Andrzej Gordziejewski
Zbiory Dokumentacyjne Instytutu
Słowianoznawstwa PAN w
Warszawie
Biuletyn Polonistyczny 23/4 (78), 23-29
g ł o s i ł a r e f e r a t d o t y c z ą c y m i e j s c a k r y t y k i w ż y c i u l i t e r a o k i m na S e s j i P o l o n i s t y c z n e j w P o z n a n i u , a wraz z D. K o r a l p r e z e n t o w ał a p r a c ę t r a k t u j ą c ą o p r z e s t r z e n i w b a d a n i u d z i e ł l i t e r a c kich. - na S e s j i P o l o n i s t y c z n e j w L u b l i n i e . - D. K ü n s t l e r wy s t ą p i ł a z r e f e r a t e m na tema t p o e z j i J a n a Koohanowskiego — na S e s j i P o l o n i s t y c z n e j w Bocheńcu k o ł o K i e l c · 0 Zorganizowano t r z y w i e c z o r y p o e t y c k i e . W l i s t o p a d z i e 1978 r . odbył s i ę w i e c z ó r p o e z j i p a t r i o t y c z n e j z o k a z j i 60 r o c z n i c y o d z ys ka ni a n i e p o d l e g ł o ś c i P o l s k i . W k w i e t n i u 1979 £· c z ł o n k o wie Koła p r z y g o t o w a l i w ie c z ó r p o e z j i J an a Kochanowskiego. W l i s t o p a d z i e 1979 r · zorganizowano w ieczór p o e z j i p a t r i o t y c z n e j z o k a z j i r o c z n i c y p o w s t a n ia l i s t o p a d o w e g o .
21 l i s t o p a d a 1979 t · zorganizowano - w s p ó l n i e ze S t u d e n ckim Kołem Naukowym Językoznawców - u c z e l n i a n ą s e s j ę naukową, na k t ó r e j B. Dumowska i D.· K ü n s t l e r p r e z e n t o w a ł y r e f e r a t y po święcone l i t e r a t u r z e . 1 Zob· BP, z . 3/1 9 79 ( 7 3 ) Mgr Ir e n a Burzacka Z B IO R Y D O K U M E N T A C Y JN E IN S T Y T U T U S Ł O W IA N O Z N A W S T W A P A N W W A R S Z A W IE Od l a t p r z e s z ł o d w udziestu w I n s t y t u c i e Słowianoznawstwa PAN w Warszawie prowadzone s ą prace dokumentaoyjne, których celem j e s t skatalogow an ie i opracowanie o e n tr a ln e g o r e j e s t r u rozproszonych w p o l s k i c h b i b l i o t e k a e h , arohiwaoh i zb io ra ch prywatnych dokumentów oraz materiałów d o ty c z ą c y c h p o ls k o - z a o h o - d n i o - i p o łu d n iow osłow iań sk ioh powiązań l i t e r a c k i c h . Odrębną
-o z ę ś ć t y c h zbi-orów s t a n -o w i ą in neg-o r -o d z a j u a r c h i w a l i a ( z a r e j e s t r o w a n e w p o s t a c i k a t a l o g u f i s z k o w e g o ) , k t ó r y c h t r e ś ć w j a k i k o l w i e k sposób d o t y c z y terenów z a c h o d n i o - i p o ł u d n i o w o s ł o - w i a ń s k i c h . O d n a l e z i o n e , sk at a lo g o w a n e o r a z zmikrofilmowane m a t e r i a ł y o b e j m u j ą p r z e d e w sz yst ki m k o r e s p o n d e n c j ę p e r s o n a l n ą i i n s t y t u c j o n a l n ą z t e r e n u C z e c h o s ł o w a c j i , Łużyc, B u ł g a r i i o r a z J u g o s ł a w i i , s k ie r o w a n ą do odbiorców p o l s k i c h . W sumie z a r e j e s t r o wano ponad 1000 l i s t ó w , k t ó r e w z n a c z n e j w i ę k s z o ś c i d o s t ę p n e s ą r ó w n i e ż w p o s t a c i mi krofilmów , two rz ąc i s t o t n ą b a z ę d l a b a dań nad k o n t a k t a m i p o s z c z e g ó l n y c h twórców o r a z i n s t y t u c j i k u l t u r a l n y c h . Praoe nad gromadzeniem omawianych zbio ró w, z a i n i c j o wane n i e g d y ś p r z e z p r o f , d r a J . Ś l i z i ń s k i e g o , a prowadzone
p r z e z z e s p ó ł b y ł e j Pr aco wni L i t e r a t u r Za ch o dn io - JL Połu dn iowo - s ł o w i a ń s k i c h Zakładu Słowianoznawstwa PAN, z o s t a ł y o b e c n i e w z a s a d z i e zakończone i w n a j b l i ż s z e j p r z y s z ł o ś c i n i e p r z e w i d u j e s i ę i c h k o n t y n u a c j i . Poszukiwaniami o b j ę t o w i ę k s z o ś ć p o l s k i c h b i b l i o t e k i archiwów, a t a k ż e - w m ia rę możności - zbiorów pry w at n y c h , co z n a c z n i e z b l i ż a i s t n i e j ą c y k a t a l o g do s t a n u kom p l e t n o ś c i . W c h w i l i o b e c n e j omawiane z b i o r y z n a j d u j ą s i ę pod o p i e k ą Pracowni 'Współczesnych L i t e r a t u r Z a c h o d n i o s ł o w i a ń s k ic h I n s t y t u t u Słowianoznawstwa PAN, k i e r o w a n e j p r z e z d o c . d r h a b . V 1 H. J a n a s z e k - i v a n i c k o v ą . Omawiane z b i o r y dokumentacyjne o b ej m uj ą n a s t ę p u j ą c e k a r t o t e k i i m a t e r i a ł y : 1 . K a r t o t e k a o r a z m ik r o t e k a l i s t ó w autorów c z e s k i c h , s ł o w a c k ic h , ł u ż y c k i c h , b u ł g a r s k i c h , s e r b s k i c h , cho rw ack ich i s ł o w e ń s k i c h , z n a j d u j ą c y c h s i ę w b i b l i o t e k a c h i a r c h iw a c h p o l s k i c h . Dokumentacja obejmuje k o r e s p o n d e n c j ę ww. XIX-XX. K a t a l o g i : pod stawowy, rzeczowy o r a z a d r e s a tó w p o l s k i c h . Układ a l f a b e t y c z n y
bez r o z r ó ż n i e n i a osob prywatnych i i n s t y t u c j i .
2 . K a r t o t e k a o r a z m ik ro te k a l i s t ó w jw. w p o l s k i c h z b i o r a c h p r y w at n y ch . Dokumentacja obejmuje gł ównie o k r e s powojenny. K a t a l o g i : podstawowy, rzeczowy o r az a d r e s a t ó w p o l s k i c h . Układ jw. ^
5 . K a r t o t e k a o r a z czę ściowa m i k r o t e k a l i s t ó w autor ów p o l s k i c h w b i b l i o t e k a c h i a r c h i w a c h w C z e c h o s ł o w a c j i , B u ł g a r i i ,
J u g o s ł a w i i o r a z NRD ( d o t . Łuż yc) , a t a k ż e będący ch w p o s i a d a n i u osób prywatnych na t e r e n i e t y c h k r a j ó w . J e s t r z e c z ą oczy w i s t ą , że z powodu n i e m o ż n o ś c i s y s t e m a t y c z n e j p e n e t r a c j i b i
b l i o t e k z a g r a n i c z n y c h k a t a l o g t e n n i e może w żadnym s t o p n i u s p e ł n i a ć p o s t u l a t u k o m p l e t n o ś c i zgromadzonego m a t e r i a ł u . Dene, k t ó r e s i ę w nim z n a l a z ł y , s ą n a j c z ę ś c i e j b a r d z i e j sprawą p r z y padku i s z c z ę ś l i w e g o t r a f u n i ż wynikiem z o r g an i zo w an ej a k c j i . Mimo t o zdoł ano t u w c i ą g u l a t k i l k u n a s t u s k a ta lo g o w a ć ponad 100 l i s t ó w autorów p o l s k i c h , s k i er ow an yc h do a d r e s a t ó w zachod n i o - i p o ł u d n i o w o s ł o w i a ń s k i o h . W w i ę k s z o ś c i j e s t t o k o r e s p o n d e n c j a z przełomu XIX/XX ww., a więc z o k r e s u , k i e d y tzw . "wza jemność" p o l s k o - i n n o s ł o w i a ń s k a ś w i ę c i ł a tr y u m f y , św iadcząc o żywych i b l i s k i c h k o n t a k t a c h p o l s k i c h twórców i l u d z i n a u k i z Za cho dn ią o r a z Południową S ł o w i a ń s z c z y z n ą . Nie sposób o p u b l i k o wać t u p e ł n e j l i s t y n a z w is k , k t ó r e z n a l a z ł y s i ę w k a r t o t e c e t e j
c z ę ś c i zb io ró w, wspomnijmy więc t y l k o - przykładowo - że do naj c z ę ś c i e j p o w t a r z a j ą c y c h s i ę n a l e ż ą : M. B a ł u c k i , T. J e s k e - C h o i ń - s k i , J . K a r ł o w i c z , A.H« K i r k o r , M. Konopnicka, J . I . K r as ze w sk i, T. L e n a r t o w i c z , W. M ick ie w ic z, E. Orzeszkowa, Z. Prz esm yck i ( M i r i a m ) , К, P r z e r w a - T e t m a j e r , К. E s t r e i c h e r , J . Baudouin de C o u r t e n a y . K o r e s p o n d e n c j a ' t a w zn ac z n e j m ier ze d o t y c z y spraw p r z e k ł a d ó w , o p i n i i i poglądów n a s z y c h twórców o in ny ch l i t e r a t u r a c h s ł o w i a ń s k i c h , wymiany m at er ia łó w o r az in ny ch form kon t a k t ó w .
- 25
4 , K a r to te k a rękopisów z a c h o d n io - i p o łu d n io w o sło w ia ń s k ic h w a rc h iw a c h p o l s k i c h . Dokumentacja obejm uje z e s p ó ł a rc h iw a lió w n i e b ęd ących l i s t a m i i n i e zawsze d o ty c z ą c y c h spraw l i t e r a c k i c h , pochodząoych z X III-X IX ww. K a ta lo g podstawowy w u k ł a d z i e ch ro n o lo g ic z n y m . E k s o e r p c ja n i e p e ł n a ·
I n t e g r a l n ą c z ę ś c i ą omawianyoh zbiorów dokum entacyjnyoh j e s t duży z e s p ó ł m a te ria łó w do b i b l i o g r a f i i słow ianoznawstwa p o l s k i e g o o k re su międzywojennego (19 1 8 -1 9 5 9 )» w z a k r e s i e l i t e r a t u r : c z e s k i e j , s ł o w a c k i e j , ł u ż y c k i e j , b u ł g a r s k i e j o r a z ju g o s ł o w i a ń s k i c h . B i b l i o g r a f i a , nad k t ó r ą zespołowe p r a c e e k s c e r p - o y jn e zakończone z o s t a ł y pod k ie ru n k ie m d o c . d r h a b . H. J a n a - s z e k - I v a n i c k o v e j ( w c z e ś n i e j z a ś prowadzone b y ły pod k ie ru n k ie m p r o f , d r a J . Ś l i z i ń s k i e g o ) , j e s t o b e c n ie przygotowywana do d r u ku w z e s p o le roboczym, k tó r e g o p r a c e k o o rd y n u je d r E. P ę g i e r - s k a - P i o t r o w s k a . P u b l i k a c j ę p o z y c j i p r z e w id u je s i ę do końca roku 1984. M a t e r i a ł y t e mogą być w z a s a d z ie u d o s tę p n ia n e osobom za in tere so w an y m , choć z a s t r z e c n a l e ż y , że z powodu porządkow ania i s y s t e m a t y z a c j i k o r z y s t a n i e z n i e h może być w znacznym s to p n i u u t r u d n i o n e .
B i b l i o g r a f i a obejm uje swym z a s ię g ie m d r u k i z w arte i mate r i a ł y с z e s o p iśm ie n n ic z e , d o ty c z ą c e l i t e r a t u r y o ra z sz e ro k o p o j ę t e j k u l t u r y l i t e r a c k i e j C z e c h o s ło w a c ji, B u ł g a r i i , J u g o s ł a w i i i Łużyc, j a k i e u k a z a ły s i ę drukiem w P o ls c e o k re su międzywojenne g o . W j e j s k ła d w e jd z ie rów nież p rz e w a ż a ją c a c z ę ś ć p o z y c j i do
ty c z ą c y c h z a g a d n ie ń o g ó l n o k u l t u r a l n y c h , id e o l o g i c z n y c h (tz w . i d e o l o g i e s ł o w i a ń s k i e ) , d z i a ł a l n o ś c i ró żnego r o d z a j u tow arzystw i i n s t y t u c j i naukowych o ra z p u b l i k a c j e o c h a r a k t e r z e r e p o r t a ż o wym i inform acyjnym . W z a ł o ż e n i u b ę d z i e t o więc k o n ty n u a c ja
i s t n i e j ą c e j " B i b l i o g r a f i i słow ianoznawstwa p o l s k i e g o " E. Koło d z i e j c z y k a , k t ó r a obejm uje p u b l i k a c j e do roku 1914. Eównolegle
do prowadzonego s y s t e m a t y c z n i e k a t a l o g u druków zwar tych ( p r z e k ł a d y książkowe z l i t e r a t u r s ł o w i a ń s k i c h , opracowania naukowe, b r o s z u r y i i n f o r m a t o r y ) prowadzono e k s c e r p c j ę m at er ia łó w z p r a s y p o l s k i e j l a t 1918-1939· Do c h w i l i zamknięcia pr ac p o s z u k i wawczych zgromadzono m a t e r i a ł z ok. 1200 periodyków c o d z i e n - nyoh, p op u la r ny ch i naukowych, wśród k t ó r y c h z n a l a z ł y s i ę wszy s t k i e znaozące ówcześnie czasopisma p o l s k i e * S zc zeg ól ny ch s t a r a ń d o ł o ż o n o , by uwzględnić możliwie kompletny zestaw tyt ułó w ówczesnej p r e s y l i t e r a c k i e j i tzw. s p o ł e c z n o - k u l t u r a l n e j . Ca ł o ś ć zgromadzonego m a t e r i a ł u pozwala na z o r ie n t o w a n i e s i ę w za s i ę g u i r o z m ia r a c h p o l s k i c h z a i n t e r e s o w a ń l i t e r a t u r ą i k u l t u r ą nerodów z a c h o d n i o - i p o ł u d n i o w o s ł o w ia ń s k i c h w o k r e s i e między wojennym, o d z w i e r c i e d l a s t o s u n e k n as zy ch śr odowisk twórczych i po sz c z e g ó l n y c h i c h p r z e d s t a w i c i e l i do t y c h za g ad n i eń , wydobywa
z zapomnienia nazwiska i c h za s ł u żo n y ch p o p u l a r y z a t o r ó w .
B i b l i o g r a f i a d o s tę p n a j e s t o be cni e w p o s t a c i k a r t o t e k i , z pod zia łem na p o s zc ze g ó l n e l i t e r a t u r y ( c z e s k a i słowacka or az j u g o s ł o w i a ń s k i e tra k to w an e s ą w s t ę p n ie ja ko jeden d z i a ł ) ? od r ę b n i e p o t ra kt ow an y z o s t a ł d z i a ł za g ad ni eń o g ó l n o s ł o w i a ń s k i c h , w s k ł a d k t ó r e g o wchodzi n p . h i s t o r i a p o l s k i e g o słowianoznaw
s tw a. Obok k a r t o t e k i podstawowej i s t n i e j ą również: k a r t o t e k a z a w a r t o ś c i cza sopism, k t ó r a pod określonym ty t u ł em opracowanego p e r i o d y k u ( u k ła d a l f a b e t y c z n y ) n o t u j e w s z e l k i e o d n a l e z i o n e w nim m a t e r i a ł y s l a w i s t y c z n e , wskazująo w t e n sposób na ro zm ia ry je g o z a i n t e r e s o w a ń tymi z a g a d n i e n i a m i , o r a z k a r t o t e k ę czasopism opracowanych, ( т а o s t a t n i a może w pewnym s t o p n i u s tan ow ić p r z y czynek do k a t a l o g u p r a s y p o l s k i e j o k re su międzywojennego, gdyż każdy t y t u ł p o s i a d a t u swą d ok ła d n ą metry cz kę, opracowaną w w i e l u przypadkach na p ods taw ie s t a n u fa kt y c z n e g o czasopisma w
z b i o r a c h większych b i b l i o t e k p o l s k i c h . ) - 27
-W p o s t a c i k a r t o t e k i n i e p r z e w i d z i a n e j do druku p o z o s t a j e d z i a ł omawianej b i b l i o g r a f i i z a t y tu ł o w a n y roboczo 'TScha l i t e r a t u r y p o l s k i e j w k r ej ac h . s ł o w i a ń s k i c h " , ponieważ n i e m i e ś c i s i ę on w z a k r e s i e tematycznym p u b l i k a c j i . Z n a jd u j ą s i ę w nim m a t e r i a ł y d o t y c z ą c e r e c e p c j i l i t e r a t u r y p o l s k i e j w k r a j a c h za c h o d n i o - i p o ł u d n i o w o s ł o w i a ń s k i c h , i n s c e n i z a c j i t e a t r a l n y c h s z t u k p o l s k i c h autorów i z a i n t e r e s o w a ń k u l t u r ą p o l s k ą tamże i t p e K a r t o t e k a obejmuje h a s ł a osobowe w u k ł a d z i e alfabety czn ym , n i e wyc ze rp uj e ona j e d n a k w żadnym wypadku c a ł o ś c i z a g a d n i e n i a : z n a j d u j ą s i ę w n i e j w y ł ą c z n ie m a t e r i a ł y z p r a s y p o l s k i e j o k r e su międzywojennego«, Na j e j p o d s ta w ie zyskać można n aj w yż ej o - r i e n t a c j ę o s t o p n i u z a i n t e r e s o w a ń owej p r a s y l o sa m i k u l t u r y p o l s k i e j w ś w i e c i e słowiańskim* N ajw ię ks zą l i c z b ę p o z y c j i od no towu je t a k a r t o t e k a w przypadku s ł o w i a ń s k i c h odgłosów twór c z o ś c i A. M ic ki ew ic za , J . S ło wa cki ego , H. S i e n k i e w i c z a , J . I * Krasz ew ski ego , Б . P r u s a , M. K o n o p n i c k i e j , E. Orzeszkowej, W.S. Heymonta o r a z S. Żeromskiego.
*
Przypomnieć w a r t o , że p r z y I n s t y t u c i e Słowianoznawstwa PAN i s t n i e j e n a j w i ę k s z a w P o l s c e b i b l i o t e k a s p e c j a l i s t y c z n a , gromadząca wydawnictwa s l a w i s t y c z n e z c e ł e g o ś w i a t a o r a z p r o f i lowe t e k s t y l i t e r a c k i e . Gromadzi ona t a k ż e p o l s k i e p r a c e p o l o n i s t y c z n e o r az - w ograniczonym z a k r e s i e - obce, ze szczególnym uwzględnieniem u k az u ją cy ch s i ę w j ę z y k a c h s ł o w i a ń s k i c h . Dyspo n u j e ró wnież szerokim zestawem czasopism l i t e r a c k i c h ( r o c z n i k i a r c h i w a l n e i ws p ół cz es n e) wychodzących w ty ch że j ę z y k a c h 4 .
Zbiory dokumentacyjne I n s t y t u t u Słowianoznawstwa PAN do s t ę p n e s ą d l a osób z a i n t e r e s o w a n y c h - p r ze d e wszystkim pracow ników naukowych i studentów - c o d z i e n n i e (oprócz wtorków) w godz. 915 w Pracowni Współczesnych L i t e r e t u r Zs ch o d n i o sł o w i ań
-- 29
-s k i c h I n -s t y t u t u Słowianoznaw-stwa PAN, P a ła c K u ltu ry i Nauki p i ę t r o XVII, pok.
1704
, 00-901 Warszawa, t o i . 20 0 -2 1 1 , wawn0 2 4 -1 2 . In fo r m a c je uzyskać można rów nież k o r e s p o n d e n c y jn ie lub t e l e f o n i c z n i e .p
M a t e r i a ł y te g o d z i a ł u u k a z a ły s i ę drukiem w p u b l i k a c j i "Wykaz l i s t ó w autorów z a c h o d n io - i p o łu d n io w o sło w ia ń s k ic h w b i b l i o t e k a c h p o l s k i c h " (Wrocław 1 9 6 2 ), g d z ie c z y t e l n i k z n a j d z i e szczegółow y r e j e s t r zm ikrofilm owanych dokumentów.
^ M ik ro film y t e j c z ę ś c i zbiorów s ą u d o s tę p n ia n e w y ł ą c z n i e na p o d s ta w ie p ise m n e j zgody a d r e s a t a lub obecnego w ł a ś c i c i e l a danego dokumentu. Warunek t e n podyktowany j e s t ko n i e c z n o ś c i ą zachowania ta je m n ic y k o r e s p o n d e n c j i p r y w a tn e j, gdyż l i s t y t e w w i ę k s z o ś c i d o t y c z ą spraw a k t u a l n y c h o ra z osób ż y j ą cych, k t ó r e je d y n i e z tym z a s t r z e ż e n ie m z g o d z i ł y s i ę na i c h z m ik ro film o w a n ie . K o respondencja ta obejmuje głów nie l i s t y do p o l s k i c h tłu m a c z y , p i s a r z y , związków tw órczych o ra z i n s t y t u c j i naukowych.
^ C z y t e l n i a B i b l i o t e k i o ra z k a t a l o g (n a VI p i ę t r z e P a ła c u K u l t u r y i Nauki w W arszaw ie) czynne s ą c o d z ie n n ie ( p ró c z n i e d z i e l i ś w i ą t) w g o d z. 9 -2 0 · W szelk ich i n f o r m a c j i o z b io r a c h u d z i e l a k ie ro w n ik B i b l i o t e k i , mgr J a n T o karek, c o d z ie n n ie w g odz. 9 - 1 6 , t e l . 20 0 -2 1 1 , wewn. 2 2 -2 8 .
Mgr A ndrzej G o rd z ie je w sk i
„ D Z IE N N IK I” W A C Ł A W A BOROW EGO
W B IBLIO TE C E U N IW E R SY T E T U W A R SZ A W SK IE G O (W 30-LEC IE ŚM IER CI U CZONEGO)
" B iu le ty n P o l o n is ty c z n y " op u b lik o w ał p rz e d k i l k u l a t y dwa a r t y k u ł y in fo rm u ją c e o ciekaw szych n a b y tk a c h rę k o p iśm ien n y ch B i b l i o t e k i U n iw e r s y te c k ie j w Warszawie: omówione z o s t a ł y wtedy r ę k o p i s y l i t e r a c k i e i p a m i ę t n i k i z o k re su d r u g i e j wojny ś w i a to
-л p
