu m w y ra ź n ie r e a liz u j e się d r u g a fa z a d ro g i J e z u s a C h r y s tu s a , k tó r a w sp o só b szc z e g ó ln y o b ja w ia się w s a ­ m y m z m a r tw y c h w s ta n iu , w n ie b o w s tą p ie n iu , w y n ie s ie n iu n a p r a w ic ę O jc a i w re sz c ie w Z e s ła n iu D u c h a Ś w ię te g o . Do je j is to ty n a le ż y ra d o ś ć , z w y c ię ­ stw o , c a łk o w ita w o ln o ść od c ie r p ie ń i śm ie rc i, c h w a ła w d o m u O jca.

U c h w y c e n ie ty c h b a rd z o o g ó ln ie p rz e d s ta w io n y c h w y z n a c z n ik ó w p a s c h a l­ n e j d ro g i C h r y s tu s a m a z a sa d n ic z e z n a c z e n ie w p ro c e s ie s ta w a n i a się c h rz e ­ ś c ija n in e m , u c z n ie m J e z u s a . D la te g o J a n P a w e ł I I b a rd z o w y ra ź n ie uczy , że „czło w iek , k tó r y ch ce sie b ie z ro z u m ie ć do k o ń c a — n ie w e d le ja k ic h ś ty lk o d o ra ź n y c h , c z ę śc io w y c h c z asem , p o w ie rz c h o w n y c h a n a w e t p o z o rn y c h k r y te r ió w i m ia r s w o je j w ła s n e j is to ty — m u s i ze s w o im n ie p o k o je m , n ie ­ p e w n o śc ią , a ta k ż e s ła b o ś c ią i g rz e s z n o śc ią , ze sw o im ż y c ie m i ś m ie rc ią , p rz y b liż y ć się do C h ry s tu s a . M u s i n ie ja k o w e jś ć z s o b ą sa m y m , m u s i so b ie

„ p rz y s w o ić ”, z a s y m ilo w a ć c a łą ' rz e c z y w is to ś ć W c ie le n ia i O d k u p ie n ia , a b y s ie b ie o d n a le ź ć ” 29. S p r a w ą is to t n ą w p ro c e s ie c h r z e ś c ija ń s k ie j fo r m a c ji je s t w ię c t r o s k a o n a b y w a n ie z n a m io n C h r y s tu s a , u k a z u ją c y c h się n a m w J e g o n a u c e i ży ciu , a z w ła sz c z a w J e g o p a s c h a ln y m m is te riu m . W ięź o n ty c z n a , w y n ik a ją c a z f a k t u „ n o w eg o s tw o r z e n ia ” , p r z y n a g la do w s tą p ie n ia ra z e m z N im n a d ro g ę p a s c h a ln e j rz e c z y w is to śc i w y r a ź n ie n a z n a c z o n e j fa z ą z s tę ­ p u ją c ą i z a c z ą tk o w o ta k ż e fa z ą w s tę p u ją c ą , n a d ro g ę u m iło w a n ia p o n a d w s z y s tk o o ra z p e łn ie n ia w o li O jca. „ C i e n i e k r z y ż a i b l a s k i z m a r t w y c h w s t a n i a ” W sp ó ln a d ro g a p a s c h a ln a z C h ry s tu s e m , u c z e s tn ic tw o w jeg o p a s c h a ln y m m is te r iu m m o że p r z y ją ć w y ra z b a rd z o k o n k r e tn y , p r z e ja w ia ć s ię w c o d z ie n ­ n y c h s y tu a c ja c h życia. N ie je d n o k r o tn ie tr z e b a p rz e ż y ć p o n iż e n ie , z a d a ć śm ie rć w ła s n e m u e g o izm o w i, p o g rz e b a ć ro z m a ite czy sto lu d z k ie p la n y i w y r a c h o w a ­ n ia , z s tą p ić w c ie m n o ść o tc h ła n i, w k tó r e j p o z a c z y s ty m z a w ie rz e n ie m n ic w ię c e j się n ie liczy. U c z e s tn ic tw o w t e j fa z ie d ro g i p rz y g o to w u je je d n a k c h r z e ś c ija n in a do u d z ia łu w p e łn y m ż y c iu z C h ry s tu s e m , w J e g o ra d o ś c i, z w y c ię s tw ie i w y w y ż sz e n iu . U z d a ln ia go do o tr z y m a n ia p e łn i d a r u D u c h a Ś w ię te g o . K o n k r e tn y u d z ia ł c h r z e ś c ija n in a w p a s c h a ln e j d ro d z e C h ry s tu s a to p rz e ż y w a n ie n a co d z ie ń ja k b y „ c ie n i k rz y ż a i b la s k ó w z m a r tw y c h w s ta ­ n i a ” . T r u d n e d o ś w ia d c z e n ia ży cia , ta k i e j a k k rz y w d a , p o n iż e n ie , n ie z r o z u ­ m ie n ie , o d rz u c e n ie , p o g rz e b a n ie i p r z e k r e ś le n ie p la n ó w , n ie m o ż n o ść re a liz a c ji w ie lu p r a g n ie ń a n a w e t s łu s z n y c h z a m ie rz e ń , b e z ra d n o ś ć , lę k , p o czu cie o p u ­ s z c z e n ia , k tó r ę to w a rz y s z ą lu d z k ie m u ż y c iu i s ą c z ęścią lo s u c z ło w ie k a — t e w s z y s tk ie s p r a w y m oże i p o w in ie n c h r z e ś c ija n in p rz e ż y w a ć w w ie rz e ja k o s w o je u c z e s tn ic tw o w fa z ie z s tę p u ją c e j p a s c h a ln e g o m is te r iu m J e z u s a C h r y s tu s a . W sz e lk a n a to m ia s t ra d o ś ć , d o św ia d c z e n ie o sią g n ię ć , s p r a w y u d a n e , d a ją c e c z ło w ie k o w i z a s łu ż o n ą s a ty s fa k c ję , o d k r y te ś w ia tła n a d ro d z e ż y c ia o c e n ia n e w p e r s p e k ty w ie w ia r y s ta n o w ią z a p o w ie d ź , n a d z ie ję , z n a k z a c z ą t­ k o w e g o u d z ia łu w fa z ie w s tę p u ją c e j d ro g i p a s c h a ln e j. D o s trz e g a n ie r o z s ia ­ n y c h w ż y c iu e le m e n tó w fa z y z s tę p u ją c e j i w s tę p u ją c e j p a s c h a ln e j d ro g i J e z u s a C h ry s tu s a , p r z e ż y w a n ie ic h w w ie rz e , św ia d o m ie , w z e s p o le n iu z C h r y s tu s e m s tw a r z a s z a n s ę o d z w ie rc ie d la n ia w so b ie c e c h sa m e g o C h r y ­ s tu s a , a ż p o w o li z d n ia n a d z ie ń b ę d z ie c zło w ie k c o ra z b a r d z ie j m y ś la ł ja k O n , o c e n ia ł ja k O n, p o s tę p o w a ł z g o d n ie z J e g o p rz y k a z a n ia m i i u f a ł ja k On n a s do te g o w z y w a (por. A d h . ар. o k a te c h . n r 20). W t r u d n y m p ro c e s ie s ta w a n ia się p ra w d z iw y m u c z n ie m C h r y s tu s a is to t­ n ą s p r a w ę o d g ry w a m o ty w a c ja . W a ż n y je j s k ła d n ik s ta n o w i z a jm o w a n ie w o b e c ró ż n y c h w y d a rz e ń i s p r a w ży cia , j a k się w y r a z ił św . Ig n a c y L o y o la, p o s ta w y p r a w d z iw e j o b o ję tn o śc i, czy li ró w n o w a g i i w o ln o śc i w e w n ę tr z n e j o d n ie p o r z ą d k o w a n y c h m o ty w ó w . D o p ie ro w te d y , g d y c z ło w ie k je s t m o r a ln ie p e w n y , że je g o p r a g n ie n ia , z a m ia ry , p la n y i d e c y z je , o c e n ia n e w ś w ie tle sło ­ w a B ożego i w s p ó ln e j d ro g i z C h r y s tu s e m s ą z g o d n e z w o lą B oga, p o w in ie n j e o g a rn ą ć z p o d o b n ą m iło ś c ią do te j, j a k ą C h r y s tu s p r z y jm o w a ł p la n O jca. W s p o m n ia n e j p o s ta w y n ie d a się je d n a k o sią g n ą ć b ez c ią g łe g o r e w id o w a n ia m o ty w ó w p o s tę p o w a n ia i z d o b y w a n ia s ię n a m iło ść tr u d n ą .

M i ł o ś ć t r u d n a i t r u d n a d o b r o ć

J a n P a w e ł I I p o d c z a s s w e j p o d ró ż y do J a p o n ii w cza sie s p o tk a n ia z m ło d z ie ż ą w T o k io , o d p o w ia d a ją c n a s ta w ia n e m u p y ta n ia , o k re ś lił m ięd zy in n y m i tr e ś ć p o ję c ia m iło śc i, k tó r a m a o ży w ia ć c h rz e ś c ija n in a . C h ry s tu s , E w a n g e lia g ło si m iło ś ć B o g a i b liź n ie g o ja k o n a jw ię k s z e p rz y k a z a n ie . K a ż d y

je s t b liź n im n a w e t n ie p r z y ja c ie l. „W ty m m ie js c u — p o w ie d z ia ł p a p ie ż do m ło d z ie ż y ja p o ń s k ie j — ro d z i się w a s z e p y ta n ie : ja k to je s t m o żliw e, żeby cz ło w ie k m ó g ł m iło w a ć s k o ro c z u je , że je s t n ie n a w id z o n y , a co w ię c e j, sk o ro sa m w y c z u w a w so b ie n ie n a w iś ć lu b p r z y n a jm n ie j n ie c h ę ć p o w ie d z m y : a n ty ­ p a tię do n ie k tó r y c h osób? — Is to tn ie , z p u n k tu w id z e n ia n a s z y c h u c z u ć je st t u t a j tr u d n o ś ć , a n a w e t s p rz e c z n o ść : je ś li c z u ję n ie c h ę ć czy n ie n a w iś ć , ja k m o g ę ró w n o c z e śn ie czuć m iło ść ?

J e d n a k ż e m iło ść — m ó w ił J a n P a w e ł I I — n ie s p r o w a d z a się do tego, co c z u je m y . M a o n a w c z ło w ie k u g łę b sz e k o rz e n ie , k tó r e tk w ią w jeg o d u ­ c h o w y m ja , w je g o u m y ś le i w o li. C h c ą c s p r o s ta ć p rz y k a z a n io m m iło ści (w szczeg ó ln o ści, g d y c h o d z i o m iło ść n ie p rz y ja c ió ł) m u s im y s ię g n ą ć do ty c h w ła ś n ie g łę b s z y c h k o rz e n i. P rz e z to m iło ść s ta je się m o że tr u d n ie js z a , a le s t a je się ta k ż e w ię k s z a . K ie r u je m y się w n ie j n ie ty lk o r e a k c j ą u czu ć, a le w z g lę d e m n a p ra w d z iw e d o b ro . I w t e n sp o só b u c z y m y się k ie r o w a ć n a s z y m i u c z u c ia m i, w y c h o w u je m y je . W y m a g a to c ie rp liw o ś c i i w y trw a ło ś c i. C h ry s tu s p o w ie d z ia ł k ie d y ś : „ w c ie r p liw o ś c i p o sią d z ie c ie d u sz e w a s z e ” (por. Ł k 21— 19). O tó ż m iło w a ć , m iło w a ć p ra w d z iw ie i w p e łn i p o tr a f i ty lk o te n , k to z d o ln y je s t „ p o s ia d a ć ” s w o ją d u sz ę , p o s ia d a ć sie b ie sa m e g o : p o s ia d a ć to, a ż e b y s ta w a ć się d a r e m d la d ru g ic h .. T eg o w sz y stk ie g o u c z y n a s C h r y s tu s n ie ty lk o s ło w e m sw y m , a le ta k ż e sw o im p r z y k ła d e m ” 30.

P rz y g o to w a n ie m do r e a liz a c ji t e j tr u d n e j m iło ści, a le p ra w d z iw ie c h rz e ­ ś c ija ń s k ie j i z a s a d n ic z e j d la d ro g i, n a k tó r ą w z y w a n a s C h r y s tu s m oże b y ć ty lk o tr o s k a o p r a w d z iw ą c h r z e ś c ija ń s k ą d o b ro ć. N ie m oże się o n a s p r o w a ­ d z a ć do d o b ro c i, k tó r a n ic z e g o n ie k o s z tu je . C h rz e ś c ija ń s k a d o b ro ć je s t p o ­ k o rn a . W y w o d z i się ze s ła b o śc i u ś w ia d o m io n e j i p o k o n a n e j. N a te m a t ta k ie j d o b ro c i m ó w ił w d n iu 11 s ty c z n ia 1979 r o k u J e r z y S i t o n a d g ro b e m B o g d a n a O s t r o m ę c k i e g o , tłu m a c z a i e se isty , w ie lo le tn ie g o k ie r o w n ik a R e d a k c ji P o e z ji P o ls k ie g o R a d ia , c z ło n k a Z a r z ą d u G łó w n e g o Z w ią z k u L ite r a tó w P o ls k ic h , p rz e w o d n ic z ą c e g o je g o K o m is ji S o c ja ln e j. B y ł to , p o w ie d z ia ł, c z ło w ie k „ d o b ry , ła g o d n y , c zło w ie k , k tó r e g o ła g o d n o ś ć i d o ­ b ro ć p ły n ę ły z siły w e w n ę tr z n e j — n ie te j d a n e j od B oga, p rz y r o d z o n e j n ie ­ k ie d y i ła tw e j, a p rz e to o d a r te j z z a słu g i, b ę d ą c e j li ty lk o f u n k c j ą p s y c h o ­ fiz y c z n e j s t r u k t u r y — lecz s iły h e ro ic z n e j, k tó r e j ź ró d łe m je s t u ś w ia d o m io n a sła b o ść , je ś li j ą p rz e z w y c ię ż y ć . S ła b o ść , k tó r a je s t z w y k le u d z ia łe m w r a ż li­ w o ści, w y o b ra ź n i i w sp ó łc z u c ia . T ę siłę c z e rp a ł z g łę b o k ie j w ia ry , n ie w o ln e j od w a h a ń i z w ą tp ie ń , ty m b a r d z ie j p rz e c ie ż a r liw e j ·—· z d o ln e j p o rz ą d k o w a ć w e w n ę tr z n y i o ta c z a ją c y n a s c h ao s, w y z n a c z a ć h ie r a r c h ie celó w , o k re ś la ć n ie z b y w a ln e w a rto ś c i, n a ­ d a ją c e se n s i k ie r u n e k b ie g o w i n a s z e g o ż y w o ta ” sl. P o s t a w a c h r z e ś c i j a ń s k i e j m i ł o ś c i

M ó w ią c o te j h e ro ic z n e j m iło ś c i i tr u d n e j d o b ro c i, t r z e b a z a p y ta ć , g d zie tk w i je j źró d ło . Św . J a n z a is to tn ą p o d s ta w ę t e j m iło ś c i p o s u n ię te j do m i­ ło śc i n ie p r z y ja c ió ł o ra z tr u d n e j d o b ro c i u z n a je w e w n ę tr z n ą w s p ó ln o tę z B o ­ g ie m (J 14, 18, 24; 17, 26). T o te ż św . J a n u w a ż a m iło ść b r a t e r s k ą .z a w y ra z i o w oc t e j m is ty c z n e j w s p ó ln o ty (1 J 4, 12). C z y n n a m iło ść b liź n ie g o je s t n ie ja k o z e w n ę tr z n ą s t r o n ą B ożego s y n o s tw a c z ło w ie k a . T a w s p ó ln o ta p rz e z C h r y s tu s a z O jc e m w D u c h u Ś w ię ty m d o k o n u je się n a c h rz c ie . D z ię k i o fie rz e z b a w c z e j B a r a n k a , „ S łu g i J a h w e ” , w ie r n y w c h rz c ie o tr z y m u je D u c h a Ś w ię ­ teg o , a w te n sp o só b u z y s k u je u c z e s tn ic tw o w C h ry s tu s ie , u p o d o b n ie n ie do C h ry s tu s a . Z a d a n ie m b o w ie m D u c h a je s t ro z le w a n ie ła s k i d a n e j w c a łe j

30 L ’O s s e rv a to re R o m a n o , w y d . w jęz. p o ls k im , 2(1981) n r 6(18) 20— 21. 31 B. O s tr o m ą c k i (1911— 1981), T y g o d n ik P o w s z e c h n y 33(1979) n r 3.