Francuskie inwestycje bezpośrednie w Polsce

Pełen tekst

(1)AkademII Ekonomlcznei w Krakowie. Marta Wajda -Lichy Katedra Makro.konomll. Francuskie inwestycje bezpośrednie w Polsce I.. Wst~p. Firmy francuskie nal eżą do gru py tych inwestorów zagranicznych, które od lat 90. intensywnie lokują w Polsce swój kapitał w formie inwestycji bezpośrednich, przewidując, że procesy transformacji ustrojowej oraz coraz lepsze wyn iki gos podarcze zapew ni ą im długookresowe kon:yści. In westycje b ezpośred ni e mają charakter długookresowy, gd yż inwestor zainteresowany jest nie tylko osi"g ni ęciem zysku z lokaty. ale także sprawowaniem efektywnej kontroli nad kap i tałem ulokowanym za granicą. Przejawem posiadania kontro li nad przedsięwz ięciem zagrani cznym jest pe lnienie przez inwestorów runkcj i w ła ścicieli, zarządców lub wspólników w danym przedsięwzięciu, w zależności od ilości posiadanych ud z iał ów. B ezpośrednie inwestycje zagraniczne są realizowane naj częściej poprzez zakup ud ziałów istni ejącego przedsiębiorstwa , tworzenie od podstaw nowej firmy (tzw. inwestycje greenjield), zak ład an i e z partnerami lokalnymi spó ł ek typu joint ventures oraz otw ieranie filii i przedstawicie lstw przez firmy mac ierzyste. Warunkiem traktowania lokaty jako inwestycji bezpośredniej, według kryteri ów Slosowanyeh przez OECD,jest posiadanie przez inwestora efe kt ywnego wp ł ywu na za r ządzanie przedsiębiorstwem, co najmniej 10% udziałów w formie akcji zwykłyc h lu b 10% praw do glosowania na walnym zgromad zen iu . Występu jąca w literaturze defin icja przyjęta przez MFW charakteryzuje pojęc i e inwestycji bezpośrednich jako, "inwestycje dokonywane w celu zdobyc ia trwatego ud zia łu w przeds i ęb i o rstwie d zia łają cy m w gospodarce innej niż gos podarka inwestora , przy czym cele m inwestora jest zdobycie efektywnego wpływu na z arządzanie przedsięb i orstwem"'. W celu wyeliminowania nieporozum i e ń d o t yczącyc h przedm iotu in westycj i bez pośred ni c h , a tak że w celu standaryzapoczątku. I EllrOS((lt, Luxcmburg 1992. s. 74 ..

(2) Marta. cji danych statystycznych w porównaniach międzynarodowych , OECD opracowało d efi nicję wzorcową inwestycji bezpoś rednich. Definicja OECD podobnie jak defini cja MFW wskazuje. że celem inwestycj i zagranicznych jest uzyskanie trwałego wp ł ywu przez inwestora b ezpośredniego na podmiot gospodarczy w innym kraju. Uzyskanie efektywnego w pł ywu na przed s iębior stwo implikuje występowanie d łu got rwałego zwi,}zku między inwestorem a podm iotem inwestującym . Powy ższa defini cja wzorcowa obejmuje zarówno począ t kową tran sa k cję uwzględniającą p ierwotną inwestycję bez pośredni:}, jak i następne transakcje zawierane między inwestorem a firmą kontrolowani}. np . reinwestowanie zysków. udzielanie kredytów. Przepływy fi nansowe według za lecell OECD powinny obejmować udzial inwestora zag ranicznego w reinwestowa nych zyskach, zaku p netto przez inwestora zagran icznego udzia łu w pr zedsięb ior stwie , po życzk i oraz transakcje, których przedmiotem są obligacje. i inne aktywa finansowe, jak również wart ość netto pożycze k udzielonych przez inwestora bezpośredniego wewnqtrz firm y2. Najnowsze dane Panstwowej Agencji Inwestycji zagranicznyc h wskazują, ie nap ł yw do Polski łączn ego kapita łu w fo rmie inwestycji bezpośrednich wynosi 35,5 mld USD (stan do czerwca 1999 r.), a wartość inwestycji zrealizowanyc h przez inwestorów francuskich osiągnęła poziom 2,6 młd US D. Dane te potwie rdzają wysoką dynamikę napływu kapitału zagranicznego do Polski, który przyczynia się do zw i ększeni:! akumulacjI kapnatu w kraJ U, wprowadza najnowsze tec hnologie oraz stwarza nowe miejsca pracy w gospodarce . Ce lem niniej szego artyku lu jest przedstawienie wiel k ości, struktury i kierunku napływu kap it ału francu skiego do Po ł s ki oraz wskaza nie g ł ów n ych motywów sk łaniających firmy francuskie do podjęcia inwestycji w naszym kraju. Artykuł jes t takie próbą wskazania szerszych , makroekonomicznyc h skutków wyni k ającyc h z n a pł yw u kapitalu \V formie zagranicznych inwestycj i bezpoś redni c h dla kraju impo rt ującego kapitał .. 2. Makroekonomiczne skutki Inwestycl l zagranicznych - wpływ Inwestycll bezpośrednich na gospodarkf: kralu Importulqcego kapitał Zagraniczne inwestycje bezpośrednie uważane są za jeden z najbard ziej pożąd anych sposobów zewnętrznego finansowania gospodarki oraz za najbardziej bezpieczną ronnę n ap ł ywu kapitału zagranicznego. Korzy śc i ekonomiczne. jakie uzyskuje gos podarka kraj u. na terenie którego rea lizowane s ą inwestycje zagraniczne . związane s ą z długookresowym angażowani e m kap italu zagrani cznego w d z ia l aln ość produkcyjną czy usługową . Zasad niczym l Ra!X)rt Pnee Walerhouse. Forelgll Dlrect Im'c/Jtlltelll, Jowt Vemures will, Foreil>/I Partlcl P(I(iOIl, Pdce Wmerhouse. Warsaw 1997 ..

(3) Francuskie. IV. Polsce. skutkiem oddziaływania zagranicznych inwestycji bezpośredn i c h na gospodarkę jest zw i ększenie obrotów handl owych, wzrost zatrudnienia i wydajności pracy oraz podwyższanie stopnia modernizacji produkcj i poprzez stosowanie nowoczesnych technologij i metod zarządzania. Powyż sze czynniki przy czy niają się do wzrostu gospodarczego kraju importującego kapita!. Rezultaty badali przeprowadzonych prlez Instywl Badań nad Demokracją i Prledsiębiors twem Prywatnym (lBDiPP) potwierdzają. że istnieje statystyczni e istolny. dodatni zwią zek między napływem inwestycji zagranicznych a poziomem PKB . Szacuje s i ę. że na każdy I US D zainwestowany w formie inwestycji bezpo ś rednich przypada wzrost PKB o 1,14 USD oraz, że wzrost bezpoś rednich inwestycji zagranicznych o 10% powoduje średni o wzrost PKB o O,3 I%l. Z kolei analiza wpływu inwestycji zagranicznyc h na eksport także wskazuje na dodatni,-) korela cję tych wielkości, co potwierdza korzystny wplyw inwestycji bezpo ś rednich na wzrost gospodarczy. Wyniki badań IBOiPP prowadzonych w Polsce w lalach 1990- 1995 ws kazują, że napł yw kapitału w wy soko ści I mln USD jest zbieżny ze wzrostem eksportu ś rednio o 6,237 mln zł· J • Należy jednak podkreślić , że podmioty z kapitałem zagranicznym oprócz d ziałań proeksportowych wykazują wysoką s kł onność do importu . W 1996 L, spó łki z kapitałem zagranicznym przyczyniły się do powstania deficytu handlowego Polski aż w 67%. Zrealizowany przez podmioty z kapitałem zagranicznym import w 1996 r. przekraczaI wartość eksportu o 8,7 mld US05, przy czym import ten w dużym stopni u miał charakter inwestycyjny, co w wypadku Pol ski, która nie dysponuje wystarczaj'lcymi zasobami pozwalajrjcymi wypo s aży ć przed s i ębiorstwa w nowoczesne maszyny i urządzenia, jest korzystne . Jednq z naj częściej slOsowanyc h miar poziomu n owoczesności stosowanych w przeds iębiorstwach technologii i urządzeń jest określenie ich wieku . Przeprowadzone w Pol sce badania wskazujq. że ok. 63% firm z udziałem kapitału zagranicznego stosuje ur ządzenia i technologie. kt órych wiek nic prlckracza 5 I01t 6 • Inwestycyj ny charakter importu realizowanego przez podmioty zagraniczne przyczyni a s i ę do powiększania akumulacji kapitału krajowego i w ten sposób ła godzi skutki niedoboru rodzimego kapitału. co w procesie restrukturyzacji pol skiej gospodarki jest szczególnie istotne. Ponadto. oceniając wpływ inwestycji bezpoś red nich na polski bilans handlowy. nal eży zauważyć. że dynamika wzrostu eksportu spó ł ek z kapitałem zagra niczny m jest znacznie wyższa (17,4% w 1996 r.) niż przedsiębiorstw krajowych ( 1. 1%). Dane te po twi e rd zają, że podmioty zagraniczne prLyczyniają się do wzrostu eksportu. przy czym w wypadku Polski struktura tego eksportu zdominowana jest prlez wyroby wykorzystujące niższe koszty si ly roboczej na terenie naszego kraju? l Dynamika 1I1\\'eslycji zagn/JIicvI)'ch l\' Polsce. PAtZ. Warszawa 1996, s. 40 4 tbidem. s. 41 . ~ Inwestycje wgranicVle IV Polsce. rapal PAJZ, Warn.Jwa 1997 . 6 K Starzyk, BCZJ)oJredl1le II!westYCje ZI1gral/icllle a Irondei ZI1gnUJ/C]Jly Polski, SG H. 1998, s. 5. 1 A. Cieśtik, A . K rzcśniak, IVptyw belJJOJrednich inwestycji ZllgranicVJych I/U w)'mill/Ję IUIII· Polski , "Ekonomista" t998, nr 1-2 , s. 187 .. d/ową.

(4) Marla Wajda-Lichy Ko r zyści, jakie wiążą się z inwestycj ami bezpoś rednimi , częs t o prleciwstawia s i ę kosztom w y nik ającym z nap ł yw u kapitału w formie inwestycj i port felowych z reguly mających c harakter inwestycji krótkoterminowych. nastawionych na szybki zysk i których fluktu acje mogą doprowadz i ć do niebezpiecznych zaw i rowań gospod arczych , czego przyk ł adem mogą być kryzysy finan sowe występujące w krajach azjatycki ch w drugiej połowi e lat 90. Dlatego t eż tym bardziej istotnq cec h ą zagranicznyc h inwestycji bez poś rednic h , decydującą o ic h korzystnym wp ływie na gospodarkę kraju przyj mujqcego kapitał jest ich odp o rno ść na krótkoterminowe wstrząsy. In westorzy zagraniczni , podejmuj ąc d ecyzję o reali zacj i przedsięwz i ęć na danym teren ie. biorą pod uwagę wicie waru nków, w tym przede wszystkim społecz n o- po lit ycznych, rynkowych , lokalizacyjnych i innyc h, na podstawie których opraco wuj" ś rednio - i dłu goo kre sowe strategie rozwoju . Okres kiłku lat wydaje się najbardziej rea lny zapewniający zwrot kapitału z aan gażowa neg o w dane przed s i ęwzięcie o charakterze inwestycj i bezpośredniej. Dlatego t eż czasowe zmian y koni unkturalne, nawet te nieprzewidywane , nie z mieniają pierwotnych zamierzeli inwestorów zagranicznyc h. Ponadto wycofan ie zagranicznych in westycji bezpośrednich wi'lże s i ę z dużymi koszlami likwidacji już rozpoczę tych przedsięwzięć. Pow yższe czyn niki sp rawiają, że pr zep ł ywy kapitału w formie inwestycji bez pośrednich cec huje duża s tabiln ość, przez co w pł yw tej form y finansowa nia zew nętr z n ego d la kraju importuj ącego kapitał jest korzystn y z punktu widzenia d ł ugoo kresowego wzrostu gospodarczego.. 3. Ogólne. przesłanki. bezpośrednich. sprZYlalqce lokowaniu Inwestycil w Polsce. Wzrostow i nap ł yw u kapitału zagranicznego do Pol sk i s prz yja ł y procesy stopniowej libe rali zacji prze pi sów dOlycz'lcych prze pł ywów kapitał owyc h . Przelomowym aktem prawnym regu luj ący m k wes ti ę in westycji bezpośrednich by ł a ustawa o s p ó łka c h z u dz iał e m kapitału zagranicznego z 199 1 f .. kt óra za pew niała stosowa ni e zasad y narodowego traktowania zagrani cznych inwestycj i. podobnie ja k to ma miejsce w krajach OECD oraz usta wa Prawo Dewizowe z 1994 r .. która wprowadza ła istotne elem ent y u ł atwiające prowadzenie dz i a l alności przez spółk i z udzia ł e m kap i tału zagranicznego. przede wszystkim zezwolono na transfer zysku z za inwestowanych fundu szy. Libera li zacj a przep ł ywów kap itałowych w Polsce trwa , o czym świ ad czy nowa ustawa Prawo Dewizowe, która weszła w życ i e I stycznia ł 999 r. Us tawa ta c ałkowici e zliberali zowa ła transa kcje dew izowe związane z obrote m bieżącym, natomiast obrót kapita ł owy pozos ta ł nadal kontrolowany, jednak przede wszyst kim w zakresie kapita lu krótkoterminowego. W kwestii inwestycji bezpoś red ni c h ograniczeniu podleg ają tylko inwestycje dokonywane przez rezydentów w krajach nie będącyc h cz łonkami OECD oraz w krajach, z którymi Polska nie pod-.

(5) Francuskie. IV. Polsce. pi sa ła. umowy o popIeraniu I wzajemnej ochronie inwestycji 8 . Tak więc z prawnego punktu widzenia Polska sta ła się dla inwestorów zagranicznych atrakcyjnym rynki em lokat kapitału w formie inwestycji bezpośrednich. Innymi bodżcami zachęcającymi do lokowania kapitału w naszym kraju są czynniki sklad aj ące s ię na tzw. klimat inwestycyjny. Do g ł ów nyc h atutów sprzyjających lworleniu odpowiedniego klimatu inwestycyjnego dla inwestorów zagranicznych nal eżą: posiadanie prlez Po l s kę statusu czło nka stowarzyszonego ze Wspólnotami Europejskimi, cz łonkostwo Polski w OECD od 1996 r. oraz jednoznaczna deklaracja rządu RP wyrażająca c h ęć przystąpienia do stru ktur europejskich, poparta przygotowaniami naszej gospodarki do s pe łni enia kryteri ów z Maastricht oraz prowadzonymi negocjacjami z U nią Europej ską. Powyż sze czynniki s tan owią ważne kryteria wpływające na decyzje inwestorów zagranicznych o podejmowaniu nowych przedsięwzięć w Polsce. Według jednej z najbard ziej znanych i uniwersal nych teorii inwestycji zagranicznych, tzw . eklektycznej teorii J .H. Dunninga. elementy tworzące kli mat inwestycyjny decydują o istn ieniu specyficznyc h przewagach lokalizacyjnych i s tanowią konieczny warunek rea lizacji inwestycj i bezpośrednich. Poję cie przewag lokalizacyjnych posiadanych przez kraj przyjmujący kapitał wiąże s i ę z ogółem czynni ków ekono mi cznyc h. prawnych. spo ł ecz ny c h i politycznych. które decydują o konkurencyjności danego kraju jako miejsca transferu k apita łu . Głównymi p r zesłankami przewag loka lizacyjnych pos iadanych przez Po l skę. op rócz wspomnianych, są: wie l kość rynku, perspektywy wzrostu gospodarczego. ni skie koszty si ły roboczej ora z b l iskość rynku niemieckiego i rosyjskiego. Czynniki te przyczyni ły się do wzrostu dynamiki ł okowan ia kapitału w Polsce w fonnie zagranicznych inwestycji bezpośrednich i wysunę ly Pol skę na cza iową po zycję wśród krajów Europy Srodkowowschodniej pod względem wielkości zrealizowanych inwestycji zagranicznych. W czerwcu [999 r. łą czna wartość zagranicznego kapitału zaangażowanego w naszy m kraju w formie inwestycji bezpośrednich wynios la 35,5 mld USD. przy czym udział kapitału francusk iego szacowany na 2,6 mld USD stanowi! 7.3% ogó łu wartości inwestycji zagranicznyc h zrealizowanych w naszym kraju. co dało Francji piąt e miejsce na li śc ie krajów pochodzenia kapita ł u.. 4 . Francuskie Inwestycle. bezpośrednie. w Polsce. Od początk u lat 90. Francja zajmuje wysoką po zycję na li śc i e krajów pochodzenia kapitału zagranicznego. zainwestowanego w Poł see w formie inwestycji bezpośredn i c h. W 1995 r. Francja zajmowała czwarte miej sce. w 1998 r. trzecie. a w 1999 r. ogól zainwestowanego kapitału zapew nil francusk im inwestorom piątą lokatę pod względem wielkości zrealizowanych inwestycji bezpośrednich I O . sz.cz.cp:ulska, D. Tymoczko, Liberalizacja prz.eplyll'oll' kapitalowych w Polsce i jej kon· sekwencje, "Bank iKredyl" . kwiecien 1999, s. 5..

(6) Marla. w na szy m kraju . Rok 1995 by l okresem ogromnej ekspansji kap it a łu francuskiego do Polski . Odnotowano wtedy ponad dwukrotny wzrost napływu kapitału francu ski ego do Polski , z 268 mln USD w k ońcu 1994 r . do 574 mln USD w ko ńc u 1995 r. W ś ród linn fran cuskich, które dokonały w 1995 r. najwi ę kszyc h wydatków inwestycyjnyc h był y takie p rzedsiębiorstwa , jak Lafarge, LecJerc, Se ita czy Archimode. Warto ść kapitału francu skiego s Ianowiła w 1995 r. 8,4% ogó łu in westycj i zagranicznych zrealizowanych w Polsce. co d awa ł o Francji czwarte mi ejsce na l i śc i e krajów pochodzenia kapit a łu , po Stanach Zjed noczonych. korporacjach między narodow yc h i Niemczech. Kolejnym okresem wz m ożonej dynamiki napływu kapitału franc uskiego do Polski był J 998 r.. kiedy warto ść zai nwestowanego kapi t a łu pochodzącego z tego kraju os iąg nęła poziom 2,4 mld USD (rys. 1), co spraw il o. że Francja stala s i ę trzec im najwięk szy m inwestore m zagran icznym w Polsce.. 3000. ~. 2500. o. 2000. ~. ~. " E". ~. 1500. '!22. I ()()(). 574. 500. o. ~n 1994. 1995. 1996. 1997. 19911 czerW1ee. 1999. Rys. l . Skumulowana wartość francuskich inweslycj i bezpośrednic h zreali zowan ych Polsce w lalach 1994-1999 (w mln USD). w. ZrOOlo: PA lZ. dane statystyczne. czerwi ce 1999.. W miarę kontynuowania reform rynkowych oraz osiągania korzystnyc h wyników ekonomicznych. w tym przede wszystkim niższej stopy inflacji i wysokiego te mpa wzrOSlu gospodarczego. napływ inwestycji zagranicznyc h wykazywał te ndencję wzro s t ow ą. W 1998 r. do Polski napłynął kapit a ł w wy so kośc i 10 mld USD, co dało s kumul owa ną wartość kapitału zagranicznego ul okowanego w formie inwestycj i bezpośredni c h w wysokości 30 ,7 mld USD9. Tak intensywny wzrost naptywu kapitału, o ok. 75% w stosunku do roku poprzedniego , można Itum aczy ć wzroste m zai nteresowania podmiotów zagranicznych inwe9 PAIZ, Inwestycje 1998. dane opublikowane w internecie na stronach: http://www.paiz.goY. plJ..

(7) Francuskie. IV. Polsce. stawaniem w sektor finan sowy (zainwestowany kapitał osiągnął wartość 4 ,8 mld USD), przede wszystkim bankowy i ubezpieczeniowy oraz rea li zacją wielkich przedsięwzięć, między innymi przez takie s półki ,j ak rosyjski Gazprom , którego inwestycje os iągnę ł y wartość 935 mln USD , czy niemiecki HypoVcrei nsbank , który kupil udziały w Banku Przemy s łowo- H andlowym za 604 mln USD. Skumulowana wartość francuskich inwestycj i zrea lizowanych w Polsce wynios ł a na koniec 1998 r. 2,4 mld USD, co zapewn iło Francji trzecie miejsce na li ści e krajów pochodzenia kapitału. Obecnie inwestorzy fran cuscy, których łą czna wartość inwestycji w czerwcu ł 999 r. wyniosła 2,6 mld USD, zajmują piątą l okatę w ranking u największych inwestorów zagrani cznyc h w naszy m kraju (rys. 2). Olbrzymie inwestycje poczyni one przez hol e nd erską grupę United Pan-Eu rope Communications w wysokości 1,1 5 mld USD oraz włoski bank UniCredito It aliano, który zak upił za ponad l mld USD 50,09% udziałów w najwięk szy m polskim banku Pekao SA przy czy niły s ię do obn i że nia pozycj i Francji w ranking u krajów pochodzenia kapitału i zajęcia trzeciego miej sca przez W iochy , a czwartego przez Holandię .. 6. 6. c-. i. 5 "~ 4. r'"-. "~ 3. 2-. E2 o. 1!!.. -'~. ~.. E. !'32 ~g. u. ". .z. o o o. ~. • N'. ~ ~. g ~. • <; •o 'O. ". •g:. •. ~. nO. ~. • .-•o .~~ ~E. "~eo •o o· " "':;. '" _. ". ~. ~. •. •. 'o". ~. N. ~. .~. E. Rys . 2. Skumulowana wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych zrealizowanych w Polsce do czerwca 1999 r. - klasyfikacja wedlug krajów pochodzenia kapitału Ź ródło: PA IZ, dane statystyczne, czerwiec 1999.. z. Na pierwszy m miej scu w ś ród inwestorów fran cuskich z nala z ł a francuskich grup p rzemysłowyc h , Sa int-Gobain.. najwięk szych. się jed na Wart ość.

(8) MarW. zainwestowanego kapitału w czerwcu 1999 r. wynio s ła 3 ł 7 mln USD , a deklarowane plany inwestycyjne obejmują następne 120 mln USD. Saint Gobain jest firmą z d łu go letnią tradycją s ięgającą XVII w .. kiedy lo jako królewska manufaktura specj a li zowa ła s i ę w produkcji luster i do s tarczała je, m.in . do We rsalu . Obecnie Sai nl -Goba in działa w 45 krajach , zatrudnia 117 tys. pracown ików i zajmuje pierwsze miej sce w Europie w produkcji sz kła pła s kiego, a tak że jest lidere m w produkcji budowlanych mat e riał ów izolacyjnych . W Pol sce. ten największy francu ski inwestor pos iada J4 spó ł ek . w których zatrudnia 2300 pracowników. a roczne obroty szacowane są na 2 15 mln e uro lO • Dru gą co do wielkosci spó J ką franc u s ką w Polsce jest Thomson Multi Media , która w 1995 r. zajmowała 7 mi ejsce na li ści e najwięk szyc h inwestorów zagranicznych w Pol sce, natomiast w 1999 r. jej pozycja s padła na 24 miejsce. blczna wartość zainwestowanego kapitału wynosi 264 mln US D, a zamierzone plany inwestycyjne szacowane są na 93.5 mln USD . Thomson Mulli Media posiada w Polsce taki e spólki , jak Thomson Polko lor Piaseczno i Thomson Polkol or Żyrardów, w których produkuje odbiorn iki tel ewizyj ne oraz częśc i elektroniczne . Jak wynika z przedstaw ionych danych, pi erw sze dwa miej sca na li śc ie największych in westorów francuskic h w Polsce zajmują firm y produkcyjne. które część swo ic h wyrobów sp rzedają odb iorcom pol skim . a część produkcj i przez na czają na rynki zagraniczne. przede wszystkim eks port dotyczy Niemi ec i Skandynaw ii . Tr zec ią. pod względem wiel kosci za inwestowanego k apitału firmą franc usk ą ,jes t fran ce Telecom. która działa w branży telekomunikacyj nej. Firma ta zainwestowa ł a do polowy 1999 r. 232 mln USD w rozwój telefonii komórkowej w Pol sce i zapowiada dalsze inwestycje w dziedzini e telekomu nikacji. Do inwestora tego n ależy spó łka Polska Telefonia Komórkowa - Ccntcrtcl. Kol ej ne mi ejsce w rankin gu inwestorów franc uski ch realizujących swoje przedsięwzięc i a w Polsce nal eży do firm y Lafarge działającej, podobni e jak dwi e pierwsze najwięk sze franc uskie s pó łki inwestycyjne w Polsce. w sektorze produkcyjnym. Lafarge. która w 1995 r. wzięła udział w prywatyzacji kapi · tałow ej Kombinatu Cementowo- Wapienniczego Kujawy jest zaliczana do największyc h producentów cementu na ś wieci e. Tran sakcja prywatyzacji KC W Kujawy o pi ew ająca na 46 mln US D i zaliczana by la do jednych z najwięk szyc h w tym czasie. Do czerwca 1999 r. grupa Lafarge zrea li zowa ł a jeszcze wi cIe inwestycji, mi ędzy innymi wykupiła cementowni e w Malogoszczy j Wie rz· bicy, któryc h ł ącz n a war lość szacowana jest na 209 mln USD . Dalsze plany rozwoju działalnośc i grupy Lafarge w Polsce potwierdzają zo bowią zania inwestycyj ne na ł ącz n ą kwotę 14 1 mln US D. Jak wynika z przedstawionych danych , inwestorzy francuscy aktywnie u czes tni czą w proces ie prywat yzacj i, czego przykładem są kolejne tran sakcje nabywania ud z iał ów w przed s iębi o r s twa c h p:U1 Slw9wych ce lem objęcia pakietu kontrolnego w prywatyzowanej s półce . Najwięk sze transakcje prywa· 10. M. Makowiecki . Sainr-Gobaill. II'. Polsce. "Nowe Zycie Gospodarcze" 1999. nr 29, s. 42..

(9) Francuskie. 1\1. Polsce. francuskiego obejmują , oprócz wspomnianego cementowni Kujawy i Mł ogoszczy, t akże nabycie 52, 15% akcji Stomi l Olsztyn SA przez grupę finansową M iche1in oraz 65 % akcji Zak ład ów Przemys łu Tyton iowego w Radomiu przez francuską spó łk ę Seita. Najnowsze dane Państwowej Agencji Inwestycj i Zagran icznych z czerwca 1999 r. wskazują, że naj więcej spół ek z kapitałem francuskim koncentruje swoją działalność w sektorze produkcyjnym, który przyciągnął największy kapita ł oraz w handlu i sektorze finansowym. Szczegółowy wykaz 20 n ajwięk szych firm francuskic h inwestujących w Polsce zami eszczono w za łączn iku . tyzacyjne z. udziałem kapitału. wcześniej przejęcia. 5. Motywy skłanlalące Inwestorów francuskich do podelmowanla dzlałalnoścł Inwestycylnel w Polsce Badania przeprowadzone na próbie 50 wybranyc h francuskich firm przez D. M'Pika wskazują, że g ł ów n ym czynni kiem sk ł aniającym inwestorów francuskich do podjęcia decyzji o inwestowaniu w Po ł sce jest wie ł k ość rynku i perspektywy jego rozwoju. Czynniki te s t a n owią przes ł a nki przep ł yw u inwestycji bezpośrednich ukierunkowanych glów nie popytowo, co związa n e jest z c h ęcią zwiększe nia s przedaży i rea lizacji przez inwestorów strategii penetracji rynku . Ważność czyn nika lokal izacj i inwestycji,jakimjest wielkość rynku, mi erzona najczęściej li czbą lu dności i wielkością dochodów przypa dających na I mieszk ańca, potwierdza geograficzna struktura sprzedaży firm francuskich działają cyc h w Polsce, która w 69% obejm uje rynek polski, w 23% koncentruje s i ę na rynku Europy Zachod niej, a 8% sprzed a ży trafia na rynki pozos t ałyc h krajów Europy Środ kowowschodniej (rys. 3)11 .. Europa Zachodnia 23% Europa Wschodnia. Rynek. polsk.i 69%. Rys. 3. Geograficzna struktura. ,%. sprzedaży. firm francuskich. działają cych w. Polsce. t.ródło : D. M'Pika. Strmegie illwestycyjlle frallcuskichfirm w Polsce, "Organizacja i Kierowa-. nie" 1997, nr J. 1\ D. M'Pika. Strategie illwej·tycyjllefrancuskichfirm w Polsce. "Organizacja i Kierowanie" 1997. nr l,s . 42 ..

(10) Marta. Kolejn ymi czy nnikam i zal iczanym i przez badane firmy fran c uskie do waznych, sk laniaj ącyc h do inwestowania w Po lsce są: - c h ęć uzyska nia przewagi strategicznej nad k o nkure n cj ą. - o bec n ość dotychczasowego partnera handlowego w Pol sce (przyk lad Del taplast. kt óry pokrywa 90% zaopatrzenia w mat e riał y plastyczne firm ę Thomson Polko lor) , - du ża podaz surowców, - chęć wejścia na rynek polski i pOlem ob s łu ga rynku zewnętrznego, - niski e koszty s i ł y roboczej . Na uwa gę za s łu g uje fakl. że tzw. typowe przewag i lokali zacyjne kraju i mp o rtującego kapital , a mi anow icie tania s i ł a robocza i dostępn ość surowców zost ały wym ieni one w da ł szej kol ejn ośc i . co tym bard ziej zw raca uwa g ą na w i elkość rynku jako g łó w n e kryterium realizacji inwestycji w Pol sce . Mówi'IC o motywach dokonywania inwestycji w Polsce . nalezy wspomnieć o trudno śc ia c h ,jakie napot y kają zagraniczni inwestorzy. Badania prowad zone przez D. M' Pika wśród spó ł e k fran cuskich wy ka za ł y, ze najczęśc i ej wymienianymi problemami zw iąza n y mi z prowadzeniem d z iałalnośc i gospodarczej. są: - niekorzystne zmiany przep isów prawnych. - biu rokracja, - brak fachowej s iły roboczej, - nies prawne funkcjonowanie telekomunikacj i. - uciąż li wy syste m podatkowy, - trudn ości z nabywanie m terenu. Powyższe czy nniki ut rudni ające prowadzeni e działalności gospodarc zej ws kazywane s ą tak że przez podmioty zagraniczne z inn yc h krajów. Jednak , pomim o tych trudn ości. Polska pos trzega na jest jako miejsce atrakcyjnych lokat k apita łu w formi e zagrani cznyc h inwe stycji bez pośrednic h. o czy m św iad czy piqte miejsce zajmowane prLez nasz kraj w rankingu s po rządzo n y m na poc zątku 2000 r. przez firmę kon s ulting o wą A.T . Kamey. Badan ie przeprowadzone wś ród 155 firm nal eż ącyc h do ty s iąc a najwi ększyc h koncernów św i a towych po lega lo na określe niu dla poszczególnyc h krajów wartoŚc i indek su a tr a k cyj n ośc i inwestycyjnej (FO l COl/fidel/ce flulex) . Dla Polsk i wart ość indeksu oszacowana zosta ła na 1,32. co za pewnił o naszemu krajowi piąte miejsce, po tak ic h krajach.jak : Stany Zjed noczone (wartość indeksu 1,87). Wielka Brytania ( 1.46), Chin y ( 1.45) i Brazylia ( 1,41) Jl . Z badarl tych wy nika t akże. że mIl czy s p odz i ew a ć s i ę dal szego napł yw u inwestycji zagran icznych do Pol ski. gdyz 15% z badan ych podmi otów zagrani cznych nie pro wadzi ł o dot ychczas dzia ł a ln ośc i na pol skim rynku , jednak z ad e k larowało gotowo ść podjęcia przed s ięw zięć inwe stycyj nyc h w c iąg u n ajb l i ższyc h trzec h lat. Fak t ten potwierdza utrzymanie dot ychczasowej tendencji wzrostu napływu kapita lu zagranicznego do Polski , w tym również k apita łu pochodzenia francuski ego. 11 Zagr(ll!ic~lfe inwestycje 24 lutego 2000.. bez.pośred/!ie.. Z picl!iędzmi Ul. granią,. "Gazela Wyborcza"..

(11) , ekOllOllliki. 'w. " Załqcznik. Lista najwięk szyc h firm francuskich inwe s tuj ących w Polsce (dane na podstawie stat ystyk PAJZ od 1997 f . do czerwca 1999 r.) Lp.. Nazwa inwestora. ,. l. I. $amt-Gobain. Zainwestowany. Zobowiązanie. kapitał. (w mln US D). inwestycyjne (w mln US D). ). 4. 317.0. 120.0. Op iS. Rodzaj. prlcdsi~-. dl.Jalalności. W:tJęCI3. 5. produkcja. szkła. 6. 14 spółek w ]'olsce.. j materiałów i2.0lam .m . huta szk ł a cyjnych. szyb sarno- "Poltloal Sain-Oo-. chodowych. bam w Dąbrowie Górniczej. "Glaspoi" w Zomch. "Gullfibcr" w Gli wicach. 2 Thomson. 264,0. 935. Mull j Media. Thomson Polkolor row i częki c1cktro- sp. z 0 .0 . - zak łady niemych w Piaseczmc I Zyprodukcja telcwizo-. mrdowic. 3 France. 232,0. tcłekomunlkacja. Polska Telefonia Komórkowa Cen terlei (Warszawa). produkCja cementu. pos1adarlle cementowni w Kujawach. M alogoS7.czy 1W lerzb1cy. handel detal1czny. SICĆ. Tclccomc 4. Lafargc. 209.0. ,. CaS1!lO. 140.0. 141.0. supcmlarke tów w Warszaw1e. Krakowie. Gdańsku. Bydgoszcz)'. Gćan\. 6. Alcatel. 90,0. 103.5. Sprll;t tc!ekollluni kacyjny - telerony komórkowe. Alcatc! Polska SA. 7. Electricue de France. 79.0. 40.0. produkcja i dost;lwa cnergll elektrycznej. 55% udZiałów w elektrociepłowni Kmk ów- t..ęg. 8 Canal Plus 9 Sclla. 70.0. media. Canal Plus Polska telewizja. b.1nkowosć. Bank Socicle Generale w Wa rllwwic. 65.0. 10. Socictc Gcncrnle. 60.8. 11. Banquc Nall0nal de Paris. 32,0. 30.0. bankowość.

(12) MarUl. cd . zal:jcznika I. 12. 2. Lcgrand. 3. J 1.5. , 19,0. , produkcja Spil.ętU elektrycznego. 6 75% udzialów. w FA EL-ELFA w Ząbkowicach Kosmer sp. z 0 .0 .. Il. L'Oreal SA. 21, 1. l'. Auchan. 19.0. produkcja i dystrybucja kosmetyków handel detaliczny. 15. Air Llquldc. 18.0. prod ukcja gazu. 16 17. Michcl Marbot AGF. 10,0 10,0. 18. Intcrmarchc. 10,0. produkcja żywnoŚCI ubezpieczenia AGF ubezpieczenia dystrybUCja żywno- Comi Polska sp. ki i Srodków czy· z 0 .0 .. 10.0. supermarkety w PiaSCCZllIe, Blalolcce, Łodzi. Gdailsku siedZIba spójkI w Krakowie. stości. 19. 2O. Credit Lyonnais BSN Gervals Danonc. 8,0. bankowość. 5,0. produkcja zywnoścl Danone Polska sp. - produkty mleczne 1.0.0. Lite ratura C ieś 1ik. A .. Krle ś niak A .• IVpływ bezpośruln icll inweslycji zagranicznych IJ(I wymianę /UlIIPolski, "Ekonomista" 1998 , nr 1- 2. BIlIletiII d' /nfonlU/lion Ecollomique, Ambassade de France, PEE . October 1998. Ecollomic 011110010.. OECD. June 1999 . Sur8cs i/1 Copiral F/ows i/1/o EilStern Ellrope, Economic Bullcti n for Europe" 1997 , vol 49. Makowiccki M .. Saint-Gobaill w Polsce, "Nowe Życie Gospodarcze" 1999 , nr 29. M'Pika D .. Slra/egie imvestycyjnefrallcllsk ich fi rm w PolIce, ..Organizacja i Kierowanie" 1997,nr l . Dynamika inwestycji zagratlicznych II' Polsce, PAIZ, Warszawa 1996 . Przybylska K., IV postukiwaniu ogólnej teorii zagranicznych imvestycji bezposrednich. "Gospodarka Narodowa" 1999. nr 7 . a /graniczne inwestycje zagraniczne . Z pieniędzmi za g ranicę . ..Gazeta Wyborcza", 24 lutego 2000 . Soldaczuk J .• Międzynarodowe stosunki ekonomiczne , PWE , Warszawa 1987 . Slarlyk K., Bezl'osrednie inweslycje ::agraniczne a 11atldel wgranicVly Polski, SGH. Warszawa 1998. Szczepaliska P .. Tymoczko D., Libemliwcja przepływów ki/pita/owych w Polsce i jej kon sekwencje, .,B:tnk i Kredyt", kwiecien 1999. dfową.

(13) Fra/lcuskie imVeJf)'cje. French Foreign. Direcł. IV Pol.~ce. Investment in Poland. In this artiele, the author eharaelerises fore ign dirce! inveslments made in Poland by Freneh firms . She dcfincs Ihe nOlion of dirce! inveslmenls and describes the general slrue!ure ,lnd dynamics of capita! inflows in Ihe form or forelg n inveSlmems to Poland In the 19905. The author carries oul a macnJeconomic assessment of !he impac! of direet investments on the eeonomy of the eounlry importing capila!. She refers 10 eeonometric research on the links belween FOJ inflows lO Poland and kcy macroeconomic figures. sueh as GOP, export, and import . Furthermore. the aulhor looks al Ihe faetors goveming Ihe inveSlmel11 cHmale. which delermi ne the inflow of foreign eapital to Poland . She eharaelerises Ihe investmenls made by French eompanics in tcrms of Iheir size, Ihc dynamics ar in fl ows, and Ihc braneh struclure of the mvested eapita!. She also idcnlifies the chief motives of French inves!ors dcciding to invesl in Poland , Thc motivcs encouraging investment in Poland arc describcd (rom the point of vicw of the localisalion advanlagcs enJoyed by thc counlry importing capital, :md from the point of view of interna I motives eonneeted wilh (he implemernation or slr:ltegie goals by inveslors. The main dlsadvantages of doing business in Poland. as identificd by French companies. are also presenlcd . Finally, Ihe author Ilsts Ihe łargcst Freneh companlcs Ihat have inveslcd in Poland..

(14)