Niektóre mechanizmy zabezpieczające aktywa w Otwartych Funduszach Emerytalnych

Pełen tekst

(1)w Krakowlo. Krzysztof Jonas Kat_ra. Rochuak.weŃI. FlnD._wel. Niektóre mechaniz,ny zabezpieczające w Otw ch Funduszach. w wyniku przeprowadzonej na początku 1999 r. reformy emerytalnej pojawiły się. na rynku nowe podmioty gospodarcze - Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE). Działają one w ramach drugiego filaru reformy są tworzone i zarzą dzane przez Powszechne Towarzystwa Emerytałne, funkcjonują jednak jako odrębne osoby prawne sporządzające odrębny biłans i rozliczające się sam odzielnie' . Wyłącznym przedmiotem ich działalności jest gromadzenie środków pieniężnych - składek członków i gospodarowanie nimi, czyli łokowanie ich zgodnie z ustawowo nałożonymi ograniczeniami' . Pieniądze, którymi dysponują fundusze, będą w przyszłości przeznaczone na wypłatę członkom po osią gnięciu przez nich wieku emerytalnego. OFE są więc podmiotami gospodarczymi o szczególnym znaczeniu tym bardziej, że dla części Polaków przynależność do któregoś z funduszy jest obowiązkowa ( każda osoba poniżej 30 roku życia - w 1999 r. miała obowiązek zapisać się do jednego z funduszy, a osoby między 30 a 50 rokiem życia mogły dokonać wyboru między ZUS a funduszem emerytałnym). Tak więc fundusz nie może jak zwykły podmiot gospodarczy przynosić strat czy też zbankrutować na skutek swojej niegospodarności, gdyż wiązałoby się to z utratą świadczet\ emerytalnych dła jego uczestników, co byłoby sprzeczne z założeniami reformy emerytalnej . Ustawodawca konstruując jej założenia i podstawy prawne dła działalności funduszy musiał przewidzieć tego typu sytuacje i opracować system zabezpie!. Otwarte Fundusze Emerytalne. zostały. powolane do życia na mocy ustawy z dn ia 28 sierpnia. 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych - Dz.U. nr 139. poz. 934 z późno zm . 2 Szerzej na temat ograniczeń ustawowych; A. Chrók icki. Fund/lsze inwestycyjne i emerytalne. Dom Wydawni czy ABC, Warszawa 1998. s. 330 i nast..

(2) K - I'. ~------------------------------~. Jonas. czeń chroniących składki. uczestników przed utrau} wartości na skutek błęd nych decyzji zarządzających funduszem i przed utratq ich w ogóle na skutek likwidacji funduszu. Z uwagi na szczególn'l społeczną doniosłość reformy emerytalnej ustawodawca wprowadził do ustaw regulujących działalność OFE wiele mechanizmów gwarantujących odpowiednie bezpieczeństwo aktywom zgromadzonym przez członków w ciągu wielu lat. Fundusz emerytalny jest pewnego rodzaju instytucją zaufania publicznego i każdy, kto decyduje się stać jego uczestnikiem i powierzać mu swoje pieniądze, musi być pewien, że po latach otrzyma je z powrotem odpowiednio pomnożone w formie emerytury . Jednym z ważniejszych mechanizmów gwarantujących bezpieczeństwo są ustawowe regulacje dotyczące średniej stopy zwrotu funduszu oraz średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich funduszy, a także zasady dotyczqcc pokrywania ewentualnych niedoborów .. 2. Średnia stopa zwrotu Wszystkie składki wnoszone przez uczestników do funduszu są przeliczane najednostki rozrachunkowe (również na części ułamkowe). Całkowita wartość jednostek rozrachunkowych odpowiada całkowitej wartości netto aktywów OFE . Tak więc jednostka rozrachunkowa to wyraz cząstkowego udziału uczestnika w majątku funduszu. Przeliczanie składek na jednostki rozrachunkowe następuje w dniu przeliczenia według wartości jednostki na ten dzień, przy czym za dzień przeliczenia uważa się każdy dzień roboczy. W pierwszym dniu przeliczenia waność jednostki rozrachunkowej wynosiła to zł (zgodnie z art. 100 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych - Dz. U. nr 139, poz. 934 z póżn. zm.), a w każdym następ nym była uzależniona od osiąganych przez fundusz wyników. Wartość jednostki rozrachunkowej pozwała ocenić działanie funduszu, jego inwestycje na tłe innych funduszy. Nie jest to jednak wskaźnik, który miarodajnie pokazuje, który fundusz działa lepiej, a który gorzej, gdyż OFE rozpoczynały działalność nierównocześnie i w związku z tym porównywać można jedynie przyrosty jednostek rozrachunkowych w zadanym okresie, co pozwola na lepsze porównywanie funduszy. Bardzo ważnym i jednocześnie miarodajnym wskaźnikiem określającym efektywność działania funduszu jest średnia stopa zwrotu kapitału. Przyjęto, że średnia stopa zwrotu będzie ustalana po raz pierwszy po 24 miesiącach od rozpoczęcia przyjmowania składek, a póżniej już na koniec każdego miesiąca koń czącego kwartał za ostatnie 24 miesiące. Stopa zwrotu to wyrażony procentowo iloraz różnicy wartości jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym miesiąca kończącego kwartał i wartości jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym miesiąca przypaoającego przed 24 miesiącami do wartości tej jednostki w ostatnim dniu roboczym miesiąca przed 24 miesią cami. Wartość stopy zwrotu wyrażona będzie wzorem:.

(3) Niektóre (I). gdzie: l,) -. wartość. jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym. miesiąca. kończącego kwartał,. lrtl - wartość. jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym miesiąca. przed 24 miesiącami, S - stopa zwrotu funduszu. Stopa zwrotu funduszu służyć będzie do wyliczenia średniej ważonej stopy zwrotu, do której będą porównywane stopy zwrotu poszczególnych funduszy. Średnia ważona stopa zwrotu to suma iloczynów stopy zwrotu każdego funduszu i wskaźnika przeciętnego udziału w rynku danego funduszu. II=!. Sw. ~. L 21. Si . W i ,. (2). gdzie: Si - stopa zwrotu i-tego funduszu,. Wi -. wskaźnik przeciętnego udziału. średnia ważona /! - ilość funduszy.. Sw -. w rynku i-tego funduszu,. stopa zwrotu,. Wskaźnik przeciętnego udziału. w rynku danego funduszu to średnia arytmetyczna wskaźnika udziału w rynku w ostatnim dniu roboczym miesi,jca poprzedzającego okres 24 miesięcy i wskaźnika udziału w rynku w ostatnim dniu roboczym miesiąca przypadającego na koniec okresu 24 miesięcy. Wskaźnik udziału w rynku funduszu to iloraz wartości aktywów netto tego funduszu i wartości aktywów wszystkich funduszy na dzień obliczenia wskaźnika.. (3) gdzie: Wi -. wskaźnik przeciętnego udziału. WUi) - wskaźnik udziału. w rynku i-tego funduszu, w rynku i-tego funduszu na koniec okresu 24 mie-. •. SlęCy,. wskaźnik udziału w rynku poprzedzającego okres 24 miesięcy. WUiO -. i-tego funduszu na koniec. miesiąca. II"'!. WUi. ~ Walii /. L. Wall". (4). 2!. gdzie:. Wu, -. wskaźnik udziału. w rynku i-tego funduszu, Walii - wartość aktywów netto i-tego funduszu, /! - ilość funduszy. Przedstawiony sposób ustalania średniej ważonej stopy wzrostu preferuje fundusze emerytalne posiadające duży udział w rynku, a ponieważ na polskim rynku dominują trzy duże fundusze emerytalne obejmujące łącznie ok. 70%.

(4) JOIWS. rynku, ich wyniki będą mieć znaczący wpływ na warto ść ś redniej ważonej slOpy zwrotu. Z tego powodu należy przypu szczać , że raczej niem oż liwe jest, aby któryś z tych funduszy wykazał stopę zwrotu niższ,j od minimalnej wymaganej . Sytuacja taka m oże skłaniać fundu sze małe do naśladowania dużych, gdyż i tak nie będą mi eć wpływu na wartość ś redniej ważon ej stopy zwrotu, a prze c ież przez ten pryzmat będą oceniane i wartość ich stopy zwrotu będzie ś wiadczyć o tym , czy środki pieniężne wnoszone do fundu szu są w nim bezpieczne i jak fundu sz wypada na tle innych . Dlatego do ść szybko pojawiły s ię propozycje ograniczenia wpływu najw ięk szych funduszy na warto ść ś redniej stopy zwrotu. Jednak nic wszystkie proponowane zmiany są moż liwe do reali zacj i i nie wiadomo, czy dałyby pozytywny efekt. Propozycja zastąpienia śred niej ważonej średnią arytmetyczną jest nierealna, gdyż skrajnie podnosiłaby ryzyko działalności fundu szy najwięk szyc h a ob niżala mały c h . Należy jednak pamiętać o tym, że każda zmiana w otoczeniu prawnym fundu szy jest nie wskazana , gdyż rynek fundu szy jest bardzo młody i należy raczej dbać o jego stabilizację aniżeli z mi e niać jego podstaw y·' . Przykiw! f. Poni ższy przykład prezentuje zasady obliczania ś redniej ważo nej stopy zwrotu. Użyte w przykładzie wartości jednostek rozrachunkowych i aktywów są autentyczne i pochodzą z publikowanych przez fundusze notowań (tabela ł). Nie obej mują one okresu 24 mie s ięcy, bo z powod u zbyt krótkiego okresu działania funduszy jest to niemożliwe . Nazwy fundu szy zastą piono literami alfabetu, gdyż przykład ma znaczenie d ydaktyczne, a podana kolejność jest przy padkowa. Po ustaleniu stóp zwrotu dla poszczegól nych funduszy i ś redniej ważonej stopy zwrotu nastąpi ich porównanie. Fundusz, który będzie miał stopę zwrotu niższą od minimalnej, czyli niższą od średniej o 50% lub o 4 pkt. procentowe, w zależności od tego , która z tych wielk ości jest niższa, będzie mu s iał w terminie 3 dni uzupełnić ten niedobór. Niedobór ten ustalany jest jako iloczyn liczby jednostek rozrachunkowych w ostatnim dniu roboczym okresu 24 mies ięcy oraz różnicy między wartością jednostki rozrachunkowej , któ ra zapewniłaby os iągnięcie minimalnej wymaganej stopy zwrotu a faktyczną wartością jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym okresu 24 miesięcy.. N = Ljr . (1,., - i,I)'. (5). gdzie: N - niedobór , Ljr - liczba jednostek rozrachunkowych na koniec okresu 24 miesię cy , i d - faktyczna wartość jednostki rozrachunkowej na koniec okresu 24 mie•. S lęCy,. in -. wartoś ć. jednostki rozrachunkowej, która minimalnej stopy zwrotu .. zapewniłaby osiągnięcie. .1 Szerzej na temat cwcnmulnych zmian zob ,: S. Karpillski. "Rzec zpospolita" 21 .10 .1999.. Moż liwe. proby modyjihuji,.

(5) Niektóre mechaniz.my T abela I. Obliczanie. zabezpieczają c e. ś redni ej ważonej. aktywa .... stopy zw rotu. I. 7. -. ). 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. A B. 12,36 12,75 12,86 11.66 12,14 12.77 12,74 12,62 12,47 13,09 I 1,66 12,91 12,97 12,59 13,03 13,19 12,80 13 ,40 11,77 12,34 12,31. 10,45 10,69 10,61 10,02 10,58 10,49 1055 10.70 10,29 I I ,I I 10,05 10,91 10,54 10,19 1Q,80 10 ,65 10,4 1 10,90 10 ,65 10,28 10,65. t 8,28 19.27 21 ,21 16,3 7 14 .74 21 ,73 20.76 17,94 21 ,19 17 ,82 16 ,02 18,33 23 ,06 23,55 20 ,65 23,85 22,96 22 ,94 1052 20M 15,77. 35,71 16.07. 166,4 97,4 106,6 I ,6 623 ,3. 0 ,U4703 0,02117 0,0296 1 0,0000 I 0,163 12 0,tK1I 80 0,00952 0 ,0058 1 0,00211 0,01 343 0 ,01 168 012538 0,00003 0,tXlO80 0 ,01505 0,0 1229 0,30355 0,03530 0,tlO207 0 ,00748 0,07274 I. 0,04035 0,02362 0,02585 0 ,00039 0,15114 0,0021 8 0,01402 0 ,006 18 0,00609 0,01472 0,OJ)12 0 ,21748 0,00158 0,001 65 0,01 5 18 0 ,01467 0,28855 0,03472 0,00344 0 ,01894 0,08615 I. 0.04369 0,02239 0,0277 3 0,00020 0, 15713 0,IXJ199 0,01177 0 ,00600 0,00410 0,01408 0,03240 0,22143 0,00080 0,001 23 0,01512 0 ,01348 0,296(J5 0,01 50 1 0,(X)276 0 ,OLl 2 1 0,07945 I. 0 ,79856 0 ,43149 0,58802 0,IX1328 2,3 1685 0,04333 0,24430 0 ,10759 0 ,08679 0,25087 0,51904 4 ,05922 0 ,01847 0,02888 0,31213 0.32148 6,79694 0,H03IX) U,02898 0 ,26470 I ,25326 19,27717. C. D. E F G H I. J K L M N O p R S. T U W. '1" _o ,48. O,QI. 123,85 1.37 9 7,23 57,8 4,41 25.1 I ,60 25 ,1 6(J,7 10,20 136,6 24.05 17 1,12 896,9 0,02 6.5 () ,61 6,8 11,43 62,6 9,33 6(JS 230 .47 I 190 26,80 143,2 14.2 15 7 5,68 78 ,1 55,23 355,3 759,24 4124,1. jednostki rozrachunkowej na kon iec okresu, 3 - wa l1 0ść jednostki rozrac hunkowej na początek okresu, 4 - stopa zwrotu w %, 5 - wartość ak tywó w netto w mln z ł na początek ok resu . 6 - warto ść ,I ktywów netto w mln . zl na koniec okresu, 7 - udział w rynku danego funduszu na początek ok resu . 8 - udział w rynku danego funduszu na koniec okresu. 9 - przecic;tn y udzi ał w rynku danego funduszu, 10 - ś rednia wa żona stopa zwrotu .. I - nazwa funduszu, 2 -. waność. Źródło; opracowanie własne.. Korzystając z danych zawartych w przykladzie I, moż na dzić, że: średnia ważona stopa zwrotu wynosi 19,27717%, a minimalna. Przyklad 2,. stwierwymagana stopa zwrotu w tym wypadku to 9,63859%. Ponieważ w badanym okresie wszystkie fundusze osiągnęly s topę zwrotu WYŻSZ'I od minimalnej, w związku z tym żaden fundusz nie ma niedoboru i nie zachodzi potrzeba korzystania z rachunku rezerwowego , Dla potrzeb przykladu można przyjąć , że jeden z fundu szy uzyskal stopę zwrotu niższą od wymaganej i zachodzi konieczność ustalenia wysokości nicdoboru: - 8,4% - stopa zwrotu - 11,54 - waność jednostki rozrachunkowej na koniec okresu, - 10,56 - wartość jednostki rozrachunkowej na początek okresu , - I 206457 - liczba jednostek rozrachunkowych na koniec okresu, - x - wartość jednostki rozrachunkowej na koniec okresu, dla której fundusz osiągnąlby minimalni} wymaganą stopę zwrotu, - N - niedobór ,.

(6) K"zyszt(~f 10no.'l. x - 10,65 / 10.65 = 0,0963859. x - 10,65 = 1,0265, x = 11.6765 . Wartość jednostki rozrachunkowej. mainą wymaganą stopę zwrotu. wynosi. dla której fundusz II .68 zł.. osiągnąłby. •. •. mml -. 3. Rachunek rezerwowy Niedobór jest pokrywany w pierwszej kolejności z rachunku re zerwowego . który tworzony jest ze środków przekazywanych przez PTE . Utworzenie oraz dokonywanie wpłat na ten rachunek jest obligat oryjne i zagrożone karq nakładaną przez Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE) do 500 ODO zł. J eże li środki zgromadzone na rachunku rezerwowym są niewystarczające na pokrycie niedoboru, PTE musi tego dokonać z wlasnych środków w terminie 14 dni od daty ogloszenia średniej ważonej stopy zwrotu . Jeże li jest to niemożliwe, og łaszana jest upadlość towarzystwa, a pozostaly niedobó r pokrywany jest z Funduszu Gwarancyjnego lub ostatecznie prze z Skarb Pań stwa . Tak rozbudowany mechanizm ma na celu maksymalne zabezpieczenie nic tylko wartości wniesionych przez uczestników skladek, lecz rów nie ż wzroSIU ich wartości. Jeżeli fundu sz w danym okresie osi~lgnie zbyt niską stopę zwrotu, czyli ni ższą od minimalnej wymaganej stopy zwrotu, to rachunek rezerwowy jest pierwszym elementem zabezpieczaj'lcym i w normalnych warunkach . tzn. jeżeli niska stopa zwrotu jest tylko .,wypadkiem przy pracy" i nie świadczy obłędnej polityce fundu szu . pow inien wystarczyć do ochron y składek uczestnik ów. Jednak sam fakt, że trzeba sk o rzystać z jego zasobów powinien być wystarczającym sygnalem dla za rządzając yc h fundu szem do zwrócenia większej uwagi na inwestycje funduszu. Wi e lkość wpłat na rachunek rezerwowy o kreś lona jest war!. 183 wyżej cytowanej ustaw y. który stwierdza , że proporcjonalna część aktywów powinna być przechowywana na rachunku rezerwowym i powinna się kształtować mię dzy 1- 3% wartości pozostalych aktywów netto. Rozporządzeni e Rady Ministrów z dnia 12 maja 1998 r. precyzuje, że wielkość środków pieniężnych przekazywan yc h przez powszechne towarzystwo na rachunek rezerwowy powinna stanowić równowartość 1,5% wartośc i środków zgromadzonych na rachunkach wszystkich czlonków'. Wielkość środk ów. jaka powinna s ię znajdować na. "' Rozpof7,qdzcni e Rady Min istrów 7. dnia 12 maja 1998 r, w ~p raw ic szczegółowych za sad ustalania stopy zwrotu i średniej wa żonej stopy zw rotu wszystkich ot wu r1ych funduszy emerytal nych . sposobu i terminu zawiadam iania Urzęd u Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi prZ(~l otwarty fundusz emerytalny () wysokości stopy zw rotu otwartego fundu szu emerytalne go. wartości. aktywów netto i wartości jednostk.i rozrachunkowej otwartego funduszu emery ta lnego oraz spo-. sobu podawan ia pncz Prezesa Um;du Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi do publicznej wia-.

(7) Niektóre mechanizmy. rachunku rezerwowym, ustalana jest na każdy dzień roboczy, a do momentu ich otrzymania ujmowane są jako "środki pieniężne należne od PTE" oraz wykazuje się je jako zobowiązanie z tytułu nieprzeliczonych jednostek rozrachunkowych. Ponieważ w trakcie swej działalności fundusze stosowały różne sposoby ustalania wysokości należności, z tego tytułu minister finansów, wydając rozporządzenie stworzył jednolite zasady obliczania tej wielkości, aby zapobiec ewentualnym nieprawidłowościom'. Zgodnie z par. 15 ust. 3 tego rozporządzenia algorytm ten przedstawia się następująco: N",(t) = 1,5% 'URczI(t)' WJRU_))-UR".(t)· WJR u _ (J'. (6). gdzie: z tytułu wpłat na rachunek rezerwowy na dzień t, URdU) - liczba jednostek rozrachunkowych na rachunkach członków na dzieli t, WJR(t _ )) - wartość jednostki rozrachunkowej na dzieli t - I , WJR(r._ l) - liczba jednostek rozrachunkowych na rachunku rezerwowym na dzień t. N",(I) -. należności. 3 prezentuje sposób ustalania wielkości rachunku rezerwowego na podstawie wszystkich działających na rynku funduszy. Dane zawarte w tabeli 2 dotyczące aktywów oraz wartości jednostki rozrachunkowej są prawdziwe. Środki wpłacone przez powszechne towarzystwo na rachunek rezerwowy są ujmowane bezpośrednio na rachunku bieżącym. Nie podlegają one egzekucji i służyć mogą jedynie do pokrycia ewentualnego niedoboru wykazanego przez fundusz. Jeżeli na rachunku rezerwowym wystąpi nadwyżka środków pienięż nych, to powszechne towarzystwo może wycofać w terminie 7 dni maksymalnie 10% wartości zgromadzonych na nim środków, informując jednocześnie w formie pisemnej UNFE o takim zamiarze. Jeśli zaś nadwyżka jest większa, to ta procedura może być powtarzana co 7 dni z kai.dorazowym zachowaniem formy pisemnej i 10% limitu. Rachunek rezerwowy wykazywany jest w bilansie OFE jako kapitał rezerwowy i stanowi oprócz kapitału funduszu źródło finansowania aktywów. Zasadniczym źródłem są wprawdzie składki uczestników i dochody z inwestycji i to one wpływają na wielkość środków pozyskiwanych przez fundusz Uako podstawa obliczania) od powszechnego towarzystwa z tytułu tworzenia rachunku rezerwowego.. Przyklad 3.. Przykład. domości wysokości średniej. wai,onej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy emerytalnych, a takie sposobu i terminu przekazywania przez otwarty fundusz emerytalny informacji o wysokości. stopy zwrotu funduszu do agencji informacyjnej. Dz.U. nr 63, poz. 404 . .5 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 grudnia! 999 L zmieniające rozporz;:)dzcnic w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości funduszy emerytalnych. Oz.U. nr 111, poz, 1287,.

(8) Krzysztof }onas. Tabela 2. Ustalanie. wielkości. rachunku rezerwowego. I. 2. 3. 4. 5. 6. A. 355,3 78, I 14,2 143,2 1190 60,5 62,6 6,8 6,5 896,9 136,3 60,7 25, I 25,5 57,8 9 623,3 1,6 106,6 97,4 166,4 4123,8. 12,33 12,34 11,77 13,40 12,80 13,19 13,03 12,59 12,97 12,91 11,66 13,09 12,47 12,62 12,74 12,77 12,14 II ,66 12,86 12,75 12,36. 28815896 6329 Oli I 206457 10 686 567 92968750 4586808 4804298 540 III 501 157 69473277 11689537 4637128 2012831 2020602 4536892 704777 51342669 137 221 8 289269 7639216 13462783. 12,51 12,65 11,92 13,88 13,04 13,42 13,23 12,81 13,26 13,04 12,02 13,30 12,71 12,81 12,99 12,83 12,34 II ,79 12,99 12,96 12,49. 5407 303 I 200 930 215715. B C D E F. G H I. J K L M N O P. R S. T U W Suma. 2 224943 18184688. 923 324 953413 103 782 99680 13588973 2 107623 925 107 383 746 388 259 884013 135634 9503 528. 24268 1615 164 I 485064 2522252. l - nazwa funduszu, 2 - wielkość aktywów nelto w mln zł na dziełi t, 3 - wartość jednostki rozrachunkowej na dzień t, 4 - liczba jednostek rozrachunkowych na dzień t, 5 - wartość jednostek rOI· rachunkowych na dzień t-l, 6 - wielkosć rachunku rezerwowego. Źródło: opracowanie własne.. 4. Zakonczenle Przedstawione powyżej mechanizmy nie są jedynymi, które opracował ustawodawca, aby chronić składki uczestników funduszu, lecz są jednymi z najważniejszych.lnne,jak np, limity ograniczające politykę lokacyjną czy też rola depozytariusza razem z wcześniej wymienionymi, tworzą system zabezpieczający nie tylko działalność funduszy emerytalnych, ale i powodzenie całej reformy, Bez prawidłowego funkcjonowania II filaru reformy przyszły emeryt nie będzie mógł liczyć, że świadczenia emerytalne wypłacane mu w momencie jego przejścia na emeryturę będą w stanie zaspokoić jego potrzeby. Literatura Chróścicki. A" Fundusze inwestycyjne i l'merytalm>, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa. 1998. Karpiński. S.,. Możliwe. próby modyfikacji, "Rzeczpospolita", 21 .10 .1999 r..

(9) Niektóre mechan. •••. Same Mechanlsms Securlng Assels In Open Penslon Funds Open Pension Funds (OFF) are economic entilies operat ing within the second pillar ol' the pension reform. Because they manage the contributions ol" millions of Poles, it is eXlremcly importani to e1iminatc Ihe risk of losses. Thcrefore. legislalive mechanisms have hecn developcd to achieve this . The most important are Ihe weighted averagc rale or return and the reserve account. Drawing on examples from the ex periences or the present funds . (he anicie describes how Ihese mechanisms work..

(10)