Biuletyn katechetyczny

(1)

Elżbieta Dziwosz, Margarita

Sondej, Władysław Kubik

Biuletyn katechetyczny

Collectanea Theologica 62/4, 111-121

(2)

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 62 (1992) f a s e . IV

BIULETYN KATECHETYCZNY

Z a w a r to ś ć : I. Z D O Ś W IA D C Z E Ń W P R A C Y Z D Z IE Ć M I W W IE K U P R Z E D S Z K O L N Y M . — 1. D o św ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 3 -le tn im i. — 2. D o ś w ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 4 -le tn im i. — 3. D o św ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 5 -le tn im i. — 4. D o św ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 6 -le tn im i. II. Z P R A C Y D U S Z P A S T E R S K O - K A T E C H E T Y C Z N E J W U K R A I N I E . — 1. S y t u a c j a K o ś c io ła w U k r a in ie . — 2. S y t u a c ja k a te c h e z y w Ż y to m ie rz u . — 3. P r o b le m y K o ś c io ła w U k r a in ie . I II. S P R A W O Z D A N IE Z S Y M P O Z J U M S E K C J I W Y K Ł A D O W C Ó W K A T E C H E T Y K I I P E D A G O G O K I .* I. Z D O Ś W IA D C Z E Ń W P R A C Y Z D Z IE Ć M I W W IE K U P R Z E D S Z K O L N Y M R o k 1990 b y ł p r z e ło m o w y m d la k a te c h e z y w P o lsc e . P o w ie lu la t a c h n ie o b e c n o śc i n a u c z y c ie le r e lig ii, k a te c h e c i, p o w r ó c ili do sz k ó ł. N a sz c z ę śc ie n ie z a p o m n ia n o o p o tr z e b ie w y c h o w a n ia r e lig ijn e g o d z ie c i w w ie k u p r z e d sz k o ln y m . P o m im o w ie lk ic h tr u d n o śc i, ja k ie n a p o ty k a li o r g a n iz a to r z y k a tech ezy , w sz ę d z ie ta m , g d z ie b y ło to m o ż liw e , ro z p o c z ę to p r a c ę k a te c h e ty c z n ą t a k ż e w p r z e d sz k o la c h . K a t e c h e c i z a tr u d n ie n i d o ty c h c z a s p r z y p a r a fia c h o tr z y m y w a li e t a t y p r a c y w sz k o ła c h , a ci, k tó r z y p r o w a d z ili k a te c h e z ę d la d z ie c i w w ie k u p r z e d sz k o ln y m , w e sz li z z a ję c ia m i k a te c h e ty c z n y m i do p r z e d sz k o li. W m ia r ę m o ż liw o śc i c z a so w y c h o b e jm o w a li on i k a te c h e z ą j a k n a j w ię c e j g r u p d z ie ci, a b y d o trz e ć z o r ę d z ie m B o ż y m d o w sz y stk ic h . A u to r k a n in ie js z e g o a r t y k u łu p r a c u ją c a d o ty c h c z a s w P a r a f i i Z w ia sto w a n ia P a ń s k ie g o n a R a k o w c u w W a rsz a w ie , p o trz e c h la t a c h p r a c y z d z ie ć m i w w ie k u p r z e d sz k o ln y m i z d z ie ć m i w m ło d sz y m w ie k u sz k o ln y m o r a z g r u p a m i d z ie c i s p e c ja ln e j t r o s k i (n ie r e z y g n u ją c z p r o w a d z e n ia n ie k tó ry c h g r u p w d a lsz y m c ią g u p r z y p a r a f i i , n p . d z ie c i s p e c ja ln e j tr o sk i), o b ję ł a k a te c h e z ą d z ie c i u c z ę s z c z a ją c e d o p r z e d sz k o li n a te r e n ie p a r a f i i. J e s t ic h cztery^ P o z a w y m ie n io n y m i g r u p a m i d z ie c i z a jm u je s ię je sz c z e je d n ą g r u p ą d z ieci, k t ó r e n ie u c z ę s z c z a ją d o p r z e d sz k o li. T ę g r u p ę d z ie c i o b e jm u je s ię n a d a l k a te c h e z ą p r z y p a r a f ia ln ą . W k o le jn e j c z ę śc i a r t y k u łu p o z w o lę so b ie p r z y to c z y ć n a z w y w sz y stk ic h p r z e d sz k o li, g d y ż , j a k m n ie m a m , r z a d k o się z d a r z a , że je d n a k a te c h e tk a m a k o n ta k t z w sz y stk im i m a ły m i d z ie ć m i m ie s z k a ją c y m i n a te r e n ie p a r a fii, i to w e w sz y stk ic h g r u p a c h w ie k o w y c h . C ie k a w e j e s t to ty m b a r d z ie j, że t e r e n e m p r a c y k a te c h e ty c z n e j j e s t w ie lk a a g lo m e r a c ja m ia s t a W a rsz a w y . 1 w r z e ś n ia 1990 r o k u r o z p o c z ę ła m p r a c ę w n o w y c h w a r u n k a c h , w P a ń s tw o w y m P r z e d sz k o lu n r 255, p r z y u l. K o r o ty ń sk ie g o , w P a ń stw o w y m P r z e d sz k o lu n r 293 p r z y u l. B a le y a , w P a ń stw o w y m P r z e d sz k o lu n r 312 p r z y ul. O k iń sk ie g o o r a z w P a ń stw o w y m P r z e d sz k o lu n r 315 p r z y u l. G r z e sz c z y k a n a R a k o w c u w W a rsz a w ie . K o le jn o ś ć w y m ie n io n y c h p r z e d sz k o li n ie je s t p r z y p a d k o w a , p r a c o w a ła m w n ic h m ia n o w ic ie w k o le jn y c h d n ia c h ty g o d n ia , od p o n ie d z ia łk u d o c z w a r tk u w łą c z n ie , p o ś w ię c a ją c k a ż d y d z ie ń n a p r a c ę w je d n y m z w y m ie n io n y c h p r z e d sz k o li. T a k ie u ło ż e n ie p r a c y d a w a ło w ię k sz e m o ż liw o śc i k o n ta k tu n ie t y lk o z d z ie ć m i k a te c h iz o w a n y m i, a le ró w n ie ż z ty m i, k tó r e z ró ż n y ch p r z y c z y n n a k a te c h e z ę n ie m o g ły u c z ę sz c z a ć (np. z d z ie ćm i ro d z in je h o w itó w , m u z u łm a n ó w czy ro d z ic ó w o b o ję tn y c h r e lig ijn ie ), j a k ró w n ie ż z ic h w y c h o w a w c a m i, a c z ę sto t a k ż e z sa m y m i ro d z ic a m i. U m o ż liw ia ło * R e d a k to r e m b iu le ty n u j e s t k s. W ła d y sła w K u b i k S J , W a r sz a w a — K r a k ó w .

(3)

to ró w n ie ż k o n ta k ty z k a d r ą p o m o c n ic z ą i k ie r o w n ic z ą p r z e d sz k o li, co m a "w ielk i w p ły w n a p r a c ę n ie t y lk o k a te c h e ty c z n ą w p la c ó w c e , a le w y c h o w a w c z ą , o r a z s p r z y ja w y tw o rz e n iu a t m o s f e r y to le r a n c ji, a n ie k ie d y n a w e t p r z y ja ź n i. P r a w d ą je st , że s y t u a c ja p r a w n a e ta to w e g o k a te c h e ty p r z e d sz k o ln e g o n ie j e s t n a le ż y c ie d o k o ń c a u r e g u lo w a n a . P r z y r e a ln ie p o św ię c a n y m c z a sie p r a c y 5 g o d z in d z ie n n ie , d o e t a t u w lic z a się t y lk o 2 i p ó ł g o d z in y o r a z g o d z in ę z e g a r o w ą p r z e z n a c z o n ą n a z r o b ie n ie d la ro d z ic ó w t a b lic y in fo r m u ją c e j o t r e ś c ia c h p r z e p r o w a d z o n y c h k a te c h e z . Z a te m z a p r a c ę w c z te re c h p r z e d sz k o la c h p r z y z n a n o m i 14 g o d z in w 16 g r u p a c h , co sta n o w iło n ie w ie le p o n a d p ó ł e ta tu n a u c z y c ie la p r z e d sz k o ln e g o . D la k a te c h e ty j e s t to s y t u a c ja b a r d z o n ie k o r z y stn a , z w ła sz c z a że p r z y t a k w y p e łn io n y m r e a ln ie c z a sie p r a c y tr u d n o z n a le ź ć c z a s n a d o d a tk o w ą p r a c ę z a ro b k o w ą . O d p o w ie d n ie in s t a n c je p a ń st w o w e i k o śc ie ln e p o w in n y s ię w ię c z a ją ć u s ta le n ie m p r a w n e g o s t a t u s u k a t e c h e ty p r z e d sz k o ln e g o . P o z a ty m t r z e b a b y z g ó r y u s t a lić n a jle p s z y m o m e n t i p o r ę d n ia w śr ó d ró ż n y ch z a ję ć d z ie c k a w p r z e d sz k o lu n a z a ję c ia k a te c h e ty czn e , t a k a b y n ie k o lid o w a ły o n e z in n y m i z a ję c ia m i i n ie p r o w a d z iły do n ie p o tr z e b n y c h k o n flik t ó w w śr ó d k a d r y p r a c u ją c e j w p r z e d sz k o lu . J e s t to s p r a w a n ie z m ie rn ie w a ż n a , z w a ż y w sz y że o d r o z w ią z a n ia o d r a z u n a p o c z ą tk u ty c h p r o b le m ó w z a le ż y c z ę sto p o m y śln o ść i p o w o d z e n ie p r a c y k a t e c h e ty w n o w y c h w a r u n k a c h .

M in ą ł ju ż r o k p r a c y i z d o b y w a n ia d o św ia d c z e ń w n o w y c h p la c ó w k a c h n a u c z a n ia r e lig ii. W z w ią z k u z t y m c o r a z b a r d z ie j u t w ie r d z a m się w p r z e k o n a n iu , j a k n ie z m ie rn ie w a ż n e j e s t j a k n a jw c z e ś n ie js z e d o c ie r a n ie d o d z ie c k a z p r a w d ą B o ż ą (o c z y w iśc ie o d p o w ie d n io d o sto so w a n e d o w ie k u ). O d z a r a n ia ż y c ia tr z e b a p r ó b o w a ć ro z m iło w a ć d z ie c k o w s p r a w a c h w ia r y i w y c h o w a ć je w m iło śc i d o B o g a i d r u g ie g o c z ło w ie k a . J a k ju ż w c z e śn ie j w sp o m n ia ła m , p r o w a d z iła m z a ję c ia w e w sz y stk ic h g r u p a c h w ie k o w y c h d z ie c i u c z ę s z c z a ją c y c h d o p r z e d sz k o li. C h c ę w t y m m i e j s c u w y r a z ić w d z ię c z n o ść d y r e k c jo m p o sz c z e g ó ln y c h p la c ó w e k z a u m o ż liw ie n ie m i z a ję ć w e w sz y stk ic h g r u p a c h (w ia d o m o p rz e c ie ż , ż e w w ie lu p la c ó w k a c h te g o t y p u d y r e k c je n ie w y r a z iły z g o d y n a z a ję c ia z le k c ji r e lig ii d z ie ci w g r u p a c h n a jm ło d s z y c h ze w z g lę d u n a o k r e ś lo n ą tz w . „ sz k o d liw o ś ć ” lu b n ie k o m u n ik a ty w n o ść te g o t y p u z a ję ć z n a jm ło d s z y m i d z ie ćm i). M ia ła m to s z c z ę śc ie , że m o g ła m s p o t y k a ć się ze w sz y st k im i d z ie ć m i i d o c ie r a ć d o n ic h z o r ę d z ie m B o ż y m .

P ie r w s z e k o n ta k ty z d z ie ć m i p o le g a ły n a z a b a w ie , w z a je m n y m p o z n a w a n iu się p o p rz e z ro z m o w y i w sp ó ln y śp ie w . Z a ję c io m z a w sz e to w a r z y s z y ła a t m o s f e r a r a d o śc i, s p o k o ju i t o le r a n c ji d la ty c h d z ie c i, k t ó r e b e z p o śr e d n io n ie m o g ły b r a ć u d z ia łu w n a sz y c h w sp ó ln y c h z a ję c ia c h . D zie ci, z w ła sz c z a w s ta r s z y c h g r u p a c h (5- i 6 -la tk ó w ) sz y b k o w d r a ż a ły się w s ty l p r o w a d z o n y ch p r z e z e m n ie z a ję ć , g d y ż n a p o c z ą tk u s t a r a ła m się d o sto so w a ć s ty l i m e t o d y do is tn ie ją c y c h z a ję ć w p r z e d sz k o lu . U d a w a ło m i się je d n a k w łą c z a ć c o r a z w ię c e j e le m e n tó w r e lig ijn y c h . C z ę sto b y w a ło t a k , że d z ie c i s a m e u p o m in a ły się o n ie (np. s a m e p r z y p o m in a ły o p r z y w ita n iu się n a k a te c h e z ie z B o g ie m , o z a ś p ie w a n iu p io s e n k i r e lig ijn e j, k t ó r ą z n a ły z k o śc io ła lu b k t ó r e j n a u c z y ły się p o d c z a s w a k a c ji). I o to w ła ś n ie ch o d ziło . C ie sz y ło m n ie to t y m b a r d z ie j, że p r o p o z y c je w y c h o d z iły n a w e t o d ty c h n a jm ło d s z y c h d z ie ci. D la w y tw o rz e n ia a t m o s f e r y p o c z u c ia b e z p ie c z e ń stw a w śr ó d d z ie c i, z w ła sz c z a p o d e z a s p ie rw sz y c h s p o t k a ń z n im i, t o w a r z y sz y ły m i i c z ę sto słu ż y ły sw ą p o m o c ą w y c h o w a w c z y n ie p o sz c z e g ó ln y c h g r u p . W iele s p o śr ó d n ich d o k o ń c a r o k u k a te c h e ty c z n e g o u c z e stn ic z y ło c z y n n ie w z a ję c ia c h k a te c h e ty c z n y c h . J e s t e m im z a to n ie z m ie rn ie w d z ię c z n a , z a ich p o m o c i k o n str u k ty w n e ra d y . S łu ż y ł y m i c z ę sto sw o im d o św ia d c z e n ie m w p r a c y w y c h o w a w c z e j z m a ły m i d z ie ć m i. P o p r a w ia ły w te d y , g d y p o ja w ia ł y się ja k ie ś b łę d y . S t a r a ł a m się w n ik liw ie o b se r w o w a ć p r a c ę w y c h o w a w c z ą n a u c z y c ie li p r z e d sz k o ln y c h , a b y m ó c w y k o r z y sta ć j ą w w y c h o w a n iu r e lig ijn y m p o w ie rz o n y c h m i d z ieci. C z ę

(4)

sto p o p r z e z d z ie c i p o z n a w a ła m ich ro d zicó w , z k t ó r y m i d z ie liła m się sw o im i s p o s tr z e ż e n ia m i n a t e m a t d z ie c k a . R o z m o w y z r o d z ic a m i p o z w a la ły m i ta k ż e p o z n a ć śro d o w isk o , w k t ó r y m d z ie c k o się r o z w ija . T e w sz y st k ie e le m e n ty w p ły w a ły k o r z y stn ie n a k a te c h e z ę i s p o t k a n ia n a te r e n ie p r z e d sz k o la .

Z a sa d n ic z o n ie tr u d n o b y ło o o d p o w ie d n ie p o m o c e d o p r o w a d z e n ia z a ję ć w p r z e d sz k o la c h . W g r u p a c h o d I I do IV p o s łu g iw a ła m s ię p o d r ę c z n ik a m i m e to d y c z n y m i J e z u s C h y s t u s z n a m i cz. I i I I , o p r a c o w a n y m i p o d r e d a k c ją k s. W ła d y s ła w a K u b i k a S J . W sk a z y w a ły o n e w ie le m o ż liw o śc i w ła śc iw e g o z d y d a k ty c z n e g o p u n k tu w id z e n ia s to so w a n ia m e to d w p r o w a d z e n iu z a ję ć w p r z e d sz k o la c h . U c z y ły on e ró w n ie ż e la sty c z n e g o t r a k t o w a n ia p r o p o z y c ji k a te c h e z y . Ic h a u to r z y z a c h ę c a li c z ę sto d o s z u k a n ia n o w y c h m e to d i ś r o d k ó w r e a liz a c ji z a ję ć k a te c h e ty c z n y c h . N a le ż y w sz a k ż e z a u w a ż y ć , że p r o p o z y c ji o p r a c o w a n ia te m a tó w je s t w n ic h z a m a ło , j a k n a c a ły r o k s y s t e m a ty c z n e j p r a c y . N p. n a o k o ło 40 k a te c h e z p r z e p r o w a d z o n y c h w c ią g u ro k u w g r u p ie 4 -la tk ó w , m a m y ty lk o 26 p r o p o z y c ji. W y d a je się je d n a k , że w ie le p r o p o z y c ji m o ż n a w y k o r z y st a ć d w u k r o tn ie . M a łe d z ie c i ch ę tn ie a n g a ż u ją się p o n o w n ie w te z a ję c ia , k t ó r e w y z w a la ły w n ich r a d o ś ć i z a d o w o le n ie .

Z n a le z ie n ie p o m o c y d o k a te c h e z y d z ie c i n a jm ło d s z y c h 3 -le tn ic h b y ło n a jw ię k s z y m p r o b le m e m , j a k i p o ja w ił się n a p o c z ą tk u p r a c y k a te c h e ty c z n e j w p r z e d sz k o lu . J e d y n ą p o m o c ą , n a jb a r d z i e j d o sto so w a n ą d o p o tr z e b i m o ż li w o śc i p r a c y w p r z e d sz k o lu , o k a z a ł się s k r y p t n a p is a n y p o d r e d a k c ją k s. b p a P io t r a B e d n a r c z y k a p t. P o z w ó lc ie d z ie c io m p r z y c h o d z ić d o m n ie . S t a n o w i on c ie k a w ą p o m o c k a te c h e ty c z n ą . Z a w ie r a lic z n e w s k a z a n ia d y d a k ty czn e , p r o p o z y c je z a b a w , in sc e n iz a c ji o r a z in n e, k tó r e w w a r u n k a c h p r z e d sz k o ln y c h s p r a w d z a ją się d o b r z e i w y m a g a ją n ie w ie lu u z u p e łn ie ń . Z a ję c ia k a te c h e ty c z n e w c h o d z ą w r o z k ła d w ie lu z a ję ć d y d a k ty c z n y c h , z k tó r y m i d z ie c i m a ją d o c z y n ie n ia w p r z e d sz k o lu . K a t e c h e z a je s t n o w y m z a ję c ie m . N ie m o ż e b y ć t a k im s a m y m , j a k in n e. M u si w n o sić co ś in n eg o , n o w e g o . M u si z a w ie r a ć w ie le t a k ic h e le m e n tó w , k tó r e u c z y n ią j ą c z y m ś in t e r e s u ją c y m , o d b ie g a ją c y m o d p o z o sta ły c h z a ję ć .

Z w ła s n e g o d o św ia d c z e n ia m o g ę p o w ie d z ie ć , że c z ę sto z d a r z a ło się ta k , iż z a ję c ia k a te c h e ty c z n e p r z e r y w a ły to k in n y c h z a ję ć d z ie ci, p o m im o w c z e ś n ie js z e g o u s t a le n ia t e r m in u z a ję ć . D z ia ło się t a k w te d y , g d y z ró ż n y ch p o w o d ó w in n e z a ję c ia m u s ia ł y b y ć p r z e d łu ż o n e . S y t u a c je t a k ie w y m a g a ły w ie le c ie r p liw o śc i i w y tr w a ło śc i, z w ła sz c z a w p o c z ą tk o w y c h m ie s ią c a c h p r a c y w p r z e d sz k o lu .

M a ją c n a p r z e p r o w a d z e n ie k a te c h e z y n ie w ie le m in u t (p o n ie w a ż w e d łu g p r z e p isó w w sz e lk ie z a ję c i a d y d a k ty c z n e n ie m o g ą t r w a ć d łu ż e j n iż 20— 30 m in u t), n a le ż a ło je w y k o r z y st a ć ta k , a b y d z ie c k o p r z y sw o iło so b ie p o d a w a n ą t re ść . N a jc z ę ś c ie j w ię c w y k o r z y st y w a ła m s y t u a c je i p r o b le m y p o ja w ia ją c e się w e w sp ó łż y c iu d z ie c i m ię d z y s o b ą i ró w n ie ż z w y c h o w a w c a m i. B y ło ich w ie le . M o ż n a b y tu p o d a w a ć p r z y k ła d y w y k o r z y sta n y c h i c z ę śc io w o z a p r z e p a sz c z o n y c h s y t u a c ji p r o b le m o w y c h , je s t to je d n a k t a k o b sz e rn y te m a t, że w y m a g a łb y o so b n e g o o m ó w ie n ia . W n in ie js z y m o p r a c o w a n iu s t a r a m się t y l k o z a s y g n a liz o w a ć te g o ty p u s p r a w y i o g r a n ic z y ć się d o d o św ia d c z e ń w p o c z ą tk o w y m o k r e sie p r a c y k a te c h e ty p r z e d sz k o ln e g o . W y n ie sio n y c h s t ą d d o ś w ia d c z e ń n ie m o ż n a u o g ó ln ia ć , g d y ż d z ie c i m ię d z y 3 a 6 r o k ie m ż y c ia s ą z r ó ż n ic o w a n e p o d w z g lę d e m r o z w o ju p sy c h o fiz y c z n e g o . P o z w o lę w ię c so b ie je d y n ie n a sk r ó to w e p r z e d s ta w ie n ie ich w c z te re c h p u n k ta c h , k tó r e b ę d ą d o t y c z y ły k o le jn y c h c z te re c h g r u p w ie k o w y c h d z ie ci. 1. D o św ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 3 -le tn im i

(I

g r u p a p r z e d s z k o ln a — n a jm ło d s z a ) W c z te re c h p r z e d sz k o la c h n a te r e n ie n a s z e j p a r a f i i łą c z n ie p r z e b y w a p r a w ie 430 d z ie ci. Z te g o n a g r u p y n a jm ło d s z e p r z y p a d a o k o ło 90 d zieci. 80 z n ic h u c z e stn ic z y ło w k a te c h e z a c h p r o w a d z o n y c h p rz e z e m n ie. P o z o sta łe

(5)

w lic z b ie 10, k tó r e n ie b r a ły u d z ia łu w z a ję c ia c h , s ą d z ie ć m i ro d z ic ó w n ie p r z e k o n a n y c h o c e lo w o śc i p r o w a d z e n ia k a te c h e z y w ty m w ie k u (5 o só b ) i d z ie ć m i z ro d z in in n y c h w y z n a ń (5 d z ie c i z ro d z in ja p o ń sk ic h ). T e o sta tn ie c z ę sto u c z e stn ic z y ły w m o ic h z a ję c ia c h w sp o só b b ie r n y in t e r e s u ją c się ty m , co r o b ią ich p o ls c y k o le d z y . D z ie ci te c z ę sto je d n a k ta k ż e sp o n ta n ic z n ie w łą c z a ły się do n a s z e j k a te c h e ty c z n e j z a b a w y i b y ły n ią z a c h w y c o n e. Ic h ro d z ice, g d y d o w ie d z ie li się o ty m fa k c ie , n ie z a b r a n ia li sw o im d z ie c io m u c z e stn ic tw a w te g o t y p u c h r z e ś c ija ń sk ic h z a ję c ia c h , ch o ć s a m i b y li w y z n a w c a m i in n e j r e lig ii. J e d y n ą t r u d n o ś c ią , j a k ą n a p o tk a ły d z ie c i ja p o ń s k ie , b y ła n ie z n a jo m o ść ję z y k a p o lsk ie g o , co p r z e s z k a d z a ło im w r o z u m ie n iu p o d a w a n y c h w e r b a ln ie t r e śc i. C z a s a m i n a m o m e n t w e r b a ln e g o p r z e k a z y w a n ia t r e ś c i k a te c h e ty c z n y c h d z ie c i te b y ły z a b ie r a n e d o in n e j g r u p y , b y n a s t ę p n ie p o w r ó c ić i d a le j u c z e stn ic z y ć w k a te c h e ty c z n y m sp o tk a n iu .

Z a ję c i a w g r u p a c h d z ie c i n a jm ło d s z y c h n ie m o g ły t r w a ć d łu ż e j n iż 20 m in u t, ch o ć c z ę sto ze w z g lę d u n a ro z m a ito ść m e to d s to so w a n y c h p o d c z a s z a ję ć , t r w a ł y n ie co d łu ż e j. Z r e s z t ą d la u t r w a le n ia p r z e k a z y w a n y c h d z ie c io m t r e ś c i s t a r a ła m p o s łu g iw a ć s ię k ilk o m a m e to d a m i i ró ż n y m i ś r o d k a m i d y d a k ty c z n y m i.

P o d c z a s k a te c h e z y s t a r a ł a m się o s tw a r z a n ie a t m o s f e r y b a r d z o ro d z in n e j. P o z w a la ła m , b y d z ie c i n a z y w a ły m n ie „ c io c ią ” , g d y ż z a u w a ż y ła m , że te n sp o só b ich o d n ie sie n ia do m n ie b a r d z o m n ie t a k ż e d o d z ie c i z b liż a ł. C z ę sto b y w a ło t a k , że c z ę ść k a te c h e z y m u s ia ła m p r o w a d z ić z s ie d z ą c y m n a k o la n a c h m a lu c h e m , k t ó r y a k u r a t d a n e g o d n ia m ia ł „ z ły d z ie ń ” , tzn . p ła k a ł, b y ł c z y m ś ro z d r a ż n io n y lu b c o ś g o b o la ło . S y t u a c ja t a k a n ie w p r o w a d z a ła n a z a ję c ia c h z a m ie sz a n ia , b o d z ie c i w ie d z ia ły , że n ie w y r ó ż n ia m p r z e z to ż a d n e g o d z ie c k a , t y lk o c h c ę m u p o m ó c. K a ż d e m o g ło p r z y jś ć d o m n ie i u s ią ś ć n a k o la n a c h . O c z y w iśc ie w sz y st k o to d z ia ło się w g r a n ic a c h ja k ie g o ś ro z są d k u , g d y ż ju ż n a w e t w t y m w ie k u p o ja w i a ją się w śr ó d d z ie c i z a w iśc i 1 z a z d r o ść . W sp o m n ia n y g e s t p o z w o lił m i n a sz y b k ie z a p r z y ja ź n ie n ie się z d z ie ć m i, z w ła sz c z a z ty m i n a jb a r d z ie j n ie śm ia ły m i. P o d o b n y c h sp o so b ó w z je d n y w a n ia i z a p r z y ja ź n ia n ia się z d z ie ć m i j e s t w ie le . W m o im p r z y p a d k u a k u r a t te n w sp o m n ia n y d a w a ł sz y b k ie i tr w a łe ow o ce. Z a u w a ż y ła m , że d z ie ci, a c z a se m r ó w n ie ż w y c h o w a w c y , z r a d o ś c ią w it a li m n ie w d r z w ia c h sa li, k ie d y p r z y c h o d z iła m n a n a s t ę p n e z a ję c ia . B y ł to je d e n z w ie lu ra d o sn y c h m o m e n tó w m o je j p r a c y k a te c h e ty c z n e j w p r z e d sz k o lu . P o ja k im ś c z a sie z a o b s e r w o w a ła m ró w n ie ż , że d z ię k i k a te c h e z o m w n a jm ło d s z e j g r u p ie d z ie c i c o r a z w ię c e j ich p r z y c h o d z iło z ro d z ic a m i n a M sz ę św . n ie d z ie ln ą d la p r z e d sz k o la k ó w . O d w ie lu la t w n a s z e j p a r a f i i o d p r a w ia n a je s t s p e c ja ln a M sz a św . d la „ p r z e d s z k o la k ó w ” . P r o w a d z i j ą w b a r d z o in t e r e s u ją c y sp o s ó b sa m k s. p r o b o sz c z m g r W ito ld K a r p o w ic z . J e s t r z e c z ą c ie k a w ą , że w ła ś n ie n a tę M sz ę św . p rz y c h o d z i n a jw ię c e j lu d z i d o ro sły c h . D z ie c i n a jm ło d s z e w w ie k u p r z e d sz k o ln y m c h a r a k t e r y z u je m y śle n ie i d z ia ła n ie k o n k re tn e , d la te g o g e s t , z a b a w a , o b ra z , p o z w a la ły m i n a p r o w a d z en ie d z ie c i m a ły m i k r o k a m i do p o z n a n ia B o g a , p r z e k a z a n ia im p r a w d B o ż y ch . R a d o s n e c h w ile z te g o p o w o d u p r z e ż y w a ła m ró w n ie ż p o z a k a te c h e z ą . K i e d y p r z e c h o d z iła m p r z e z o s ie d la n a s z e j p a r a f i i i s p o t k a ła m p r z y p a d k ie m d z ie c k o z p r z e d sz k o la , sp o n ta n ic z n ie b y ła m p r z e z n ie w it a n a p o c h w a le n ie m P a n a B o g a . Z n ie k sz ta łc a ły p r z y ty m z a b a w n ie w y r a z y w o ła ją c n p .: m a m u s iu , p a tr z , id z ie p a n i „ t a t e c h e t k a ” , „ r e l i g i jk a ” lu b „ k o ś c ió łk a ” . J a k ż e r a d o s n y m m o m e n te m d la k a te c h e ty j e s t u sły sz e n ie z u s t m a lu c h a t a k ie g o c u d o w n e g o p o z d ro w ie n ia . D la m n ie b y ło ono r a d o s n y m m o m e n te m d o s t r z e g a n ia , j a k r o d z ic e z a s ta n a w ia li s ię n a d w ła s n ą p o s t a w ą r e lig i jn ą (s a m i ro d z ic e z w ie rz a li się z te g o r o d z a ju p rz e ż y ć , g d y o b se r w o w a li s w o je d zieci).

(6)

2. D o św ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 4 -le tn im i ( I I g r u p a p r z e d sz k o ln a )

W k o le jn e j g r u p ie w ie k o w e j d z ie c i s ą ju ż b a r d z ie j p r z y s to s o w a n e do w a ru n k ó w ż y c ia w p r z e d s z k o lu (z a z w y c z a j s ą to d z ie ci, k tó r e ju ż w c z e śn ie j c h o d z iły d o p r z e d sz k o la ). P r a c a i k o n ta k t z n im i s ą ju ż n ie co ła t w ie jsz e . K ie d y p o z n a ły s ty l z a ję ć k a te c h e ty c z n y c h , z c h ę c ią i n ie c ie r p liw o ś c ią o cze k iw a ły n a m o je p r z y jś c ie d o g r u p y . W e w sz y stk ic h c z te re c h p r z e d sz k o la c h w t e j g r u p ie w ie k o w e j b y ło o k o ło 100 d z ie ci. W sz y stk ie u c z e stn ic z y ły w s p o t k a n ia c h k a te c h e ty c z n y c h . N ie k tó r e g r u p y b y ły w sp a n ia le p r o w a d z o n e p rz e z w y c h o w a w c z y n ie , k tó r e p o s t a r a ł y się n a w e t o je d n a k o w e z e sz y ty d la d z ie ci d o r e lig ii, w je d n a k o w y c h o k ła d k a c h o t r e ś c i r e lig ijn e j. D z ie ci m o g ły o d r a z u ro z p o z n a ć tę je d y n ą p o m o c d o n a u k i r e lig ii w śr ó d in n y c h p o m o c y d o p r a c y w p r z e d sz k o lu . D o z e sz y tó w z a g lą d a ł y n a w e t p o z a c z a se m p r z e z n a c z o n y m n a k a te c h e z ę . O c z y w iście w ie lk ą ro lę o d g r y w a ły t u t a j p o s t a w y p o z y ty w n e w y c h o w a w c z y ń g r u p (za co im je s t e m n ie z m ie rn ie w d z ię c z n a ). K o n t a k t z d z ie ć m i b y ł w ty c h w a r u n k a c h b a r d z o u ła tw io n y . D z ie ci b y ły z d y sc y p lin o w a n e . W y n ik i p r a c y w t a k ic h w a r u n k a c h b y ły im p o n u ją c e .

W p r a c y z g r u p a m i d z ie c i 4 -le tn ic h p o ja w ia ł y się ró w n ie ż tr u d n o śc i. J a k w ie m y d z ie c i w t y m w ie k u r o z w ija ją się n ie co in a c z e j n iż ich m ło d si k o le d zy , je s t to w ie k n ie u sta n n y c h p y ta ń , w ię k sz e g o z a in t e r e s o w a n ia św ia te m i d r u g ą o so b ą . W sp o m n ę o je d n y m z w ię k sz y c h p r o b le m ó w . W p r z e d sz k o lu b y ł ch ło p ie c , k t ó r y w sz y st k im s p r a w ia ł d u ż e k ło p o ty w y c h o w a w c z e . N a z a ję c ia c h b y ł n ie sp o k o jn y . A n i m in u ty n ie m ó g ł u sie d z ie ć sp o k o jn ie (n ie ty lk o n a le k c ja c h re lig ii). P r z y t y m w sz y st k im d o k u c z a ł i p r z e s z k a d z a ł in n y m . W p ły w a ło to b a r d z o n e g a ty w n ie n a p r a c ę w c a łe j g r u p ie . P o lic z n y ch k o n s u lt a c ja c h z w y c h o w a w c a m i o k a z a ło się , że d z ie c k o n ie je s t ch o re, p r z e c iw n ie, r o z w ija się n o rm a ln ie , j e s t n a d w y r a z in te lig e n tn e . J e d y n ą p r z y c z y n ą t a k ie g o s ta n u d z ie c k a m ó g ł b y ć r o z b ity z w ią z e k m a łż e ń sk i je g o ro d zicó w . C a ły r o k b y ła m z m u sz o n a d o p o s z u k iw a ń ró ż n y ch m e to d w y c is z a n ia i z a in t e r e s o w a n ia d z ie c k a n a k a te c h e z ie . O d n o siło to ró ż n y s k u t e k , ty m b a r d z ie j, że m e to d y w y c h o w a w c z e s to so w a n e z w ie lk im z a a n g a ż o w a n ie m n a u c z y c ie le k ró w n ie ż n ie sk u tk o w a ły . P o m im o lic z n y ch ro z m ó w z m a m ą c h ło p c a , n a w e t b a b c ią ze str o n y o jc a (s a m o jc ie c n ie c h c ia ł a b so lu tn ie z n a m i r o z m a w ia ć , n a w e t n ie s łu c h a ł w ła s n e j m a tk i, z k t ó r ą m ie sz k a ), p o n io sła m k lę sk ę . D o te g o c z a su n ic s ię n ie z m ie n iło w p o stę p o w a n iu c h ło p c a . U d a w a ło m i się g o c z a s a m i w y c isz y ć (z w ła sz c z a w te d y , g d y k a te c h e z ę r o z p o c z y n a ła in sc e n i z a c ja i on g r a ł w n ie j g łó w n ą ro lę , p r z e d s t a w ia ją c b o h a te r a o p o w ia d a n ia lu b scen k i). N ie m o ż n a p r z y t y m p o w ie d z ie ć , że c h ło p ie c c ie r p ia ł z p o w o d u n ie d o c e n ia n ia je g o w y siłk ó w , p o n ie w a ż w sz y sc y w y c h o w a w c y z w r a c a li n a n ie g o u w a g ę i c h w a lili g o z a d o b r e w y k o n a n ie c z y n n o śc i, czy z a d o b r e sło w a . P o d a w a li je n a w e t in n y m z a p r z y k ła d . D z ie ck o p o t r a f iło je sz c z e i tę s w o ją p o z y c ję w y k o r z y st a ć d o c z y n ie n ia ró ż n y ch p so t. T r u d n o b y ło z n a le ź ć sto so w n ą m e to d ę w y c h o w a w c z ą , d la te g o u w a ż a m , że p o n io sła m s w e g o r o d z a ju „ k lę s k ę ” , k t ó r ą tr u d n o n a p r a w ić , g d y ż w o b e c n y m r o k u z m u sz o n a je st e m d o z a n ie c h a n ia p r a c y k a te c h e ty c z n e j w d a n e j p la c ó w c e . 3. D o św ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 5 -Ietn im i ( I I I g r u p a p r z e d sz k o ln a ) W tr z e c ic h g r u p a c h p r z e d sz k o ln y c h d z ie c i p r z y z w y c z a jo n e d o z a ję ć ró ż n e g o ty p u , w rę c z e n tu z ja s ty c z n ie p o w ita ły k a te c h e z ę . M o żn a t u b y ło o d r a z u ro z p o c z y n a ć z a ję c ia b e z s p e c ja ln e g o w p r o w a d z e n ia n a z a s a d z ie z a b a w y czy g r y . W ty c h g r u p a c h b y ło ju ż z n a c z n ie w ię c e j d z ie c i — p o 30 śr e d n io w k a ż d e j, c z y li o k o ło 120 d z ie c i w w ie k u 5 la t . Z a ję c i a w ty c h g r u p a c h tr w a ły o d 30— 45 m in u t, w z a le ż n o śc i o d teg o , j a k b y ły z a p la n o w a n e in n e z a ję c ia

(7)

p r z e d sz k o ln e , p o p r z e d z a ją c e k a te c h e z ę . W ia d o m o śc i n a te n t e m a t z d o b y w a ła m z a p o m o c ą k r ó tk ic h w y w ia d ó w z w y c h o w a w c z y n ia m i p r z e d k a te c h e z ą . J e ż e li m o je z a ję c ia p o p r z e d z a ły in te n sy w n e z a ję c ia m a n u a ln e , w k a te c h e z ie n a le ż a ło z n ich z r e z y g n o w a ć . J e ż e li n a t o m ia s t b y ły p r o w a d z o n e z a ję c ia , k tó r e o g r a n ic z a ły ru c h d z ie ci, n a le ż a ło w p r o w a d z ić ś p ie w p io se n e k z g e s t a m i lu b z a b a w y w p r o w a d z a ją c e w t r e ś ć k a te c h e z y . Z a w sz e m u s ia ła m m ie ć c o ś w z a n a d r z u . M o g ła to b y ć n p . z a b a w a - m o d litw a , k t ó r a b y ła p o łą c z o n a z n a u k ą p o s t a w y m o d lite w n e j lu b sp o so b u j e j w y r a ż a n ia . D z ie ci u c z y ły się tzw . m o d litw y g e s t u (n p. d z ię k c z y n ie n ie — p o d n ie sio n e rę c e , u w ie lb ie n ie — w y c ią g n ię te rę c e z je d n o c z e sn y m p r z y k lę k n ię c ie m , p r z e p r o sz e n ie — g e s t b ic ia się w p ie r s i, sk ło n g ło w y , sk r z y ż o w a n e rę c e , zło żo n e rę c e , p o z d ro w ie n ie — p o d a n ie rę k i, m a c h a n ie r ę k ą , p r z e s y ła n ie c a łu s k ó w itp ). D z ie ci b a r d z o c h ę tn ie p o d e jm o w a ły ró w n ie ż ro z m o w ę n a z a s y g n a liz o w a n y te m a t. S z c z e g ó ln ie lu b iły ró ż n e g o r o d z a ju in sc e n iz a c je i o d g r y w a n ie ró l. W c ią g u r o k u k a te c h e t y c z n e g o z a u w a ż y ła m lic z n ie jsz e u c z e stn ic tw o d z ie c i w e M sz y św . n ie d z ie l n e j. C z ę śc ie j ró w n ie ż i o d w a ż n ie j w łą c z a ły się d z ie c i w m o d litw ę p o w sz e c h n ą p r o w a d z o n ą n a z a s a d z ie sp o n ta n ic z n y c h w y p o w ie d z i d z ie c i. C z ę śc ie j ró w n ie ż i c h ę tn ie j u c z e stn ic z y ły d z ie c i w e M sz y św . b lis k o o łta rz a .

4. D o św ia d c z e n ia w p r a c y z d z ie ć m i 6 -le tn im i (IV g r u p a p r z e d sz k o ln a , tzw . z e r ó w k a )

T e g r u p y d z ie c i w e w sp o m n ia n y c h p r z e d sz k o la c h b y ły n a jlic z n ie js z e . O g ó łem u c z ę sz c z a ło t a m p o n a d 130 d z ie ci. P r a c a w ty c h g r u p a c h o k a z a ł a się n a jm n ie j u c ią ż liw a p o d w z g lę d e m d y d a k ty c z n o -w y c h o w a w c z y m . D zieci c h ę t n ie s łu c h a ły r e lig ijn y c h t r e ś c i, c h ę tn ie p o d e jm o w a ły ró ż n e g o t y p u z a d a n ia p o ja w ia ją c e się n a z a ję c ia c h . C h o ć d z ie ń ich p o b y tu w p r z e d sz k o lu b y ł p r z e p e łn io n y ró ż n e g o ty p u z a ję c ia m i z w ią z a n y m i z p r z y g o to w a n ie m do n a u k i w sz k o le , z o c h o tą u c z e stn ic z y ły w p o p o łu d n io w y c h z a ję c ia c h z r e lig ii ( z a ję c ia o d b y w a ły się w e w sz y st k ic h p r z e d sz k o la c h w g o d z in a c h p o p o łu d n io w y c h , p o o b ie d z ie , z e w z g lę d u n a b o g a ty p la n p rz e d p o łu d n io w y c h z a ję ć ). Z a ję c ia w ty c h g r u p a c h p r o w a d z iła m p o m a g a ją c so b ie p o d rę c z n ik ie m m e to d y c z n y m

J e z u s C h r y s t u s z n a m i cz. I I p o d r e d a k c ją k s. p r o f. d r . h ab . W ła d y sła w a К u - b i к a S J . D z ie ci m ia ły o d p o w ie d n i d o t e j p o m o c y p o d rę c z n ik . P o z w a la ł o n n a sto so w a n ie ró ż n y ch m e to d (co u m o ż liw ia ł d o d a te k z ć w ic z e n ia m i, u m ie sz c z o n y m i n a k o ń c u p o d r ę c z n ik a d la d zieci). D z ie ci b a r d z o lu b iły te g o t y p u z a ję c ia . B y ł y o n e d la n ic h p o d w ó jn ie a t r a k c y jn e , g d y ż d o ty c z y ły z a ję ć k a te c h e ty c z n y c h t r a k to w a n y c h m im o w sz y st k o p r z e z d z ie c i ja k o z a ję c ia n o w e g o ty p u , z k t ó r y m i w c z e ś n ie j a lb o n ie m ia ły w o g ó le d o c z y n ie n ia , a lb o w k tó r y c h u c z e stn ic z y ły w sa lc e k a te c h e ty c z n e j p r z y k o śc ie le . D o św ia d c z e n ia w p r a c y z t ą g r u p ą d z ie c i b y ły b a r d z o b o g a te . P o d z ie le n ie się n im i sta n o w iło b y in n y o so b n y , o b sz e r n y a r t y k u ł d o ty c z ą c y d o ś w ia d c z e ń o d s tr o n y d y d a k ty c z n e j, m e to d y c z n e j, w y c h o w a w c z e j o r a z lic z n y ch p r z e ż y ć i w r a ż e ń d o z n a w a n y c h p o d c z a s w sp ó ln y c h , k a te c h e ty c z n y c h s p o t k a ń z B o g ie m . W ła śc iw ie o t a k ic h d o św ia d c z e n ia c h m o ż n a b y p o w ie d z ie ć w s to s u n k u d o w sz y stk ic h g r u p w ie k o w y c h . M o je d o ś w ia d c z e n ia ja k o li ty lk o k a te c h e tk i p r z e d s z k o ln e j z a k o ń c z y ły się w r a z z z a k o ń c z e n ie m r o k u s z k o ln e g o - d y d a k ty c z n e g o 1990/91. O d n o w e g o ro k u z m u sz o n a b y ła m (p rz e d e w sz y st k im ze w z g lę d ó w fin a n so w y c h i e ta to w y c h ) d o p o d ję c ia n o r m a ln e j e ta to w e j p r a c y w sz k o le . J a k o k a te c h e tk a p r z e d s z k o l n a p o z o s ta ła m ty lk o w je d n y m p r z e d sz k o lu (p r z y u l. O k iń sk ie g o n r 312), k t ó r e p r z e o b r a z iło się p o w a k a c ja c h w p r z e d sz k o le in te g r a c y jn e z d z ie ć m i u p o śle d z o n y m i u m y sło w o . M ija ju ż p ó ł r o k u o d r o z p o c z ę c ia p r a c y zn ó w w n o w y c h d la m n ie w a r u n k a c h . Z d o b y w a m w ię c w c ią ż n o w e d o św ia d c z e n ia n ie ty lk o w p r a c y z d z ie ć m i p r z e d sz k o ln y m i, le c z ró w n ie ż s t a r s z y m i w sz k o le .

(8)

(W y w ia d u n a t e m a t d o św ia d c z e ń w p r a c y d u s z p a s t e r s k o - k a t e c h e ty c z n e j w U k r a in ie u d z ie lił m ło d y k a p ła n , p a lo ty n , k s . A n d r z e j B a f e l t o w s k i , w y św ię c o n y w 1991 r. w P o lsc e . O d 5 m ie s ię c y p r a c u je n a m is ja c h w sc h o d n ich w U k r a in ie . W s ty c z n iu 1992 r. p r z e b y w a ł w P o lsc e z d z ie ć m i z Ż y to m ie r z a . P r z y je c h a ł n a z a p r o sz e n ie p r o b o sz c z a p a r a f i i Z w ia s t o w a n ia P a ń s k ie g o w W a r sz a w ie k s. m g r . W ito ld a K a r p o w ic z a ). 1. S y t u a c ja K o ś c io ła w U k r a in ie K o ś c ió ł w U k r a in ie p o z o s ta w a ł z a w sz e w n u r c ie d w ó c h w ie lk ic h s p o łe c z n o śc i: K o ś c io ła g r e c k ie g o i ła c iń sk ie g o . E w a n g e lię p r z y n ie ś li t u t a j w X w ie k u m is jo n a r z e K o ś c io ła w sc h o d n ie g o . R o k 988 s ta n o w i p o c z ą te k c h r z e śc i ja ń s t w a R u s i K ijo w s k ie j (d a w n ie j t a k n a z y w a ł się te r e n z a jm o w a n y p rz e z o b e c n ą U k r a in ę ). N ie d a w n o o b ch o d zo n o n a U k r a in ie 1000-lecie c h r z tu R u si K ijo w s k ie j. D o c z a só w sc h iz m y (1054 r.) is tn ia ł tu je d e n K o ś c ió ł. P o sc h iz m ie m im o p o d z ia łu n a d a l K o ś c ió ł k s z t a łt u je s ię w d u c h u E w a n g e lii g ło sz o n e j p r z e z m is jo n a r z y b iz a n t y js k ic h . W X I I I w ie k u e w a n g e liz a c ję z Z a c h o d u p r o w a d z ą fr a n c is z k a n ie i d o m in ik a n ie , d w a m ło d e z a k o n y ż e b ra c z e . P o ja w ia j ą s ię n o w e o r g a n iz a c je z a k o n n e . U s t a n a w ia się d ie c e z je w o b r z ą d k u r z y m sk o k a to lic k im . P ie r w s z a p o w s t a je ja k o a r c y b is k u p s tw o w H a lic z u w 1367 r. U p r a w n ie n ia m e tr o p o lit a ln e u z y s k u je H a lic z w 1375 r. W ro k u 1414 s ie d z ib a m e tr o p o lii z o s t a je p r z e n ie sio n a d o L w o w a . T a k a s y t u a c ja t r w a d o la t 3 0 -ty ch X X w ie k u , k ie d y to k o śc io ły z o st a ły z n isz c z o n e lu b z a m k n ię te. T e n lo s s p o t k a ł ró w n ie ż K o ś c ió ł g r e c k o k a to lic k i, k t ó r y b y ł u sta n o w io n y n a t e r e n a c h R u s i K i jo w s k ie j p o U n ii B r z e s k i e j w X V I w ie k u . J e d n y m z g łó w n y c h c e ló w je g o is tn ie n ia m ia ło s t a ć się p o je d n a n ie K o ś c io ła w sc h o d n ie g o z z a c h o d n im . W r z e c z y w isto śc i b y ł c ią g ły m z a r z e w ie m k o n flik t u m ię d z y n im i. W r a c a ją c d o la t 3 0 -ty ch X X w ie k u m u s im y w sp o m n ie ć , że K o ś c ió ł g r e c k o k a t o lic k i z o sta ł c a łk o w ic ie z n iszcz o n y , a w ie r n i i d u c h o w n i m u sie li p r z e jś ć d o p o d z ie m ia . N isz c z o n e b y ły i z a m y k a n e w sz y st k ie k o śc io ły p o z a g r a n ic a m i w sc h o d n im i d a w n e j R z e c z y p o sp o lite j. C z ę śc io w a o d b u d o w a ż y c ia r e lig ijn e g o n a s t ą p i ł a d o p ie r o p o a g r e s ji n ie m ie c k ie j n a Z w ią z e k S o w ie c k i w 1941 r. W ó w c z a s to o d tw o rz o n o k ilk a n a ś c ie p a r a f ii, d o k tó r y c h p r z y b y li k s ię ż a . W 1944 r. p o p o w r o c ie A r m ii C z e r w o n e j n a te t e r e n y w r a c a a ż p o B u g a d m in is t r a c ja a te isty c z n e g o p a ń st w a . O f ic ja ln ie z o s t a je ró w n ie ż o sta te c z n ie z n isz c z o n y o b r z ą d e k g r e c k o k a t o lic k i i o b r z ą d e k o r m ia ń sk i, n a t o m ia s t z a c h o w u ją się je d y n ie K o ś c io ły k a to lic k ie o b r z ą d k u rz y m sk ie g o . T a k b y ło w Ż y to m ie rz u , g d z ie p o I I w o jn ie K o ś c ió ł n ie z o st a ł o d e b r a n y w ie r n y m . P o z o sta ł w r ę k a c h k a to lik ó w . P r z e t r w a ł o k r e s p r z e ś la d o w a ń s ta lin o w s k ic h i c z a só w C h ru sz c z o w a . W o s t a tn im c z a sie , p o w iz y c ie G o r b a c z o w a w R z y m ie , P a p ie ż u s ta n o w ił tr z y d ie c e z je n a te r e n ie U k r a in y : a r c h id ie c e z ję w e L w o w ie , a d m in is t r a c ję a p o s t o ls k ą w K a m ie ń c u P o d o lsk im , w k t ó r e j s k ła d w c h o d z i c a ł a p o łu d n io w a U k r a in a z O d e s s ą i K r y m e m , o r a z a d m in is t r a c ję w Ż y to m ie rz u , d o k t ó r e j n a le ż y p ó łn o c n o -w sc h o d n ia U k r a in a , K ijó w i C h a r k ó w a ż p o Z a g łę b ie D o n ie c k ie . O b e c n ie a d m in is t r a c ja Ż y to m ie rz a , k t ó r e j a d m in is t r a t o r e m j e s t b p . J a n P o r w iń s k i (d o ty c h c z a so w y p r o b o sz c z Ż y to m ie r z a ) m a z a r e je st r o w a n y c h 58 p a r a f i i. P r a c u je w n ich 26 k się ż y . C z ę ść z n ic h p r z e b y w a n a ty c h t e r e n a c h o d la t. B y li oni w y św ię c e n i w R y d ze . S ą t u t a j te ż m ło d z i k s ię ż a , k tó r z y p r z y b y li do ty c h p a r a fii, w k tó r y c h w y m a r li ju ż s t a r z y k a p ła n i. W ię k sz o ść k a p ła n ó w p r z y b y w a z P o lsk i, g łó w n ie z a k o n n ic y : k a r m e lic i, m a r ia n ie , f r a n c is z k a n ie , o b la c i, s a le z ja n ie i p a lo ty n i. D ie c e z ja t a w sp ó ln ie z K a m ie n ie c k ą m a ju ż s w o je s e m in a r iu m w G r o d k u ,

g d z ie o b e c n ie ro zp o cz ę ło s t u d ia 11 a lu m n ó w . L it u r g i a o d b y w a się g łó w n ie w ję z y k u p o lsk im . K o śc ió ł r z y m sk o k a t o lic k i s k ł a d a się g łó w n ie z P o la k ó w , a je ś li s ą to U k r a iń c y czy lu d z ie in n e j n a r o d o w o śc i, w sz y sc y u t o ż s a m ia ją k a

(9)

to lic y z m z ję z y k ie m p o ls k im w litu r g ii. O b e cn ie o d p r a w ia się je d n ą M sz ę św . p o r o s y js k u , ja k o że w ie le m a łż e ń s tw je s t m ie s z a n y c h i n ie k tó r z y P o la c y n ie p o t r a f ią ju ż m ó w ić p o p o ls k u . P o w o li o b rz ę d y z w ią z a n e z s a k r a m e n t a m i c h r z tu i m a łż e ń s t w a w p r o w a d z a n e s ą w ję z y k u r o s y js k im i u k r a iń s k im .

O b e c n o ść k s ię ż y j e s t n ie ró w n o m ie rn a . N a jw ię c e j k s ię ż y j e s t w o k rę g u Ż y to m ie r sk im , d a le j n a w sc h o d z ie , w K ijo w ie (k o śc ió ł św . A le k s a n d r a ) i w C h a r k o w ie , p r z y p a d a ty lk o 1 k s ią d z n a m ia s t o p o n a d m ilio n o w e . K ilk u k s ię ż y j e s t r ó w n ie ż w c a ły m o k r ę g u k ijo w s k im .

W U k r a in ie śr o d k o w e j i w sc h o d n ie j n a jw ię c e j w ie r n y c h u z n a je c e rk ie w p r a w o s ła w n ą , w k t ó r e j te ż d o k o n a ł się p o d z ia ł. C z ę ść j e s t w ie r n a p a t r ia r c h a to w i w M o sk w ie , a c z ę ść p r ó b u je tw o r z y ć K o ś c ió ł a u to k e fa lic z n y , u k r a iń s k i. O f ic ja ln e d a n e m ó w ią , że n a U k r a in ie je s t o k o ło 300.000 P o la k ó w . M o żn a m n ie m a ć , ż e w ła ś n ie ty lu j e s t k a to lik ó w . N ie o fic ja ln ie n a t o m ia s t m ó w i się , że j e s t ich o k o ło 1 m ilio n a n a U k r a in ie (n ie w sz y sc y P o la c y m a ją z a p a sa n e w p a s z p o r ta c h s w o je p o c h o d z e n ie , p o n ie w a ż c z ę sto im je z m ie n ia n o , z w ła sz c z a t y m z ro d z in m ie sz a n y c h ). S ą o n i je d n a k w r o z p r o sz e n iu , p o n ie w a ż lu d n o ść U k r a in y lic z y o k o ło 60 m ilio n ó w .

N a jw ię k s z y m i s k u p is k a m i P o la k ó w s ą L w ó w i Ż y to m ie rz . W Ż y to m ie rz u s z a c u je się , że co 5 m ie s z k a n ie c j e s t k a to lik ie m . Ż y to m ie rz p o s ia d a w t e j c h w ili d w a c z y n n e k o śc io ły , czy n n e o d c z a só w w o jn y : k o śc ió ł św . Z o fii ( k a te d r a ln y ) i s e m in a r y jn y , k t ó r y b y ł z a m ie n io n y n a jp ie r w n a b a n k , p o te m n a d o m k u lt u r y i m u z e u m , w r e sz c ie z a m k n ię ty i z d e w a sto w a n y . T e r a z ju ż o d p r a w ia n a j e s t w je d n e j n a w ie k o śc io ła M sz a św . i p r o w a d z i się d u s z p a s t e r stw o . O d r e s ta u r o w a n ie m te g o k o śc io ła z a ję li się k s ię ż a p a lo ty n i.

2. S y t u a c ja k a te c h e z y w Ż y to m ie rz u

K a t e c h e z ę w Ż y to m ie rz u p r o w a d z ą s io s t r y b e z h a b ito w e , z g r o m a d z e n ia H o n o r a c k ie o r a z h a b ito w e : b e n e d y k ty n k i, k a r m e lita n k i, M is jo n a r k i M iło śc i o d M a tk i T e r e s y z K a lk u t y i p a lo ty n k i. P o z a Ż y to m ie rz e m o d b y w a się k a te c h e z a ta m , g d z ie s i o s t r y m o g ą d o trz e ć. W Ż y to m ie rz u j e s t k a te c h e z a r e g u la r n a , o d p r z e d s z k o la k ó w a ż p o m ło d z ie ż p r a c u ją c ą . N a k a ż d ą g r u p ę w ie k o w ą p r z y p a d a ty lk o je d n a g r u p a k a te c h e ty c z n a . J e s t to sp o w o d o w a n e b r a k ie m k a d r y n a u c z y c ie ls k ie j i je sz c z e z b y t m a ły m u d z ia łe m d z ieci. N ie w ie lk a c z ę ść m ło d z ie ż y u c z ę sz c z a n a k a te c h iz a c ję . N a w e t d u ż a c z ę ść k a to lik ó w n ie m a te j św ia d o m o śc i, ż e w in n a u c z ę sz c z a ć n a k a te c h e z ę . Z o r g a n iz o w a n a je s t ró w n ie ż S z k ó ł k a N ie d z ie ln a d la d z ie c i ro d z ic ó w n ie w ie rz ą c y c h . W p r z e k a z y w a n iu p r a w d w ia r y p o m a g a ją d u ż o ś w ie c c y w sp ó łp r a c o w n ic y . W m ia s t a c h i w sia c h z n a jd u ją c y c h się p o z a Ż y to m ie rz e m k a te c h e z a j e s t p o g r u p o w a n a . I s t n i e ją t a m 2 g r u p y k a te c h e ty c z n e (d z ie ci i m ło d z ie ż ). Ł ą c z y się je t a k ż e w c e lu p r z y g o to w a n ia d o p ie r w s z e j K o m u n ii ś w ię t e j. T u t a j o g ro m n y w k ła d p r a c y m a ją s io s tr y z a k o n n e . P r z y g o to w a n ie d o c h rz tu św . d o r o sły c h o d b y w a się n a d r o d z e in d y w id u a l n e j p o d p r z e w o d n ic tw e m k a p ła n a . N ie m a p r z y ty m s p e c ja ln e g o k a te c h u m e n a tu . O g r a n ic z a się to p r z y g o to w a n ie d o n a u k i k a te c h iz m u i u d z ie la n ia c h rz tu . J e ś l i m a ją b y ć o ch rzcz o n e d z ie ci, w n a u c e p r z e d c h r z te m d z ie c k a u c z e stn ic z ą ro d z ic e . P r z y sz ły m m a łż o n k o m p o le c a się n a t o m ia s t , a b y p r z e z m ie sią c p r z e d ś lu b e m c h o d z ili n a s p e c ja ln e n a u k i p r z y g o to w a w c z e d o s a k r a m e n t u m a łż e ń s t w a i o d b y li sp o w ie d ź p r z e d ś lu b n ą . L a t e m 1992 r. m a się o d b y ć w Ż y to m ie r z u k u r s p r z y g o t o w u ją c y o c h o tn ik ó w do p r a c y w k a te c h e z ie n a t y m t e re n ie . 3. P r o b le m y K o ś c io ł a w U k r a in ie T a m , g d z ie p o la t a c h c o ś z a c z y n a się d z ia ć , w y s t ę p u ją lic z n e p r o b le m y i tru d n o śc i. J e s t w ie le t a k ic h s p r a w n ę k a ją c y c h K o ś c ió ł w Ż y to m ie rz u . P ie r w s z ą z n ich j e s t b r a k k się ż y . K s . b isk u p s t a r a s ię j ą ła g o d z ić p o p rz e z w p r o w a d z a n ie z a k o n n ik ó w do p r a c y w d u s z p a s t e r s tw ie . D r u g i p r o b le m sta n o w ią

(10)

lic z n e , z n iszcz o n e k o śc io ły . T r z e b a j e o d b u d o w a ć i w y re m o n to w a ć . W iele je s t ta k ic h p a r a f ii, w k tó r y c h k o śc io ły z a m ie n ia n e b y ły n a h a le fa b r y c z n e , s k ła d y m a te r ia łó w . D z iś n a le ż a ło b y je w sz y stk ie o d r e sta u r o w a ć , w y r e m o n to w a ć . T r z e c im ja k ż e w ie lk im p r o b le m e m j e s t w c ią ż b r a k fa c h o w y c h k a te c h e tó w i k a te c h e te k d o p r o w a d z e n ia k a te c h e z y . W sz y sc y o c z e k u ją t a m ch ę tn y ch . C z w a r t y m p r o b le m e m ró w n ie isto tn y m j e s t p r o b le m je d n o śc i i ję z y k a w n a r o d z ie u k r a iń s k im . S t a r z y lu d z ie p r z y z w y c z a ili się do p o lsk ie g o , m ło d z i n a t o m ia s t n ie b a r d z o g o z n a ją . W y stę p u je n a t y m tle k o n flik t m ię d z y m ło d y m i s ta r y m p o k o le n iem .

P r a c a d u s z p a s t e r s k a i k a te c h e ty c z n a j e s t n a U k r a in ie b a r d z o tr u d n a , a le z a r a z e m w s p a n ia ła . W id ać to p o k ilk u m ie s ią c a c h p r a c y . S z c z e g ó ln ie p r z y k o n fe s jo n a ła c h . D o k o n u je się w ie le c u d o w n y ch n a w ró c e ń . J e s t n a d z ie ja , że K o śc ió ł b ę d z ie r ó s ł d z ię k i ty m , k tó r z y z n a m i w s p ó łp r a c u ją , d z ię k i ty m , k tó r z y s ię m o d lą w in te n c ji K o ś c io ła W sch o d n ieg o , d z ię k i ty m , k t ó r z y p r z e t r w a ją te n t r u d n y c z a s o d b u d o w y w ia r y i K o ś c io ła z a te isty c z n y c h z g lisz c z p o p r z e d n ie g o o k r e su . W ie rz y m y , ż e t a k się sta n ie , p o n ie w a ż n ie sz c z ę d z im y sił i z d ro w ia d la w sz y stk ic h , k t ó r z y n a ty c h te r e n a c h m ie s z k a ją . M ó d lc ie się z a n a s, a w a s n ie c h B ó g o b d a r z y m iło śc ią . W y w iad p r z e p r o w a d z i ł a E l ż b i e t a D z iw o s z , W a r s z a w a II I . S P R A W O Z D A N IE Z S Y M P O Z J U M S E K C J I W Y K Ł A D O W C Ó W K A T E C H E T Y K I I P E D A G O G I K I W d n ia c h 11 i 12 lu te g o 1992 r. w W a rsz a w ie o d b y ło się S y m p o z ju m S e k c j i W y k ła d o w c ó w K a t e c h e t y k i i P e d a g o g ik i w W y ż sz y ch S e m in a r ia c h D u c h o w n y c h D ie c e z ja ln y c h i Z a k o n n y c h In s ty tu ta c h K o śc ie ln y c h o r a z K s ię ż y W iz y ta to ró w . S y m p o z ju m o b r a d o w a ło w b u d y n k u A T K w W a r sz a w ie i p o św ię c o n o je z a g a d n ie n iu sk u te c z n o śc i k a te c h e z y w w a r u n k a c h szk o ln y ch . P o se rd e c z n y m p r z y w ita n iu z e b ra n y c h p r z e z J e g o M a g n ific e n c ję k s. r e k t o r a A T K p r o f. dr. h ab . J a n a Ł a c h a i p r z e w o d n ic z ą c e g o Z a r z ą d u S e k c ji P r o f e so r ó w K a t e c h e t y k i i P e d a g o g ik i k s . doc. d r. h a b . R . M u r a w s k ie g o p r z y s tą p io n o d o r e a liz a c ji p r o g r a m u . W e w p ro w a d z e n iu k s. R . M u r a w s k i w y m ie n ił p o d sta w o w e e le m e n ty , k tó r e w a r u n k u ją sk u te c z n o ść k a te c h e z y . N a le ż ą do n ic h : — w ła ś c iw a k o n c e p c ja k a te c h e z y — sp o só b je j p r o w a d z e n ia — m e to d y — p r z y g o to w a n ie k a te c h e tó w — d o p e łn ie n ie k a te c h e z y p r z e z s p o t k a n ia (p ra c ę ) p r z y p a r a fii. N a s t ę p n ie z a z n a cz y ł, że p o sz c z e g ó ln e r e f e r a t y p r z e w id z ia n e w p r o g r a m ie p o d e jm u ją te w ła śn ie z a g a d n ie n ia . 1. K s . d o c d r h a b . R . M u r a w s k i S D B E w a n g e l i z a c y jn y c h a r a k t e r k a t e c h e z y N a p o c z ą tk u sw e g o w y s t ą p ie n ia p r e le g e n t sk o n c e n tr o w a ł się n a z a g a d n ie n iu , cz y m j e s t k a te c h e z a , i n a p o d sta w ie t e k s t ó w z a c z e r p n ię ty c h z d o k u m e n tó w K o ś c io ła d o sz e d ł d o stw ie r d z e n ia , że 1 k a te c h e z a ) je s t to p o g łę b io n y j p r z e k a z o r ę d z ia z b a w ie n ia ,

który _ obejmuje ngućzanie. . wychowanie" i . wta-1

je m n ic z e m e .

W d a lsz y m c ią g u sw y c h r o z w a ż a ń p r e le g e n t w sk a z a ł n a ś c is łe p o w ią z a n ie k a te c h e z y z e w a n g e liz a c ją . K a t e c h e z a p o t r z e b u je e w a n g e liz a c ji. Z w ią z e k k a te c h e z y z e w a n g e liz a c ją b a r d z o t r a f n ie u k a z a ł J a n P a w e ł I I w je d n e j ze sw y ch śro d o w y c h k a te c h e z . P o p r z e d s ta w ie n iu w y d a r z e ń P ię ć d z ie s ią t n ic y P a p ie ż p o w ie d z ia ł: „ N a r o d z in y K o ś c io ła id ą w p a r z e z p o c z ą tk ie m e w a n g e liz a c ji. M o żn a p o w ie d z ie ć , że j e s t to ró w n o c z e śn ie p o c z ą te k k a te c h e z y . O d t e j p o r y k a ż d e

(11)

p r z e m ó w ie n ie P io t r a j e s t n ie ty lk o o g ło sz e n ie m D o b r e j N o w in y o J e z u s ie C h r y stu sie , a w ię c a k t e m e w a n g e liz a c ji, a le sp e łn ia ró w n ie ż f u n k c ję p o u c z e n ia p r z y g o t o w u ją c e g o d o p r z y ję c ia C h rz tu : je s t k a te c h e z ą c h r z c ie ln ą . Z k o le i z a ś ow o » t r w a n ie w n a u c e A p o sto łó w « p ie r w s z e j w sp ó ln o ty o ch rzcz o n y ch s ta n o w i w y r a z s y st e m a t y c z n e j k a te c h e z y K o ś c io ła u s a m y c h je g o p o c z ą tk ó w ” . W p ó ź n ie jsz y c h w ie k a c h , g d y k a te c h e z a o tr z y m a ła z o r g a n iz o w a n ą s t r u k t u r ę w r a m a c h p a r a f i i , r ó w n ie ż n ie b y ła d z ia ła n ie m w y iz o lo w a n y m . W y p rz e d z a ł i w s p ie r a ł j ą p r o c e s r e li g i jn e j s o c ja li z a c ji d o k o n u ją c y s ię w śr o d o w isk u r o d z in n y m i sp o łe c z n y m , k t ó r y s p e łn ia ł j a k ą ś f u n k c ję e w a n g e liz a c ji.

D o k u m e n ty k o śc ie ln e o k a t e c h iz a c ji s t w ie r d z a ją , że e w a n g e liz a c ja p o w in n a p o p rz e d z a ć k a te c h e z ę o r a z p o w in n a k a te c h e z ie to w a rz y sz y ć .

Z p r z e d sta w io n y c h w y ż e j r e f le k s ji w y n ik a , że n a le ż a ło b y p r o p a g o w a ć i p o stu lo w a ć m o d e l e w a n g e liz a c y jn e j k a te c h e z y . D o m a g a się te g o ta k ż e a k t u a ln a s y t u a c ja r e li g i jn a n a sz y c h u czn ió w . K l a s a sz k o ln a , w k t ó r e j o b o k u c z n ió w o b o ję tn y c h w w ie r z e i z d y sta n so w a n y c h w sto su n k u d o K o ś c io ła , z n a j d u j ą się ró w n ie ż u c z n io w ie w ie r z ą c y i p r a k t y k u ją c y , je s t d o b r y m m ie js c e m d la e w a n g e liz a c ji ty c h p ie rw sz y c h . M o d e l e w a n g e liz a c y jn e j k a te c h e z y n ie zo s t a ł je sz c z e w sz c z e g ó ła c h o p r a c o w a n y i n a s u w a się w ą tp liw o ść , czy j e s t m o żliw e o p r a c o w a n ie t a k ie g o m o d e lu k a te c h e z y e w a n g e liz a c y jn e j; le p ie j p o d k r e ś la ć , ż e k a ż d a k a te c h e z a m a c h a r a k t e r e w a n g e liz a c y jn y . 2. S . M . S o n d e j — P o t r z e b a k a t e c h e z y a k t y w i z u j ą c e j W p ie r w s z e j c z ę śc i r e f e r a t u a u t o r k a w s k a z a ł a n a p o trz e b ę a k ty w iz o w a n ia u c z n ió w w p r o c e sie n a u c z a n ia i k a te c h iz a c ji z p u n k tu w id z e n ia d o ś w ia d c z e n ia , p sy c h o lo g ii i d y d a k ty k i. W d a lsz y c h r o z w a ż a n ia c h p r e le g e n t k a o m ó w iła k ilk a m e to d a k t y w iz u ją c y ch , k tó r e m o g ą b y ć sto so w a n e w k a te c h e z ie p r o w a d z o n e j w w a r u n k a c h sz k o ln y c h . P r z e d s t a w iła k i lk a sp o so b ó w p r a c y z te k ste m , w y o d r ę b n ia ją c m e to d y p r a c y z t e k s ta m i P is m a Ś w ię te g o , o r a z p o d a ła p r z y k ła d y m e to d p r a k t y c z n y c h j a k n p . m e to d a in sc e n iz a c ji, p r a c y z i lu s t r a c ja m i lu b z d ję c ia m i c z y te ż ró ż n e g o r o d z a ju „ w y p r a c o w a n ia ” p la sty c z n e . R e fe r a t te n m ia ł w sp o só b p r z y k ła d o w y u k a z a ć m o ż liw o śc i a k ty w iz o w a n ia u c z n ió w w p r o c e sie k a te c h iz a c ji o r a z p o b u d z a ć u c z e stn ik ó w d o p o s z u k iw a n ia in n y c h f o r m i m e to d a k ty w iz u ją c y c h , 3. K s . d r A . D ł u g o s z — D i a l o g w k a t e c h e z ie W e w st ę p ie k s. A . D ł u g o s z n a ś w ie t lił o b r a z w sp ó łc z e sn e j k a te c h e z y . K a t e c h e z a m a n a jc z ę ś c ie j fo r m ę w y k ła d u , a u c z n io w ie z a jm u ją się sw o im i „ w ła s n y m i s p r a w a m i” . D la p r z e o b r a ż e n ia te g o s ta n u rz e c z y j e s t s p r a w ą k o n ie c z n ą , a b y p o d c z a s k a te c h e z y d o sz ło d o s p o t k a n ia p o m ię d z y k a te c h e z ą a u c z n ia m i, p o m ię d z y sa m y m i u c z n ia m i, a p ó ź n ie j d o s p o t k a n ia z B o g ie m . T a k ie o so b o w e s p o t k a n ie s t w a r z a p ła sz c z y z n ę d o d ia lo g u . P o tr z e b a d ia lo g u w y n ik a z d ia lo g ic z n e g o c h a r a k t e r u sło w a B o ż e g o , k tó r e je s t w y r a z e m d ia lo g u B o g a z lu d ź m i. B ó g k i e r u je do c z ło w ie k a w e z w a n ie i o c z e k u je n a je g o o d p o w ie d ź . U c z n io w ie m u s z ą z ro z u m ie ć , że sło w o B o ż e n ig d y n ie t r a c i n a s w e j a k t u a ln o śc i, i d la te g o w y d a r z e n ie b ib lijn e n a le ż y o p o w ia d a ć w c z a sie t e r a ź n ie j sz y m . U c z n io w ie s t a j ą się w ó w c z a s ś w ia d k a m i ty c h w y d a r z e ń i u c z e stn ik a m i. D ia lo g z B o g ie m z a k ł a d a p e w n e n a t u r a ln e p o sta w y , t a k ie j a k s t a ł a g o to w o ść s łu c h a n ia i z r o z u m ie n ia in n y ch , p r a w id ło w a w iz ja w id z e n ia sieb ie , u m ie ję t n o ś ć w sp ó łp r a c y i w sp ó łd z ia ła n ia .

K a t e c h e t a s a m m u s i b y ć c z ło w ie k ie m d ia lo g u s t w a r z a ją c y m k lim a t a k c e p t a c ji i p o w in ie n b y ć b a r d z ie j św ia d k ie m n iż n a u c z y c ie le m .

(12)

4. K s . d r K . M i s ia s z e k S D B — F o r m a c j a k a t e c h e t ó w

O p ra c o w a n ie n in ie js z e p o sta w iło so b ie z a c e l p o d k r e śle n ie w a ż n o śc i f o r m a c ji k a te c h e ty c z n e j. P o tr z e b a f o r m a c ji w y n ik a z d y n a m ik i w ia r y . D y n a m ic z n y c h a r a k t e r w ia r y z a k ła d a p r o c e s „ u c z e n ia s ię ” , p o z o s ta w a n ia u czn iem , w ty m w y p a d k u u c z n ie m C h r y s tu s a , a k ty w n ie i tw ó rc z o w łą c z o n y m w b u d o w a n ie k r ó le s tw a B o ż e g o n a zie m i. Z o b o w ią z a n ie to o d n o si się p r z e d e w sz y s tk im d o k a te c h e ty , k t ó r y w K o ś c ie le z o s t a je w y b r a n y d o p o s łu g i g ło sz e n ia sło w a .

D o jr z e w a n ie w w ie r z e j e s t z o b o w ią z a n ie m w y n ik a ją c y m z a k t u a ln e j s y t u a c ji k a te c h e ty c z n e j i z m ie n io n y ch w a r u n k ó w sp o łe c z n o -p o lity c z n y c h . O b e c n o ść k a te c h e ty w sz k o le n a k ła d a n a n ie g o n o w e z a d a n ia . D o ty c z ą o n e je g o z a c h o w a n ia , p o s t a w y i p r e z e n to w a n y c h u m ie ję tn o śc i. W s p r a w a c h z w ią z a n y ch z d y d a k ty k ą k a te c h e c i m o g ą m ie ć p e w n e tr u d n o śc i w y n ik a ją c e ze s ł a b e g o p r z y g o to w a n ia . S t ą d ro d z i się k o n ie c z n o ść z w ró c e n ia u w a g i n a d o b re p r z y g o to w a n ie d y d a k ty c z n e k a te c h e tó w do p r a c y w szk o le . J e ś l i ch o d zi o w y c h o w a w c z ą str o n ę o b e c n o ści k a te c h e ty w sz k o le , to w y m a g a o n a g r u n to w n e g o p r z e m y śle n ia . W k o n ta k c ie z n a u c z y c ie la m i k a te c h e t a d o św ia d c z a o z n a k a p r o b a t y , sy m p a t ii, z r o z u m ie n ia , a le t a k ż e n ie u fn o śc i, k r y ty k i c z y w r ę c z w ro g o śc i. W y m a g a to od n a u c z a ją c e g o r e lig ii p o s ta w y p e w n e j w sp a n ia ło m y ś ln o ś c i, ła g o d z e n ia sp o r ó w i k o n flik tó w , ro z w a g i, p o d tr z y m y w a n ia i r o z w ija n ia w sp ó łp r a c y z n a u c z y c ie la m i. O d k a te c h e ty o cze k u je się p o s t a w y ś w ia d k a i a p o s to ła E w a n g e lii z a ró w n o w o b e c n a u c z y c ie li j a k i u czn ió w . P r z y k o ń c u sw e g o w y s t ą p ie n ia p r e le g e n t p o d a ł k ilk a s u g e s t ii o d n o śn ie do p r o g r a m u w y k ła d ó w k a te c h e ty k i w u c z e ln ia c h te o lo g ic z n y c h . Z w r ó c ił u w a g ę n a p o tr z e b ę ro z ró ż n ie n ia m ię d z y p r z y g o to w a n ie m d o p r a c y w sz k o le a tym , k tó r e m a n a c e lu p r a c ę z g r u p a m i p a r a fia ln y m i, o r a z n a k o n ie c z n o ść z w ię k sz e n ia ilo śc i g o d z in w y k ła d o w y c h . S u g e r o w a ł ró w n ie ż d o k o n a n ie p e w n y c h m o d y f ik a c ji w s a m y m p r o g r a m ie . N a le ż a ło b y — je g o z d a n ie m — w p ro w a d z ić w y k ła d z k a te c h e z y e w a n g e liz a c y jn e j u k a z u ją c y je j n a tu rę , c e le i z a d a n ia . K o n ie c z n y m u z u p e łn ie n ie m te g o w y k ła d u p o w in n a b y ć p r e z e n t a c ja n ie k tó r y c h p r o b le m ó w i b a d a ń p r o w a d z o n y c h p r z e z s o c jo lo g ię r e lig ii. R o d z i się też p o t r z e b a d o d a tk o w e g o w y k ła d u z d y d a k ty k i o g ó ln e j, p sy c h o lo g ii r o z w o jo w e j i w y c h o w a w c z e j, z te o lo g ii i so c jo lo g ii w y c h o w a n ia .

P r e le g e n t z a z n a c z y ł je d n a k , że p r z y b u d o w a n iu p r z y s z łe j s t r u k t u r y w y k ła d ó w k a te c h e ty k i n a le ż y d a ć p ie rw sz e ń stw o w y k ła d o m b ib lijn o - te o lo g ic z - n y m , k t ó r e d e c y d u ją o t o ż sa m o śc i te g o p r z e d m io tu . W p r z e c iw n y m r a z ie k a t e c h e ty k a r y z y k o w a ła b y u t r a t ę w ła s n e j to ż sa m o śc i, s t a ją c się je sz c z e je d n y m p r z e d m io te m z d z ie d z in y n a u k sp o łe c z n y c h .

5. D w u g ło s

C z y le k c je r e lig ii w y s t a r c z ą ? N a te n t e m a t z a b r a li g ło s k s. p ro b . M . S t a n ę ł a z W r o c ła w ia o r a z k s . p r o f. d r h ab . J . C h a r y t a ń s k i S J . O b a j a u t o r z y z w ró c ili u w a g ę n a k o n ie c z n o ść o r g a n iz o w a n ia , o b o k n a u k i r e lig ii w sz k o le, k a te c h e z y p a r a f i a ln e j d la g r u p e lita r n y c h , k tó r e s p e łn ia ły b y w d z isie jsz y m K o ś c ie le ro lę z a czy n u .

T e m a t y p o r u sz a n e p r z e z p r e le g e n tó w p o d e jm o w a li ta k ż e z a b ie r a ją c y g ło s w d y s k u s ji. T e z y a u to r ó w r e f e r a tó w b y ły u z n a w a n e , p o tw ie r d z a n e o r a z ilu s tr o w a n e p r z y k ła d a m i c z e r p a n y m i z k o n k r e tn e j s y t u a c ji k a te c h e z y w szk o le . W c a ły m s y m p o z ju m w y c z u w a ło się p e w n e p r z y g n ę b ie n ie , w y n ik a ją c e z d o s t r z e g a n ia p ię tr z ą c y c h się p r z e d k a te c h e z ą w sz k o le tr u d n o śc i, a le z a ra z e m w y c z u w a ło się n a d z ie ję o p a r t ą n a w ie r z e w d z ia ła n ie D u c h a Ś w ię te g o . R a z po r a z p o d k r e ś la n o w d y s k u s ji p o tr z e b ę o d w a ż n e g o s z u k a n ia n o w y c h ro z w ią z a ń w d u c h u o d p o w ie d z ia ln o śc i z a p o w ie rz o n ą n a m m is ję w K o śc ie le .