Architektura depozycyjna warstw magurskich w strefie Siar na po³udnie od Gorlic
(p³aszczowina magurska, polskie Karpaty zewnêtrzne)
Micha³ Warcho³*
Depositional architecture of the Magura Beds from the Siary zone, south of Gorlice (Magura Nappe, Polish Outer Carpathians). Prz. Geol., 55: 601–610.
S u m m a r y. Detailed analysis of lithofacies and their distribution in the Magura Beds in 11 transects in the east-ern part of the Siary zone, revealed 16 facies and 6 associations of genetically and spatially related facies. The facies spectrum evidences deposition from a variety of mass gravity processes and subordinately by hemipelagic rain. The facies associations reveal depositional patterns of submarine fans and include: channels, channel-levees, channel-lobe transitions, depositional lobes and slump bodies. Correlation results (9 sections) and facies distribu-tion together with paleocurrent direcdistribu-tions suggest that the deposidistribu-tion of this part of Magura Beds took place in a submarine ramp/apron hybrid setting fed from a multipoint source. The depositional pattern of the Magura Beds in the study area records a two-stage development, which began with the emplacement of a sand/mud-rich type system and was followed by a mud-dominated system.
Key words: architectural element, depositional system, Magura Beds, Paleogene, Magura Basin, Siary Zone, Polish Outer Carpathians
Warstwy magurskie w strefie Siar sensu Ksi¹¿kiewicz (1974), oznaczane na mapach jako warstwy magurskie facji glaukonitowej (np. Sikora, 1967), reprezentuj¹ tur-bidytow¹ sukcesjê silikoklastyczn¹ (o mi¹¿szoœci w prze-dziale od 0 do prawie 1600 m) z prze³omu eocenu i oligoce-nu, której wykszta³cenie, geneza i stratygrafia by³y przedmiotem wielu publikacji (Œwidziñski, 1934, 1958, 1973; Ksi¹¿kiewicz, 1935, 1956, 1966, 1974; Ksi¹¿kie-wicz, red., 1962; Kozikowski, 1956; Sikora, 1957, 1963, 1967, 1970; Koszarski & Tokarski, 1967; Bogacz i in., 1979; Bromowicz, 1992; Kopciowski, 1996; Oszczyp-ko-Clowes, 1999, 2000, 2001; Leszczyñski & Malata, 2002; Jankowski i in., 2004). Wed³ug dotychczasowych pogl¹dów s¹ to osady sto¿ka podmorskiego (np. Bromo-wicz, 1992), g³êbokomorskiej rampy silikoklastycznej (Leszczyñski & Malata, 2002) lub systemu maj¹cego wspólne cechy rampy i ko³nierza sk³onu (Warcho³ i in., 2006). Stopieñ rozpoznania architektury depozycyjnej tej sukcesji oraz jej indywidualnych elementów jest jednak ci¹gle skromny, tym samym dotychczasowe interpretacje ewolucji pó³nocnej czêœci basenu magurskiego pozostaj¹ uproszczone, a wiedza na temat rozwoju sedymentacji ogólna.
W celu lepszego poznania silikoklastycznych syste-mów depozycyjnych stosuje siê analizê elementów archi-tektury depozycyjnej (Miall, 1985). Metoda ta by³a rozwijana przez wiele lat tak¿e w badaniach g³êbokomor-skich sukcesji turbidytowych, czego efektem jest wiele publikacji (Mutti & Normark, 1987; Ghosh & Lowe, 1993; Pickering i in., 1995; Clark & Pickering, 1996; Hickson & Lowe, 2002). G³ównymi elementami architektury g³êbo-komorskich systemów depozycyjnych s¹: kana³y, loby depozycyjne, wa³y brzegowe, strefy pozakorytowe i du¿ej skali rozmycia. Elementy te s¹ rozpoznawalne dziêki aso-cjacjom facjalnym i geometrii litosomów, a ich rozk³ad i wykszta³cenie stanowi¹ o architekturze macierzystego systemu depozycyjnego. Rozpoznanie architektury
depo-zycyjnej ska³ osadowych jest istotne w szeroko rozumianej analizie basenów sedymentacyjnych oraz typowaniu pu³apek stratygraficznych wêglowodorów.
W niniejszej pracy zinterpretowano: 1) g³ówne ele-menty architektury systemu depozycyjnego (asocjacje facjalne) warstw magurskich na po³udnie od Gorlic, 2) ich geometriê przestrzenn¹ pomiêdzy Siarami i Pêtn¹ oraz 3) fazy rozwoju tej czêœci systemu depozycyjnego.
Obszar badañ i zarys litostratygrafii
Obszar badañ jest po³o¿ony we wschodniej czêœci pol-skich Karpat, na po³udnie od Gorlic (ryc. 1), w œrodkowej czêœci Beskidu Niskiego, a zarazem w obrêbie pó³nocnej, brzegowej strefy p³aszczowiny magurskiej, zwanej stref¹ Siar (Koszarski i in., 1974) lub stref¹ gorlick¹ pó³nocn¹ (Wêc³awik, 1969). Zachodni¹ granic¹ badanego terenu jest wieœ Szymbark, a wschodni¹ — granica pomiêdzy wsiami Pêtna i Banica, pó³nocna przebiega wzd³u¿ pó³nocnej kra-wêdzi Beskidu Niskiego, a po³udniow¹ stanowi pasmo Magury Ma³astowskiej (ryc. 2).
Najstarszymi utworami na badanym obszarze s¹ war-stwy ropianieckie (formacja z Ropianki; por. np. Oszczyp-ko-Clowes, 2001; Oszczypko, 2006), zwane inaczej warstwami inoceramowymi (por. Kopciowski, 1996; Ry³-ko, 2004), wieku póŸnokredowo-paleogeñskiego (ryc. 3). W stropie formacji z Ropianki wystêpuj¹ piaskowce z Mut-nego (zob. np. Kopciowski, 1996; Ry³ko, 2004) lub utwory tej formacji kontaktuj¹ z ³upkami pstrymi formacji z £abo-wej (eocen; por. Ry³ko, 2004). W obrêbie formacji z £a-bowej wydziela siê dwa ogniwa — piaskowców ze Ska-wiec i piaskowca pasierbieckiego (zob. Oszczypko-Clo-wes, 2001; Ry³ko, 2004; Oszczypko, 2006).
Wed³ug dotychczasowych wyników badañ warstwy magurskie w strefie Siar maj¹ trójdzieln¹ budowê (zob. np. Ksi¹¿kiewicz, 1974; Koszarski & Koszarski, 1985; Bro-mowicz, 1992; Kopciowski, 1996; Oszczypko-Clowes, 1999, 2001; Ry³ko 2004) i zalegaj¹ najczêœciej bezpoœred-nio na pstrych ³upkach formacji z £abowej (ryc. 3). Poczy-naj¹c od do³u, w obrêbie warstw magurskich wydziela siê: 1) najni¿ej le¿¹ce warstwy podmagurskie (Ksi¹¿kiewicz, 1935), nazwane nastêpnie ³upkami lub warstwami zem-*Instytut Nauk Geologicznych PAN, Oœrodek Badawczy w
Krakowie, ul. Senacka 1, 31-002 Kraków; ndwarcho@ cyf-kr.edu.pl
Przemyœl Ustrzyki Dolne Sanok Krosno Jas³o Myœlenice Bielsko-Bia³a ¯ywiec Cieszyn 0 30km SB S£OWACJA SLOVAKIA CZECHY CZECH REP . UKRAINA UKRAINE WARSZAWA KRAKÓW PLATFORMA EUROPEJSKA EUROPEAN PLATFORM OBSZAR BADAÑ STUDY AREA SK SB SR SS
AUTOCHTONICZNY MIOCEN ZAPADLISKA PRZEDKARPACKIEGO
AUTOCHTHONOUS MIOCENE OF CARPATHIAN FOREDEEP
SFA£DOWANY MIOCEN ZAPADLISKA PRZEDKARPACKIEGO
FOLDED MIOCENE OF CARPATHIAN FOREDEEP
–STREFA SIARSIARY ZONE
–STREFA RACZAÑSKA
RAÈA ZONE
–STREFA BYSTRZYCKABYSTRICA ZONE
–STREFA KRYNICKA KRYNICA ZONE ZAPADLISKO PRZEDKARPACKIE CARPATHIAN FOREDEEP MIOCEN TRANSGRESYWNY TRANSGRESSIVE MIOCENE JEDNOSTKA STEBNICKA
STEBNIK (SAMBIR) UNIT
P£ASZCZOWINA DUKIELSKA/JEDNOSTKI PRZEDMAGURSKIE
DUKLA NAPPE/FORE-MAGURA NAPPES
P£ASZCZOWINA PODŒL¥SKA SUB-SILESIAN NAPPE P£ASZCZOWINA ŒL¥SKA SILESIAN NAPPE P£ASZCZOWINA SKOLSKA SKOLE NAPPE P£ASZCZOWINA MAGURSKA MAGURA NAPPE MASYW TATR TATRA MASSIF FLISZ PODHALAÑSKI PODHALE FLYSH KARPATY WEWNÊTRZNE INNER CARPATHIANS
PIENIÑSKI PAS SKA£KOWY
PIENINY KLIPPEN BELT
KARPATY ZEWNÊTRZNE
OUTER CARPATHIANS
Ryc. 1. Obszar badañ na tle mapy tektonicznej polskich Karpat zewnêtrznych (oparta na: Leszczyñskim & Malacie, 2002; Jankowskim i in., 2004)
Fig. 1. Tectonic sketch-map of Polish Outer Carpathians (based on: Leszczyñski & Malata, 2002; Jankowski et al., 2004)
0 1 2km
N
f
1’ 1 LOKALIZACJA SZCZEGÓ£OWYCH PROFILI SEDYMENTOLOGICZNYCH
LOCATION OF DETAILED SEDIMENTOLOGICAL LOGS
MAGURA MA£AST OWSKA PIASKOWIEC Z W¥TKOWEJ W¥TKOWA SANDSTONE £UPKI BUDZOWSKIE BUDZÓW SHALES £UPKI ZEMBRZYCKIE ZEMBRZYCE SHALES
£UPKI PSTRE (FORMACJA Z £ABOWEJ)
VARIEGATED SHALES (£ABOWA SHALES FORMATION)
PIASKOWCE Z MUTNEGO MUTNE SANDSTONES WARSTWY INOCERAMOWE INOCERAMUS BEDS Ropa Ropa Sêkówka Ma³astówka Wo³osiec Bartnianka Siary
GRUPA PRZEDMAGURSKA I P£ASZCZOWINA ŒL¥SKA
FORE-MAGURA GROUP AND SILESIAN NAPPE
PIASKOWCE ZE SKAWIEC
SKAWCE SANDSTONES
PRZEKROJE ZBADANE
INVESTIGATED SECTIONS
PRZEKROJE KORELACYJNE (RYC. 6; 7)
CORRELATION SECTIONS (FIG. 6; 7) £OSIE BIELANKA OWCZARY MA£ASTÓW PÊTNA BANICA BODAKI ROPICA GÓRNA MÊCINA MA£A SÊKOWA SIARY GÓRNE SZYMBARK SIARY FOLUSZ DOMINIKOWICE ROPICA DOLNA ROPA GORLICE c d e f a b A A’ B B’ C C’ D D’ E E’ G’ G H H’ I I’ F F’ J J’ K K’
Ryc. 2. Mapa geologiczna okolic Gorlic wed³ug Kopciowskiego (1996; zmieniona) z zaznaczonymi badanymi przekrojami Fig. 2. Geological map of the Gorlice region (after Kopciowski, 1996, modified) with location of investigated sections
brzyckimi (por. Ksi¹¿kiewicz, 1974; Oszczypko-Clowes, 1999, 2001), w regionie objêtym niniejsz¹ prac¹ zaœ ³upka-mi z Szymbarku (Sikora, 1970), datowane na górny eocen; 2) piaskowiec magurski (Paul, 1868) facji glaukonitowej (Ksi¹¿kiewicz, 1974), nazwany piaskowcem z W¹tkowej (Koszarski & Koszarski, 1985), reprezentuj¹cy najwy¿szy górny eocen i najni¿szy dolny oligocen oraz 3) warstwy nadmagurskie (Ksi¹¿kiewicz, 1966) nazwane nastêpnie ³upkami budzowskimi (Ksi¹¿kiewicz, 1974). Te ostatnie s¹ zaliczane do œrodkowego i wy¿szego dolnego oligocenu (zob. Kopciowski, 1996; Oszczypko-Clowes, 2001). Bro-mowicz (1992) proponowa³ nazywaæ te utwory ³upkami z Ma³astowa, Kopciowski (1996) warstwami z Ma³astowa, Oszczypko (1992, 1999) i Oszczypko-Clowes zaœ (1999, 2000, 2001) warstwami z Budzowa.
Najm³odszymi utworami wschodniej czêœci strefy Siar s¹ odkryte przez Kopciowskiego i Gareck¹ (1996) warstwy z G³adyszowa, le¿¹ce ponad warstwami magurskimi i zali-czane do najwy¿szego dolnego oligocenu.
Metody badañ
Podstaw¹ niniejszego opracowania by³a analiza facji warstw magurskich w 11 przekrojach geologicznych (A-A' do G-G', ryc. 2; zob te¿ ryc. 4 i 5; por. Warcho³, 2004). Na ich podstawie sporz¹dzono litofacjalne profile uogólnione, zaprezentowane na dwóch przekrojach korelacyjnych (ryc. 6A i B) u¿ytych do interpretacji architektury depozycyjnej warstw magurskich na badanym obszarze. W badaniach zastosowano konwencjonalne metody sedymentologiczne i analizê facji. Na odcinkach dobrze ods³oniêtych ska³y by³y badane warstwa po warstwie, poza pakietami ³upków
i utworów cienko³awicowych opisywanych ogólnie. W s³abo ods³oniêtych rejonach interpreta-cjê sporz¹dzono na podstawie rodzaju zwietrzeliny oraz morfo-logii terenu. Rejestrowano: rodzaj ska³y, gruboœæ warstw, teksturê, kolor, struktury sedy-mentacyjne, a tak¿e: bioturbacje, charakter sp¹gu i stropu warstw, reakcjê z HCl i kierunki paleo-transportu. Na podstawie cech makroskopowych ska³ wyró¿nio-no 16 facji o randze ³awic (tab. 1). Facje te sk³adaj¹ siê na 6 asocjacji facjalnych, które ró¿ni¹ siê miê-dzy sob¹ (z wyj¹tkiem asocjacji F) stosunkiem piaskowiec/³upek, charakterem utworów drobno-ziarnistych (³upków), cechami utworów gruboziarnistych oraz wewnêtrznym uporz¹dkowaniem (por. Leszczyñski & Malata, 2002). Nazewnictwo facji pocho-dzi z klasyfikacji Pickeringa i in. (1986). Asocjacje facjalne wydzielono, pos³uguj¹c siê metod¹ zastosowan¹ przez Lesz-czyñskiego i Malatê (2002), bior¹c tak¿e pod uwagê geome-triê warstw oraz poziome i pio-nowe rozmieszczenie facji. Granice asocjacji facjalnych interpretowane w odcinkach przekrojów s³abo odkrytych mog¹ podlegaæ dyskusji ze wzglêdu na jakoœæ zebranych danych.
Aby szczegó³owo przedstawiæ wzory asocjacji facjal-nych, pos³u¿ono siê równie¿ danymi spoza terenu objêtego niniejsz¹ prac¹, a które zgromadzono podczas badañ pro-wadzonych na bardziej rozleg³ym obszarze pomiêdzy Szymbarkiem i Foluszem (por. Warcho³, 2004). Czêœæ zba-danych profili (np. profil w Foluszu) by³a ju¿ wczeœniej szczegó³owo opisywana przez Sikorê (1970), Oszczyp-ko-Clowes (2001) i Leszczyñskiego i Malatê (2002).
Korelacja asocjacji facjalnych pokazanych na 9 profi-lach uogólnionych pos³u¿y³a do interpretacji architektury systemu depozycyjnego oraz faz jego rozwoju (profile z obszaru o najwiêkszym zagêszczeniu obserwacji — ryc. 2 — zestawiono w dwóch przekrojach korelacyjnych: 1-1' i 2-2'; ryc. 6A i B). Trudne do przeœledzenia przemieszcze-nia badanej sukcesji wzd³u¿ uskoków pominiêto w inter-pretacji architektury depozycyjnej. Z uwagi na brak szczegó³owych danych biostratygraficznych potrzebnych do wyznaczenia poziomów korelacyjnych oraz niedosta-teczn¹ wiedzê na temat zaawansowania erozji badanej suk-cesji, w obydwu przekrojach korelacyjnych starano siê dokonaæ korelacji na podstawie poziomych i pionowych relacji poszczególnych litosomów. Pozwoli³o to na odtwo-rzenie przypuszczalnej morfologii dna basenu podczas sedymentacji badanej sukcesji. Mi¹¿szoœci brakuj¹cych czêœci profili okreœlono na podstawie mapy geologicznej. Niniejsza interpretacja (ryc. 6A i B) wobec braku chrono-stratygraficznych poziomów korelacyjnych jest uprosz-czona i ma wartoœæ g³ównie sedymentologiczn¹.
Stratygrafia Stratigraphy STREFA SIAR SIARY ZONE P£ASZCZOWINA MAGURSKA MAGURA NAPPE miocen Miocene P ALEOGEN P ALEOGENE
³upki pstre (czerwone i zielone) variegated shales (red and green) utwory chaotyczne
chaotic deposits
cienko- do œrednio³awicowych piaskowce i ³upki
thin- to middle-bedded sandstones and shales
piaskowce grubo- i œrednio³awicowe, podrzêdnie piaskowce cienko³awicowe i ³upki thick- to middle-bedded sandstones rarely thin-bedded sandstones and shales piaskowce bardzo grubo- i grubo³awicowe i zlepieñce
very thick and thick-bedded sandstones and conglomerates
E
warstwy z G³adyszowa G³adyszów BedsW
?
–piaskowce pasierbieckie Pasierbiec Sandstones –piaskowce ze Skawiec Skawce Sandstones –piaskowce z Mutnego Mutne Sandstones NEOGEN NEOGENE oligocen Oligocene eocen Eocene paleocen Paleocene PS SS MSRyc. 3. Uproszczony schemat litostratygraficzny osadów paleogeñskich p³aszczowiny magur -skiej w strefie Siar z nierozdzielonymi warstwami magurskimi (na podstawie Leszczyñskiego i Malik, 1996; a tak¿e: Ry³ki, 2004; Oszczypki, 2006)
Fig. 3. Simplified lithostratigraphic scheme of the Paleogene deposits of the Magura Nappe in the Siary Zone with undivided Magura Beds (based on: Leszczyñski & Malik, 1996; Ry³ko, 2004; Oszczypko, 2006)
Asocjacje facjalne jako g³ówne elementy architektury depozycyjnej
Podstaw¹ interpretacji architektury depozycyjnej warstw magurskich strefy Siar na badanym obszarze by³y asocjacje facjalne, bêd¹ce jednoczeœnie g³ównymi elemen-tami architektury depozycyjnej (por. Mutti & Normark, 1987; Ghosh & Lowe, 1993; Clark & Pickering, 1996).
Asocjacja A. G³ównie grubo- i bardzo grubo³awicowe
piaskowce lub zlepieñce, które przewa¿aj¹ nad innymi utworami. £upki oraz utwory heterolitowe wystêpuj¹ w tej asocjacji najczêœciej jako cienkie wk³adki. Stosunek pia-skowca do ³upka wynosi >3,0 (ryc. 4A, B; 5a). Asocjacja ta reprezentuje zapewne g³ównie wype³nienia kana³ów pod-morskich, z podrzêdn¹ iloœci¹ innych utworów. Rzadko notowane struktury erozyjne du¿ej skali (g³êbokie wciêcia, rozmycia >0,5 m) oraz geometria litosomów tej asocjacji mog¹ byæ dowodem, ¿e wiêkszoœæ z tych kana³ów to sto-sunkowo p³ytkie, lateralnie rozleg³e (do kilkuset metrów) formy nak³adaj¹ce siê w wyniku agradacji — typowe dla kana³ów rozprowadzaj¹cych. Jedynie pojedyncze litoso-my, np. w Siarach i Ropicy Górnej (oraz Foluszu — poza obszarem objêtym niniejsz¹ prac¹; zob. Warcho³, 2004), odpowiadaj¹ kana³om, w których dostawa materia³u by³a d³ugotrwa³a. Utwory asocjacji A charakteryzuj¹ ogólnie doln¹ i œrodkow¹ czêœæ badanej sukcesji. Mi¹¿szoœæ indy-widualnych kompleksów waha siê od 10 do ok. 100 m. Asocjacja facjalna A wystêpuje z ró¿n¹ czêstotliwoœci¹ we wszystkich profilach (ryc. 6A i B).
Asocjacja B. Piaskowce od bardzo grubo- do
œred-nio³awicowych przewa¿aj¹ nad ³upkami. Stosunek pia-skowca do ³upka wynosi 3,0–1,0 (ryc. 4C; 5b, d). Asocjacja ta reprezentuje g³ównie piaszczyste loby depozycyjne oraz osady przejœciowe kana³-lob depozycyjny (por. Mutti & Normark, 1991; Mutti, 1992). Typowe osady kana³ów s¹
najczêœciej reprezentowane przez pojedyncze ³awice lub zestawy ³awic piaskowców gruboziarnistych, grubo³awi-cowych, z widocznymi œród- i miêdzy³awicowymi rozmy-ciami ró¿nej skali, rozdzielone niekiedy bardzo grubymi warstwami ³upków masywnych lub pakietami utworów cienko³awicowych (ryc. 5b, d). Zespo³y kana³-lob depozy-cyjny oraz loby depozycyjne, zbudowane ze œrednioziarni-stego piaskowca z pojedynczymi ³awicami nosz¹cymi œlady depozycji w kana³ach, s¹ trudne do rozdzielenia w skali przyjêtej do niniejszej analizy i tworz¹ na badanym terenie mi¹¿sze kompleksy wystêpuj¹ce szczególnie czê-sto w dolnej czêœci badanej sukcesji.
Asocjacja C. Grubo- i cienko³awicowe ³upki oraz
pia-skowce cienko- do grubo³awicowych. Stosunek piaskowca do ³upka wynosi 1,0–0,3 (ryc. 4C; 5d, f). Asocjacja ta odpowiada osadom pozakorytowym (por. Mutti & Ricci Lucchi, 1972, 1975) — nieskanalizowanym osadom o cha-rakterze pokryw warstwowych — w tym tak¿e osadom lobów depozycyjnych zdominowanych mu³em. Takie utwory maj¹ znaczny udzia³ w ca³ej sukcesji warstw magurskich na badanym terenie, a w górnej czêœci sukcesji przewa¿aj¹ nad innymi. Asocjacja ta mo¿e równie¿ repre-zentowaæ osady wa³ów brzegowych (por. Stow, 1985). Na badanym terenie, gdzie ods³oniêcia nie pozwalaj¹ na obserwacje lateralne, utwory te ogólnie zaliczono do poza-korytowych. Cienko³awicowe turbidyty nie tworz¹ kom-pleksów wiêkszych mi¹¿szoœci i wystêpuj¹ najczêœciej jako wk³adki w obrêbie wszystkich wydzielonych asocjacji.
Asocjacja D. Masywne ³upki (mu³owce) z wk³adkami
cienko- do grubo³awicowych piaskowców. Stosunek pia-skowca do ³upka wynosi <0,3 (ryc. 4E; 5e). Turbidyty wykazuj¹ce du¿ej mi¹¿szoœci (do kilku metrów) cz³on mu³owy mog¹ reprezentowaæ drobnoziarniste wype³nienia koryt lub depresji œródkana³owych (œródlobowych) — por: Stow, 1985; Shanmugam & Moiola, 1985. Du¿a mi¹¿szoœæ Tab.1. Facje warstw magurskich strefy Siar w badanym obszarze
Table 1. Facies of the Magura Beds of the Siary Zone in the study area
Facje Facies Pickering et al., 1986Pickering i in., 1986
1. Bezstrukturowe mu³owce ¿wirowe Structureless gravelly mudstones A1.3
2. Piaskowce gruboziarniste normalnie uziarnione i zespo³y zlepieniec-piaskowiec Normally graded coarse-grained
sandstones and sandstone-conglomerate couplets A2.7
3. Piaskowce masywne i zlepieñce Massive sandstones and conglomerates B1.1 4. Piaskowce i zlepieñce warstwowane poziomo (ryc. 4B) Parallel-stratified sandstones and conglomerates (Fig. 4B) B2.1 5. Piaskowce warstwowane przek¹tnie (ryc. 4A) Cross-stratified sandstones (Fig. 4A) B2.2 6. Piaskowce mulaste bez wyraŸnej organizacji Structureless muddy sandstones C1.1
7. Piaskowce silnie zbioturbowane Highly bioturbated sandstones C1.2
8. Zespo³y bardzo grubo- lub grubo³awicowego piaskowca i ³upka Very thick-bedded sandstone-shale couplets C2.1 9. Zespo³y grubo- lub œrednio³awicowego piaskowca i ³upka (ryc. 4C) Thick to medium-bedded sandstone-shale couplets (Fig. 4C) C2.2 10. Zespo³y cienko³awicowego piaskowca i ³upka (ryc. 4C) Thin-bedded sandstone-shale couplets (Fig. 4C) C2.3 11. Bardzo grubo- i grubo³awicowe zespo³y piaskowiec-³upek z przewag¹ ³upków Very thick and thick-bedded
sandstone-shale couplets dominated by shales C2.4
12. Bezstrukturowe mu³owce piaszczyste Structureless sandy mudstones
-13. Masywne ³upki (mu³owce; ryc. 4E) Massive shales (mudstones; Fig. 4E) E1.1
14. £upki ró¿nokolorowe (ryc. 4F) Motley shales (Fig. 4F) E1.2
15. Zespo³y py³owiec-³upek z gradacj¹ Graded siltstone-shale couplets D2
cz³onu mu³owego w indywidualnych turbidytach œwiadczy o ograniczonej przestrzeni depozycji osadu z pojedyncze-go pr¹du zawiesinowepojedyncze-go, braku erozyjnepojedyncze-go oddzia³ywania kolejnych pr¹dów lub o du¿ej objêtoœci materia³u frakcji ilastej i pylastej w takim pr¹dzie zawiesinowym.
Asocjacja E. Zielone lub szare, rzadziej br¹zowe lub
czarne ³upki ze sporadycznie wystêpuj¹cymi wk³adkami cienko³awicowych piaskowców (ryc. 4F). Asocjacja E reprezentuje utwory pozakorytowe zdominowane sedy-mentacj¹ hemipelagiczn¹. Depozycja tego typu osadów Ryc. 4. Przyk³ady facji warstw magurskich; m³otek (35 cm d³ugoœci) i plecak (zakreœlony; ~40 cm) jako skala; A — piaskowiec gru-bo³awicowy, gruboziarnisty warstwowany przek¹tnie w du¿ej skali (Ropica G.); B — piaskowiec grugru-bo³awicowy, gruboziarnisty, lami-nowany (Folusz); C — kompleks œrednio- i cienko³awicowych piaskowców i ³upków (Siary; grubienie sekwencji ku górze zaznaczone strza³k¹); D — osuwisko (Ropica G.); E — masywne ³upki (mu³owce; Ropica G.); F — ³upki cienkowarstwowane (Szymbark)
Fig. 4. Facies examples of the Magura Beds; hammer (35 cm long) and rucksack (encircled; ~40 cm long), for scale; A — very thick-bedded, coarse-grained sandstone with large-scale cross-stratification (Ropica G.); B — very thick-bedded, coarse-grained sandstone with parallel lamination (Folusz); C — alternation of thin- to thick-bedded sandstones and shales (Siary; thickening upward sequence marked by arrow); D — slump deposits (Ropica G.); E — massive shales (mudstones); F — thin-bedded shales (Szymbark)
zachodzi najczêœciej w miejscach oddalonych od g³ównych dróg dostawy materia³u lub w dystalnej czêœci systemu depozycyjnego. Facja ta jest charakterystyczna dla ³upków z Szymbarku i poza przekrojem A-A' (ryc. 2) wystêpuje podrzêdnie, najczêœciej jako cienkie wk³adki w obrêbie innych asocjacji facjalnych.
Asocjacja F. Utwory chaotyczne (ryc. 4D; 5c).
Asocja-cja F reprezentuje osuwiska du¿ej skali, które tworzy³y siê w proksymalnej czêœci systemu depozycyjnego i mog³y byæ deponowane tak w strefach pozakana³owych, jak w samych kana³ach wewnêtrznej czêœci systemu, blisko
pod-nó¿a sk³onu (ryc. 6A, profil D-D'). W Ropicy Górnej aso-cjacja F tworzy kompleks ok. 15 m mi¹¿szoœci daj¹cy siê przeœledziæ lateralnie na dystansie kilkunastu metrów. Pojedyncze ³awice odpowiadaj¹ce wykszta³ceniem asocja-cji F (do 1 m mi¹¿szoœci) by³y odnotowane z ró¿n¹ czêsto-tliwoœci¹ na prawie ca³ym obszarze.
Architektura systemu depozycyjnego
Wyró¿nione asocjacje facjalne (A–F) reprezentuj¹ ele-menty architektury badanego systemu depozycyjnego. Z uwa-gi na skalê przyjêt¹ do odwzorowania danych i mo¿liwoœci
mu³owe piaskowce
muddy sandstones
piaskowce masywne gruboziarniste
massive coarse-grained sandstones
piaskowce masywne od œrednio do gruboziarnistych
massive medium-grained sandstones
piaskowce masywne drobnoziarniste
massive fine-grained sandstones
piaskowce z warstwowaniem przek¹tnym du¿ej skali
sandstones with large-scale cross-stratification
laminacja konwolutna
convolute lamination
laminacja riplemarkowa
current ripple lamination
piaskowce z laminacj¹ poziom¹
sandstones with parallel lamination
piaskowce z nadwymiarowymi klastami piaskowców (jasne) i ³upków (ciemne)
sandstones with outsized clasts of sandstone (light) and shale (dark)
piaskowce z laminacj¹ równoleg³¹ do falistej
sandstones with parallel to wavy lamination
chaotyczne zapiaszczone mu³owce z nadwymiarowymi klastami ³upków i piaskowców
chaotic sandy mudstones with outsized clasts of sandstone (light) and shale (dark)
osuwiska mu³owe wielkiej skali z nadwymiarowymi klastami ³upków i piaskowców
muddy slump deposits with outsized clasts of sandstone (light) and shale (dark)
osuwiska piaszczysto ¿wirowe wielkiej skali z nadwymiarowymi klastami ³upków i piaskowców
gravel-sandy slump deposits with outsized clasts of sandstone (light) and shale (dark)
³upki szare i zielone
grey and green shales
³upki ciemnobr¹zowe i czarne
dark-brown and black shales
symbole asocjacji facji
symbol of facies association
A (m) 0 10 20
C
i³/ py³/ piasek/ clay silt sand (m) 10 20 30 0 40D
i³/ py³/ piasek/ clay silt sand (m) 0 10 20 30B
C
i³/ py³/ piasek/ clay silt sand 0 10 (m)F
i³/ py³/ piasek/ clay silt sand (m) 0 10 20B
i³/ py³/ piasek/ clay silt sand 0 10 20 30 40 (m) i³/ py³/ piasek/ clay silt sandA
c d e f b aRyc. 5. Charakterystyczne wzory asocjacji facji (uogólnione wzory na ryc. 6A i B); a — Folusz; b — Siary; c — Ropica Górna; d — Sia-ry; e — Ma³astów; f — Ma³astów; asocjacja A — wype³nienia kana³ów, asocjacja B — proksymalne czêœci lobów depozycyjnych (osa-dy przejœciowe kana³-lob depozycyjny), asocjacja C — centralne i (osa-dystalne czêœci lobów depozycyjnych i osa(osa-dy pozakorytowe, asocjacja D — wype³nienia depresji miêdzylobowych i zaczopowanych kana³ów, asocjacja F — osuwiska
Fig. 5. Characteristic patterns of facies associations (general facies types shown in fig. 6A & B): a — Folusz; b — Siary; c— Ropica Górna; d — Siary; e — Ma³astów; f — Ma³astów; association A — channel fills, association B — proximal depositional lobes (channel-lobe transition), association C — central and distal depositional lobes, overbank deposits, association D — infills of interlobe depressions and plugged channels, association F — slump bodies
ich korelacji na przekrojach (ryc. 6A i B) przedstawione asocjacje facjalne reprezentuj¹ g³ównie grupy elementów architektury (loby depozycyjne, kana³y), a nie pojedyncze elementy rozdzielone odpowiadaj¹cymi im powierzchnia-mi ograniczaj¹cypowierzchnia-mi (zob. Clark & Pickering, 1996).
Na przekroju ze strefy Siary-Ma³astów (przekrój 1-1'; ryc. 2; 6A) obserwuje siê stopniowe wyklinowanie asocja-cji A w kierunku zachodnim (Siar) oraz w kierunku wschodnim (Ma³astowa, profil F-F'). Asocjacja A wyka-zuje zazwyczaj ró¿nej skali geometriê soczewkow¹,
rza-dziej geometriê pok³adow¹, co odzwierciedla zmienne pro-porcje wype³nieñ kana³ów do wa³ów brzegowych w jej obrêbie. Z przekroju korelacyjnego wnika, ¿e transport materia³u piaszczystego do basenu odbywa³ siê g³ównie w rejonie Ropicy Górnej. Utwory asocjacji A s¹ rozdzielo-ne przez kompleksy asocjacji B i C, których udzia³ wzrasta w kierunku Ma³astowa i Siar (ryc. 6A). Kompleksy utwo-rów asocjacji B i C wykazuj¹ najczêœciej geometriê pok³adow¹ (charakterystyczn¹ dla lobów depozycyj-nych). 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1300 1400 1500 1200 (m) H-H’ ? ? ? ? ? J-J’ I-I’ K-K’ ? ? ? ? ? ? ? WNW ESE
2
2’
0 0,5 1kmB
Ryc. 6. Przekroje korelacyjne; A — Siary-Ma³astów (1-1'); B — Owczary-Pêtna (2-2') Fig. 6. Correlation cross-sections; A — Siary-Ma³astów (1-1'); B — Owczary-Pêtna (2-2')
0 100 200 300 400 500 600 700 800 (m) B-B’ ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
starsze jednostki litostratygraficzne
older lithostratigraphical units
asocjacja facji F facies association F asocjacja facji A facies association A asocjacja facji C facies association C asocjacja facji B facies association B asocjacja facji D facies association D
oznaczenia profili uogólnionych
symbol of generalized logs
lokalizacja szczegó³owych profili sedymentologicznych
location of detailed sedimentological logs
nieznane lub hipotetyczne fragmenty profili
unknown or hypothetical fragments of sections
c d e f f b 0 0,5 1km B-B’ C-C’ D-D’ E-E’ F-F’ WNW ESE
1
1’
A
Obraz na przekroju Owczary-Pêtna (przekrój 2-2'; ryc. 2; 6A) jest podobny do tego z przekroju Siary-Ma³astów (1-1'; ryc. 6A). Utwory asocjacji A koncentruj¹ siê w cen-tralnej czêœci przekroju korelacyjnego, wyklinowuj¹c siê lateralnie w obydwu kierunkach na przestrzeni do kilku kilometrów. Wystêpuj¹ tu one jednak podrzêdnie i s¹ roz-dzielone przez kompleksy asocjacji B i C przewa¿aj¹ce w strefie Owczary-Pêtna (ryc. 6B).
Dolna czêœæ warstw magurskich na przekroju 2-2', w przeciwieñstwie do przekroju 1-1', jest zbudowana g³ównie z asocjacji C i B (ryc. 6B). Kompleksy asocjacji A wystêpuj¹ tam podrzêdnie. Takie wykszta³cenie to efekt po³o¿enia strefy Owczary-Pêtna w dystalnej czêœci syste-mu depozycyjnego warstw magurskich, zdominowanej sedymentacj¹ na lobach depozycyjnych (asocjacja B i C) formowanych u wylotu kana³ów ze strefy Siary-Ma³astów. Loby te, na skutek progradacji systemu depozycyjnego warstw magurskich, by³y rozcinane przez kana³y rozpro-wadzaj¹ce, czego zapisem s¹ utwory interpretowane jako przejœciowe miêdzy kana³em i lobem depozycyjnym.
Górna czêœæ korelowanych profili, jednoczeœnie stro-powa czêœæ systemu depozycyjnego badanych utworów wygl¹da podobnie zarówno na przekroju 1-1', jak i na prze-kroju 2-2'. Zdominowana jest przez utwory asocjacji C, których litosomy maj¹ geometriê pok³adow¹, charaktery-styczn¹ dla lobów depozycyjnych. W obrêbie mi¹¿szych kompleksów asocjacji C podrzêdnie wystêpuj¹ kompleksy asocjacji A, B i D w postaci cienkich soczew. Z tego typu geometrii mo¿na wnioskowaæ o depozycji w kana³ach pod-morskich (asocjacja A; forma o negatywnym reliefie), proksymalnych, piaszczystych lobach depozycyjnych (asocjacja B), lub — jak w wypadku asocjacji D — uznaæ te osady za wype³nienia niecek œródkana³owych lub œródlobowych. S¹ to formy mniejszej skali w porównaniu z doln¹ czêœci¹ badanej sukcesji.
Proporcje utworów asocjacji A na przekrojach korela-cyjnych s¹ ró¿ne. Ich procentowy udzia³ w strefie Siary-Ma³astów (ryc. 2; 6A) jest du¿o wiêkszy ni¿ w strefie Owczary-Pêtna (ryc. 2; 6B), co, jak wczeœniej wspomnia-no, jest odzwierciedleniem po³o¿enia tych stref wzglêdem Ÿród³a materia³u. Wiêksze mi¹¿szoœci utworów warstw magurskich w strefie Owczary-Pêtna (w stosunku do strefy Siary-Ma³astów, ryc. 2; 6B) s¹ charakterystyczne w obsza-rach o przypuszczalnie wiêkszej przestrzeni akomodacyj-nej i szybszej subsydencji. Jednak¿e wystêpuj¹ce w profilu zlepieñce i piaskowce zlepieñcowate (typowe w proksy-malnych czêœciach systemu depozycyjnego — asocjacja A, ryc. 6B, profil I'-I i J-J') wskazuj¹ na przestrzenne ogra-niczenia subbasenu strefy Siar podczas sedymentacji bada-nych utworów lub o du¿ym zasiêgu oddzia³ywania wysoko gêstoœciowych pr¹dów zawiesinowych.
Podsumowanie i wnioski
Utwory badanej sukcesji by³y deponowane w œrodowi-sku g³êbokomorskim (potwierdzaj¹ to równie¿ badania mikrofauny; patrz: Leszczyñski & Malata, 2002), w efek-cie ró¿nego rodzaju procesów masowego transportu grawi-tacyjnego ze œladowym udzia³em osadów t³a depozycyjnego (pelagitów i hemipelagitów). Spektrum facjalne odpowiada zespo³owi facji sto¿ka podmorskiego (w ujêciu klasycznym), ale ich ci¹g³a pokrywa w obrêbie prawie ca³ej strefy Siar oraz linijnie rozmieszczone Ÿród³a zasilania wskazuj¹, ¿e utwory te osadza³y siê w systemie maj¹cym wspólne cechy rampy g³êbokomorskiej i
ko³nie-rza sk³onu (por. Leszczyñski & Malata, 2002; Warcho³ i in. 2006; ryc. 7). Pomierzone kierunki paleotransportu o prze-biegu z pó³nocnego wschodu i z pó³nocy na po³udniowy zachód i po³udnie oraz rozk³ad facji grubookruchowych wskazuj¹ pó³nocny brzeg basenu magurskiego (kordylierê œl¹sk¹ sensu Ksi¹¿kiewicz, 1956) jako miejsce pochodze-nia materia³u klastycznego (zob. np. Ksi¹¿kiewicz, red., 1962; Bromowicz, 1992; Oszczypko, 1992; Oszczypko-C-lowes, 2001; Leszczyñski & Malata, 2002; Poprawa i in., 2006). Od po³udnia subbasen strefy Siar by³ ograniczony stokami stref raczañskiej i s¹deckiej (Leszczyñski & Mala-ta, 2002).
Z uwagi na stosunkowo niewielk¹ powierzchniê obsza-ru badañ omawiany system depozycyjny potraktowano w tej pracy jako element nadrzêdnego systemu turbidytowe-go strefy Siar. Na profilach korelacyjnych widaæ znaczne poziome i pionowe zró¿nicowanie badanych warstw magurskich pod wzglêdem proporcji i rozmieszczenia poszczególnych asocjacji facjalnych, stanowi¹cych o ich architekturze i sposobie rozwoju. WyraŸna ró¿nica w wykszta³ceniu stropowej czêœci omawianej sukcesji jest dowodem, ¿e badany system depozycyjny na tym terenie przechodzi³ ewolucjê charakteryzuj¹c¹ siê co najmniej dwoma g³ównymi fazami rozwoju (fazy te nie zapisa³y siê w obrêbie ca³ej sukcesji jednakowo; ryc. 6A, B). Widoczny na przekrojach (I-I' i II-II'; ryc. 6A, B) niejednorodny kom-pleks zbudowany przede wszystkim z utworów asocjacji A i B (podrzêdnie C, D, E, F) reprezentuje fazê rozwoju sys-temu depozycyjnego warstw magurskich charakteryzuj¹c¹ siê dominacj¹ sedymentacji piasku i mu³u (piaskowiec z W¹tkowej), opisywan¹ w literaturze jako rampa i ko³nierz sk³onu bogate w piasek i mu³ (por. Reading & Richards, 1994). Kompleks zbudowany g³ównie z utworów asocjacji C, D i E (podrzêdnie A, B), widoczny w stropowej czêœci badanej sukcesji (warstwy z Budzowa), reprezentuje fazê rozwoju systemu depozycyjnego zdominowan¹ sedymen-tacj¹ mu³u, opisywan¹ w literaturze jako rampa i ko³nierz sk³onu bogate w mu³ (por. Reading & Richards, 1994). Faza pierwsza charakteryzowa³a siê zwiêkszon¹ depozycj¹ materia³u w strefach odpowiadaj¹cych kana³om (w wiêk-szoœci o cechach kana³ów rozprowadzaj¹cych) i lobom depozycyjnym zdominowanym piaskiem, natomiast faza druga odpowiada sedymentacji g³ównie w obrêbie lobów depozycyjnych (pokryw warstwowych) zdominowanych mu³em z nieznacznym udzia³em sedymentacji w mniej-szych kana³ach.
Opisywane w poprzednich rozdzia³ach kana³y repre-zentuj¹ najczêœciej p³askie i p³ytkie formy, tworz¹ce nie-kiedy mi¹¿sze kompleksy (na skutek akrecji pionowej lub migracji wymuszonej rzeŸb¹ dna basenu) z ró¿nym udzia³em utworów pozakorytowych, a nie wype³nienia g³êboko wciêtych dolin. Taki zespó³ facji charakteryzuje przede wszystkim kana³y rozprowadzaj¹ce („roztokowe”). Czêœæ z nich mo¿e stanowiæ boczne odga³êzienia lub dystalne odpowiedniki kana³ów proksymalnych, które podczas wstêpnych obserwacji odnotowano w paœmie Magury W¹tkowskiej miêdzy Foluszem a Mrukow¹.
Obecnoœæ utworów chaotycznych (debrytów) w obrê-bie górnej czêœci warstw magurskich (warstwy z Budzowa) razem z wystêpuj¹cymi w ich obrêbie grubymi ³awicami mu³owców, reprezentuj¹cymi pojedyncze turbidyty, wska-zuje na sedymentacjê w podobnym re¿imie tektonicznym do tego, podczas którego osadza³y siê piaskowce z W¹tko-wej. Ró¿nica wynika ze zmiany rodzaju alimentowanego materia³u (Leszczyñski & Malata, 2002) oraz,
prawdopo-dobnie, tak¿e ze zmiany konfiguracji brzegów subbasenu Siar maj¹cej znaczny wp³yw na sposób depozycji mu³u (ograniczenia w swobodnym rozprzestrzenianiu siê drob-noziarnistego materia³u).
Piaskowiec magurski facji glaukonitowej (piaskowiec z W¹tkowej) na badanym obszarze nie tworzy jednego zwartego kompleksu zdominowanego piaskowcami, jak to wynika z litostratygrafii, lecz wykazuje bardziej z³o¿on¹ budowê, cechuj¹c¹ siê zró¿nicowanym stosunkiem pia-skowców i ³upków (ryc. 6A i B). To samo dotyczy tak¿e wy¿szej czêœci sukcesji, opisywanej jako warstwy nadma-gurskie (warstwy z Budzowa/warstwy z Ma³astowa), gdzie w profilu poza asocjacjami C, E pojawiaj¹ siê równie¿ kompleksy zbudowane z asocjacji A, B, tworz¹ce soczew-kowate litosomy (ryc. 6A i B) od kilkunastu do kilkudzie-siêciu metrów mi¹¿szoœci. Takie zró¿nicowanie litofacjalne (nieci¹g³oœæ wydzielanych jednostek litostra-tygraficznych lub brak wyraŸnych granic pomiêdzy nimi) potwierdzi³y tak¿e wyniki badañ przedstawione w niektó-rych pracach z tego obszaru i innych obszarów strefy Siar (por. Sikora, 1967; Ksi¹¿kiewicz, 1974; Leszczyñski & Malata, 2002).
Z zebranych danych wynika, ¿e stosowany w tym rejo-nie podzia³ litostratygraficzny warstw magurskich jest uproszczony i trudny do zastosowania w badaniach szcze-gó³owych, gdy¿ zak³ada on konsekwentne zró¿nicowanie ich profilu pionowego wystêpowaniem: 1) kompleksu g³ównie ³upkowego (³upki zembrzyckie/³upki z Szymbar-ku) w dolnej czêœci, 2) zwartego kompleksu piaskowcowe-go (piaskowiec z W¹tkowej) w czêœci œrodkowej i 3) jednego zwartego kompleksu w zasadzie ³upkowego (³upki z Budzowa/³upki z Ma³astowa) w czêœci górnej. Na
podsta-wie omówionych wyników proponuje siê nie rozdzielaæ formalnie badanych warstw magurskich, a istniej¹cy trój-podzia³ stosowaæ jedynie w wyj¹tkowych przypadkach, traktuj¹c kompleksy 1, 2 i 3 jako ogniwa ca³ej — do tej pory niesformalizowanej — silikoklastycznej sukcesji osa-dowej prze³omu eocenu i oligocenu (podkreœlaj¹c nie-ci¹g³oœæ stratygraficzn¹ tych ogniw, w tym lokalne wystêpowanie w ró¿nych pozycjach w profilu). Ca³a suk-cesja warstw magurskich w strefie Siar powinna byæ pod-niesiona do rangi formacji.
Niski stopieñ ods³oniêcia badanych utworów znacznie ogranicza dok³adne poznanie ich architektury, w tym ocenê rozprzestrzenienia, kszta³tu i budowy wewnêtrznej poszczególnych elementów. Badania na takim terenie mog¹ polegaæ g³ównie na rejestracji facji, asocjacji facjal-nych i ich nastêpstw w niewielkich, rozproszofacjal-nych ods³oniêciach. Przedstawiony opis upraszcza poziome roz-przestrzenienie elementów, a i czêœæ ich pionowego zasiêgu mo¿e byæ niekiedy b³êdna. S³ab¹ stron¹ zamiesz-czonych przekrojów korelacyjnych jest ich niedostateczne podparcie biostratygrafi¹. Uœciœlenie opisu i interpretacji sedymentologicznej badanej sukcesji bêdzie mo¿liwe po zebraniu danych umo¿liwiaj¹cych precyzyjniejsz¹ korela-cjê profili, a tak¿e po rozpoznaniu rzeczywistego wykszta³cenia odcinków profili, które s¹ s³abo ods³oniête lub zakryte.
Dziêkujê dr. hab. Stanis³awowi Leszczyñskiemu za koordy-nowanie prac badawczych, liczne dyskusje i cenne uwagi zwi¹zane z przygotowywaniem mojej pracy magisterskiej, której efektem jest niniejszy artyku³. Prof. dr. hab. Szczepanowi Porêb-skiemu, a tak¿e dwóm anonimowym recenzentom dziêkujê za krytyczne uwagi dotycz¹ce manuskryptu, które w znacz¹cy
spo-N
S
basen ograniczony confined basin basen œl¹ski i baseny przednagurskieSilesian and Fore-Magura basins
kordyliera œl¹ska/Silesian Ridge
(stopniowo konsumowany grzbiet œródbasenowy) (successively consumed intrabasin ridge)
basen magurski/Magura Basin
wynoszenie? uplifting?
subsydencja spowodowana napieraniem pryzmy akrecyjnej
subsidence due to accretionary prism advance
kierunek paleotransportu sediment transport strefa Raczañska Raèa Zone strefa Siar Siary Zone
Ryc. 7. Model systemu depozycyjnego warstw magurskich strefy Siar (bez skali; Warcho³ i in., 2006; zmieniona)
sób wp³ynê³y na koñcow¹ wersjê tej pracy. Stanis³awowi Korco-wi i jego ca³ej Rodzinie sk³adam podziêkowania za logistyczne wsparcie podczas prac terenowych, a Micha³owi Jastrzêbskiemu za cenne dyskusje i rozmowy przy osuwisku.
Literatura
BOGACZ K., DZIEWAÑSKI J., JEDNOROWSKA A. & WÊC£AWIK S. 1979 — Osady paleogenu p³aszczowiny magurskiej w rejonie Owczar (Beskid Niski). Rocz. Pol. Tow. Geol., 49: 43–65.
BROMOWICZ J. 1992 — Basen sedymentacyjny i obszary Ÿród³owe piaskowców magurskich. Geol. AGH, 54: 1–120.
CLARK J.D. & PICKERING K.T. 1996 — Submarine Channels Pro-cesses and Architecture. Vallis Press, London.
GHOSH B. & LOWE D.R. 1993 — The architecture of deep-water channel complexes, Cretaceous Venado Sandstone Member, Sacramen-to Valley, California. [In:] Graham S.A. & Lowe D.R. (ed.) Advances in the Sedimentary Geology of the Great Valley Group, Sacramento Valley, California. SEPM, Pacific Section, Guidebook, 73: 51–65. HICKSON T.A. & LOWE D.R. 2002 — Facies architecture of subma-rine fan channel-levee complex: the Juniper Ridge Conglomerate, Coalinga, California. Sedimentology, 49: 335–362.
JANKOWSKI L., KOPCIOWSKI R. & RY£KO W. 2004 — Geological map of the Outer Carpathians: borderland of Poland, Ukraine and Slovakia in scale 1 : 200 000. PIG, Warszawa.
KOPCIOWSKI R. 1996 — Budowa geologiczna p³aszczowiny magur-skiej miêdzy Rop¹ a Banic¹. Biul. Pañstw. Inst. Geol., 374: 21–40. KOPCIOWSKI R. & GARECKA M. 1996 — Najm³odsze utwory stre-fy Siar — jednostki magurskiej. Prz. Geol., 40: 486–489.
KOSZARSKI A. & KOSZARSKI L. 1985 — Structure of Magura Nappe SW of Dukla. [In:] Koszarski L. (ed.) Geology of the Middle Carpathians and the Carpathian Foredeep. Carpatho-Balkan Geological Association 13th Congress Cracow, Guide to excursion 3. Wyd. AGH Kraków: 210–212. KOSZARSKI L., SIKORA W. & WDOWIARZ S. 1974 — The Flysch Carpathians. Polish Carpathians. [W:] Mahel M. (ed.) Tectonics of Car-pathian-Balkan Regions. Geologický Ustaw Dioniza Štura, Bratislava: 180–197.
KOSZARSKI L. & TOKARSKI A. 1967: Szczegó³owa mapa geolo-giczna Polski w skali 1 : 50 000 (bez utworów czwartorzêdowych), Region Karpat i Przedgórza, arkusz Osiek. Wyd. Geol., Warszawa. KOZIKOWSKI H. 1956 — Geologia p³aszczowiny magurskiej i jej okien tektonicznych na po³udniowy zachód od Gorlic. Biul. Inst. Geol., 110: 47–91.
KSI¥¯KIEWICZ M. 1935 — Budowa brze¿nych mas magurskich miêdzy Su³kowicami a Such¹. Rocz. Pol. Tow. Geol., 11: 104–122. KSI¥¯KIEWICZ M. 1956 — Geology of the northern Carpathians. Geologische Rundschau, 45: 369–411.
KSI¥¯KIEWICZ M. (red.). 1962 — Atlas geologiczny Polski. Zagadnienia stratygraficzno-facjalne. Z. 13, Kreda i starszy trzeciorzêd w polskich Karpatach zewnêtrznych. Instytut Geologiczny, Warszawa. KSI¥¯KIEWICZ M. 1966 — Geologia regionu babiogórskiego. Przewod-nik 39. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Wyd. Geol., War-szawa: 5–59.
KSI¥¯KIEWICZ M., 1974 — Objaœnienia do Szczegó³owej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000. Ark. Sucha Beskidzka. Wyd. Geol., Warszawa.
LESZCZYÑSKI S. & MALATA E. 2002 — Sedimentary Conditions in the Siary Zone of the Magura Basin (Carpathians) in the late Eoce-ne-early Oligocene. Ann. Soc. Geol. Pol., 72: 201–239.
LESZCZYÑSKI S. & MALIK K. 1996 — Ska³y wapienne i wapniste we fliszu polskich Karpat zewnêtrznych. Prz. Geol., 44, 2: 151–158. MIALL A.D. 1985 — Architectural-element analysis: a new method of facies analysis applied to fluvial deposits: Earth Rev., 22: 261–308. MUTTI E. 1992 — Turbidite Sandstones. Agip Instituto di Geologia Universitá di Parma, Milano.
MUTTI E. & NORMARK W.R. 1987 — Comparing examples of modern and ancient turbidite systems: problems and concepts. [In:] Leggett J.K. & Zuffa G.G. (ed.) Deep water clastic deposits: models case histories. Graham and Trotman, London: 1–38.
MUTTI E. & NORMARK W.R. 1991 — An integrated approach to the study of turbidite systems. [In:] Weimer P. & Link M.H. (ed.), Seismic Facies and Sedimentary Processes of Submarine Fans and Turbidite Systems. Springer-Verlag, New York: 75–105.
MUTTI E. & RICCI LUCCHI F. 1972 — Le torbiditi dell'Apennino settentrionale: introduzione all'analisi di facies. Mem. Soc. Geol. Ital. 11: 161–199.
MUTTI E. & RICCI LUCCHI F. 1975 — Turbidite facies and associa-tions. [In:] Mutti E., Parea G.C., Ricci Lucchi F., Sagri M., Zanzucchi G., Ghibaudo G. & Iaccarino S. (ed.) Examples of turbidite facies and
associations form selected formations of the Northern Apennines. Field Trip Guidebook A-11, 9-th IAS Congress, Nice: 21–36.
OSZCZYPKO N. 1992 — Rozwój basenu magurskiego w górnej kre-dzie i paleogenie. Prz. Geol., 7: 397–404.
OSZCZYPKO N. 1999 — From remnant oceanic basin to collision related foreland basin - a tentative history of the Outer Western Carpa-thians. Geol. Carphat., 50: 161–163.
OSZCZYPKO N. 2006 — Pozycja polskich Karpat zewnêtrznych w systemie alpejsko-ba³kañskim oraz g³ówne etapy rozwoju orogenu. [W:] Oszczypko N., Uchman A. & Malata E. (red.) Rozwój paleotekto-niczny basenów Karpat zewnêtrznych i pieniñskiego pasa ska³kowego. Inst. Nauk Geol. UJ, Kraków: 9–18.
OSZCZYPKO-CLOWES M. 1999 — The Late Eocene to Early Mio-cen nannoplankton stratigraphy of the Magura Nappe (Western Carpa-thian, Poland). Geol. Carpath., 50: 59–62.
OSZCZYPKO-CLOWES M. 2000 — Wiek i rozwój najm³odszych osa-dów w œrodkowej czêœci p³aszczowiny magurskiej w œwietle badañ nano-planktonu wapiennego (polskie Karpaty fliszowe). Arch. UJ, Kraków. OSZCZYPKO-CLOWES M. 2001 — The nannofossil biostratigraphy of the youngest deposits of the Magura Nappe (East of the Skawa river, Polish Flysch Carpathians) and their paleoenvironmental conditions. Ann. Soc. Geol. Pol., 71: 139–188.
PAUL C.M. 1868 — Die nördliche Arva. Jahrbuch der K.K. Geologischen Reichsanstalt, 15: 200.
PICKERING K.T., CLARK J.D., RICCI LUCCHI F., SMITH R.D., HISCOTT R.N. & KENYON N.H. 1995 — Architectural element ana-lysis of turbidite systems, and selected topical problems for sand-prone deep-water systems. [In:] Pickering K.T., Hiscott R.N, Kenyon N.H., Ricci Lucchi F. & Smith R.D.A. (ed.) Atlas of deep-water environments: architectural style in turbidite systems: Chapman and Hall, London: 1–10. PICKERING K.T., STOW D.A.V., WATSON M.P. & HISCOTT R.N. 1986 — Deep-water facies, processes and models: a review and classi-fication scheme for modern and ancient sediments: Earth Sci. Rev., 23: 75–154.
POPRAWA P., MALATA T., OSZCZYPKO N., S£OMKA T. & GOLONKA J. 2006 — Analiza tempa depozycji materia³u detrytyczne-go w basenach sedymentacyjnych Karpat zewnêtrznych jako wskaŸnik aktywnoœci tektonicznej ich obszarów Ÿród³owych. Prz. Geol., 54: 878–887. READING H. G. & RICHARDS M. 1994 — Turbidite systems in deep-water basin margins classified by grain size and feeder system. Bull. Amer. Assoc. Petrol. Geol., 78: 792–822.
RY£KO W. 2004 — Karpaty. [W:] Peryt T. & Piwocki M (red.) Budo-wa geologiczna Polski, tom I, Stratygrafia, czêœæ 3a, Kenozoik, Pale-ogen, Neogen. PIG, Warszawa: 271–338.
SHANMUGAM G. & MOIOLA M. 1985 — Submarine fan models: problems and solution. [In:] Bouma A.H., Barnes N.E. & Normark W.R. (ed.) Submarine fans and related turbidite systems. Springer-Ver-lag, New York: 29–34.
SIKORA W. 1957 — Nowe dane o stratygrafii w okolicy Grybowa. Kwart. Geol., 1, 3-4: 498–512.
SIKORA W. 1963 — Uwagi o stratygrafii serii magurskiej w okolicy Szymbarku Ruskiego. Kwart. Geol., 7, 2: 269–280.
SIKORA W. 1967 — Szczegó³owa mapa geologiczna Polski (bez utworów czwartorzêdowych). Ark. M34-91A Gorlice — wydanie tym-czasowe. Instytut Geologiczny, Warszawa.
SIKORA W. 1970 — Budowa geologiczna p³aszczowiny magurskiej miêdzy Szymbarkiem Ruskim a Nawojow¹. Biul. Inst. Geol., 235: 1–97. STOW D.A.V. 1985 — Deep-sea clastics: where are we and where are we going? [In:] Brenchley P.J., Williams B.P.J. (ed.) Sedimentology: Recent and Applied Aspects. Spec. Publ. Geol. Soc. London, 18: 67–93. ŒWIDZIÑSKI H. 1934 — Uwagi o budowie Karpat fliszowych. Spra-wozdania PIG, 8/1, 75–199.
ŒWIDZIÑSKI H. 1958 — Mapa geologiczna Karpat Polskich czêœæ wschodnia. Instytut Geologiczny, Warszawa.
ŒWIDZIÑSKI H. 1973 — Budowa geologiczna rejonu Ropica-Siary Górne. Pr. Geol. PAN, 80: 63–75.
WARCHO£ M. 2004 — Architektura systemu depozycyjnego warstw magurskich strefy Siar miedzy Szymbarkiem i Foluszem. Arch. UJ, Kraków. WARCHO£ M., LESZCZYÑSKI S. & SKOCZYLAS P. 2006 — Ana-tomy of depositional system of the Magura Beds of the Siary zone between Szymbark and Olchowiec (Carpathians, Poland). [In:] Wysoc-ka A. & Jasionowski M. (red.) Przebieg i zmiennoœæ sedymentacji w basenach przedgórskich. II Polska Konferencja Sedymentologiczna POKOS2. IGP WG UW, Warszawa: 172.
WÊC£AWIK S. 1969 — Budowa geologiczna p³aszczowiny magur-skiej miêdzy Uœciem Gorlickim a Tyliczem. Pr. Geol. PAN, 59:1–96. Praca wp³ynê³a do redakcji 6.2.2007 r.
