Henryk Bogacki
"Die Kirchenlehre der Theologia
Wirceburgensis", Klaus Schilling,
München-Paderborn-Wien 1969 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 40/4, 188
188 R E C E N Z JE
zbyt pośpiesznym pom ijaniem różnic wyznaniowych oraz przed tendencjam i „protest anty żującym i” we współczesnym katolicyzmie.
Ks. H enryk Bogacki S J , W arszawa
K laus SCHILLING, Die Kirchenlehre der Theologia Wirceburgensis, M ün- chen-Paderborn-W ien 1969, V erlag F erdinand Schöningh, s. 172.
Historycy teologii niewiele uwagi poświęcają X V III wiekowi. Istotnie nie może on w teologii wykazać się w ielkim i nazwiskami. Jednak nie brakow ało wówczas ludzi zasłużonych dla przekazyw ania dorobku teologicznego, peł niących rolę pomostu do następnej epoki. Do nich zaliczyć trzeba autorów tzw. Theologia W irceburgensis. Byli nimi jezuici H einrich K i l b e r , Thomas H o l z k l a u , Ignaz N e u b a u e r i Ulrich M u n i e r, którzy w latach 1766—1771 wydaw ali w W ürzburgu czternasto tomowy podręcznik teologii1. Szczególnie pierwszy z nich, autor m. in. tra k ta tu De Ecclesia Christi, należy do niewielu teologów XV III w ieku do dziś wym ienianych w rozpraw ach his- torycznoteologicznych.
T rak tat eklezjologiczny K i 1 b e r a pochodzi z la t 1751—1754 i został bez zmian przejęty do ostatniego tomu (wydanego w r. 1771) Theologia W irce
burgensis, a więc reprezentuje poglądy ukształtow ane dokładnie w połowie
XVIII wieku. Eklezjologię tego okresu nadal charakteryzuje zacieśnienie do polemiki z reform atoram i, a ucieczka przed problem am i współczesnymi. K i l b e r zajm uje się jedynie pięcioma zagadnieniam i: definicja Kościoła, członkostwo, znam iona Kościoła, niezniszczalność Kościoła oraz prawdziwość Kościoła rzymskiego.
Dzieło K i 1 b e r a posiada niewiele oryginalnych myśli autora, a jego tezom najczęściej brak pogłębionych uzasadnień. Polem ika zw raca się przeciw od ległym przeciwnikom, a pom ija milczeniem współczesnych. Eklezjologia jego natom iast w ykazuje spoistą budowę, czego brak tem u traktatow i w ujęciu innych teologów tego okresu. Argum entację pozytywną K i l b e r czernie od wcześniejszych autorów , lecz dowodzenie spekulatyw ne najczęściej jest jego własne. Eklezjologia K i 1 b e r a zajm uje się oczywiście zew nętrzną, w idzialną stru k tu rą Kościoła.
Niewielki był w pływ K i l b e r a na późniejszą teologię, choć jego dzieło należy do rzadkich pozycji XVIII-wiecznej teologii nie całkiem zapom nia nych. Można naw et powiedzieć, że ten tra k ta t o Kościele stanowi syntezę ówczesnej eklezjologii podręcznikowej.
Ks. H enryk Bogacki SJ, Warszawa Bilanz der Theologie im 20. Jahrhundert. P erspektiven, Ström ungen, M otive in der christlichen und nichtchristlichen W elt, wyd. H erbert V o r g r i m l e r
i Robert V a n d e r G u c h t, t. II, Freiburg—Basel—Wien 1969, V erlag H er der, s. 453.
Wydawcy postaw ili sobie am bitne i trudne zadanie przedstaw ienia bilansu teologii w wieku XX. Pierwszy tom w całości poświęcono analizie sytuacji, w jakiej pracują teologowie. Czytelnicy otrzym ali panoram ę współczesnego
1 R. R. Patrum Societatis Jesu Theologia dogmatica, polemica, scholastica
et moralis praelectionibus publicis in alma Universitate W irceburgensi ac- commodata, W urzburg 1766—1771. Po 80 latach dzieło zostało wznowione
w Paryżu (1852—1854) w dziesięciu tomach pod tytułem Theologia W ircebur
gensis, który już wcześniej przyjął się w literatu rze teologicznej. Trzecie w y
