Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza SGH
kolegia.sgh.waw.pl ZESZYT NAUKOWY 177
Paweł Antoszak
Instytut Prawa i EkonomiiUniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Zróżnicowanie wynagrodzeń
w przemyśle w Polsce
Streszczenie
Celem artykułu jest określenie zróżnicowania wynagrodzeń w gałęziach przemysłu oraz identyfikacja czynników mających wpływ na zmiany zachodzące w poziomach, dynamice i relacjach wynagrodzeń w Polsce w latach 2007–2017. W artykule wykorzystano przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w Polsce. Na podstawie tych danych obliczone zostały odchylenia, relacje, tempo zmian oraz wskaź-niki statystyczne, takie jak: średnia, odchylenie standardowe oraz wskaźnik zmienności. Do przepro-wadzenia analizy zastosowano dane statystyczne publikowane w rocznikach statystycznych GUS za lata 2007–2017.
Słowa kluczowe: zróżnicowanie, wynagrodzenia, płace, przemysł Kody klasyfikacji JEL: J3, J4
1. Wprowadzenie
Problemy wynagradzania pracowników należą do podstawowych oraz istotnych zagad-nień współczesnej gospodarki i ekonomii. Dotyczą one bowiem czynnika ludzkiego i świad-czonej przez niego pracy oraz związanych z tą pracą oczekiwań pracowników w postaci płacy.
Postawy i zachowania ludzi angażujących swoje działania, umiejętności i wiedzę „przekła-dają” się zaś na określone nakłady i wymierne efekty tak w gospodarce jako całości systemo-wej jak w poszczególnych jej działach, czy też organizacjach gospodarczych.
Wśród różnych aspektów kształtowania się płac w gospodarce rynkowej na szczególną uwagę zasługuje zróżnicowanie płac w działach gospodarki narodowej w Polsce. Jest ono przy tym skutkiem działania różnych czynników: demograficzno-społecznych (w tym: wieku, płci i wykształcenia) oraz ekonomicznych (poziomu rozwoju gospodarczego, sytuacji na rynku pracy, atrakcyjności gospodarczej). Wiedza o poziomie oraz zróżnicowaniu wynagrodzeń za pracę może być wykorzystywana w polskiej gospodarce (zarówno w skali mikro-, jak i makro-ekonomicznej) do działań na rzecz wzrostu efektywności pracy i poprawy pozycji konkuren-cyjnej przedsiębiorstw oraz do bardziej racjonalnego gospodarowania zasobami ludzkimi w regionie i kraju [Karaszewska, 2003, s. 169]. Poziom, dynamika i relacje płac w organiza-cjach gospodarczych uzależnione są od sytuacji na rynku pracy, wymagają więc też szczegó-łowego i stałego monitorowania oraz analizy i oceny. Zróżnicowanie płac wskazuje bowiem m.in. na to, ile powinno się płacić na różnych stanowiskach, aby pozyskać np. pracowników o pożądanych kwalifikacjach [Jacukowicz, 2000, s. 40–44].
Obecnie w Polsce występują grupy zawodowe i społeczne, które osiągają stosunkowo zróż-nicowany i wysoki poziom dochodów. Przykładowo, są osoby, które w przeciągu miesiąca są w stanie zarobić więcej niż inni przez całe życie. Sytuacja taka wzbudza określone dyskusje i emocje w różnych środowiskach pracy. Tym bardziej, że jeszcze kilkanaście lat temu róż-nice dochodowe, w tym i płacowe, były niewielkie. Również poziom, relacje i dynamika płac w poszczególnych działach gospodarki narodowej w Polsce różnią się dziś znacząco. Dotyczy to także osób zatrudnionych na zbliżonych rangą stanowiskach jak również i wykonujących podobne czynności [Jarmołowicz, Knapińska, 2007, s. 70]. Celem artykułu jest poznanie skali rzeczywistego zróżnicowania płac w przemyśle, ich przyczyn oraz skutków.
2. Wynagrodzenia w gałęziach przemysłu w Polsce
Dane o wynikach analizy zróżnicowania wynagrodzeń w Polsce w przekroju gałęzi przemy-słu [Dz.U. 2007 nr 251, poz. 1885] w latach 2007–2017 przedstawiono w tabeli 1 i na rysunku 1. Efekty przeprowadzonych analiz wskazują, że w przekroju gałęzi przemysłu [Polska Klasy-fikacja, 2001] w Polsce latach 2007–2017 występowało istotne zróżnicowanie przeciętnych wynagrodzeń (tabela 1). Najwyższe wynagrodzenia w tym okresie odnotowano w produk-cji koksu i produktów rafinaw produk-cji ropy naftowej. W 2007 r. wyniosły one 5276,22 zł, w 2008 r. – 5758,73 zł, w 2009 r. – 5652,18 zł, w 2010 r. – 6171,69 zł, w 2011 r. – 6768,12 zł, w 2012 r. – 7054,98 zł, w 2013 r. – 7268,29 zł, w 2014 r. – 7338,72 zł, w 2015 r. 7472,60 zł, a w 2017 r. wzro-sły do 8234,68 zł. Wpływ na takie płace miała sytuacja na światowych rynkach.
Ta be la 1 . P rz ec ię tn e m ie się cz ne w yn ag ro dz en ia b ru tto w g ał ęz ia ch p rz em ys łu w P ol sc e w l at ac h 2 00 7– 20 16 ( w z ł) W ysz cz ególnienie 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 201 4 2015 2016 OGÓŁEM Górnic tw o i w ydob yw anie w t ym w ydob yw anie w ęgla k amiennego i w ęgla bruna tnego Pr zet w órst w o pr zem ysło w e Pr oduk cja ar tykułó w spo ży w cz ych Pr oduk cja napojó w Pr oduk cja w yr obó w t yt onio w ych Pr oduk cja w yr obó w t ekst yln ych Pr oduk cja odzie ży i w yr obó w futr zarsk ich Pr oduk cja sk ór i w yr obó w sk ór zan ych Pr oduk cja dr ewna i w yr obó w z dr ewna or az z e słom y i wik lin y Pr oduk
cja papieru i w
yr obó w z papieru Pr oduk cja k oksu i pr odukt ów r afinacji r op y naf to w ej Polig rafia i nośnik i inf ormacji Pr oduk cja chemik alió w i w yr obó w chemiczn ych Pr oduk cja w yr obó w farmac eut yczn ych Pr oduk cja w yr obó w gumo w ych i z t w or zy w sztuczn ych Pr oduk cja w yr obó w z po zostały ch sur ow có w niemetaliczn ych Pr oduk cja metali Pr oduk cja w yr obó w z metali Pr oduk cja k omput er ów , w yr obó w elektr oniczn ych i opt yczn ych Pr oduk cja ur ządz eń elektr yczn ych Pr oduk cja masz yn i ur ządz eń Pr oduk cja pojaz dó w samochodo w ych; pr zy cz ep i nacz ep Pr oduk cja po zostałego spr zętu tr anspor to w ego Pr oduk cja mebli Po została pr oduk cja w yr obó w Napr aw a, k onser w acja i instalo w anie masz yn i ur ządz eń Dosta w a w ody ; gospodar ow anie ściek ami i odpadami; r ekult yw acja Pobór , uz da tnianie i r ozpr ow adzanie w ody Gospodar ka odpadami, odz ysk sur ow có w Handel; napr aw a pojaz dó w samochodo w ych Handel hur to w y Handel detaliczn y Tr anspor t i gospodark a magaz yno w a Tr anspor t lądo w y i rur ociągo w y 267 2,58 4882,95 4781,60 2430,42 2110,18 3679,57 4732,64 182 4,65 131 9,30 1498,1 9 1758,78 2823,02 5276,2 2 2442,88 3205,33 4433,7 4 2381,3 9 25 95,67 32 47,23 2385,57 2902,79 2717,8 9 2880,79 2850,51 3031,92 1919,60 1852,7 4 278 9,70 2613,64 2717,56 2352,83 2191,86 2792,05 1713,58 2554,4 9 227 7,35 29 42,17 5417,15 5392,52 2683,17 2336,07 4002,25 4897,91 197 1,04 1491,8 9 1660,16 1942,52 3007,65 5758,7 3 27 71,91 3566,75 4645,52 2637,97 2849,79 3507,16 2627,47 3065,68 2903,43 3197,8 9 312 4,33 33 93,11 2134,79 2125,32 3171,09 2881,8 9 2981,94 2647,60 2433,91 3064,7 3 1950,56 282 4,85 2523,82 3101,7 4 5707,50 5734,07 2765,18 2416,94 4302,43 497 3,09 208 9,52 157 7,15 17 61,46 2023,96 311 9,35 5652,18 287 6,95 37 25,60 511 4,25 27 32,02 2942,03 3492,61 2648,96 3068,90 3075,92 3182,93 3253,90 3275,06 2172,6 9 227 6,2 2 3265,78 3065,80 3179,09 2817,29 2544,90 3211,41 2051,09 2922,2 4 2634,2 2 32 24,13 5817,81 5836,68 2917,18 2530,2 4 4492,45 5394,64 2180,04 1654,17 1878,17 2137,29 3281,00 6171,6 9 303 9,78 392 4,23 5111,13 2880,78 3117,58 3631,85 2802,10 3226,94 3284,63 3364,58 3529,88 3322,92 2248,26 2359,84 3458,95 3227,61 3395,26 2991,2 8 2633,98 3355,54 211 4,44 2952,46 2605,45 3403,51 633 6,3 9 687 3,1 4 3097,9 2 2679,2 8 4780,00 5740,94 2282,42 1753,8 9 1952,99 2226,98 3420,38 6768,12 3363,75 4116,00 5266,12 3025,1 4 327 1,56 3905,08 2997,7 7 3257,13 3460,95 3594,34 3741,32 3786,10 2374,58 2530,33 3706,31 3358,52 3516,90 3082,52 2774,34 3578,47 2225,43 3063,56 2721,35 3530,47 662 2,21 6429,43 3244,05 2808,93 4965,84 5907,99 2375,83 1845,86 2052,17 2342,63 3613,05 7054,98 346 9,17 4275,62 5181,1 4 3154,68 3358,17 4038,60 3121,61 3394,02 3690,7 6 37 78,2 2 387 4,17 4036,38 2461,55 2801,64 3906,41 346 9,47 367 2,83 31 47,61 2905,28 3728,07 2335,26 3166,17 281 9,84 365 9,40 6808,8 9 7167,65 3386,7 3 2934,81 5126,64 5990,40 2461,86 1950,53 2159,45 2480,91 3753,6 9 7268,29 3535,95 4478,38 5430,91 3294,25 3450,87 4096,86 3238,06 365 9,32 3887,02 3849,7 6 4132,60 4091,33 2590,78 2878,79 4075,60 3564,84 3813,13 3208,5 9 3003,68 3879,48 241 9,06 3258,50 2894,93 37 77,10 6810,7 1 7131,6 9 353 6,3 6 3060,08 5233,7 7 6018,6 9 2588,65 2044,01 2281,51 2587,60 3863,63 7338,7 2 3866,7 4 4566,7 7 5535,07 3448,02 3597,56 4283,75 3388,87 97,0438 4031,09 4044,38 4306,96 4356,44 2742,32 2965,81 4340,5 9 3684,91 3978,81 3294,44 3129,7 7 402 2,27 252 4,08 337 4,4 9 3025,81 3907,85 6837,41 7161,62 366 9,29 3170,09 5414,01 6381,37 2708,62 2141,67 2409,61 2670,2 4 4021,99 7472,60 3809,67 4696,92 5753,78 3574,70 3754,44 443 9,29 3526,88 4135,13 4158,7 6 41 95,48 445 9,32 457 2,06 2830,93 3131,15 452 2,7 1 3825,28 4099,58 342 4,2 8 3278,13 4204,80 2652,92 346 9,75 3165,09 4052,1 9 6830,55 7179,90 3827,87 3347,7 2 5755,2 4 633 9,83 28 90,79 2258,38 2545,25 2830,54 4174,48 7563,23 4003,66 4854,33 6047,7 4 37 46,34 3953,40 4543,07 3643,91 4362,63 4267,16 4361,67 4348,56 4662,42 3021,63 3313,35 4552,7 3 3961,86 4233,09 3584,18 347 1,27 4448,67 2791,33 3551,48 3228,7 3 Źr ód ło : o pr ac ow an ie w ła sn e n a p od st aw ie [ G U S, 2 01 0, s . 2 92 –2 93 ; 2 01 1, s . 2 53 –2 54 ; 2 01 2, s . 2 56 –2 57 ; 2 01 3, s . 2 70 –2 71 ; 2 01 4, s . 2 71 –2 72 ; 2 01 5, s . 2 73 –2 74 ; 2 01 6, s . 2 73 –2 74 ; 2 01 7, s . 2 71 –2 72 ].
Rysunek 1. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w gałęziach przemysłu w Polsce w latach 2007–2017 (zł) 2672,58 2942,17 3101,74 3224,13 3403,51 3530,47 3659,40 3777,10 3907,85 4052,19 4283,73 4882,95 5417,15 5707,50 5817,81 6336,39 6622,21 6808,89 6810,71 6837,41 6830,55 7022,39 4732,64 4897,91 4973,09 5394,64 5740,94 5907,99 5990,40 6018,69 6381,37 6339,83 6590,47 1319,30 1491,89 1577,15 1654,17 1753,89 1845,86 1950,53 2044,01 2141,67 2258,38 2469,34 1498,19 1660,16 1761,46 1878,17 1952,99 2052,17 2159,45 2281,51 2409,61 2545,25 2723,54 5276,22 5758,73 5652,18 6171,69 6768,12 7054,98 7268,29 7338,72 7472,60 7563,23 8234,68 1000,00 2000,00 3000,00 4000,00 5000,00 6000,00 7000,00 8000,00 9000,00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Wynagrodzenia Lata
Ogółem Górnictwo i wydobywanie
Produkcja wyrobów tytoniowych Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich
Produkcja skór i wyrobów skórzanych Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej
Źródło: opracowanie własne na podstawie tabeli 1.
Również wysokie wynagrodzenia zaobserwowano w wydobywaniu węgla kamiennego i węgla brunatnego. W 2007 r. kształtowały się na poziomie 4781,60 zł, w 2011 r. – 6873,14 zł, a w 2016 r. wzrosły do 7179,90 zł. Pozycja tej gałęzi przemysłu w hierarchii wynagrodzeń była trwała i mimo jego rekonstrukcji oraz spadku znaczenia gospodarczego wynagrodzenia były jedne z wyższych. Działalność związków zawodowych oraz ciężka i niebezpieczna praca miały również wpływ na tak wysokie wynagrodzenia. Nieco niższe wynagrodzenia zaob-serwowano w produkcji wyrobów tytoniowych. W 2007 r. wyniosły one 4732,64 zł, w 2011 r. – 5740,94 zł, a w 2017 r. wzrosły do 6590,47 zł. Wpływ na takie wynagrodzenia miała sytu-acja na rynkach tytoniowych.
Natomiast najniższej pod względem poziomu wynagrodzeń znajdowała się produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich. W 2007 r. wynagrodzenia kształtowały się na poziomie 1319,30 zł, w 2011 r. – 1753,89 zł, a w 2017 r. wzrosły tylko do 2469,34 zł. Importowanie taniej odzieży ze Wschodu wpływało na pogorszenie sytuacji ekonomicznej polskich przedsię-biorstw, co przekładało się na tak niski poziom wynagrodzeń.
Zgodnie z tabelą 2 średnie wynagrodzenie w 2007 r. wynosiło 2672,58 zł, w 2012 r. – 3530,47 zł i wzrosło w 2017 r. do 4283,73 zł. Natomiast odchylenie standardowe od śred-niego wynagrodzenia w 2007 r. wynosiło 964,58, w 2012 r. – 1220,45 zł, w 2016 r. – 1271,82 zł,
a w 2017 r. – 1321,43 zł. W całym badanym okresie odchylenie standardowe rosło. Współczyn-nik zmienności w 2007 r. wyniósł 36,09%, w 2008 r. – 34,78%, w 2009 r. – 33,88%. W 2010 r. wskaźnik ten wzrósł do 34,35%, w 2011 r. – do 36,77%, a w 2012 r. spadł do 34,57%, w 2013 r. wzrósł do 35,27%, w 2014 r. wyniósł 33,62%, w 2015 r. – 32,96%. W 2016 r. wskaźnik zmien-ności wynagrodzeń wynosił 31,39%, a w 2017 r. 30,85%. W całym okresie wskaźnik ten cha-rakteryzował się spadkiem i przeciętną zmiennością, która wynikała głównie z niskiego wzrostu gospodarczego i niskiej inflacji.
Tabela 2. Wskaźniki statystyczne przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto w gałęziach przemysłu w Polsce w latach 2007–2017
Wyszczególnienie Średnie wynagrodzenie Odchylenie standardowe Współczynnik zmienności (w %)
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2672,58 2942,17 3101,74 3224,13 3403,51 3530,47 3659,40 3777,10 3907,85 4052,19 4283,73 964,58 1023,41 1050,92 1107,48 1251,56 1220,45 1290,81 1269,84 1287,93 1271,82 1321,43 36,09 34,78 33,88 34,35 36,77 34,57 35,27 33,62 32,96 31,39 30,85
Źródło: opracowanie własne na podstawie [GUS 2010, s. 292–293; 2011, s. 253–254; 2012, s. 256–257; 2013, s. 270–271; 2014, s. 271–272; 2015, s. 273–274; 2016, s. 273–274; 2017, s. 271–272; 2018, s. 275].
Przeprowadzone analizy podnoszą zasadność opinii, że w latach 2007–2016 występowało istotne zróżnicowanie przeciętnych wynagrodzeń w gałęziach przemysłu w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia w Polsce (rysunek 2).
W 2007 r. najwyższe przeciętne wynagrodzenia zaobserwowano w produkcji koksu, przetworów ropy naftowej. Wynagrodzenia w tej gałęzi w stosunku do przeciętnego wyna-grodzenia w kraju były wyższe o 2603,64 zł. Również duże różnice zanotowano w wydoby-waniu węgla kamiennego i węgla brunatnego. Natomiast w gałęzi produkcja odzieży oraz futrzarstwo wystąpiły najniższe przeciętne wynagrodzenia w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia w Polsce. Różnica wynosiła 1353,28 zł. W pozostałych gałęziach przeciętne wynagrodzenia w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia krajowego kształtowały się na zbliżonym poziomie. Taka sytuacja w przeciętnych wynagrodzeniach w gałęziach prze-mysłu w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia w Polsce utrzymywała się do końca 2011 r. Istotne zmiany w przeciętnych wynagrodzeniach w gałęziach przemysłu w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia w Polsce zaszły natomiast po 2011 r. Od 2012 r. w produk-cji koksu i produktów rafinaw produk-cji ropy naftowej zaobserwowano najwyższe przeciętne wyna-grodzenia w stosunku do przeciętnego wynawyna-grodzenia w kraju. Wynawyna-grodzenia w tej gałęzi w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia w Polsce były wyższe o 3524,51 zł. Również duże różnice odnotowano w wydobywaniu węgla kamiennego i węgla brunatnego. Natomiast
w gałęzi produkcja odzieży oraz futrzarstwo wystąpiły najniższe przeciętne wynagrodzenia w porównaniu do krajowego, przy czym różnica wynosiła 1684,61 zł. W pozostałych gałę-ziach przemysłu przeciętne wynagrodzenia w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia w Polsce utrzymywały się na zbliżonym poziomie. Do końca 2017 r. w przeciętnych wyna-grodzeniach w gałęziach przemysłu w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia w kraju nie zaszły ważniejsze zmiany.
Rysunek 2. Odchylenia od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gałęziach przemysłu w Polsce w latach 2007–2017 (zł)
2109,02 2450,35 2632,23 2612,55 3649,01 2898,96 3508,25 3354,29 3253,77 3127,71 2993,67 2060,06 1955,74 1871,35 2170,51 2337,43 2377,52 2331,00 2241,59 2473,52 2287,64 2306,74 –1353,28 –1450,28 –1524,59 –1569,96 –1649,62 –1684,61 –1708,87–1733,09 –1766,18 –1793,89 –1814,39 2603,64 2816,56 2550,44 2947,56 3364,61 3524,51 3608,89 3561,62 3564,75 3511,04 3950,95 –2000,00 –1000,00 0,00 1000,00 2000,00 3000,00 4000,00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Odchylenia Lata
Wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego Produkcja wyrobów tytoniowych
Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej
Źródło: opracowanie własne na podstawie [GUS, 2010, s. 292–293; 2011, s. 253–254; 2012, s. 256–257; 2013, s. 270–271; 2014, s. 271–272; 2015, s. 273–274; 2016, s. 273–274; 2017, s. 271–272; 2018, s. 275].
Kolejnym elementem postępowania badawczego była analiza dynamiki wzrostu przecięt-nych miesięczprzecięt-nych nominalprzecięt-nych wynagrodzeń brutto w Polsce w przekroju gałęzi przemy-słu w latach 2007–2017 (rok poprzedni = 100). Z danych pokazanych na rysunku 3 wynika, że w latach 2007–2017 wystąpiło istotne zróżnicowanie dynamiki wzrostu przeciętnych miesięcznych nominalnych wynagrodzeń brutto w przekroju gałęzi przemysłu w tym Pol-sce. W 2007 r. przeciętne wynagrodzenia w przemyśle wzrosły o 7,95%; w niektórych gałę-ziach wzrosły o 3,25% (produkcja wyrobów tytoniowych), w innych zaś o 12,68% (produkcja wyrobów z metali). W 2010 r. natomiast wystąpiły nieco mniejsze różnice; przy dynamice wzrostu przeciętnych miesięcznych nominalnych wynagrodzeń brutto w przemyśle o 3,95%, w produkcji wyrobów tytoniowych nastąpił wzrost o 8,48%, a w produkcji wyrobów farma-ceutycznych spadek o 0,06%. Zdecydowanie mniejsze różnice w dynamice wzrostu wyna-grodzeń notowano od 2012 r. W 2012 r. przeciętne wynagrodzenia w przemyśle wzrosły o 3,73%, w niektórych gałęziach osiągnięto wzrost o 10,72% (pozostała produkcja wyrobów), a w innych wynagrodzenia spadły o 1,61% (produkcja wyrobów farmaceutycznych). W 2014 r. przeciętne wynagrodzenia w przemyśle wzrosły o 3,22%; w niektórych gałęziach osiągnięto
wzrost o 6,55% (produkcja pozostałego sprzętu transportowego), a w innych wynagrodzenia spadły o 0,5% (wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego). Porównując dynamikę wzrostu przeciętnych miesięcznych nominalnych wynagrodzeń brutto w przemyśle w ukła-dzie gałęziowym w latach 2007–2016, nietrudno zauważyć, iż w wielu gałęziach przemysłu osiągane tempo wzrostu w latach 2007–2011 było wyższe niż w latach 2012–2017. O skali spowolnienia dynamiki wzrostu przeciętnych wynagrodzeń świadczył fakt, że w 2014 r. we wszystkich gałęziach przemysłu osiągnięto najniższą dynamikę wzrostu przeciętnych mie-sięcznych nominalnych wynagrodzeń brutto. Porównanie rocznej dynamiki wzrostu prze-ciętnych wynagrodzeń w przemyśle w układzie gałęziowym wskazuje na brak stabilizacji tempa wzrostu w gałęziach przemysłu oraz na bardzo duże rozpiętości w dynamice wzrostu z okresu na okres.
Rysunek 3. Dynamika wzrostu przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto w gałęziach przemysłu w Polsce w latach 2007–2017 (%, rok poprzedni = 100)
107,95 110,09 105,42 103,95 105,56 103,73 103,65 103,22 103,46 103,69 105,71 105,77 112,78 106,33 101,79 117,76 93,54 111,48 99,50 100,42 100,26 101,36 103,25 103,49 101,53 108,48 106,42 102,91 101,39 100,47 106,03 99,35 103,95 104,87 104,78 110,09 99,94 103,03 98,39 104,82 101,92 103,95 105,11 102,65 112,68 110,14 100,82 105,78 106,98 104,13 103,73 104,66 104,07 103,32 107,30 90,00 95,00 100,00 105,00 110,00 115,00 120,00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Dynamika Lata
Ogółem Wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego
Produkcja wyrobów tytoniowych Produkcja wyrobów farmaceutycznych
Produkcja wyrobów z metali
Źródło: opracowanie własne na podstawie [GUS, 2010, s. 292–293; 2011, s. 253–254; 2012, s. 256–257; 2013, s. 270–271; 2014, s. 271–272; 2015, s. 273–274; 2016, s. 273–274; 2017, s. 271–272; 2018, s. 275].
3. Podsumowanie
Najwyższe wynagrodzenia w okresie 2007–2017 odnotowano w produkcji koksu i pro-duktów rafinacji ropy naftowej. Wpływ na takie płace miała sytuacja na światowych rynkach. Również wysokie wynagrodzenia zaobserwowano w wydobywaniu węgla kamiennego i węgla brunatnego. Pozycja tej gałęzi przemysłu w hierarchii wynagrodzeń była trwała i mimo jego rekonstrukcji oraz spadku znaczenia gospodarczego wynagrodzenia były jednymi z wyż-szych. Działalność związków zawodowych oraz ciężka i niebezpieczna praca miały również
wpływ na tak wysokie wynagrodzenia. Nieco niższe wynagrodzenia zaobserwowano w pro-dukcji wyrobów tytoniowych. Wpływ na takie wynagrodzenia miała sytuacja na rynkach tytoniowych. Natomiast najniższe pod względem wysokości wynagrodzenia były w pro-dukcji odzieży i wyrobów futrzarskich. Importowanie taniej odzieży ze Wschodu wpływało na pogorszenie sytuacji ekonomicznej polskich przedsiębiorstw, co przekładało się na tak niski poziom wynagrodzeń. Poziom, dynamika i relacje wynagrodzeń w przemyśle uzależ-nione były od jakości kadr, wydajności, poziomu technologii i organizacji produkcji oraz od sytuacji gospodarczej i ekonomicznej na rynkach krajowych i zagranicznych.
Bibliografia
1. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 grudnia 2007 r. nr 251, poz. 1885. 2. GUS [2010], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2010, Warszawa.
3. GUS [2011], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2011, Warszawa. 4. GUS [2012], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2012, Warszawa. 5. GUS [2013], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2013, Warszawa. 6. GUS [2014], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2014, Warszawa. 7. GUS [2015], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2015, Warszawa. 8. GUS [2016], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2016, Warszawa. 9. GUS [2017], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2017, Warszawa. 10. GUS [2018], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2018, Warszawa.
11. Jacukowicz Z. [2000], Zróżnicowanie płac w Polsce, w krajach Unii Europejskiej i w USA, IPiSS, Warszawa.
12. Jarmołowicz W., Knapińska M. [2007], Wynagradzanie za pracę i ich rola w motywowaniu
do pracy, w: Gospodarowanie pracą we współczesnym przedsiębiorstwie. Teoria i praktyka,
red. W. Jarmołowicz, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań.
13. Karaszewska H. [2003], Ewolucja wynagrodzeń w Polsce w okresie zmian systemu
ekonomicz-nego, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
14. Polska Klasyfikacja Działalności ze zmianami na 2001 [2001], Ośrodek Doradztwa i Dosko-nalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk.
Inter-industry Wage Differentials in Poland
Summary
The paper aims at identifying inter-industry wage differentials and determinants of changes in levels, dynamics, and relationships amongst wages in Poland over the period 2007–2017. The examination is based on average monthly gross remuneration in Poland. These data will be used to calculate tions, relationships, the rate of changes and statistical indicators, such as: the mean, standard devia-tion, and coefficient of variation. The analysis and assessment are based on statistical data published in Statistical Yearbooks released by Statistics Poland in Warsaw for the years 2007–2017.
