Korelacja profilów triasu i dolnej jury w NE Polsce i na Litwie

RYSZARD DADLEZ, ANNA SZYPERKO-SLIWCZYN'SKA Instytut Geologiczny

KORELACJA PROFILÓW TRIASU I DOLNEJ JURY W Pót.NOCNO- WSCHODNIEJ

POLSCE I NA LITWIE

Przed dwoma laty opublikowany został (l) nowy podział serii triasowej w syneklizie perybałtyckiej. W polskiej części syneklizy problemy te były również niedawno rozważane (4). Oba schematy stratygraficzne różnią się znacznie między sobą, jednak ze względu na to, że omawiane osady powstały w jednolitym basenie sedymentacyjnym - unifikacja stratygrafii jest na pewno możliwa. Ponieważ serie triasu i dolnej jury

występują na rozległych obszarach, unifikacja taka ma duże znaczenie dla zrozumienia ogólnej budowy tej jednostki strukturalnej.

Pierwszy szczegółowy schemat stratygraficzny triasu obniżenia litewskiego stworzony został przez A. N. Valę (5); w latach następnych przyjęty on był przez innych geologów litewskich i rosyjskich. Vala, opie-rając się na przesłankach litologicz no-mineralogicz-nych, wyróżnif tu trzy serie: niemeńską, połąską i

tau-ri>ską (tabela). J. L. Kisnerius (l) wprowadził w sche-macie stratygraficznym Vali daleko idące zmiany, polegające zarówno na zmianie znaczenia terminów stworzonych przez Valę, jak 1 na ii.nym odniesieniu

tych serii do ogólnego podziału stratygraficznego tria-su (tabela).

Z porównania opisów serii oraz przytoczonych pro-fili szeregu otworów opisywanych uprzednio przez innych geologów litewskich i rosyjskich wynika, iż zmiany te dotyczą calego schematu Vali i wyglądają następująco.

Seria niemeńska w ujęciu Kisneriusa obejmuje całą serię niemeńską oraz dolną część serii poląskiej w znaczeniu nadanym im przez Valę, czyli odpowiada całemu (serium A, B i C) dolnemu pstremu piaskow-cowi z obszaru Polski północno-wschodniej (3).

Termin "seria poląska" Kisnerius znacznie zwęża, odnosząc do niej jedynie środkową część serii polą­ skiej Vali; a więc odpowiada ona jedynie niższej części środkowego pstrego piaskowca z obszar..t Fol-ski północno-wschodniej, zapewne dokładnie serii warmińskiej dolnej. Wyższą część serii poląskiej oraz serię tauroską w ujęciu Vali określa Kisnerius wspól-nie jako serię tauroską, zmieniając znaczenie także

i tego terminu.

Odnosząc, stworzony właściwie w ten sposób na nowo, schemat stratygraficzny do ogólnego schematu stratygraficznego triasu i stwierdzając, że w profilu triasu litewskiego nie ma luk, Kisnerius uważa serię niemeńską za odpowiednik calego dolnego i środko­

wego triasu, serię połąską za odpowiednik triasu górnego, serię tauroską zaś paralelizuje z retykiem. Kisnerius powołuje się kilkakrotnie w swej pracy na profile po stronie polskiej. Tak np. (str. 441) po-daje on miąższości serii niemeńskiej w polskich otwo-rach, nie wspomina jednak o odmiennym polskim

UKD 551.761 :551.763.1(438-18:474.5)

ujęciu zarówno litostratygrafii (wzorowanej na pra-cach Vali) jak i chronostratygram tej serii (3). Na-stępnie Kisnerius nie koreluje wyższych odcinków profilu z serią warmińską polskiego podziału, cho-ciaż - jak sądzić można z zamieszczonego spisu lite-ratury - termin ten był mu znany.

Jednym z argumentów na korzyść środkowotriaso­ wego wieku górnej części serii niemeńskiej Kisne-riusa jest według tego autora jej wapienno-oolltowe

wykształcenie. Powołuje się on przy tym na wystę­

powanie wapienia muszlowego w pólnocno-wschodniej Polsce. Geologowie polscy nie identyfikują jednak tej wapienno-oolitowej serii w żadnym przypadku ze środkowym triasem. Ponadto niewątpliwy jest fakt braku osadów środkowego triasu w pasie przygra nicz-nym z Litwą (Gołdap-Bartoszyce-Paslęk).

Kisnerius kilkakrotnie podkreśla, iż nie ma przerw w sedymentacji serii triasowej, jednocześnie jednak wspomina on o kilku przynajmniej warstwach zle-pieńcowych, złożonych z otoczaków ilastych i wa-piennych (w serii poląskiej i tauroskiej jego podz ia-łu). Jako nieodzowny wskaźnik przerw sedymentacyj-nych uważa on pojawienie się stref zwietrzenia i od-barwienia osadów, podając jako przykład górną część serii tauroskiej. Wydaje się, iż denudacja i wietrzenie pstrej serii triasu w ściśle określonych warunkach,

które uniemożliwiały odprowadzenie związków żelaza - niekoniecznie musiało powodować odbarwienie ska!. Ponadto, jak wynika z dalszych wywodów, górna część serii tauroskiej Kisneriusa osadziła się najpraw-dopodobniej głównie w liasie, w całkiem inny<ch niż triasowe warunkach klimatycznych.

Dla zajęcia krytycznego stanowiska w stosunku do schematu stratygraficznego Kisneriusa niezbędne jest krótkie przypomnienie wy)<ształcenia triasu i liasu w pólnocnej Polsce i powiązanie litostratygraficzne wy-różnionych po obu stronach granicy serii, co pozwoli sformulować wnioski dotyczące wieku tych serii, na

podstawie analizy rozwoju basenu sedymentacyjnego w tym okresie. Utwory pstrego piaskowca litofacJalnie analogiczne do znanych z obszaru Litwy występują

na niemal całym obszarze północno-wschodniej Polski (z wyjątkiem jej skrajnie wschodniego odcinka. obej-mującego najbardziej wypiętrzoną część wyniesienia mazursko-białoruskiego) i ciągną się dalej ku N, prze-chodząc na obszar Litwy.

Znalezienie przez Valę odpowiedników wydzielonych serii niemeńskiej i poląskiej w profilach pstrego

pias-kowca z obszaru północno-wschodniej Polski ze względu na podobne wykształcenie tych utworów na obu obszarach (tabela) nie napotyka na trudności (3,

4). Seria niemeńska w ujęciu Vali odpowiada najniż­ szemu pstremu piaskowcowi synekliny

kiej - seriom

A

i

B

doinego pstrego piaskowca, iito-logicznie bardzo do siebie zbliżonym, a różniącym się

zespołem występujących w nich małżoraczków (4). Dla serii A charakterystyczne jest występowanie mał­ żoraczka Triassinella chramowi S c h n., w serii B występuje liczniejszy zespół małżoraczków z rodzaju

Darwinula: D. adducta L ii b., D. accepta L ii b., D.

rotundata L ii b., D. tragilis L ii b. oraz D. promis-sa L ii b.

Odpowiedników, wydzielonej jako najwyższe ogni-wo dolnego pstrego piaskowca w północno-wschodniej Polsce, serii C szukać już należy w obrębie serii po-łąskiej Vali.

Seria C dolnego pstrego piaskowca jest ogniwem bardzo charakterystycznym litologicznie. Są to na-przemianległe warstwy skał mułoweowo-ilastych z licz-nymi smugami wapieni marglistych mułoweowych oraz warstwy wapieni oolitowych i pseudooolitowych.

W partiach peryferyjnych zbiornika sedymentacyjne-go, gdzie seria C leży transgresywnie na utworach starszych od triasu, pewna odmienność wykształcenia tej serii polega na występowaniu w niej dużej ilości grubiej klastycznego materiału. W skałach tej serii występuje dość licznie, szczególnie w peryferycznej strefie jej powstawania, glaukonit. Barwy utworów tej serii są odmienne od występujących niżej - do-minują tu barwy szare, szarozielonawe, szarofioleto-we, tylko podrzędnie występuje barwa ciemnobru-natna. Bardzo charakterystyczne dla tej serii jest licz-ne występowanie w niej szczelin i spękań powstałych wskutek procesów wysychania, w wapieniach ooli-towych zaś - występowanie glaukonitu oraz licznych szwów stylalitowych.

Seria C w porównaniu z niższymi ogniwami dol-nego pstrego piaskowca zawiera dość liczne szczątki organiczne - występują tu zęby i łuski ryb (m. in. Ceratodus sp.), okruchy kości kręgowców, esterie oraz małżoraczki, spośród których oznaczono Dar;winula liassica (B r o d i e) i D. promissa L ii b. Za istot-niejsze uznać tu należy pojawienie się formy D. lias-sica (B r o d i e), znanej co prawda także z wyższe­ go pstrego piaskowca oraz triasu środkowego i gór-nego, lecz nie spotykanej dotychczas w niższych ogni-wach (serii A i B) dolnego pstrego piaskowca.

Porównując opisy serii C z opisami serii połąskiej

Vali w szeregu otworów z obszaru Litwy, dochodzi się do wniosku, że seria C odpowiada tylko niższej części serii połąskiej. Wniosek ten nasuwa się także po porównaniu miąższości tych serii w otworach z obsza-ru Folski i Litwy oraz z faktu, że geologowie litew-scy nie wydzielają na swoim obszarze zupełnie środ­ kowego pstrego piaskowca, który niewątpliwie

wy-stępuje na obszarze Folski północno-wschodniej. Zna-czna miąższość środkowego pstrego piaskowca (ok.

100 m) w otworach tak bliskich obszarowi Litwy jak Bartoszyce, czy Gołdap wydaje się wykluczać możliwość nie występowania tych utworów przy naj-mniej w otworach położonych najbliżej granicy z Pol-ską jak: Zelaznodorożnyj, Kutuzowo, czy Majakow-skaja.

Odpowiedników środkowego pstrego piaskowca określonych na obszarze północno-wschodniej Folski mianem serii warmińskiej (3) szukać zatem należy w schemacie Vali w wyższej części serii połąskiej.

Odnoszenie serii niemeńskiej i· połąskiej wyłącznie do piętra wietłużskiego dolnego triasu platformy rosyj-skiej wydaje się nie być słuszne. Wyższą część serii

poląskiej odnosić już należy do paralelizowanego ze

środkowym i górnym piaskowcem środkowej Europy, piętra baskuńczaskiego.

Zasięg poszczególnych ogniw dolnego i środkowego pstrego piaskowca nie jest jednakowy.

Seria A dolnego pstrego piaskowca stwierdzona została dotychczas z całą pewnością tylko w tych otworach, w których poniżej triasu występują utwo-ry cechsztynu, jakkolwiek nie wszędzie pozostaje ona z nimi w ciągłości sedymentacyjnej. Seria ta wy-stępuje na całym obszarze polskiej części syneklizy perybałtyckiej oraz w zapadlisku brzeskim, brak jej natomiast na wyniesieniu mazursko-suwalskim.

142

Seria B ma na wyniesieniu mazursko-suwalskim zasięg szerszy ku E. Występuje ona

w

kilku punktach

bezpośrednio na utworach kambru bądź prekambru.

Zasięg serii C jest na wyniesieniu mazursko-suwal-skim również przekraczający ku E tak w stosunku do serii A jak i B. Utwory serii C w kilku profilach stwierdzono także wprost na utworach kambru i pre-kambru.

Największe w pólnocno-wschodniej Polsce miąższo­ ści dolnego pstrego piaskowca stwierdza się w skraj-nie północnej jego części w osiowej strefie syneklizy

perybałtyckiej, gdzie dochodzą one do ok. 250 m.

Zasięg środkowego pstrego piaskowca w przybliżeniu

pokrywa się z zasięgiem serii C dolnego pstrego piaskowca. Największe na tym obszarze miąższości wykazuje środkowy pstry piaskowiec także w sy nek-lizie perybałtyckiej, gdzie dochodzą one do ok. l!lO m.

Powyżej utworów środkowego pstrego piaskowca

występuje hiatus, obejmujący zapewne także

naj-wyższą część środkowego pstrego piaskowca. W po-łudniowej części obszaru hiatus ten obejmuje krótszy odcinek czasowy. Postępująca od południo-zachodu transgresja środkowotriasowa dotarła na ten obszar w dolnym wapieniu muszlowym. W całej zachodniej części wyniesienia mazursko-suwalskiego oraz za-padliska brzeskiego występują osady wapienia musz-lowego, a w skrajnie zachodnim odcinku tego ob~zaru

iukże i osady kajpru.

Utwory wapienia muszlowego i kajpru tego obszaru są wykształceniem zbliżone do typowego dla tych ogniw stratygraficznych na niżu środkowoeuropejskim i zawierają charakterystyczny zespół faunistyczny. Wy&tępują tu m. in.: Lima striata S c h l o t h,

Myophoria vulgaris S c h l o t h, M. laevigata A l b,

Hoernesia socialis S c h l o t h, Velopecten albertii

G o l d f., Pecten discites S c h l o t h., Coenothyris vulgaris S c h l o t h., Lingula sp., Orbiculoidea sp. Utwory te leżą zdecydowanie wyżej i są odrębne od utworów oolitowych dolnego pstrego piaskowca.

Wydaje się, iż obecny zasięg utworów wapienia muszlowego na omawianym obszarze, mimo że w pewnym stopniu objęte one zostały denudacją, nie różni się znacznie od zasięgu zbiornika sedy menta-cyjnego wapienia muszlowego. Zbiornik ten pra wdo-podobnie nie sięgał na obszar obniżenia litewskiego, a w każdym razie obecny zasięg wapienia muszlowego z pewnością obszaru tego nie obejmuje. W skrajnie

północnej części omawianego obszaru bowiem, w pra-wie całej syneklizie perybałtyckiej, hiatus - o któ-rym była mowa zawiera w sobie dłuższy odcinek czasowy. Na zdenudowanych w różnym stopniu utwo-rach środkowego pstrego piaskowca leżą tu dopiero osady retyku, liasu lub nawet doggeru.

Przejdźmy do omówienia najwyższej serii dy sku-towanego profilu tzn. serii tauroskiej w ujęciu Vali, a serii tauroskiej górnej w ujęciu Kisneriusa. Jest to ogniwo, którego dość dokładny profil w otworze Władymirów (Niwińsk) zamieszcza Kisnerius. Rozpo-czyna się 3-metrową warstwą "szarozielonego 1 bru-natnego zlepieńca ze szczątkami drewna i fauną (w tym amonity?)* oraz dolomitami i piaskowcami bru-natnymi z soczewkami zielonego iłu". Wyżej leży

7-metrowa warstwa iłów szarych z wkbdkami piasku jasnoszarego, a ponad nią - 22 m piaskowców jas-noszarych, szarożółtych i szarozielonych ze szczątka­ mi roślin, w górze z konkrecjami krzemienia i wkład­

ką wapienia z pseudooolitami wypełnionymi k alcy-tem (?). Profil zamyka od góry 36-metrowa warstwa

iłów szarozielonych i jasnoszarych piaszczystych ze

szczątkami roślin. Podobne szarozielonawe iły wy-mienione są ze stropowych partii serii tauroskiej są­ siednich otworów Zeleznodorożnyj i Kutuzowo (2). Jak pisze Kisnerius w utworach górnej serii tau-roskiej znaleziony został i określony przez A.

Wieno-żinskene zespół sporowo-pyłkowy charakterystyczny dla retyko-liasu. Seria ta została przez Kisneriusa za-liczona do retyku.

Przy rozważaniu jej wieku należy wziąć pod

uwa-gę, że w przygranicznych otworach po stronie polskiej

<

11: p

...,

Ul

<

...

<

z

..:l

o

CI piętro :>o

z

11:

o

(/] _t!J

<i--:-...

CI ..:l

o

_11: (/] ,!,;..

g

z

:>o

z

11:

o

:.:

t!J :>o

6

E-o :.:;.. 1&1

§!l:

11: 11: (/] 1 -o ..:l ;>o

g

z

:>o

z

..:l

o

CI POLSKA POŁNOCNO-WSCHODNIA L I T W A CZĘSC POŁUDNIOW A _{CZĘśC POŁNOCNA}

Iłowce,

mulowce szare 1 szarpzielone, piaskowce

~~~

l

l

l

l

drobnoziarniste jasnoszare. Zespół megaspor

gór-nego liasu.

---!

!~r~zz~~~o~e

.

Plaskl l piaskowce ró:!:noziarniste, białe 1 jasnoszare,

elenkle wkładki ilaste ciemnoszare.

l l l l l l l l l l l l l

Iłowce pstre często zle,.

pieńcowate, zlepieńce, dolomity, piaskowce.

~~~

iłowce i ~ mułowce "-.. szczątki "-roślin. _ "-.. Iłowce, iłowce dolomi-tyczne, dolomity,

marg-le dolomityczne,

poje-dyncze wkładki wapieni.

Wapienie, wapienie

mar-gliste z wkładkami

marg-li. Fauna maizów l brach-Iopodów

l l l l l l

0101 Piaskowce, mułowce z

.!o: s: wkładkami Iłowców l

"',a

zlepieńców, wapniste,

~ bO róznobarwne.

.

w

części

::; dolnej szczątki roślin.

..

i!: 01 Mułowce, piaskowce z

os s: wkładkami iłowców, czę­

;:: o

sto wapniste,

czerwono-~ -o brunatne, ceglaste

zielo-o

ne, różnobarwne. Wapienie oolitowe l pi-zolltowe, miejscami

pia-szczyste, Uowce, mułow­

ce, piaskowce wapniste,

szare, zielone, fioletowe,

brunatne. Szczątki ryb,

_ esterle l ln.

1

\Jłowce, mułowce, plas-kowce wapniste,

miej-scami z wkładkami 1 \waplenl marglistych l wapieni oolito-wych, czerwonob-runatne z ziela· nyml plamami. Skuplenia anhydrytu

1\

gipsu. Piaskowce, mułowce z wkładkami iłowców i zlepieńców, wapniste, różnobarwne. W częścf

dolnej szczątki roślin.

Mułowce, piaskowce, z wkładkami iłowców, czę­ sto wapniste, czerwono-brunatne, ceglaste, zielo-ne, różnobarwne. Iłowce mułoweowe

wap-niste, wapienie

oolito-we, miejscami wkładki

wapieni marglistych,

sza-re, zielone, fioletowe,

brunatne. Szczątki ryb,

esterie i in.

Iłowce, mułowcowe,

wap-niste, miejscami z wkład­

kami wapieni

margli-stych i wapieni oolito-wych, ciemnobrunatne z zielonymi plamami. Sku-pienia anhydrytu i gipsu.

Plaskl l plaskowce szare

l :!:ółtoszare z wkładkami

Ilu szarego.

l l l l l l

Iłowce, piaskowce, zle-pieńce ró:!:nobarwne,

miejscami z florą.

Iłowce wapniste, margle z wkładkami piaskowca,

brunatne, ceglaste, fio-letowe.

Wapienie oolitowe, iłow­

ce, margle, miejscami pi a-skowce z olitami.

Iły, margle z wkładka­ mi piaskowców, ciemno-brunatne z zielonymi

pla-mami z wkładkami

wa-pienia oolitowego. Sku-pienia gipsu l anhydrytu.

>.·

-z

"'·

!:< ~~c;-cus:on s~e Qł;:_

..::.,-

_.,

..

_.,

Ul bO>

"'

.!o:

"'

o

..

:s ~

..

;:::

_.,

Ul

"'

.!o:

"'

-s:

.,

E

.,

-a

_..

;:::

_.,

Ul o -» ·"'

f~!

t; l-)~ .. »:s _{.,s:_}

EN ..

.,.,

ł)~ c ..::

..

.,

.,

..

-Ul bO:.: Ql ,!ol

"'

o

..

:s Ql

..

..

..

.. .!o: .. -"'s: _{.. o_} ., .. 0 U) :log ! o o

..:

P. -o bO

.,

..

"'

-.!o:

t:

..

Ul-

B

..

_as ::;....4~

s..~-E

oocu.!o: »-"'

~tU~~

_u!:-o Ul!II"O .. se-1 rla okres ~

..

_.,

Ul

Uwaga: pionowy szraf w rubrykach tabeli oznacza brak osadów, ponadto szraf ten przekracza granice między górnym

stwierdzone zostały ponad wszeiką wątpliwosć

uhvó-ry liasu (w Fasłęku o miąższości 105 m, Bartoszy-cach 126 m, w Kętrzynie 2 - 85 m, wreszcie w Gol-dapie 41 m). Pod nimi w trzech pierwszych otworach spoczywa niegruba seria górnego retyku, w Barto-szycach udowodniona palynologicznie przez T. Mar-cinkiewicz (występowanie MinerispoTites ales (H

ar-r

i

s)

P

o t.,

Bacutriletes ty lotus lH

a r r

i

s)

P

o t.,

Verrutriletes litchi (H a r r i

s)

P

o

t.

i Maexisporites misellus M a r c.). Miąższość jej wynosi od kilkuna-stu do ok. 40 m, a wykształcenie litologiczne jest prawie identyczne z wykształceniem utworów liasu. W górnej części liasu w Faslęku i Bartoszycach stwierdzono serię ilasto-piaszczystą jasnoszarą i

szaro-zieloną z megasporami. Zespół megasporowy i cha-rakterystyczne wykształcenie pozwalają wiązać tę

serię z seriami zaliczonymi do dolnego toarsu w Pol-sce środkowej (seria ciechocińska) i zachodniej (seria gryficka). Z tego wynika, iż w pobliżu granicy pań­

stwowej występuje lias górny. Ogólne rozważania

paleogeograticzne prowadzą do wniosku, że cala seria liasu w obszarze przygranicznym reprezentuje tylko lias górny i _srodkowy, liasu aomego zaś brak.

Poaany przez Kisneriusa opis górnej serii tauroskiej w profilu Władimirowa sklania do przekonania, iz

należy ją paralelizować z liasem po stronie polskiej. Utwory ilaste w górnej części tej serii notowane

również w profilu Zeleznodorożnyj (2) mogą

odpo-wiadać dolnemu toarsowi. Nie można wykluczyć, że

w

najniższej części serii istnieją odpowiedniki warstw górnoretyckich z Bartoszyc i ł'aslęku.

Ilasto-zlepieńcowato-wapienne osady niższego

(dol-nego'! środkowego?) retyku znane są w pasie przy-granicznym tylko w otworze Faslęk oraz Kętrzyn i to w nieznacznej miąższości bo do 20 m. W otworach

leżących bliżej granicy brak tych osadów, w Barto-szycach na serii warmińskiej środkowego pstrego piaskowca leży górny retyk, w Gołdapi lias (ewen-tualnie strzęp górnego retyku). Należy przyjąć, iż

po stronie litewskiej utwory niższego retyku również

nie występują.

WNIOSKI

W związku z nowym schematem stratygraficznym triasu na Litwie (l) autorzy stwierdzają co nastę­

puje:

l. W stosunkowo pełnych profilach triasu (Nidzica, Olszyny, Pisz, Ełk, Ostrów Mazowiecka) niewątpliwie

seria wapienia muszlowego jest serią odrębną, leżącą dużo wyżej niż seria z wapieniami oolitowymi (górna

część serii niemeńskiej J. L. Kisneriusa). Diatego

też serii tej nie można wiązać ze środkowym triasem, lecz z górną częścią dolnego pstrego piaskowca, całą

zaś serię niemeńską Kisneriusa - z dolnym pstrym piaskowcem. W konsekwencji seria połąska

Kisneriu-sa odpowiada dolnej serii warmińskiej, a seria

tau-roska dolna - górnej serii warmiltskiej po stronie polskiej. Obie te serie należą zdaniem autorów do

środkowego pstrego piaskowca.

2. Na N od wspomnianych pelniejszych profilów po-jawia się luka stratygraficzna, stopniowo coraz więk­

sza. Kolejno wypadają z profilu: kajper (Pisz, Ełk, Kętrzyn), retyk niż~y (Olszyny), wapień muszlowy wraz z retem (Kętrzyn, Bartoszyce) wreszcie retyk

wyższy (Gołdap). Po stronie litewskiej, podobnie jak w polskim pasie przygranicznym, na środkowym

pstrym piaskowcu leży lias lub wyższy retyk. 3. Górna seria taftroska reprezentuje więc głów­

nie lias, w centralnej części syneklizy łącznie z

lia-sem górnym.

LITERATURA

1. Ki s ner i u s J. L. - Niekotoryje nowyje dannyje o triasowoj piestrocwietnoj tołszcze jużnoj Pribal-tiki. Liet. Geol. Klaus. Vilnius 1963.

2. L u t k i e w i c z E. M. - Piermskije i triasawyje

otlożenija siewiera i siewierazapada russkoj płat­

formy. Trudy WNIGNI, now. ser. wyp. 86 Lenin-grad 1955.

144

3. S

z

Y

perko-

S

li

w

c

ż

y

n

ska A. - Zarys

straty-grarb pstrego piaskowca w skrajnie pólnocnej Pol-sce. Prz. geol. 196~, nr 4/5.

4. S z Y p e r K o -::S l i w c z y ń s k a A. Problemy

s~ratygrafii piaskowca pstrego w pólnocno-wschod-niej części Niżu Polskiego. Kwart. geol. 1964, t. 8,

z.

a.

5. V a 11 a A. N. - l.Jretn.woo TSR triasi.:niu rmogubu

paleogeogratijas klausimu. Liet. TSRMA, Gecl. ir. geogr. inst. B. 4 Vilnius 1956.

SUMMARY

In connection with the new stratigraphical scheme of the Triassic formations in Lithuania (J. L. Kisne-rius, 1963), the present authors draw conclusions, as follows:

l. In the relatively complete Trilassic profiles of the north-eastern area of Foland (Nidzica, Olszyny, Pisz, Ełk, Ostrów Mazowiecka), the undoubted Muschelkalk beds represent a sepa.rate series occur-ring mu<:h higher than that containing oolite

lime-stones (the upper part of the Nemunas series, accord-ing to J. L. Kisnerius). Therefore, this latter should not be referred to the Middle Triassic, but to the upper part of the Lower Buntsandstein, and the whole Nemunas series discussed by J. L. Kisnerius, to the Lower Buntsandstein. Consequently the Fa-langa series of J. L. Kisnerius corresponds with the lower Warmia series in Poland, and the lower Tau-rage series with the upper Warmia series. According to the present authors, both series belong to the Mi'ddle Buntsandstein.

2. North of the more complete profiles mentioned above, a stratigraphical hiatus appears, increasfng more and more. Successively, the profile lacks Keu-per (Pisz, Ełk, Kętrzyn), Low€r Rhaetian {Olszyny),

Muschelkalk with Roethian (Kętrzyn, Bartoszyce) and Upper Rhaetian (Gołdap). Thus, in the Lithuanian area, · similarly as in the Polish frontier zone, the Midd'le Buntsandstein is overlain by the Liassic or the Upper Rhaetian deposits.

3. The upper Taurage series mainly represents Liassic deposits, however, in the central part of the Peribaltic syneclise, together with the Upper Liassic.

PE3IOME

B CBJ13l!! C HOBOM CTpaT!!!rpacPl!!'IeCKOM cxeMOH Tpl!!aca Jll!!TBbi (IQ. Jl. Kl!!CHepl!!yC, 1963) aBTOpbi KOHCTaTI1PYIOT

cJieAYJOII..Iee.

l. B OTHOC·l!!TeJibHO noJIHbiX pa3pe3ax TIJHaca B

Ce-Bepo-BocTO"iHOH IIoJibiiie (Hl!!A3l!!IW, OJibiiil!!Hbi, II=, 3JIK, 0CTPYB-Ma30BeQKa) AOCTOBepHaSI CBI!!Ta

paKO-Bl!!HHOI'O l!!3BeCTHSIKa .A:BJISieTC.A: OT,ąeJibHOH CBHTOH, 3a-Jie!la!OIQeH HeMHOrO Bblllle CBl!!Tbi C OOJil!!TOBbiMl!! l13-BeCTHSIKaMl!! (Bepxsm "iaCTb HeMaHCKOH CBHTbl 10. Jl. KH<:Hepl!!yca). Il03TOMy HeJib3ll OTHOCI!!Tb DOCJie,ąHeH

CBl!!Tbi K cpe,ąHeMy Tpl!!aCy, a K BepxHeH "l:aCTJ1 HIDK-Hero neCTporo De<:"iaHl!!Ka, BCIO :lKe HeMaHCKYIO CBHTY lO. JI. KHCHepeyca K Hl!!:lKHeMY necrpoMy ne<:"iaHl!!Ky.

TaKHM o6pa30M nonoHcKaSI CBI!!Ta lO. JI. Kl!!CHepuyca OTBe"l:aeT HH:lK!HeH BapM!!!H<!KOH ·CBI1Te B IlOJibiiie, a HJ1:lKHSISI Taypo:lK<:Kaa CBMTa - BepxHeH BapMHHCKOM CBI!!Te. 06e CBHTbi, no MH6Hl!!IO aBTOPOB, OTHOC.A:TC.A: K cpe,ąHeMY necTpOMY De<:"iaHl1Ky.

2. K ceBepy OT ynoMSIHYTbiX noJIHbix pa3pe3oB no-HBJiaeTCSI CTpan~rpacPH"ieCKHH nepepbiB, DOCTeneHHO yBeJIWIHBa!Oll.ll!!HC.A:. IIocne,ąoBaTeJibHO 1!13 pa3pe3a

Bbr-na,ąaroT Ketinep (IIHIII, 3JIK, KeHTIII!!!H), HIDKHI!!H peT (0Jibllll!!Hbi), paKOBl!!HHbrH H3BeCTHSIK COBMecTHO C pe-TOM (KeHTIIIHH, BapTOIIIl!!Qe), HaKOHeQ BepXHl1H peT

(fon,ąan). Ha Tepp!!!TOPHI!! Jll!!TBbi, no,ąo6HbiM oópa30M

KaK B rpaH'H'łHOH 30He B IlOJibiiie, Ha cpe,ąHeM necTpoM ne<:"iaHl!!Ke 3aJieraeT netiac l!!JII!! BepxHHti pe-r.

3. BepXH.A:SI TaypmKCKa.A: CBI!!Ta npe~TaBJISieT rJiaB-HbiM o6pa3oM netiac, B QeHTpaJibHOH "iaCTl!! IIpr16aJI-Tl!!HCKOH Cl!!HeKJil!!3bi COBMe<!THO C BepXHl!!M JietiacoM.