Uwagi o występowaniu cyrkonów w aluwiach bloku karkonosko-izerskiego

(1)

(2)

(3)

Tabela I BLONGAo.rA EUHBDB.A.LNYOK ZI.A.B.N OYBXON6W WE FRAXOJI O,llH1,OS mm

Nr

I

Elongacje. oyrkon6w

%

pr6b;ki _{1,5--2,01 2,0--2,51 2,5-3,0 13,{)-3,51 3,5-4,01 4,0-4,5/4,5--5,0 15,0-5,515,5--}_6,0

I

_6,0

-I 14,28 28,57 21,42 14,28 IV 29,41 41,17 17,66 5,88 V

-

)00,00

-

-VI

-

8,33 58,33 25,00 VII 5,0 10,00 5,00 35,00 VIII 11,53 34,61 15,38 7,69 IX

-

33,33 33,33 33,34 X

-

66,66

_-

33,34 XI 20,00 10,00 30,00 10,00 TabeJa

n

ANA.LIZ.A. MORFOLOGICZNA ZUlLN OYBKON6W _,

_--

_-

w %

..

Nr Ziarll8 Ziarna ulamko- ZiarI>a pr6bki euhedralne wei~iowo zaokntglone

zaokrQ,glone I

I

21,80 .57,51 20,69 IV 42,30 44,87 1.2,83 V -33~3a- 33,34 33,33 VI 19,20 48,80 32,00 ' ~63-- _41,74:

--

_45,63 VII

VIII

1.2,77 8.2,81 4,42 IX 17,64 47,07 35,29 X -

-

40,00 40,00 20,00

XI

27,53 62,33 --l~

~y~lronu p()twierdza na og61 poglllciy G. Hoppego (5), wedlug kt-6rych w ska1aeh metamorticznych przewa-zajll cyrkony za()krulone. Procentowa zawartos~

zi-ao:n idiomorfieznych w granitach )e!st przewainie

wi~ksza. Na og61 przewaza pogllld, ze cyrkony skaf metamorficznych majll mniejsze maksima warrosci elongaeji, nalmniast z granit6~ wiE:ksze, co z,godne jest Z obserwacjami autora.

ldiomorficzne krysztaly ~ podobne do' wyd2lielo-nych przez G .. Hoppego (4) typ6w cyrlron6w Z obsza-ru' mslSywu £uzydtiego. Na'jc~sciej spotykana elon-gacja euhedralnych ziarn cyrkon6w wyst~uje w granicach 2-2,5 oraz 2,5--3,0, co jest zgodne z

cyto-wanymd w literaturze :wartoScimni elongacji

cyrko-n6w pochodzllcych z grubokrystalicznych,

podlrowa-tych granit6w '(9). .

W szLichac-h cyl'lkon wyst~puje pod postaclll bez-barwnych krysztaI6w, znacml.ie rza(dziej stwierdza si«: fOI\lIlY z6l1laiWe, r6:bowe i uelonkawe; cz~o widocz-na jest wyrama budowa pasowa i Jrorozyjnie zato-kowo nadtopione brzegi niekt6rych ziarn. EulJeldralne krysztaly cyrkon6w wykazujll pokr6j pr~oiko.wy lub s!upowy oraztwOl'ZIl komblnacje slup6w ! piramid. Najc~ciej widQC7JIlYIIli scianami sll: (110), (100), (Ill),. (311); bllZniaki kolanlrowe wedlug (101) Sll rzadkie;

wit:kszos~ ziarn za.wi.era wrostki roinego rodzaju. . Procentowa zawartoSc PQSZczeg61nych typ6w

morfo-logicznylCh krysztal6w - podobnie jak i, elongacja-:-upodabniajll cyrlrony z piaSk6w trzecior~do'Wych (pr6bka '1) :do cyrkon6w spotykanych w linnych nejo-nach bloku karkonosko-izerskiego.

W przys~ci nalezy podda~ cyrkony spotykane w bloku karkoOO6Iro-izerskim dokladniejszym

stu-7,14 7,14

-

7,17

-5,88

-

--

-

_-

--

-

---

8,34

-

_-

-20,00

-

5,00 10,00

-

10,00 11,55 3,84 7,69 '3,86

-

3,M

-

.- .

-

--

-

-20,00 10,00

-

-diom, a otnymane wyIrlki mOllIl JOIkaw si~ pomocne w rozwillzywandu problem6w petrogenetycznych tego

regionu. .

LITERATURA'

1 .. B 0 l' k 0 w s k a M. - Petl'!Olg'l'afia granitu

Kar-. lronoszy. Geol. Sudetica vol. U. 1966. .

2. G a j d a E. - Mlineraly zyl pegmetytowych oIro-lic Szldarsldej Porf:by (Karlronosze).· Kwart. gooL 1960, nr 3. .

: 3. G rod z d c k i A. - 0 wyst~waniu piask6w 7JDto~nycll w okolicach Jelenrej G6ry. Prz.

geol. 1967, nr 6. .

4. Hoppe G. - Akzessarische Zirlrone aus dem Granitokomp1e:x der Lausitz (Sachsen). Freib. Forsch. 1962. C. 129.

5. Hop p e O. - Die Verwendbarkeit Morpholo-gischer Ersc'heinungen an ·Akzessoriscben. Zirko-nen fUr petrogenetische AWJWertungen. Abh. deI D. Akad. der Wilss.

z.

Berlin, 1963.

6. Ifantopulo T. N., Krawezenko S. M.

-AkcessOrny~ mineraly kak fiDdikatory osobien-nostiej pie4'ogieniezisa. Moskwa. 1969.

7. Mo raw B!k i J. - Charak1lerystyka cyrkon6w z wydm Kotliiny Chodelskiej. Ailln. U:n1v. MCS. 1968, s. B. voL XX.

8. P old e r v a art A. - Statistical studies of

zir-con.

as a !!riterion in granitization. Nature, 165,

(1950).

9. Ra d lie z K. - Oznaczanie skai macierzystych na po<istawie badan ICYl"kon6w ZIe skal osado-wych. Kwart. geol. 1967, nr 2.

10. Wieser' T. - Badania paragenez inineral6w w zastosowaniu do po6zukiwan zl6i metali rzed-kicb metodll sz.lich~ w regionie 061." Izersk:ich. Z badan z!o6z kruszc6w. Biu!. IG 126. 195fi. 11. Z ern d t J. - M:l.kroskopdsche Zirlrone als

Leit-mineralien.. Bull. i!nJtern. Acad. Pol., A., Krak6w, 1927.

SUMMARY

During the schllch investigations made within the Karkonosze-lzera block area, the author paid atten-tion to the occurrence of zircon that is ODe of the main components in the heavy fraction found to oc<cur in alluvial deposits of the area in study. More de-tailed research of zircon according to statistical method, cOncerning among .others morphology, elon-gation of grains, quantitative relation of idiomorphic grains to subrounded grains, size of crystals, or characteristic optical properties, Is broadly used at

(4)

present and permits to draw interesting petrogenet1cal conclusions, being also important in soluti~n of sed i-.

mentological problems, in determination of alimen-tation sources, etc:

particular attention is paid to the fraction 0,12

-- 0,06 mm, where very interesting and well preserved

forms of heavy minerals, particularly of zircon, have been enoountered. Zlircon is found in samples in changing quantities. The highest percentage of this mineral (up

to

63,97%) has been ascertainred in the alluvial deposits of the streams which cut the

Karko-IlIosze granites and pegmat:ites. On the other hand, within the Izera granite-gneisses the schlich samples reveal a slight amount of zircon only. The morpholo-gical analysis of zircon has de~onstrated that meta-morphic rocks are characterized by the predominance of subroundedzircon .grains. The percentage of idio-morphic grains in greater. Zircons ·from the meta-.

morphic rocks are characterized by lower maxima of. elongation values, those· from the granites - by higher ones.

PE110ME

Bo gpeMH IlIJI:HXOIBOrO aap06oBaHlW[ Ha nnOIll8.l{M KBpi[OHOWCKo-]if:3epcxoro 6nax:alli:BTop 06pa'NOI BHM-·

MBHMe Ha npJtCyTCTm!!e QJfP1roHa, $lBnmo~H o~

M3 OCHOBHhIX KOMlIOHeHTOB TS1KenoA ct>paKQJm B BJIJIIO-: BKaJIbHbIX OTnWKeIDmX 3TOro paAOHa B aa~ee

apeMH IIDipoKo D!pmIIetmIOTCH CTaT.KC'l'JAeClme Me'l'O,ltbI

~ .n;lIHHhIX, OX9aTbJBaIO~e TBJm!:e IIPM3H8lG1 KaK MOPCPOJl'OM{H :qJ{pXoHa, y.n;nMHeJme 3epeR, KonM-"Iec'IlBe!HHbIe' COO'r.HCWIffiDUI ~OMOp<pHbIX H

OKPYrneH-HhIX 3epeH, BeJDRHHa KP~annoB, XlapaKTePHhIe OD'l'M-'lecKlHe flPM3H'aKl111. Olm: n03BouulroT .n;enaTb neTPOreHe-'l1I'I'IecKMe 3aKnro'Iemm, peII1BTb cewmeH'l'OnOrM"lOOKMe no.poI5.JIeMhI M OID!pep;eJIHTb 06.naCTH nwrB>HMH.

B npOBep;e'HHbIX ua6nrop;eHMJrx oco6emroe BImMalfJ.tG 6hTJXO 06paW;aH:o HB ct>p1l'KqHIO 0,12-0,06 MM, B, KOTO-poA Hafinrop;anJtCb HaHOonee mlrepecHble !I£ xopomo

cOxpa,UeHHhle <PoPMhI THlKeJIhIX ·MHHepa.nOB, B

'lBCT-HOC'm!) QH'PKoHa. ~OH npe~aBJIeH :B mJD!XOBhIX

npo6ax B nepeMeHHOM IKOJI'H'lecTBe. CaMoe 6oJ1bmoe KOJIH'IecTBO qKPIroHa ~o 63,970/ .. ) <:mMe"IaeT'CH B aJIJIlO-BMaJIbHbIX HaHOOCax PY"IbeB, .nepaceKB1O~ KapKO-HOlllCKHe l1P8HH'rLI M llleI'illla'l'MTbI. B 30He Ee K3epcKHX rpmmTOI'Hej;j:cOB !B mJIHXaX OTMe<laeTCH

He3Ha'l:MTenL-HOe IroJIK',IecTBO ~pKOIHa. MOp<ponorwreoKnj;): aHaJIM3

~PKOH'B BblR:BKn, 'lTO B MeTaMOJ;XPM"IemtHX nopoJ\ax rrpeo6JIap;aIOT OKPyrneHHLIe 3ePRa qHpKOHa. B l'PBHM-Tax OTMe<lae'1'CH 60nbmee co~apEaJme H,ItKOMOPCPm.xX 3epeR. ~PKOHbI MeT8IMllP<PM"IeclmX nopo.n; xapaK>repH-3YJOTCH MeHbIlIHMlK ·Ma!KCHMYMaMM BenM"InHbl YJ\JIKIle-HMH, a QHPKOHbI rpamt'l'aB - {ion&wmm