ENTREPRENEURSHIP – EDUCATION ISSN 2083-3296
michał żemła
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska Pedagogical University of Cracow, Poland
Wykorzystanie podstawowych funkcji Internetu w przyciąganiu
gości przez gestorów polskich schronisk górskich
The Use of Basic Internet Functions in Attracting Visitors by Operators of Polish
Mountain Huts
Streszczenie: Prowadzenie schroniska górskiego jest specyficzną formą przedsiębiorczości, co
przeja-wia się na wielu płaszczyznach. Jedną z nich jest relatywna trudność w wykorzystaniu nowych środków komunikacji z potencjalnymi klientami. Obiekty te w Polsce, często podupadłe w okresie przemian ustrojowych, obecnie zmuszone są do definiowania na nowo swojej roli na rynku turystycznym, a tak-że aktywnego poszukiwania nowych segmentów gości. Celem badań jest ocena stopnia wykorzystania Internetu w komunikacji z potencjalnymi klientami przez gestorów polskich schronisk górskich. Dla realizacji celu analizie poddano strony internetowe wszystkich polskich schronisk górskich, a także ro-zesłano ankiety do gestorów schronisk oraz przeprowadzono badania techniką mystery shopping, wy-syłając wiadomości e-mail na adresy podane na przeanalizowanych witrynach. Wyniki badań pokazują, że gestorzy polskich schronisk próbują wykorzystać Internet w swoich działaniach promocyjnych, jed-nak są to jeszcze działania nieskoordynowane, mocno przypadkowe i stosunkowo rzadkie. Wprawdzie niemal wszystkie polskie schroniska mają swoje witryny internetowe, jednak problemem pozostaje brak wersji obcojęzycznych. Gestorzy nie przykładają też istotnej wagi do działań promocyjnych z wykorzy-staniem Internetu, a przesyłanie zwrotnych informacji dotyczących rezerwacji i pytań otrzymywanych drogą internetową okazuje się znacznie poniżej oczekiwań.
Abstract: Operating a mountain hut is a specific form of entrepreneurship, which is visible in
plen-ty of issues. One is a relative difficulplen-ty with the use of new communication channels with customers. Mountain huts in Poland, often dilapidated during system changes, nowadays are forced to redefine their role on the tourism market, and to actively search for new segments of visitors. The aim of the paper is evaluation of the degree of the use of Internet in communication with potential customers by the oper-ators of Polish mountain huts. To realize this aim, the analysis of web-pages of all Polish huts was con-ducted, and the questionnaires were sent to huts’ operators, as well as research with mystery shopping method was applied, which was done by sending e-mail messages to addresses presented in analyzed web-pages. The results convince that Polish mountain huts’ operators are trying to use Internet in their promotional actions, still these are chaotic, accidental and also rare actions. Almost all huts posses their web-pages, but the problem is connected with lack of foreign languages versions. Operators do not treat Internet promotion very seriously and the response rate turned out to be much lower than expected.
Słowa kluczowe: mystery shopping; polskie góry; schroniska górskie; wykorzystanie Internetu
w komu-nikacji z rynkiem
Key words: mountain huts; mystery shopping; Polish mountains; use of Internet in market
communi-cation
Otrzymano: 28 września 2015 Received: 28 September 2015 Zaakceptowano: 22 lutego 2016 Accepted: 22 February 2016
Sugerowana cytacja/Suggested citation:
Żemła, M. (2016). Wykorzystanie podstawowych funkcji Internetu w przyciąganiu gości przez gestorów polskich schronisk górskich. Przedsiębiorczość – Edukacja, 12, 274–281.
Wstęp
Schroniska górskie na tle innych obiektów noclegowych mają kilka specyficznych cech, które istotnie utrudniają implementację zasad ekonomiki i zarządzania obiektami noclego-wymi (Zarzycki, Stosik, Grobelny, 2006). Zatem i postawy przedsiębiorcze gestorów schro-nisk mogą się różnić od schematu obserwowanego w przypadku innych przedsiębiorstw tu-rystycznych. Istotnym elementem, który musi być brany pod uwagę w zarządzaniu obiektami tego typu, jest kwestia ich lokalizacji na terenach wrażliwych i wartościowych przyrodniczo. W wielu przypadkach ważnym problemem jest też kwestia bezpieczeństwa potencjalnych go-ści (Foris, Nicolau, Foris, Grecu, 2014). Także sama budowa, a wcześniej wybór lokalizacji pod nią stanowią w tym przypadku znacznie bardziej skomplikowane przedsięwzięcie niż budowa obiektu noclegowego o analogicznych gabarytach w terenie zabudowanym. Podobnie, już po ukończeniu budowy, podczas funkcjonowania schroniska górskiego, rozwiązania wymagają problemy logistyczne związane z trudnościami technicznymi i kosztami zaopatrzenia (Żemła, 2014). Szczególne muszą być także zasady rekrutacji i zarządzania personelem. Bardzo spe-cyficzny jest też sam produkt schronisk górskich oferujących m.in. niski standard noclegów (Szczechowicz, 2006), co wpływa na sposób oceny jakości tego produktu przez gości (Du-glio, Beltramo, 2014). W przypadku wielu obiektów w Polsce oraz za granicą relatywnie coraz większe znaczenie w strukturze przychodów gestora schroniska mają usługi gastronomiczne. Takich specyficznych cech schronisk górskich na tle ogółu obiektów noclegowych z pewno-ścią można wymienić więcej, brakuje jednak w literaturze przedmiotu opracowania, w którym charakterystyka ta zostałaby dokonana w sposób zbiorczy. Temat zarządzania schroniskami górskimi jest podnoszony w literaturze tak krajowej, jak i zagranicznej bardzo rzadko. Trzeba też pamiętać, że schroniska górskie w poszczególnych krajach różnią się między sobą istotnie wielkością, standardem wyposażenia i lokalizacją (Kurek, 2004), co także różnicuje znaczenie poszczególnych problemów związanych z zarządzaniem nimi. Co więcej, podobne różnice do-tyczą obiektów zlokalizowanych w tym samym kraju (Szczechowicz, 2014).
Także rynek, na którym funkcjonują schroniska górskie, cechuje się kilkoma cechami szczególnymi. W zasadzie kluczowym czynnikiem przesądzającym o poziomie odwiedzin w poszczególnych obiektach jest ich lokalizacja, a dokładniej: atrakcyjność i popularność kon-kretnych pasm górskich, a nawet szczytów. Ze względu na znaczne rozproszenie przestrzenne schronisk w wielu przypadkach turysta zamierzający zdobyć konkretny szczyt może skorzy-stać z usług wyłącznie jednego schroniska górskiego. Powoduje to, że poszczególne schroniska
często nie stanowią dla siebie konkurencji, gdyż nie są alternatywami w wyborach tego samego turysty. W wielu przypadkach sam fakt istnienia schroniska może skłonić turystę do wyboru danego pasma czy też szczytu, ale w takich sytuacjach stosunkowo rzadko turysta ten kieruje się ofertą tego schroniska: liczbą miejsc, standardem, zakresem usług (Żemła, 2014). Z drugiej strony, brak alternatywnej możliwości wykorzystania obiektu sprawia, że efektywne funkcjo-nowanie schronisk jest całkowicie uzależnione od popytu na turystykę aktywną, a dokładniej: na turystykę pieszą (w niektórych przypadkach także rowerową, konną i narciarską), turystykę górską (Szczechowicz, 2006). Wszystko to sprawia, że przez długi czas w zarządzaniu schro-niskami turystycznymi w Polsce jedynie w niewielkim stopniu stosowano zasady typowe dla orientacji marketingowej.
Obiekty te w Polsce, często podupadłe w okresie przemian ustrojowych, obecnie zmuszone są do definiowania na nowo swojej roli na dynamicznie zmieniającym się rynku turystycznym, a także aktywnego poszukiwania nowych segmentów gości. W przypadku większości obiek-tów noclegowych współcześnie coraz większą rolę odgrywa internetowy kanał komunikacji z klientami. W niniejszym artykule spróbowano zatem ocenić skalę i sposób wykorzystania tego kanału przez gestorów schronisk górskich w Polsce. Dla realizacji celu analizie poddano strony internetowe wszystkich polskich schronisk górskich i niektóre odpowiedzi z ankiet ro-zesłanych wcześniej do gestorów schronisk, a także przeprowadzono badania techniką myste-ry shopping, wysyłając wiadomości e-mail na adresy podane na przeanalizowanych witmyste-rynach.
Metoda badań i wyniki
Na podstawie danych udostępnianych przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajo-znawcze (PTTK) oraz analizy map turystycznych stworzona została lista wszystkich schronisk górskich w Polsce. Zakwalifikowanie obiektów do badań pozostaje kwestią częściowo subiek-tywną. Ze względu na potrzebę uwzględnienia przede wszystkim potrzeb turystów w kwalifi-kacji obiektów kierowano się głównie ich lokalizacją w górach w oderwaniu od sieci osadni-czej w miejscu sprzyjającym odwiedzinom turystów pieszych (na szlakach turystycznych) oraz pełnioną funkcją, a nie oficjalnym zaszeregowaniem obiektu. Zakwalifikowanie zdecydowanej większości obiektów do badań nie budzi żadnych wątpliwości, jednak część przypadków pozo-stanie niejednoznaczna. Dotyczy to takich obiektów, jak byłe schronisko PTTK „Pod Tułem”, które obecnie pełni funkcję eleganckiego zakładu gastronomicznego specjalizującego się m.in. w organizacji przyjęć okolicznościowych. Ostatecznie do badań zakwalifikowano 74 obiekty, wśród których znalazły się wszystkie schroniska górskie PTTK oraz 13 obiektów zarządzanych przez osoby prywatne lub inne organizacje społeczne. W badaniach nie uwzględniono nato-miast zlokalizowanych w centrach miejscowości górskich domów turysty PTTK.
W kwietniu 2013 wyszukano w Internecie witryny internetowe wszystkich badanych obiektów. Dwa z nich nie miały swojej witryny, a w jednym przypadku witryna nie działa-ła. Następnie na wyszukanych stronach internetowych, a także w innych materiałach krajo-znawczych wyszukano adresy poczty e-mail oraz numery telefonów do prowadzonych tam schronisk. Warto zauważyć, że aż cztery schroniska nie udostępniły swojego adresu poczty internetowej, chociaż miały własne witryny internetowe.
W drugiej połowie roku 2013 przez kontakt mailowy i/lub telefoniczny przeprowadzo-na została ankieta z gestorami schronisk górskich dotycząca ruchu turystycznego w tych
schroniskach, ze szczególnym uwzględnieniem turystów zagranicznych1. Jednym z pytań
za-danych w ankiecie było wykorzystanie Internetu w przyciąganiu turystów zagranicznych, któ-re ma zastosowanie w analizie na potrzeby niniejszego artykułu. Wktó-reszcie w drugiej połowie 2014 roku przeprowadzone zostały badania mystery shopping (tajemniczy klient). Metoda ta jest popularnie stosowana do pomiaru jakości obsługi klientów zarówno w praktyce zarzą-dzania obiektami turystycznymi, jak i w badaniach naukowych nad ruchem turystycznym. Dokonano wyboru tej metody ze względu na jej zalety, wśród których wyróżnia się: aktualność danych, ich precyzyjność oraz obiektywizm (Rzemieniak, Tokarz, 2011). Metodę tę wykorzy-stuje m.in. Polska Organizacja Turystyczna (POT) w ocenie funkcjonowania punktów i cen-trów informacji turystycznej (Raport…, 2013). W badaniach naukowych nad turystyką wyko-rzystana została m.in. przez Hudsona, Snaitha, Millera i Hudsona (2001), Hermana, Szromka i Naramskiego (2014), Szromka i Pytela (2014) oraz Kosmaczewską (2011). Ukrywanie tożsa-mości klienta ma celu uniknięcie zachowań nienaturalnych personelu. Dzięki temu ocenia się realną pracę, a nie przygotowaną sytuację. Badanie mystery shopping może mieć różną formę. Ze względu na prostotę prowadzenia badań, jak i niskie koszty bardzo popularną odmianą tej metody jest wysyłanie pocztą elektroniczną zapytań skierowanych do poszczególnych insty-tucji rynku turystycznego. W przypadku badań schronisk górskich metoda on-line mystery shopping jest też szczególnie użyteczna ze względu na rozproszenie przestrzenne badanych obiektów.
Do wszystkich obiektów we wrześniu i październiku 2014 skierowano zapytania o możli-wość rezerwacji noclegów dla dwóch osób na jeden z jesiennych weekendów. Zapytania zosta-ły wysłane w czterech językach: polskim, czeskim, angielskim i niemieckim ze skrzynek ma-ilowych zarejestrowanych odpowiednio w Polsce, Czechach, Niemczech i USA. Także podpis w wiadomości sugerował jednoznacznie, że nadawcą był mieszkaniec odpowiedniego kraju. Dzięki takiemu doborowi języków możliwe było porównanie reakcji na wiadomość otrzymaną w języku ojczystym, języku kraju najbliższego sąsiada, w języku częstych gości zagranicznych oraz w podstawowym języku sieci Internet.W badaniu uwzględniono odpowiedzi otrzymane w przeciągu 7 dni od wysłania zapytania.
Otrzymano wypełnione 33 ankiety, co daje zwrotność na poziomie 45%. Spośród tej gru-py jedynie 35% respondentów wskazało stronę internetową prowadzoną w języku obcym jako istotny element promocji i przyciągania gości zagranicznych. Wyniki te wydają się być jednak zbyt optymistyczne w stosunku do rzeczywistości. Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że ankietę wypełnili przede wszystkim gestorzy schronisk wykazujący więcej cech przedsiębiorczych i bardziej zainteresowani tematem. Pokazuje to stosunkowo łatwy do zweryfikowania przykład stron internetowych prowadzonych także w językach obcych przez poszczególne schroniska. Wśród schronisk, które odpowiedziały na ankietę, 35% taką stronę posiada, lecz jeśli jednak sprawdzić strony internetowe wszystkich schronisk górskich w Pol-sce, to okazuje się, że wskaźnik ten spada do jedynie 24%. Co więcej, zdecydowana większość stron prowadzona jest jedynie w jednym języku obcym, często też wersje w języku obcym są istotnie okrojone w porównaniu z polskimi. Za wyjątkiem dwóch, wszystkie schroniska ma-jące strony internetowe w języku obcym, strony te prowadzą w języku angielskim. Ponadto siedem schronisk prowadzi stronę w języku niemieckim. Natomiast jedynie dwa schroniska mają strony w języku słowackim i jedno – w języku czeskim. Szczególnie razi mała liczba stron internetowych w językach obcych prowadzonych przez schroniska położone tuż przy granicy.
W przypadku badań metodą mystery shopping zwrócono uwagę na liczbę odpowiedzi zwrotnych i czas ich uzyskania, a także na kwestię nieaktualności podawanych adresów bądź niemożliwości dokonania rezerwacji drogą elektroniczną. Analizie nie podlegały natomiast: treść merytoryczna odpowiedzi, czyli odsetek schronisk, w których zabrakło miejsca lub poza sezonem były nieczynne i rezerwacja nie była możliwa, obszerność odpowiedzi wraz z infor-macją o charakterystyce schroniska itp. Szczegółowe wyniki badań zaprezentowane zostały w tabeli 1. Aż w pięciu przypadkach adres poczty e-mail znaleziony w oficjalnych źródłach okazał się nieaktualny. Zatem jako 100% uznana została grupa 69 schronisk.
Tabela 1. Odpowiedzi na e-mail wysłany do polskich schronisk z prośbą o rezerwację w różnych językach
Język Odpowiedź do 24 godz. Odpowiedź do 3 dni do tygodniaOdpowiedź Odpowiedzi łącznie
polski liczba 18 4 4 26 % 26,0 6,0 6,0 38,0 czeski liczba 3 1 1 5 % 4,0 1,5 1,5 7,0 angielski liczba 6 5 2 13 % 9,0 7,0 3,0 19,0 niemiecki liczba 3 0 0 3 % 4,0 0,0 0,0 4,0
Źródło: opracowanie własne
Widać wyraźnie, że odsetek zwrotnych odpowiedzi ze schronisk w każdym przypadku był bardzo niski, dotyczy to zarówno wiadomości w języku polskim, jak i w językach obcych, przy czym stopień zwrotności na maile z zagranicy jest wyraźnie niższy niż na maile z kraju. Zdecydowanie najwięcej zwrotów na maile z zagranicy nadeszło na maile napisane w języku angielskim. Zastanawiać może znikoma wręcz liczba odpowiedzi na maile z Niemiec.
O ile poziom zwrotów jest stosunkowo niski, o tyle bardzo dobrze prezentuje się czas reak-cji. Zdecydowana większość odpowiedzi nadeszła w przeciągu 24 godz. od nadania zapytania. W praktyce w bardzo wielu przypadkach był to czas zaledwie kilku godzin. Ponadto w przy-padku jednej odpowiedzi, która została wysłana dopiero po sześciu dniach, załączone zostały przeprosiny za późną odpowiedź.
Dyskusja i wnioski
Dyskusji na temat przyczyn i konsekwencji wymaga kilka najważniejszych wniosków pły-nących z zaprezentowanych powyżej wyników badań. Pierwszy z nich to kwestia niskiego po-ziomu zwrotnych odpowiedzi na wiadomości otrzymane drogą elektroniczną. Znaczna część schronisk górskich położona jest w oderwaniu od sieci osadniczej, w trudnym wysokogórskim terenie. W części z nich nie ma połączeń telefonii stacjonarnej, a część położona jest poza za-sięgiem lub w bardzo słabym zasięgu telefonii komórkowej. W tej sytuacji z pewnością bieżąca obsługa poczty elektronicznej przez gestorów schronisk jest zadaniem mocno utrudnionym. Dodatkowo, specyfika wędrownej turystyki górskiej, której uczestnicy są ważnymi klientami schronisk korzystającymi z ich usług noclegowych, sprawia, że spora liczba osób nie dokonuje w ogóle wcześniejszej rezerwacji w obiekcie. Nie dziwi zatem, że ten kanał komunikacji nie jest
traktowany przez gestorów schronisk jako priorytetowy. Z drugiej strony, jeśli obiekty mają własne witryny internetowe i na nich podają swoje adresy poczty elektronicznej, to nieobsługi-wanie tej skrzynki lub podanieobsługi-wanie nieaktualnego adresu poczty jest wprowadzaniem zbędnego zamieszania w komunikacji z klientami i przeczy podstawowym zasadom przedsiębiorczości. Powyższe uwagi można odnieść przede wszystkim do bardzo licznych w Polsce schro-nisk nastawionych typowo na obsługę turystyki kwalifikowanej. Natomiast również w naszym kraju można pokazać przykłady obiektów dostępnych dla turystów zmotoryzowanych, które mają znacznie wyższy standard i większy zakres usług. Dokładna analiza odpowiedzi pokazuje wyraźnie, że spośród trzech polskich schronisk, które odpowiedziały na wszystkie wiadomo-ści, jedno („Pod Tułem”) to były obiekt PTTK, położony stosunkowo nisko i dostępny drogą publiczną, który po przejęciu przez prywatnego właściciela w zasadzie zatracił swój turystycz-ny (w sensie turystyki kwalifikowanej) charakter i funkcjonuje jako dobrej klasy pensjonat, a drugi („Trzy Korony”) to schronisko PTTK o relatywnie wysokim standardzie, gdzie par-king znajduje się zaledwie 300 m od obiektu. Jedynie trzecie z tych schronisk („Szrenica”) jest obiektem typowo wysokogórskim, jednak też położonym w niewielkiej odległości od górnej stacji kolei linowej. Przykład tych trzech obiektów przekonuje, że na postrzegane znaczenie kanału elektronicznego komunikacji z potencjalnymi klientami wpływ ma zarówno dostęp-ność komunikacyjna obiektu, jak i łatwość obsługi i jakość sygnału Internetu, która w każdym z trzech wymienionych miejsc jest relatywnie dobra.
Kolejna sprawa to wyraźnie większa zwrotność odpowiedzi na wiadomości z kraju i mniej-sza w przypadku wiadomości z zagranicy. Cytowane wcześniej wyniki badań pokazują do-bitnie, że większość gestorów polskich schronisk, a prawdopodobnie także wielu na Słowacji i w Czechach, nie ma żadnego doświadczenia w obsłudze gości zagranicznych (Żemła, 2014). Zdecydowana większość gestorów schronisk tematem turystów zagranicznych w ogóle się nie interesuje. Postrzegani są oni raczej jako pewien element egzotyczny w ich pracy, niemający istotnego wpływu na osiągany wynik finansowy. Co więcej, w tych samych badaniach poka-zano, że większość gestorów nie prowadzi żadnych działań mających na celu przyciągnięcie turystów zagranicznych. Potwierdza to omówiona powyżej mała liczba stron internetowych prowadzonych przez gestorów schronisk w językach obcych. Jednym z negatywnych efektów tej pasywności gestorów schronisk, ale także i innych organizacji, np. PTTK, jest fakt, że osoby uprawiające turystykę górską w sąsiednich krajach postrzegają polskie góry jako miejsce mało atrakcyjne, w dodatku zatłoczone, co znalazło wyraz w wynikach badań ankietowych prowa-dzonych przez P. Sorysa (2011) wśród obywateli Słowacji i Czech nocujących w schroniskach górskich zlokalizowanych w pasmach górskich w bezpośredniej bliskości granicy polskiej. Po-nad 60% respondentów czeskich i poPo-nad 70% respondentów słowackich nigdy nie uprawiało turystyki pieszej w polskich górach, co więcej, jedynie nieco mniejszy odsetek respondentów wskazał, że także w przyszłości nie zamierza polskich gór odwiedzać. Jako główny powód ta-kiej sytuacji, oprócz małej atrakcyjności polskich gór i zatłoczenia, często wskazywano bardzo niski standard polskich schronisk. Ponadto ze sposobu wyrażania opinii często przebija nie-werbalizowany bezpośrednio brak wiedzy o polskich górach (Sorys, 2011).
Uwzględniając wszystkie powyższe stwierdzenia, można dojść do mieszanych wniosków dotyczących postawy przedsiębiorczej gestorów polskich schronisk. Z jednej strony mają oni ewidentną świadomość znaczenia roli komunikacji elektronicznej z rynkiem we współczesnej turystyce, co dobitnie pokazuje fakt, że niemal wszystkie schroniska mają własne witryny in-ternetowe. Z drugiej strony, wydaje się, że brakuje przede wszystkim determinacji i wiedzy odnośnie tego, w jaki sposób korzystać z tej komunikacji elektronicznej, by osiągnąć pożądane
wyniki biznesowe. Nie jest bowiem wystarczające samo posiadanie witryny i założenie skrzynki poczty elektronicznej. Konieczne są także regularne odświeżanie witryny, a przede wszystkim – bieżąca obsługa poczty. Jedno i drugie nastręcza jednak problemów. W efekcie nieaktualna strona, nieaktualny adres poczty elektronicznej, czy – przede wszystkim – brak odpowiedzi na wiadomość wysłaną pod ten adres może przynosić więcej strat niż korzyści, wprowadzając w błąd potencjalnych klientów lub przynajmniej ich konfundując.
Literatura References
Duglio, S., Beltramo, R. (2014). Quality assessment in the Italian mountain huts. European Journal of Tourism Research, 8, 115–142.
Foris, D., Nicolau, C., Foris, T., Grecu, V. (2015). Qualitative marketing research to improve mountain shelter product development for Romanian mountain tourism. International Journal of Economic Practices and Theories, 4(5), 690–700.
Herman, K., Szromek A.R., Naramski, M. (2014). Sprawność wykorzystania narzędzi komunikac-ji e-mailowej w sprzedaży produktu turystycznego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej Seria: Organizacja i Zarządzanie, 8, 299–311.
Hudson S., Snaith J., Miller G., Hudson P. (2001). Distribution channels in travel: Using mystery shop-pers to understand the influence of travel agency recommendations. Journal of Travel Research, 40(2), 148–154.
Kosmaczewska J. (2011). Wykorzystanie techniki e-mail mystery shopping w ocenie zarządzania ja-kością informacji turystycznej na przykładzie stowarzyszeń agroturystycznych, W: A. Rapacz (red.), Gospodarka turystyczna w regionie, Wrocław: UE Wrocław, 261–269.
Kurek, W. (2004). Turystyka na obszarach górskich Europy. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Raport z badań mystery shopping w placówkach Informacji Turystycznej. (2013). Warszawa: Polska Organizacja Turystyczna.
Rzemieniak, M., Tokarz, E. (2011). Mystery Shopping w budowaniu tożsamości organizacyjnej, Lublin: Politechnika Lubelska.
Sorys, P. (2011). Możliwości przyciągania turystów z krajów sąsiednich do przygranicznych schronisk gór-skich. Praca magisterska napisana pod opieką M. Żemły. GWSH, Katowice.
Szczechowicz, B. (2006). Funkcjonowanie schronisk turystycznych jako przedsięwzięć komercyjnych. W: A. Rapacz (red.), Gospodarka turystyczna w regionie. Przedsiębiorstwo, samorząd, współpraca, Jelenia Góra: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, 134–142.
Szczechowicz, B. (2014). Poziom i zróżnicowanie cen usług noclegowych oferowanych przez schroniska górskie na terenie Karpat Polskich, Słowackich i Czeskich. W: J. Kantyka (red.), Wellness jako forma kultury fizycznej i turystyki – aspekty zdrowotne i ekonomiczne. Katowice: Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach.
Szromek, A.R., Pytel S. (2014). Sprawność obsługi internetowej polskich przedsiębiorstw uzdrowiskow-ych, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej Seria: Organizacja i Zarządzanie, 71, 271–280. Zarzycki, P., Stosik, A., Grobelny, J. (2006). Specyfika funkcjonowania schronisk górskich w świetle
zmian otoczenia gospodarczego i dynamiki rozwoju sektora turystyki w Polsce, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, 1141, 303–309.
Żemła, M. (2014). Foreign tourists on hiking trails in polish mountains, Geomatics, Landmanagement and Landscape, 1, 95–106.
Michał Żemła, dr hab., prof. UP, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład
Turystyki i Badań Regionalnych. Ukończył studia magisterskie na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej w Gliwicach, otrzymał doktorat na Akademii Ekonomicznej w Katowicach, a ha-bilitację na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze są związane z marketingiem obszarów turystycznych ze specjalnym uwzględnieniem obszarów górskich. Jest auto-rem lub współautoauto-rem 3 książek i prawie 100 artykułów naukowych.
Michał Żemła, PhD, associate professor, Pedagogical University of Cracow, Institute of Geography,
De-partment of Tourism and Regional Studies. He graduated at the Faculty of Organization and Manage-ment of the Silesian University of Technology in Gliwice, he obtained his PhD at the Economic Univer-sity in Katowice and habilitation at the Economic UniverUniver-sity in Wroclaw. For many years he has been working in Katowice School of Economics. His research interests are connected with tourism destina-tions marketing, with special regards put to mountain areas. He is an author or co-author of 3 books and almost 100 scientific papers.
Adres/Address:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Instytut Geografii
Zakład Turystyki i Badań Regionalnych ul. Podchorążych 2
30-084 Kraków
