H. Mackiewicz,A. Mackiewicz
Olsztyn, st. XXIV, wykop 7
Informator Archeologiczny : badania 27, 114-115
224 Okres nowożytny
Ł o w ic z - Z a m e k Spółka A rcheologiczno-K onserw ator-gm . lo c o , w o j. s k i e r n i e w i c k i e ska „KAIROS” z Łodzi
A Z P 5 9 -5 6 /5 4
B adaniam i kierował m gr P io tr Świątkiewicz (au to r sprawozdania). Finansow ane przez Wojciecha Groneckiego (właściciel). R uiny zam ku arcybiskupów gnieźnieńskich — XVI-XVII w.
Badania ratow niczo-w eryfikacyjne podjęto w trybie interw encyjnym w zw iązku z pla nowanymi pracam i ziem nym i naruszającym i s tru k tu rę otaczającego zam ek w ału o szero kości u podstaw y ok. 50 m i wysokości 2 m. Ich celem było rozpoznanie budowy południo wego odcinka w ału, gdzie założono wykop sondażowy przecinający zew nętrzny stok i sięgający jego centralnej partii. Stwierdzono, że wał usypano na tłustym , bagiennym czam oziem ie, zawierąjącym grubą w arstw ę faszyny. T rzon w ału stanow i piaszczysty n a syp o prawdopodobnej szerokości podstaw y ok. 20 m i zachowanej wysokości 1 m, stabili zowany kam iennym jądrem i dwiem a przekładkam i z gałęzi wzmocnionych ukośnie w bity mi palam i. N a nim zalegał płaszcz o miąższości ok. 60-80 cm, usypany z próchnicy, gliny i darni, tworzący w dużym stopniu obecną form ę terenow ą obiektu.
Uchwycona niejednolitość konstrukcyjna w ału odzwierciedla być może dwufazowość jego budow y N iestety pozyskany m ateriał ruchom y w postaci kilkudziesięciu fragm . kafli piecowych, naczyń i kości zwierzęcych, datowanych ogólnie n a XVI-XVII w., nie poddaje się precyzyjniejszem u chronologiczno-stratygraficznem u uporządkow aniu. N iezbędne jest zatem prześledzenie całego przekroju wału, od jego szczytu do fosy otaczającej zam ek górny, a niezależnie od tego objęcie w szystkich inwestycji n a tym teren ie ścisłym nadzorem archeo logiez nym .
M odrzyca, st. 8, gm. Otyń, woj. zielonogórskie — patrz: środkowa i późna epoka brązu N ow e M iasto n a d W artą, st. 2, gm. loco, woj. poznańskie — patrz: późne średniowiecze O lkusz, st, 2, gm. loco, woj. katowickie — patrz: późne średniowiecze
O ls z ty n , s t. XXIV; w y k o p 7 ARCHEO-ADAM
B adania prowadzili m gr m gr H. Mackiewicz, A. Mackiewicz. F in a n sow ane przez M. Kitanowskiego, B. U ryna, W Rabcewicza, T. Święc- kiego (inwestorzy pryw atni). Pierw szy sezon badań. S tare M iasto, XVI-XX w.
B adania archeologiczne zostały przeprow adzone w czesną wiosną 1993 r. we wschodniej pierzei ulicy Kołłątaja.
Założono wykop oznaczony jako n r 7 w obrębie st. XXTV Odkryto m .in. relikty drew nianej studni z bali dębowych łączonych na zrąb. Ciekaw ostką może być fakt, iż część m ateriału do jej budowy została użyta w tórnie, o czym świadczą ślady opalenia n a belkach. N a podstawie m ateriału zabytkowego pozyskanego z w nętrza studni, a zwłaszcza na pod staw ie czarki zdobionej pólmajoliką, można ją datow ać na poł, XVI w. Z innych zabytków n a uwagę zasługują 2 całkowicie zachowane garnki (jeden siwy, jeden cegłasty) oraz 6 naczyń całkowicie lub częściowo wyklejonych i jed n a całkowicie wyklejona pokrywka, a ta k że fragm. kalli m isko wy ch, w tym kafli z cylindrycznym korpusem i kw adratow ym otworem polewanym w ew nątrz, będących dobrym datownikiem , gdyż polewanie w nętrza kafli miskowych zanika w 2. poł, XVI w. Ponadto pozyskano fragm . drew nianego in s tru m entu muzycznego.
W północnej części wykopu stwierdzono obecność konstrukcji architektonicznych po chodzących z 2. poł. XIX i 1. poł. XX w. Fundam enty budynków XIX-wiecznych
zbudowa-Inform ator Archeologiczny 215
ne były z kam ieni i gotyckiej cegły rozbiórkowej, z której zbudow ane były sklepienia kolebkowe piwnic. Kam ienie i cegła łączone były zapraw ą gliniasto-piaskow ą. Wystąpiły pozostałości budynku nowożytnego, a właściwie współczesnego, zbudowanego z cegły no wożytnej łączonej zapraw ą cementową.
Na uwagę zasługuje fakt, iż w obrębie wykopu 7, pomimo dużych jego rozmiarów (ca 20 x 40 m), nie stw ierdzono obecności w arstw średniowiecznych, k tóre prawdopodob nie uległy zniszczeniu podczas późniejszych prac budowlanych i niwelacyjnych. Jedynym elem entem starszym niż nowożytność je s t w spom niana już studnia. Ponadto w narożniku północno-zachodnim stw ierdzono na niewielkim obszarze obecność w arstw późnośrednio wiecznych zalegających pod posadzką piwnicy budynku nowożytnego.
D okum entacja znąjdpje się w archiw um Państwowej Służby O chrony Zabytków w 01- Bztynie oraz M uzeum Warmii i M azur w Olsztynie (wraz z m ateriałam i). Oznaczone i zde m ontow ane elem enty studni przechowywane są w piwnicach zamkowych w Lidzbarku W armińskim.
O ls z ty n , s t . ΧΧΙΥ w y k o p 8 ARCHEO-ADAM
Badania prowadzili m gr m gr H. Mackiewicz i A. Mackiewicz. F in a n sowane przez S. i J. Szwejków (inw estorzy pryw atni). Pierw szy sezon badań. S tare M iasto — miejskie m ury obronne.
Badania przeprow adzone zostały na teren ie działki budowlanej położonej w zachodniej pierzei ul. K ołłątaja (n r 11). Wykop ten oznaczono jako n r 8 w obrębie st. XXIV Na uwagę zasługuje fakt, iż naw arstw ienia kulturow e w obrębie tej działki zostały zniszczone już wcześniej, n a skutek prowadzenia tu prac ziemnych przy pomocy sprzętu m echanicznego bez nadzoru archeologa — m.in. zniszczono wtedy znaczny odcinek zachodniego ciągu m urów miejskich.
Pomimo znacznych zniszczeń w obrębie omawianej dziatki udało się uchwycić partię fundam entow ą murów miejskich oraz m om ent zm iany ich przebiegu w kierunku połu dniowo-wschodnim. W obrębie omawianej działki m ury załam ują się w kierunku połu dniowo-wschodnim pod kątem 170°, a więc zgodnie z planem , jak i został przedstaw iony w pracy C. W iinscha z 1933 r., obrazującym przebieg m urów z ok. 1800 r. (m ury załam ują się pod kątem 173°). Drobne niedokładności mogą być efektem nałożenia się niewielkich pom yłek pomiarów w czasie prac terenowych. M ur w tym miejscu m iał ok. 2 m grubości (u podstawy), co może być wynikiem tego, iż zarejestrow ano partię fundam entow ą. Ponad to po jego zew nętrznej (zachodniej) stro n ie stw ierdzono obecność b ru k u kamiennego, który należy kojarzyć z budową m ostu lub um ocnieniam i brzegowymi. T rudno je s t jednak stwierdzić jednoznacznie, czy mam y tu do czynienia z przyczółkiem mostowym czy też wybrukowanym nabrzeżem obniżąjącym się w kierunku zachodnim (w stronę Łyny). Ze względu na brak m ateriału zabytkowego nie m ożna również wykluczyć, iż je s t to fragm. bruku, który był założony w najstarszych częściach m iasta w I. 1836, 1838, 1845-1857. Ponadto w obrębie wykopu udało się uzyskać profil wschodni i południowo-wschodni. Profil północny stanow i ściana sąsiedniego budynku, n ato m iast profil zachodni był nie możliwy do uchwycenia ze względu na teren gw ałtownie opadający w kierunku zachodnim i poza pojedynczymi kam ieniam i będącymi reliktam i murów m iejskich praktycznie w tym miejscu nie w ystąpił. Relikty partii fundam entow ej m urów miejskich odkryto na poziomie ca 104,7-105 m n. p. m. Nie stw ierdzono obecności ciekawszych zabytków ruchomych.
D okum entacja znajduje się w archiwum Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Ol sztynie oraz w M uzeum Warmii i M azur w O lsztynie (wraz z m ateriałam i).
