Henryk Bogacki
"Die Glaubensverständnis bei
Johannes Duns Scotus", Ludwig
Walter, München-Paderborn-Wien
1968 : [recenzja]
Collectanea Theologica 39/3, 184-185
184 R E C E N Z J E
m owi i sw oistem u im perializm ow i kościelnem u, przeciw tłum ieniu in icja tyw y pozostałych członków Ludu Bożego. Problem wyrażania i uw zględ niania opinii publicznej w K ościele nie został jeszcze ani teoretycznie ani praktycznie rozwiązany.
Autor daleki jest od obarczania odpowiedzialnością za obecny kryzys autorytetu w K ościele tylko przedstaw icieli hierarchii. Odpowiedzialność tę w równym stopniu ponoszą w szyscy w ierni, którzy do niedawna w cale nie w ykazyw ali zainteresow ania tym i problemami ani nie angażowali się w życie Kościoła.
Ks. H enryk Bogacki SJ, W arszawa
Nennt euch nicht Meister. Die A u torität in einer sich wandelnden K irch e,
dzieło zbiorowe, G raz-W ien-K öln 1968, Verlag Styria, s. 232.
Książka stanow i niem ieckie tłum aczenie dzieła zbiorowego autorów an gielskich zajmujących się niezw ykle aktualnym problem em rozumienia w ła dzy kościelnej. Poszczególne artykuły zostały w ygłoszone w e w rześniu 1967 r. na kilkudniow ym spotkaniu poświęconym problemom odnowy Kościoła w e dług w ytycznych II Soboru W atykańskiego. Dziś nie kw estionuje się koniecz ności istnienia w ładzy w K ościele, lecz trwa dyskusja nad sposobem poj m owania jej natury i w łaściw ego — obecnie m ówi się „w iarygodnego” — jej sprawowania. Zarówno sobór, jak mozolna realizacja jego uchwał n ie ustannie zmuszają do krytycznych reflek sji na ten temat.
Tem atykę dość dokładną określają tytu ły poszczególnych artykułów: Robert M u r r a y SJ, A u to ritä t und der Geist im Neuen T estam ent (s. 25—55); Peter H a r r i s , Das Leh ram t und die christliche Wahrheit (s. 57—94); N i cholas L a s h , Priester oder P res b yte r (s. 95—128); Theo W e s t o w , Die sich
w andelnde Form der In stitution (s. 129—167); Franz Josef v a n B e e c k SJ, Die Praxis des Gehorsams und der A u to ritä t in der holländischen Kirche
(s. 169—194); John D a l r y m p l e , Der heilige Geist und die persönliche
V erantw ortung (s. 195—226).
Autorzy w k w estii rozum ienia w ładzy hierarchicznej zajmują pozycję podobną do w yrażonej przez J. M c K e n z i e w powyżej omówionej książce. Kościół pojmują jako Lud Boży zgromadzony w braterskiej wspólnocie, któ rej jest udzielony Duch Ś w ięty nie ograniczający swej działalności do h ie rarchii. Słow a Chrystusa w ybrane jako tytu ł książki są znam ienne dla sta nowiska autorów. Władzę kościelną ich zdaniem można sprawować jedynie w duchu prawdziwej m iłości i faktycznej posługi dla dobra w szystkich, co dozwala w iernym swobodnie w ypow iadać w łasne zdanie. Jedność w K ościele osiągać należy drogą uzgodnienia w duchu prawdziwej w olności poglądów i postępowania, a nie przez zew nętrzny przymus narzucający jednolitość. Zam ieszczone sprawozdanie o nowych formach sprawowania w ładzy w K oś ciele holenderskim dostarcza przykładu praktycznej realizacji w ysuw anych w książce postulatów teoretycznych.
Ks. H enryk Bogacki SJ, W arszawa
LUDWIG WALTER, Das Glaubensverständnis bei Johannes Duns Scotus, M ünchen-Paderborn-W ien 1968, Verlag Ferdinand Schöningh, s. 153.
Na tem at rozum ienia w iary przez D u n s a S z k o t a ukazało s i ę . n ie mało rozpraw i studiów specjalnych. Problem ow i temu poświęcono rów nież sporo m iejsca w dziełach zajm ujących się historią teologii aktu w iary cw średniowieczu. N ajczęściej posługiwano się uproszczonym przeciw staw ia
R E C E N Z J E 1 8 5
niem „w oluntarystycznej” koncepcji w iary u S z k o t a „intelektualistycz- nem u” jej pojm owaniu przez św. T o m a s z a z Akwinu. Brakowało dotąd historycznego studium uwzględniającego rozwój poglądów S z k o t a na akt w iary, unikającego jednak łatw ego „porządkowania” w ypow iedzi D u n s a w m yśl schem atów dom inujących do niedawna w analizowaniu tego zagad nienia.
Obecnie Ludwig W a l t e r k w estię tę om awia obszernie i szczegółowo A nalizuje poszczególne etapy kształtowania się poglądów S z k o t a , wykazuje ich rozwój i związek z innym i punktam i nauki Doktora Subtelnego. Dzięki tem u udaje się W a l t e r o w i skorygować w iele opinii zwyczajowo powra cających w literaturze na tem at teologii aktu w iary D u n s a S z k o t a .
Historia teologii coraz silniej zwraca uwagę na to, że problem atyka teo logiczna L u t r a i jego poglądy nie stanow ią aboslutnej nowości, lecz pozo stają pod w pływ em scholastyki, zwłaszcza jej form schyłkow ych. Poznanie pozycji D u n s a S z k o t a w kw estii analizy aktu w iary um ożliw ia głębsze w nikięcie w ducha teologii X IV i XV w ieku.
Ks. H enryk Bogacki SJ, Warszawc
HERM ANN-JOSEF POTTMEYER, Der Glaube vor d e m Anspruch der Wis
senschaft. Die K on stitution über den katholischen Glauben „Dei Filius” de< Ersten Vatikanischen Konzils und die u nveröffentlichten theologischen Votei der vorbereitenden Kommission, Freiburg-B asel-W ien 1968, Herder, s. 518 -f
106 *.
I Sobór W atykański nie cieszy się obecnie popularnością, gdyż sprawi; w rażenie ciem nego tła, na którym jaśniej w ystępują rozmiary w spółczesne odnowy teologicznej. O biegowe spojrzenie na sobór opiera się jednak ni« tyle na rzeczyw istej znajomości jego przebiegu i w yników , ile na jednostron nym w ykorzystyw aniu jego uchwał przez teologię ostatniego stulecia. Jesteś m y skłonni obecnie przypisyw ać tem u soborowi to, co często bywało tylk« w ypaczaniem jego w łaściw ego sensu i znaczenia. Rzeczowe badanie przed ostatniego soboru było do niedaw na utrudnione fragm entaryczną znajomoś cią zasobów archiwów w atykańskich. Dopiero w ostatnich latach ukazują si studia dokonujące głębszej analizy Vaticanum I, lecz dotyczą tylko konsty tucji dogmatycznej o K ościele Pastor aeternus. W yczerpującego opracowani konstytucji dogmatycznej o w ierze katolickiej Dei Filius dostarcza wreszci książka P o t t m e y e r a jako pierw szy od roku 1895 komentarz do tej kon stytucji *.
W p rzeciw ieństw ie do podobnego studium na tem at konstytucji Pasto
a e t e r n u s 2 autor nie przedstaw ia kolejnych etapów powstaw ania konstytuc;| Dei Filius, lecz nakreśliw szy tło historyczne soboru i jego założenia, kolejn
rozdział po rozdziale analizuje całą konstytucję. Szczególne znaczenie dl pracy posiadają dotąd nieopublikow ane v ota konsultorów K om isji Teolc gicznodogm atycznej J. B. F r a n z e l i n a SJ i J. P e c c i ’ e g o . Można by w dzięcznym autorowi, że w załączniku liczącym ponad sto stron udostępn te vota czytelnikow i.
Trzy w stępne rozdziały książki tworzą tło historyczne i teologiczne I Sc
1 Por. Th. G r a n d e r a t h , Constitutiones dogmaticae sacrosancti oeci
menici Concilii Vaticani e x ipsis eius actis illustratae atque explicatae, Fre,
bürg 1892; J. A. V a c a n t , Études théologiques sur les Constitutions du Cor,
cile du Vatican d'après les A c te s du Concile, Paris-L yon 1895.
2 Por. U. B e 11 i, La costituzione dom m atica „Pastor aeternus” del Cor
