A C T A U N IV E R S IT A T IS L O D Z IE N S IS
FOLIA BOTANICA 15 257-262 2000
(Acta Univ. Lodz., Folia bot.)
KRONIKA
CRONICLE
J a n T . S ic iń s k i
D R J A N W IŚ N IE W S K I (1928-1998) D r J a n W iśniewski w swej działalności n a u k o w o-badaw czej zajm ow ał się głów nie flo rą i ro ś lin nością segetalną o raz ich przem ianam i p od wpływem działalności człowieka. G łów nym obiek tem b a d a ń pozo staw ał przez cały okres teren po w iatu łowickiego.
Był długoletnim i zasłużonym pracow nikiem U niw ersytetu Ł ódzkiego, pracu jąc n a różnych stanow iskach, od asystenta technicznego, starszego asysten ta i ad iu n k ta.
U ro d z ił się w rodzinie chłopskiej, z ojca J a n a i m a tk i F ran c isz k i z W ięckow iczów , 29 lipca 1928 r. w Z łakow ie K ościelnym , gm inie Zduny, powiecie łowickim , wojew ództwie łódzkim , w k ra jo b raz ie „rów ni jed n ak o w y ch i sennych” - ja k opisyw ała M a ria K o n o p n ic k a , znanym rów nież
z dzieł m alarsk ich Józefa C hełm ońskiego i niedzielnych św iętokrzyskich k az ań radiow ych ks. b p a Jó ze fa Z aw itkow skiego, w sercu w ciąż żywej k u ltu ry ludow ej daw nego K sięstw a Łow ickiego.
D o Szkoły Pow szechnej uczęszczał w Z du n ach .
O k res o k u p ac ji spędził w raz z ro dzicam i w Z łak o w ie K o ścieln ym . W tym czasie uczęszczał n a tajn e k om plety n au czan ia, ko ń cząc zakres dw óch klas gim nazjum . P o wyzwoleniu nau k ę k o n ty n u o w ał w G im nazjum i Liceum O gólnokształcącym w Z dunach, gdzie w 1949 r. uzyskał św iadectw o dojrzałości.
N astęp n ie studiow ał biologię n a W ydziale Biologii i N a u k o Ziem i U niw ersytetu Ł ódzkiego. W ro k u 1952 otrzym ał dyplom u ko ń czen ia studiów wyższych I sto p n ia z zakresu biologii.
O d 15 lipca 1952 r. praco w ał w Instytucie Przem ysłu W łó kien Ł ykow ych w P o zn an iu , w Z akładzie P rzędzalnictw a i T k ac tw a w Ł odzi, n a stan o w isk u a sy ste n ta w p ra co w n i k o to n in y . O p ra co w a ł i o d d a ł d o w y k o rz y sta n ia w p rzem y śle trzy w n io sk i n a u k o w o -te c h n ic z n e , d o ty czę ce b io lo g ic z n o - -chem icznego „u szlach etn ien ia” w łókna lnu i k o no pi.
30 w rześnia 1958 r. z pow o d u reorganizacji zak ład u , p rz estał p racow ać w Instytucie.
Przez pewien okres w ykonyw ał prace zlecone w Z akładzie E nd ok ryn olog ii A kadem ii M edycznej w Ł odzi o ra z od 2 m a ja d o 31 lipca 1959 r. p raco w ał w Z a k ła d z ie Z w alczan ia S zk o d n ik ó w Z b o żo w o -M ącz n y ch , O kręgow ym B iurze n a woj. łódzkie z siedzibą w Ł odzi, ja k o k o n tro le r techniczny, skąd zw olnił się na w łasną pro śb ę z p o w o d u b ra k u zaintereso w an ia tym rodzajem pracy.
P ro f. d r Ja k u b M ow szow icz, kierow nik Z a k ła d u S ystem atyki i G eog rafii Roślin, zatrudnił G o 15 września 1959 r. n a stanow isku asystenta technicznego, n a k tó ry m p o zo stał d o 30 w rześnia 1962 r.
J a k o ek stern ista p o d jął dalsze stu d ia n a kursie m ag istersk im (m ik ro biologia) p o d kierunkiem i opiek ą prof. dr. W acław a M o ch y i d r. F a u sty n a K rasn o d ęb sk ieg o ; 21 czerw ca 1961 r. uzyskuje stopień m a g istra biologii w K a te d rz e M ik robiologii Szczegółowej.
U chw ała R ad y W ydziału Biologii i N a u k o Ziem i U Ł z d n ia 23 m a rc a 1962 r. pozw oliła R ek to ro w i przenieść m gr. J a n a W iśniew skiego od 1 p a ź dziern ik a 1962 r. n a stanow isko starszego asystenta nauko w o -d yd akty czn ego ; zajm ow ał je d o 30 w rześnia 1968 r.
N a w niosek K iero w n ik a K a te d ry S ystem atyki i G eog rafii R oślin i przy p o p arciu R ad y W ydziału aw ansow ał n a stan ow isk o a d iu n k ta d n ia 1 p aź dziern ik a 1968 r., p ra cu jąc n a nim d o 30 w rześnia 1981 r.
S topień d o k to ra n a u k przyrodniczych n a d a ła M u R a d a W ydziału B N Z U Ł 21 m aja 1968 r. T em atem pracy doktorskiej były „Z biorow iska chw astów segetalnych p o w iatu łow ickiego (woj. łódzkie)” . P ro m o to rem był prof. d r J a k u b M ow szow icz, a recenzentam i prof. d r W łodzim ierz T ym rakiew icz i prof. d r D o m in ik F ijałkow ski.
D ziałalność naukow o-badaw cza dr. Ja n a W iśniewskiego obejm uje szeroko pojętą geobotanikę, ale dom inującym kierunkiem badaw czym były zagadnienia zw iązane z roślinam i segetalnymi (polnym i) - florystyka, soq'ologia, geografia - o ra z ich przem iany p o d wpływem działalności człow ieka. Tej tem atyce p o zo staw ał w ierny przez cały okres swej p racy n aukow ej, a wiąże się to zapew ne ze znajom ością tej prob lem aty k i od najm łodszych lat, w yniesioną z pracy w gospodarstw ie rolnym rodziców . C hoć sto sun ko w o dług o m ieszkał
w dużym m ieście, to ciągle p o zostaw ał w em ocjonalnej więzi z łanam i pól, przeniesionym i n a łow icki strój ludow y, a także ch a rak tery sty czn y m ró w n in nym k rajo b razem lat dziecięcych i m łodzieńczych. B liskość p rz y ro d y i jej rozum ienie zdecydow ały p ra w d o p o d o b n ie o w yborze k ie ru n k u stu d ió w oraz tem atyki b a d a ń naukow ych. P raw ie wszystkie publik acje (p a trz spis) d o ty czą o b sz a ru Jeg o M ałej O jczyzny, p rzyczyniając się d o p o z n a n ia jej flo ry i roślinności segetalnej.
O d 1972 r. należał d o grupy b o tan ik ó w (dr A. U . W a rch o liń sk a, doc. R. Sow a, d r Z. W nuk i d r J. T . Siciński) realizującej p ro blem reso rto w y „O p raco w an ie rejonizacji chw astów segetalnych w P olsce” . R ezu ltatem tych b a d a ń tere n o w y ch były liczne arty k u ły zam ieszczone w w ielu p o lsk ich czasopism ach n au k ow ych o ra z referaty w ygłoszone n a zjazd ach , sym pozjach o ra z k o n fe ren c ja ch m ię d z y n a ro d o w y ch , a ta k ż e zesp o ło w a n a g ro d a II sto p n ia p rz y zn an a przez R e k to ra U Ł za osiągnięcia u zyskane w b ad a n ia c h n au k o w y ch w ro k u 1988. P odczas ich o p raco w y w an ia d a ł się p o zn a ć ja k o niezaw odny członek zespołu, pełen inwencji, w y jątk ow o koleżeński, a przy tym pogo d n y , m im o o g ro m u pracy i napiętych term inów .
W późniejszym okresie uczestniczył w b ad a n ia ch um ow ny ch, w p rob lem ie resortow ym (R E ) dotyczącym roślinności p o łudniow ych K u jaw .
P odczas 19. lat pracy w ch arak terze nauczyciela ak ad em ickiego pro w ad ził ró ż n o ro d n e zajęcia d ydaktyczne d la stu d en tó w biologii, n a stu d iach stac jo n a rn y c h i zaocznych. Były w śród nich ćw iczenia z sy stem aty ki i ekologii roślin, p raco w n ia b o tan iczn a, praco w n ia specjalizacyjna i m ag istersk a o ra z ćw iczenia terenow e.
O piekow ał się w ielom a pracam i m agisterskim i. In teresu jące rezu ltaty badaw cze jednej z nich, a dotyczącej chw astów w u p ra w a c h szklarn iow ych m . Ł odzi, op u b lik o w ał w 1974 r. w spólnie ze stu d en tem p o ch od zącym z C y p ru - V ladim irosem A sp ro u .
W połow ie lat 60. prow adził n au k o w e obozy stud enck ie w pow iecie bełchatow skim i łow ickim , za co został w yróżniony n ag ro d ą.
K ilk a k ro tn ie uczestniczył w p ra cac h kom isji re k ru tacy jn y ch n a I ro k u studiów biologii, ja k o sekretarz, eg zam in ato r i członek kom isji.
P rof. d r J. M ow szow icz, w ieloletni bezpośredni przeło żon y, w o piniach d o w ładz Uczelni pisał: „N ależy podkreślić osobiste zalety c h a ra k te ru , tj. sk ro m n o ść, w ielką koleżeńskość, obow iązkow ość i b ard zo solidne w yw iązy w anie się z pow ierzonej sobie pracy. Z nam G o ja k o człow ieka spok ojneg o, m iłego u sp o so b ien ia i dob reg o w sp ó łp ra co w n ik a” .
Z a c z y n n ą p o staw ę i o siągnięcia w p ra cy n au k o w e j, d y d ak ty cz n ej, organizacyjnej i wychowawczej był w ielokrotnie w yróżniany n a g ro d ą R e k to ra z okazji D n ia N auczyciela. Przez wiele lat otrzym yw ał specjalny „ d o d a te k d la nauczycieli p rzodujących w pracy dydaktycznej i w ychow aw czej” .
W zw iązku z pogorszeniem się w zroku, nie m ógł dalej ko n ty n u o w ać pracy naukow o-dydaktycznej w Uniwersytecie Łódzkim i poprosił R ek to ra o rozw ią zanie sto su n k u pracy z dniem 1 października 1981 r.
O d tej d aty d o 1 p aździernika 1985 r. po zostaw ał w stan ie spoczynku, zakw alifikow any przez K om isję L ek arsk ą Z U S ja k o ren cista III grupy inw alidzkiej.
Ze względu n a p o praw ę stan u zdrow ia i pogorszenie w aru n k ó w m a te ria l nych rodziny, ponow nie p o d jął p racę od 18 p aździern ik a 1985 r. n a etacie naukow o-technicznym biologa specjalisty, p racując w różn y ch o k resach w w ym iarze 1/2 lub 1/3 etatu . W tym czasie zajm ow ał się różnym i spraw am i technicznym i i organizacyjnym i w zakładzie o raz kierow ał b u d o w ą i u rz ą dzaniem o g ro d u dośw iadczalnego przy gm achu biologii.
K ierow nik Z a k ła d u G e o b o ta n ik i i O ch ro n y P rzy rod y, p rof, d r hab . R o m u ald O laczek, doceniając wkład p racy i w n io skując o w yróżnienie dr. J. W iśniew skiego n a g ro d ą R e k to ra , pisał: „ D r J. W iśniew ski pełni trudne obowiązki związane z tworzeniem ogrodu dydaktyczno-dośw iadczalnego przy G m ach u Biologii. D zięki Jego pracy zo stało w p ro w ad zo n e ok. 600 g atu n k ó w roślin i ogród m oże ju ż służyć celom d y d ak ty cz n y m ” . Z okazji D n ia E dukacji N arodow ej 14 paźd ziern ik a 1988 r. „ z a w yró żn iające się w ykonan ie obow iązków pracow niczych” R ek to r U Ł przyzn ał M u n ag ro d ę pieniężną. R ozw iązanie um ow y o pracę n astąp iło 31 g ru d n ia 1993 r.
N ależał d o następujących tow arzystw naukow ych: P olskiego T o w arzy stw a B otanicznego, Polskiego T ow arzystw a P rzy ro d n ik ó w im. K o p e rn ik a , Ligi O chrony P rzyrody. Przez dwie kadencje był skarbnikiem Ł ódzkiego O ddziału PTB.
P ow iązan ia z wsią pow odow ały Jego przynależność d o organizacji, jak : Z w iązek M łodzieży W iejskiej „ W ic i” (194 6-1949), Z w iązek M ło dzieży Polskiej (1949-1952) i Z jednoczonego S tro n n ictw a L udow ego (od 1969), a potem Polskiego Stronnictw a Ludowego. W pew nym okresie był sekretarzem W ydziałow ego K o ła A kadem ickiego Z S L przy W ydziale B N Z U Ł o raz członkiem K om isji R olnictw a P rezydium R ad y N a ro d o w ej m . Ł odzi.
W u zn a n iu zasług w wielu dziedzinach p racy zaw odow ej i społecznej o trzy m ał liczne odznaczenia, a w tym K rzy ż K aw alerski O rd e ru O d ro d zen ia P olski (27 czerw ca 1984) o ra z H o n o ro w ą O dzn akę m . Ł o dzi (13 listo p a d a
1971).
P o przejściu na em eryturę nie zerw ał k o n ta k tó w pow stały ch w czasie długich lat pracy. U czestniczył w sp o tk an iach , zebran iach i posiedzeniach naukow ych, odw iedzał kolegów .
Był człowiekiem skrom nym , spokojnym , tak to w n y m i koleżeńskim , m a ją cym bezpośredni stosunek d o ludzi. Cechow ała G o życzliwość w obec m łodzieży akadem ickiej i kolegów w pracy. W rod zo n y optym izm , h u m o r i p o g o d a - pozw alały n a p o konyw an ie k ło p o tó w i trud no ści, k tó re G o nie om ijały.
O dszedł niespodziew anie, z czym tru d n o się pogodzić, gdyż jeszcze kilkanaście dni wcześniej był w K atedrze, ja k zwykle żartujący oraz pogodny. Z m arł 19 w rześnia 1998 r. Po M szy św. żałobnej po ch o w an y zo stał na cm entarzu parafialnym w łódzkich Ł agiew nikach, żegnany przez najbliższą rodzinę, w ładze Uczelni, g ro n o kolegów z pracy i znajom ych.
Jan T. Siciński
WYKAZ PUBLIKACJI
1. W i ś n i e w s k i J. 1963. Wpływ niektórych grzybów na rozkład włókna Cannabis sativa L. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 15: 33-46.
2. W i ś n i e w s k i J. 1965. Niektóre rzadsze chwasty powiatu łowickiego. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 18: 131-134.
3. W i ś n i e w s k i J. 1966. Materiały do flo ry rowów przydrożnych i śródpolnych powiatu łowickiego. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 22: 155-159.
4. W i ś n i e w s k i J. 1967. Echinochloeto-Setarietum Kruseman et Vlieger (1939) 1940 h> uprawach ziemniaków i buraków w pow. łowickim. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 23: 133-144. 5. W i ś n i e w s k i J. 1968. Występowanie zespołu maku piaskowego - Papaveretum argemonis
w powiecie łowickim. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 28: 119-123.
6. W i ś n i e w s k i J. 1969. O występowaniu zespołu Digitarietum ischaemi R. Tx.et. Prsg. (1942) 1950 w powiecie łowickim. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 31: 111-115. 7. W i ś n i e w s k i J. 1970. Zespół Vicietum tetraspermae Kruseman et Vlieger 1939
w pow. łowickim (woj. łódzkie). Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 36: 53-61.
8. W i ś n i e w s k i J. 1971. O zespole Lamio-Veronicetum politae Kornaś 1950. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 41: 141-144.
9. W i ś n i e w s k i J. 1971. Zespól Arnosero-Scleranthetum (Chouard 1925) Tx. 1937 w pow. łowickim (woj. łódzkie). Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 41: 135-139.
10. W i ś n i e w s k i J. 1971. Zespół Centunculo-Anthoceretum (W . Koch 1926) Moor 1937. Zjesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 41: 131-134.
11. W i ś n i e w s k i J. 1972. Chwasty polne woj. łódzkiego, cz. I. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 51: 93-103.
12. W i ś n i e w s k i J. 1974. Chwasty polne woj. łódzkiego, cz. II. Tjesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 54: 41-45.
13. W i ś n i e w s k i J. 1974. Zmiany w składzie zbiorowisk segetalnych w PGR Różany ( woj. łódzkie) w latach 1964-1973. „Phytocenosis. Biuletyn Fitosocjologiczny”, 3. 3/4: 251-258.
14. W i ś n i e w s k i J. 1976. Chwasty polne północnych obszarów woj. łódzkiego, cz. III. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 2: 49-58.
15. W i ś n i e w s k i J. 1976. Chwasty polne północnych obszarów woj. łódzkiego, cz. IV. Zjesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 8: 17-29.
16. W i ś n i e w s k i J. 1978. O zmianach zachwaszczenia upraw roślin okopowych i warzywnych w wybranych stanowiskach na obszarze Polski Środkowej. Acta Uniw. Lodz., Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 20: 171-182.
17. W i ś n i e w s k i J., A s p r o u V. 1974. Chwasty w uprawach szklarniowych m. Łodzi. Zesz. Nauk. Uniw. Łódz., ser. II, 54: 47-57.
18. S i c i ń s k i J. T., S o w a R., W a r c h o l i ń s k a A. U., W i ś n i e w s k i J., W n u k Z. 1974. Kalcyfilne chwasty woj. łódzkiego i póln.-zach. części woj. kieleckiego. [W:] Kuźniewski E. (red.). Rejonizacja chwastów segetalnych dla potrzeb rolnictwa. M ateriały Sympozjum zorganizowanego tv ramach realizacji problemu 104. IU N O , Puławy: 223-244.
19. S i c i ń s k i J. T., S o w a R., W a r c h o l i ń s k a A. U., W i ś n i e w s k i JL, W n u k Z. 1976. Wpływ stosowania herbicydów na zmiany stanu i stopnia zachwaszczenia upraw zbóż iv środkowej Polsce. [W:] Sbornik dokładov VIII-go naućnogo simpoziuma po ternie „Ekologiles- kie aspekty mnogoletnego primenenija gerbicydov w seiskom chozajistve". 1UNG, Wrocław: 269-284.
20. S i c i ń s k i J. T., S o w a R., W a r c h o l i ń s k a A. U. , W i ś n i e w s k i J., W n u k Z. 1977. Wyniki badań nad rejonizacją chwastów segetalnych w różnych kompleksach rołniczo- produkcyjnych tv woj. łódzkim i północno-zachodniej części woj. kieleckiego. [W:] Kuźniewski (red.). W yniki badań nad rozmieszczeniem niektórych gatunków chwastów segetalnych iv różnych regionach kraju. Sprawozdanie z tematu resortowego 104. 02 za lata 1971-1975. Puławy-Opole: 137-167.
21. S i c i ń s k i J. T., S o w a R., W a r c h o l i ń s k a A. U., W i ś n i e w s k i J., W n u k Z. 1978. Zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne zbiorowisk segetalnych w środkowej Polsce. [W:] R. Sowa, A. U. Warcholińska (red.). Niektóre aspekty ekologii chwastów segetalnych. M ateriały II Krajowej Konferencji zorganizowanej h> ramach realizacji problemu 104. IU NG , Puławy-Wrocław, Inst. Biol. Środowiskowej UŁ, Łódź: 27-40.
22. S i c i ń s k i J. T., S o w a R., W a r c h o l i ń s k a A. U., W i ś n i e w s k i J., W n u k Z. 1978. Przegląd flory segetalnej środkowej Polski. [W:] Niektóre aspekty ekologii chwastów segetalnych. Materiały II Krajowej Konferencji zorganizowanej w> ramach realizacji problemu 104. IU N G , Puławy-Wrocław, Instytut Biol. Środowiskowej UŁ, Łódź: 41-57.
23. S i c i ń s k i J. T., S o w a R., W a r c h o l i ń s k a A. U., W i ś n i e w s k i J., W n u k Z. 1979. Wyniki badań nad chwastami w punktach stałych na wybranych kompleksach glebowo- rolniczych środkowej Polski. [W;] Niektóre aspekty ekologii chwastów segetalnych. M ateriały II Konferencji zorganizowanej w ramach realizacji problemu 104. Inst. Ekologii i Ochrony Środowiska AR w Szczecinie. IU N G , Puławy-Wrocław, Szczecin: 41-44.
24. S o w a R., W a r c h o l i ń s k a A. U., W i ś n i e w s k i J. 1994. Występowanie wybranych gatunków chwastów >v uprawach rolniczych. Makroregion Środkowy. Suplement 1. Woj. łódzkie. Red. H. Rola, IU N G , R. 292/5: 21-32 + rys. 30-36.
25. W a r c h o l i ń s k a A. U., S o w a R., W i ś n i e w s k i J. 1988. Występowanie wybranych gatunków chwastów w uprawach rolniczych. Makroregion Środkowy. Suplement 1. Woj. łódzkie. Red. J. T. Siciński, H. Rola, IU NG , R. 220/5: 21-30 + rys. 38-46.
