NOTATKI NAUKOWE - RESEARCH NOTES
T u iy zm 2 0 0 3 , 1 3 /2Monika Prylińska
Studium Doktoranckie Geografii Uniwersytet Łódzki ul. Kopcińskiego 31 9 0 -1 4 2 Łódź
FUNKCJA TURYSTYCZNA
ŚWIATOWEJ WYSTAWY
EXPO 2 0 0 0 W HANOWERZE
1. WPROWADZENIECelem opracowania jest próba sformułowania odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu między narodowe wydarzenia kulturalne, do których za liczyć można wystawę w Hanowerze, pełnią funkcję turystyczną i jaki mają wpływ na wize runek turystyczny danego kraju w opinii zwie dzających.
Pojęcie funkcji turystycznej używane jest sto sunkowo często w literaturze, dotyczy ono jednak przede wszystkim funkcji turystycznej badanych jednostek przestrzennych, a nie, jak w przypadku niniejszego opracowania, obiektów o charakterze punktowym. W zaistniałej sytuacji autorka zdecy dowała się przyjąć definicję zbliżoną do zawartej w pracy St a s i a k a (1999), a dotyczącej funkcji turystycznej muzeum, uznając, że funkcja tury styczna to całokształt działalności placówki skie rowanej na zaspokojenie różnorodnych potrzeb (poznawczych, estetycznych) turystów odwiedza jących ekspozycję.
Podstawowymi miernikami tak ujętej funkcji turystycznej są, według cytowanego autora, ruch turystyczny, atrakcyjność turystyczna obiektu, w mniejszym zaś stopniu wysokość dochodów uzyskiwanych z obsługi zwiedzających czy wiel kość zatrudnienia.
W niniejszym opracowaniu, z braku odpowied nich danych statystycznych, wykorzystano tylko
THE TOURIST FUNCTION
OF THE
EXPO 2000WORLD
EXHIBITION IN HANOVER1
1. INTRODUCTION
The aim of th e article is to find to w h at ex ten t in te rn a tio n a l c u ltu ra l events (and th e E xhibition in H anover c a n be regarded a s such) perform a to u rist function and how they influence th e to u rist im age of a given c o u n try in th e eyes of th e exhibi tion visitors.
The n o tio n of a to u rist function is frequently u s e d in th e professional lite ra tu re . However, it m ainly co n cern s th e to u rist fu n ctio n of w hole sp atial u n its, a n d n ot, a s in th is article, individual sites. U n d er th e se c irc u m sta n c e s th e a u th o r decided to u s e a definition sim ilar to th a t found in St a s ia k’s w ork (1999) referring to
th e to u ris t fu n ctio n of a m u seu m . The a u th o r believes th a t th e to u rist function is th e overall activity of a n in stitu tio n , aim ed a t fulfilling a v ariety of n e ed s (cognitive, a esth etic, etc.) in th o se to u rists visiting a n exhibition. A ccording to S tasiak , th e b asic m e a s u re s a re to u rist activity, to u rist a ttra c tiv e n e ss an d , to a sm aller extent, th e profit from services for visitors, or th e n u m b e rs em ployed.
In th is article, d u e to a lack of a p p ro p ria te s ta tis tic a l d a ta , only two b a sic m e a s u re s a re u se d : to u ris t activity a n d th e to u ris t a ttra c tiv e n e s s of th o se
dw a podstaw ow e m ierniki: ruch turystyczny i atrakcyjność turystyczną poszczególnych elem en tów składających się na ogólny w izerunek Pol ski na EXPO 2000. M ateriał źródłow y zebrano w okresie od m aja do października 2000 r. W yko nano wówczas badania kw estionariuszow e z dw o ma grupami respondentów w Polsce (badaniu pod dano 120 m ieszkańców Łodzi oraz 97 studentów geografii turyzm u i hotelarstw a), badania ankieto we gości odw iedzających ekspozycję w N iem czech oraz wywiady bezpośrednie z grupą eksper tów odpow iedzialnych za przygotow anie udziału Polski w EXPO 2000. Po zakończeniu wystawy dokonano rów nież własnej oceny produktu tury stycznego Polski m etodą waloryzacji punktowej.
in d iv id u al e le m e n ts w h ich b u ilt u p a n overall im age of Poland d u rin g EXPO
2000. R eso u rce m a te ria ls w ere collected
b etw een May a n d O cto b er 2000, firstly from a su rv e y c arrie d o u t am o n g two g ro u p s of re s p o n d e n ts in Poland (120 in h a b ita n ts o f Łódź a n d 97 to u rism stu d e n ts), seco n d ly from q u e stio n n a ire s d is trib u te d a m o n g v isito rs to th e ex h ib itio n in G erm an y , a n d thirdly from d irect in terv iew s h eld w ith th e g ro u p of ex p erts re sp o n sib le for p re p a rin g Polish p a rtic ip a tio n a t EXPO 2000. A fter EXPO
2 0 0 0 h a d finish ed , th e Polish to u rist
p ro d u c t w as e v alu a te d .
2 . OPINIA POLAKOW NA TEMAT FUNKCJI 2. OPINIONS OF POLES ON THE TOURIST
TURYSTYCZNEJ WYSTAWY W HANOWERZE FUNCTION OF EXPO 2 0 0 0 IN HANOVER
R espondentów ankiety pytano głów nie o atrakcyj ność turystyczną Polski i m ożliw ość zw iększenia zainteresowania naszym krajem wśród zagranicz nych turystów. W przeważającej większości ankiet pojawiała się opinia, że wystawa EXPO 2000 mo że przyczynić się do wzrostu ruchu turystycznego w Polsce. Tylko 6,6% mieszkańców Łodzi i 5% studentów było innego zdania, uważając, że wysta wa nie będzie mieć żadnego wpływu na zaintereso wanie P olskąjako krajem docelow ym turystyki.
Pomysłów na to, w jak i sposób EXPO może przyczynić się do popraw y sytuacji Polski na m ię dzynarodow ym rynku turystycznym było wiele. A nkietowani na ogół byli zgodni co do faktu, że Polskę należy prom ow ać pokazując jednocześnie wszystko to, co w ydaje się atrakcyjne, tw orząc ca łość z poszczególnych elem entów składających się na szeroko rozum ianą ofertę turystyczną Polski, zamiast skupić się na jednym , w ybranym produk cie m ogącym kojarzyć się bezbłędnie z naszym krajem.
N ajw ięcej ankietow anych było zdania, że nale ży pokazać zagranicznym turystom przede w szyst kim walory przyrodnicze (70,1% studentów i 67,5% m ieszkańców Łodzi) i antropogeniczne (analogicznie 65,9% i 63,3% ) naszego kraju (rys. 1). Nieco m niejszy procent respondentów (51% studentów i 55,8% łodzian) zw racał uwagę na potrzebę prom ocji regionów etnograficznych Polski, uważając, że gości wystawy zainteresuje z pew nością różnorodność polskiej wsi i kultyw o wane przez Polaków tradycje ludowe.
Responden-The su rvey re s p o n d e n ts were ask ed prim arily a b o u t th e to u rist attractiv en ess of Poland a n d th e p o ssibilities of in c re a s ing in te re st in it am o n g foreign to u rists. The m ajority w ere of th e opinion th a t
EXPO 2 0 0 0 could be beneficial for in c re as
ing to u rism in Poland a n d only 6.5% of Łódź in h a b ita n ts a n d 5% of s tu d e n ts believed th a t EXPO 2 0 0 0 w ould have no effect on P oland em erging a s a to u rist d estin atio n .
T here w ere m an y id eas on how EXPO could im prove th e s itu a tio n of Poland on th e in te rn a tio n a l to u ris t m arket. It is w orth noticing, how ever, th a t while an aly sin g th e re s u lts of th e survey it w as im possible to single o u t one prom otional m eth o d preferred by th e resp o n d en ts. They m ostly agreed th a t Poland sh ould be prom oted by show ing everything w hich seem s attractiv e a n d creatin g a whole from th e individual elem en ts w hich to g eth er m ake th e g en eral to u rist offer, in ste ad of focusing on one chosen product.
M ost re s p o n d e n ts w ere of th e opinion th a t foreign to u ris ts sh o u ld first of all be sh o w n th e n a tu r a l a s s e ts (70.1% of s tu d e n ts a n d 67.5% of Łódź in h a b ita n ts) a n d th e a n th ro p o g e n ic a s s e ts (65.9% an d 63.3% , respectively) - fig. 1. A slightly sm aller p e rc e n ta g e (51% of s tu d e n ts an d
%
przyrodniczo antropogeniczne etnograficzne jakość usług
Rys. 1. Czynniki wpływające na zwiększenie zainteresowania Polską przez turystów ( ź r ó d ł o : opracowanie własne na podstawie
badań ankietowych, m aj 20 0 0 )
assets assets regions quality
Fig. 1. Factors increasing tourist interest in Poland ( s o u r c e : author’s compilation based on a survey; M ay 20 00)
ci wyrazili też opinię, że powinno się zadbać o wy kreowanie wizerunku Polski jako kraju przygoto wanego na przyjęcie wymagających gości z zagra nicy, nie muszącego wstydzić się zaniedbań w sek torze usług i w jakości ich świadczenia. Takie zda nie znalazło potwierdzenie aż w 43% ankiet wy pełnianych przez studentów i 25% ankiet miesz kańców Lodzi. Tylko 5% studentów i 1,6% ło dzian zaproponowało inne sposoby zainteresowa nia potencjalnych gości naszym krajem. Respon denci pragnęli pokazać na wystawie kraj bezpiecz ny dla obcokrajowców, kraj o dynamicznie rozwi jającej się gospodarce i cenionej na świecie myśli technicznej i naukowej powstałej na bazie uniwer sytetów polskich mających swoje długie i świetne tradycje.
Odpowiadający na pytania mogli podkreślić za równo czynniki wpływające na podniesienie atrak cyjności naszego kraju, jak i te zdecydowanie ją obniżające. Znamienny jest fakt, że tylko niewiel ki procent ankietowanych (4,1% studentów i 5% łodzian) przyznał, że Polska jest z różnych względów krajem atrakcyjnym, nie wymieniając przy tym żadnych czynników wpływających na obniżenie tej atrakcyjności. Bardzo rzadko wy stępowała też zależność odwrotna polegająca na tym, że respondenci wskazywali same czynniki obniżające atrakcyjność naszego kraju bez za znaczanie elementów wpływających na polepsze nie jego postrzegania za granicą. Taką sytuację dało się zaobserwować tylko w 2% wypowiedzi studentów i 1,6% łodzian. W przypadku analizy negatywnych stron turystyki polskiej wyraźnie zaznaczyły się dwa czynniki hamujące, według respondentów, ruch przyjazdowy do naszego kraju - zła jakość usług turystycznych (88,6% studentów i 78,3% łodzian) i zła dostępność ko munikacyjna (87,6% studentów i 76,6% łodzian).
55.8% of Łódź in h a b ita n ts ) m en tio n ed th e need to prom ote Polish eth n o g rap h ic regions, believing th a t visitors to EXPO
2 0 0 0 w ere b o u n d to b e in te re sted in th e
variety of Polish folklore a n d preserved trad itio n s. The re s p o n d e n ts also claim ed th a t Poland sh o u ld be p re sen te d a s a country prepared to en tertain the require m e n ts of foreign visitors, u n a sh a m e d of th e quality of its services (43% of s tu d e n ts a n d 25% of Łódź in h a b ita n ts). Only 5% of s tu d e n ts a n d 1.6% of Łódź in h a b ita n ts su g g ested o th e r w ays of m ak in g potential visitors interested. The resp o n d en ts w anted to p re s e n t a c o u n try w hich is safe for foreigners, w ith a dynam ically developing economy, a n d th e long tradition of tech n o logical a n d scientific achievem ents of Polish un iv ersities recognized worldwide.
The re s p o n d e n ts poin ted bo th to those factors w hich in c re ase th e attractiv en ess of Poland a n d th o se w hich significantly d ecrease it. It is w o rth noticing th a t only a sm all fraction (4.1% of s tu d e n ts a n d 5% of Łódź in h a b ita n ts) adm itted th a t P oland is a n attractiv e co u n try for a variety of re a so n s, a n d m entioned no factors d ecreasin g th is attractiv en ess. There w ere also very few c ases w hen factors d ecreasin g a ttra ctiv en e ss were pointed to w ith o u t m en tio n in g elem ents w hich im prove its p ercep tio n abro ad (2% a n d 1.6% respectively).
In th e an aly sis o f negative aspects, two factors w ere clearly visible: the poor qu ality of to u ris t services (88.6% an d 78.3%) a n d po o r accessibility (87.6% an d 76.6%). S tereo ty p es of Poland a s
W wielu przypadkach w ym ieniano także stereoty py Polski widzianej oczam i obcokrajow ców , czy li stosunkow o dużą przestępczość, m ożliwość kradzieży m ienia czy trudności w porozum ieniu się z m iejscow ą ludnością, nie w ładającą języ k a mi obcymi.
see n by foreigners w ere very often m en tio n ed in clu d in g th e high crim e rate, frequency of theft, or difficulties in c o m m u n ic a tin g w ith th e local popu latio n w ho do n o t sp ea k foreign languages.
3 . STOPIEŃ ZAINTERESOWANIA ZWIEDZA JĄCYCH PRODUKTEM TURYSTYCZNYM
POLSKI NA EXPO 2 0 0 0
3 . VISITOR INTEREST
IN THE POLISH TOURIST PRODUCT
AT EXPO 2000
Opisując funkcję turystyczną, nie można pominąć opinii odwiedzających Pawilon Polski turystów oraz pewnych danych statystycznych mówiących o jego popularności na EXPO. M ateriału badawczego w tej kwestii dostarczyły przede wszystkim ankiety przy gotowane przez Biuro EXPO KIG/PAIZ i realizo wane na terenie Pawilonu Polskiego w trakcie trwa nia wystawy. Dodatkowym dokum entem przydat nym w badaniu opinii gości o ekspozycji polskiej, stały się wypełniane przez nich księgi pamiątkowe, natomiast jako podstawa statystyczna posłużył tak zwany „Zeszyt zm ian”, w którym rejestrowano co dziennie liczbę gości w Pawilonie Polskim. Korzy stając z zawartych w nim danych statystycznych, można ocenić wielkość ruchu turystycznego w Pa wilonie Polskim na przestrzeni całej wystawy, poku sić się o zbadanie jeg o rozkładu i wreszcie, spróbo wać odpowiedzieć sobie na pytanie, co wpływało na takie właśnie rozłożenie w czasie liczby zw iedzają cych Pawilon Polski.
Liczba osób (w tys.)
Miesiące
Rys. 2. Ruch turystyczny w Pawilonie Polskim ( ź r ó d ł o : opracowanie w łasne na podstawie statystyki
prowadzonej w „Zeszycie zmian", październik, 20 00)
While d e sc rib in g th e to u ris t function, we m u s t n o t ignore th e o p in io n s of to u rists v isiting th e Polish Pavilion, a s well a s s ta tistic a l d a ta re g a rd in g its p o p u larity a t EXPO 2000. T he n e c e s sa ry inform ation w as su p p lie d first of all by visito rs fill ing in q u e s tio n n a ire s p re p a re d by th e
EXPO KIG/PAIZ Office a n d u s e d in th e
Polish Pavilion th ro u g h o u t EXPO 2000. A dditional d o c u m e n ts th a t proved u sefu l in stu d y in g v isito rs’ o p in io n s w ere th e v isito rs’ books. T he s ta tis tic a l so u rce w as th e ‘N otebook o f C h a n g e s’, w h ere th e n u m b e r of g u e s ts in th e Polish Pavilion w as reco rd ed every day. U sing th is s ta tis tic a l d a ta , to u r is t n u m b e rs in th e Polish Pavilion th ro u g h o u t EXPO 2 0 0 0 could b e e v alu a te d , th e ir d istrib u tio n stu d ie d , a n d re a s o n s su g g ested .
Number of visitors (in thousands)
Fig. 2. Tourist activity in the Polish Pavilion ( s o u r c e : author's compilation based on the statistical data in the ‘Notebook o f C hang es)
O ficjalne raporty Biura EX PO donoszą, że sta tystycznie, co szósty zw iedzający w ystaw ę gość oglądał Paw ilon Polski. Jak w ynika z przedstaw io nego wykresu (rys. 2), popularność paw ilonu stop niowo rosła. W ostatnim m iesiącu w ystaw y
Pawi-A ccording to th e EXPO Office official re p o rts, sta tistic a lly every six th to u ris t visited th e Polish Pavilion. As sh o w n in th e g ra p h below (fig. 2), th e p o p u la rity of th e Pavilion g ra d u a lly grew a n d in th e
lon Polski odw iedziło ponad 917 tys. turystów, co daje średnią 30 tys. osób dziennie. W sumie, od początku czerw ca do końca października, przy ję to w „miniaturowej Polsce” ponad trzy miliony gości. T rudno dokładnie określić pochodzenie zw iedzających, ale zarów no ze statystyk niem iec kich dotyczących całej w ystaw y, ja k i analizy poddanej badaniu ankietow em u próbki w yłonio nej wśród turystów w P aw ilonie Polskim wynika, że ponad 80% osób oglądających ekspozycję pol ską stanowili Niemcy.
Z ainteresow anie P aw ilonem Polskim było duże. Należy zastanow ić się jed n ak jak ie czynniki w pły wały na nie w najw iększym stopniu, a więc prze śledzić uważnie opinie sam ych zw iedzających o tym, co najbardziej przekonało ich do obejrzenia polskiego paw ilonu.
Badania sondażow e oceniające percepcję eks pozycji polskiej przez obcokrajow ców prow adzone były w Paw ilonie Polskim przez studentów (w tym w dużej mierze przez autorkę pracy) w trakcie ca łego EX PO 2000.
Najwięcej ankiet przeprow adzono z osobami na rodowości niemieckiej (88%) i polskiej (7%). Wśród pozostałych respondentów przeważali turyści z W łoch, Japonii, Chin, USA i krajów skandynaw skich. Respondenci to przede wszystkim osoby w wie ku powyżej 45 lat (36% ) i poniżej 20 lat (31%).
W szystkim ankietow anym , niezależnie od naro dow ości, podobał się Paw ilon Polski. W iększość z nich (72,6% ) jak o głów ny pow ód swojej w yso kiej oceny podała ciekaw y wystrój (rys. 3), szcze gólną uwagę zw racając na drew niane, stylow e cha ty. Znaczna liczba respondentów (59,2% ) w ypo w iadała się rów nież bardzo pozytyw nie o obsłudze Polskiego Paw ilonu oceniając j ą jak o kom petent ną, dobrze reprezentującą kraj i posiadającą o nim dużą wiedzę, a także kom unikatyw ną i znającą j ę zyki obce. Tylko 12% ankietow anych jak o elem ent
la s t m o n th of EXPO 2 0 0 0 it w as visited by over 9 1 7 ,0 0 0 to u ris ts , on average 3 0 ,0 0 0 people a day. All in all, b etw een th e b e g in n in g of J u n e a n d th e e n d of O ctober th is ‘m in ia tu re P o la n d ’ received over th re e m illion g u e s ts . It is difficult to sa y ex actly w h a t n a tio n a litie s th ey re p re se n te d , b u t b o th th e G erm an s ta tis tic s c o n c e rn in g th e w hole exhibition a n d th e a n a ly s is o f a sam p le g ro u p of to u ris ts in th e P olish Pavilion su g g est th a t over 80% of th e v isito rs to th e Polish e x h ib itio n w ere G erm an s.
In te re s t in th e P olish Pavilion w as significant. We s h o u ld c o n sid er, how ever, w h a t facto rs affected th is m o st, th a t is to look closely a t th e o p in io n s of th e v isito rs th e m se lv e s a s to w h a t p e rs u a d e d th e m to go th e re .
A su rv e y e v a lu a tin g th e p e rc ep tio n by foreigners o f th e Polish ex h ib itio n w as c arrie d o u t in th e Polish Pavilion by s tu d e n ts (in clu d in g th e a u th o r) th ro u g h o u t EXPO 2000. T he m ajo rity of q u e stio n n a ire s w ere d is trib u te d a m o n g G erm an s (88%) a n d Poles (7%). The rem ain in g re s p o n d e n ts w ere m ain ly to u ris ts from Italy, J a p a n , C h in a, th e USA a n d S c a n d in a v ia n c o u n trie s. The re s p o n d e n ts w ere m ain ly over 4 5 (36%) o r u n d e r 20 (31%) y e a rs of age.
All re sp o n d e n ts, reg a rd le ss of n a tio n ality, liked th e Polish Pavilion. To su p p o rt th e ir opinion, m o st of th e m (72.6%) m en tio n ed th e in te re stin g exhibition a rra n g e m e n t (fig. 3), especially th e tra d i tional w ooden h u ts . A considerable n u m b e r (59.2%) p ra ised th e staff a s co m p eten t p ro fessio n als w ho re p re se n te d th e ir
Rys. 3. Co jest najbardziej interesujące w Pawilonie Polskim? ( ź r ó d ł o : opracowanie własne na podstawie badań ankietowych, październik, 20 00)
Fig. 3. W h at is m ost interesting in the Polish Pavilion? ( s o u r c e : author’s compilation based on a survey; O ctober 20 00)
najistotniejszy w skazało dobre jedzen ie w restau racji polskiej, co mogło oczyw iście wynikać z fak tu, że nie wszyscy turyści jedli posiłek w Paw ilo nie Polskim. Jako inne elem enty przyciągające go ści w skazyw ano przede wszystkim : prezentacje ze społów artystycznych na przestrzeni mobilnej pa wilonu, kopalnię soli w W ieliczce szczególnie cie kaw ą dla turystów z N iem iec, a także biżuterię sprzedaw aną w sklepie polskim.
Prawie wszystkich ankietow anych (87% ) w izy ta w Polskim Paw ilonie zachęciła do odw iedzenia w najbliższym czasie naszego kraju. Tylko 4% osób raczej nie było zdecydow anych na wizytę
co u n try well a n d k n ew a lot a b o u t it, w ere co m m u n icativ e a n d spoke foreign lan g u ag es. Only 12% m en tio n ed good food in th e Polish r e s ta u r a n t a s th e m ost im p o rtan t elem ent, w hich m ay of co u rse have re su lte d from th e fact th a t n o t all visitors h a d a m eal th e re . Of th e o th e r elem en ts a ttra c tin g to u rists, above all were the p erfo rm an ces given in th e ‘mobile sp ac e ’ of th e pavilion, a s well a s th e salt m ine in W ieliczka (attractive particularly to G erm an to u rists), a n d th e jew ellery sold in th e Polish shop.
Kraj wybitnych jednostek
Niestabilny politycznie
Przyjazny
Kraj dużych możliwości
Otwarci na nowe idee
Szybko rozwijający się gospodarczo
Nietolerancyjny Europejski Zacofany Gościnny Ciekawy 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550
Rys. 4. Jakim krajem jest Polska w oczach respondentów ankiety? ( ź r ó d ł o : m ateriały Biura E X P O K IG /PA IZ, październik, 20 00)
A country of outstanding individuals
Politically unstable
Friendly
A country of great opportunities
O pen to new ideas
Fast-developing economically Intolerant European U nderdeveloped Hospitable Interesting 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550
Fig. 4. W hat kind of a country is Poland in the respondents’ opinions? ( s o u r c e : E X P O K IG / P A IZ Office materials; O ctober 2 0 0 0 )
w Polsce, a 9% badanych gości nie miało na ten te mat wyrobionej opinii. Aż 65,9% respondentów uważało, że wizyta w Polskim Pawilonie przyczy niła się do powiększenia zasobu ich wiedzy o Pol sce, 26,3% nie miało na ten temat sprecyzowanego zdania, a 8,8% uważało, że ekspozycja nie daje możliwości pozyskania szczegółowych informacji o naszym kraju.
Analizując współczesny wizerunek Polski w oczach zwiedzających pawilon, można zauwa żyć, że większość z nich wyrażała się o nim przy chylnie wskazując jako cechy charakteryzujące nasz kraj przede wszystkim (rys. 4):
- gościnność - 80,1%, - ciekawość - 58%,
- przyjazne nastawienie do turystów - 39,9%. Respondenci wyrażali również opinię, że Pol ska jest państwem otwartym na nowe idee (27,8%), europejskim (26,8%), szybko rozwija jącym się gospodarczo (15,5%). Tylko 3,3% ba danych twierdziło, że Polska to kraj zacofany, a 4,2% wskazało nasz kraj jako niestabilny poli tycznie.
O popularności Pawilonu Polskiego świadczyły także bardzo pozytywne wpisy gości składane w Księdze pamiątkowej, zarówno tej oficjalnej, przeznaczonej dla gości honorowych, jak i tej kilkutomowej, zbierającej z dnia na dzień coraz więcej pochwał.
4 . OCENA PRODUKTU TURYSTYCZNEGO POLSKI NA EXPO 2 0 0 0 METODĄ
BONITACJI PUNKTOWEJ
Produkt turystyczny Polski na Światowej Wysta wie EXPO 2000 nie był jednorodny. W celu wyka zania, które z jego elementów można uznać za naj ciekawsze z punktu widzenia atrakcyjności tury stycznej, dokonano waloryzacji metodą bonitacji punktowej.
Badanie przeprowadzono na podstawie ankiet przeprowadzanych wśród turystów odwiedzają cych Pawilon Polski od czerwca do końca paź dziernika 2000 r., ankiet i wywiadów bezpośred nich przeprowadzanych z ekspertami w październi ku 2000 r. oraz danych zaczerpniętych z artykułów ukazujących się zarówno w prasie ogólnopolskiej, jak i regionalnej.
Przy waloryzacji wzięto pod uwagę siedem cech charakteryzujących w różnym stopniu
po-A visit to th e Polish Pavilion e n co u rag ed n e a rly all re s p o n d e n ts (87%) to c o n sid e r v isitin g P o lan d in th e n e a r fu tu re . O nly 4% d ecid ed n o t to do so, a n d 9% co u ld n o t decide. 65.9% believed th a t th e ir v isit in c re a s e d th e ir know ledge a b o u t Poland, th o u g h 26.3% could n o t specify th e ir o p in io n , a n d 8.8% claim ed th a t th e ex h ib itio n did n o t provide detailed in fo rm atio n .
A nalysing th e c o n te m p o ra ry im age of Poland, we c a n se e th a t th e m ajority of re s p o n d e n ts h a d a positive opinion p o in t ing to th e following c h a ra c te ris tic s (fig. 4):
- h o sp ita lity (80.1%),
- in te re stin g p re s e n ta tio n (58.%), - friendly a ttitu d e to w a rd s to u rists (39.9%).
The re s p o n d e n ts also believed th a t Poland is a E u ro p e a n c o u n try (26.8%) open to new id eas (27.8%), a n d ch arac te r ized by dynam ic econom ic grow th (15.5%). O nly 3.3% claim ed th a t Poland is u n d e r developed, a n d 4.2% th a t it is politically u n s ta b le .
The p o p u la rity of th e Polish Pavilion w as also proved by very positive e n trie s in th e Visitor’ Book, b o th in its official p a rt for h o n o ra ry g u e sts , a n d in th e sev eral v o lu m es collecting w o rd s of p raise every day.
4 . EVALUATION OF THE POLISH TOURIST
PRODUCT IN EXPO 2000
The Polish to u ris t p ro d u c t a t th e EXPO
2 0 0 0 W orld E x h ib itio n w as n o t h o m o
g en o u s. In o rd e r to show w hich of its e lem en ts c a n b e c o n sid e re d th e m o st a ttra ctiv e to u ristic a lly , a n e v alu atio n w as c arried o u t.
The re s e a rc h w as b a s e d on q u e stio n n a ire s d is trib u te d a m o n g th e to u ris ts visitin g th e Polish Pavilion b etw een J u n e a n d th e e n d of O cto b er 2000, q u e stio n n a ire s a n d d ire c t in terv iew s filled in by e x p erts in O cto b er 2 0 0 0 , a s well a s d a ta from a rtic le s p u b lis h e d in th e n a tio n a l a n d reg io n al Polish p re s s.
Seven fe a tu re s w h ich b u ilt u p th e to u ris t im age o f P o lan d a t EXPO 2 0 0 0
szczególne produkty składające się na wizerunek turystyczny Polski na EX PO . B adaniu poddano profesjonalność w ykonania każdego z elem entów (trw ałość, użyteczność, estetykę w ykonania), do pasow anie produktu do w ym agań zw iedzających (na podstaw ie uwag w ym ienianych w czasie roz mów z obsługą paw ilonu), zainteresow anie zw ie dzających (ilość czasu pośw ięconego na zapozna nie się z produktem ), zainteresow anie produktem przez m edia (częstotliw ość w spom inania w m e diach), łatw ość przekazu (uniw ersalizm produktu), oryginalność produktu, polskość produktu (jed noznaczna identyfikacja z krajem ). Elem enty, któ rym przypisano te cechy podzielono na dwie gru py. P ierw szą z nich stan o w ią poszczególne części w chodzące w w yposażenie stałe Paw ilonu P olskie go: Rynek z D rzew em Życia, W ieliczka, Puszcza B iałowieska, obserw atorium K opernika i W olsz- czana, restauracja polska, sklep polski, inform acja turystyczna, obsługa paw ilonu, w irtualna Klara, gra i stanow iska kom puterow e oraz m askotka pa wilonu - bocian. Do drugiej grupy zaliczono pozo stałe elem enty m ające w pływ na kształtow anie w i zerunku Polski na EX PO , to znaczy wszystkie im prezy odbyw ające się w paw ilonie i poza nim: pre zentacje regionalne ja k o całość, D zień Polski, Dzień R ozpoczęcia, D ebaty K lubu Polskiego, spo tkania ze sławnym i ludźm i, Program y M ilionow e go, D w um ilionow ego i T rzym ilionow ego Gościa, udział Polski na EX PO am M eer i w reszcie zaan gażow anie Polski w projekty św iatow e realizow a ne pod patronatem EX PO 2000.
Szczegółow e kryteria oceny zastosow ane pod czas badania zestaw iono poniżaj:
1. P rofesjonalność w ykonania: a) podlegające częstym napraw om - i pkt, b) podlegające okreso wym napraw om - 2 pkt, c) w ykazujące się drobny mi usterkami technicznymi - 3 pkt, d) sprawne tech nicznie, ale w ykazujące m ałe braki estetyczne albo nie do końca dopasow ane do ogólnej koncepcji pa wilonu - 4 pkt, e) spraw ne, estetycznie wykonane, dopasowane do ogólnej koncepcji paw ilonu - 5 pkt.
2. D opasow anie produktu do w ym agań zw ie dzających; spełniające w ym agania w stopniu: a) m ałym 1 pkt, b) średnim 2 pkt, c) dużym -3 pkt.
3. Z ainteresow anie zw iedzających: a) zw ykle pom ijane przy zw iedzaniu - i pkt, b) przeznaczo ne dla nielicznej grupy odbiorców - 2 pkt, c) oglą dane chętnie, ale pobieżnie - 3 pkt, d) oglądane z uw agą podczas zw iedzania paw ilonu - 4 pkt, e) oglądane przez gości przybyłych specjalnie - 5 pkt.
were ta k en into consideration: the profess ional execution of each of th e elem ents (their durability, u sefu ln ess, a n d aesthetic value), th e b alan ce betw een th e pro d u ct an d visitors' ex p ectatio n s (based on the rem ark s m ad e in conversations w ith the Pavilion staff), visitor in te re st (the a m o u n t of tim e devoted to a product), m edia in te re st in th e p ro d u c t (how frequently it w as m entioned), m essage clarity (product universality), p ro d u ct originality, an d p ro d u c t ‘P o lish n ess’ (identification w ith th e countiy).
The elem en ts to w hich th e se features were ascribed, were divided into two groups. The first included the individual p e rm a n e n t p a rts of th e Polish Pavilion: the S q u are w ith th e Tree of Life, Wieliczka, B iałow ieska F orest, C opernicus and W olszczan O b se rv a to ry , th e Polish re s ta u ra n t, Polish shop, to u rist inform a tion desk, Pavilion staff, virtual Klara, co m p u ter gam es an d statio n s, an d the s t o r k - th e Pavilion m ascot.
The o th e r group included th e rem aining elem ents th a t is th e ev en ts taking place inside a n d o u tsid e th e pavilion: regional p resen tatio n s, th e Polish Day, th e O pen ing Day, Polish C lub debates, m eetings w ith fam ous people, th e millionth, two m illionth a n d th re e m illionth visitor, Poland’s particip atio n in EXPO am Meer, an d finally Poland’s involvem ent in global projects u n d e r th e a u sp ic e s of EXPO 2000.
H ere are th e detailed evaluation criteria u sed in th e study:
1. Professional execution: a) requiring freq u en t re p a irs - 1 pt, b) requiring re g u la r re p a irs - 2 p ts, c) w ith sm all tech n ical fau lts - 3 p ts, d) operational b u t show ing sm all a e sth e tic faults, or a m ism a tch w ith th e g en eral idea beh in d th e Pavilion - 4 p ts, e) operational, aesth e tic ally well m ad e, m atch in g th e general co n cep t of th e Pavilion - 5 pts.
2. The b alan ce betw een pro d u ct an d visitor expectations: a) insufficient b alan ce - 1 pt, b) p artial balan ce - 2 pts, c) full b alan ce - 3 pts.
3. V isitor in te re s t in th e p ro d u ct: a) p ro d u c t u s u a lly ign o red - 1 pt, b) p ro d u c t in te n d e d for a sm all gro u p of v isito rs - 2 p ts, c) p ro d u c t looked a t
4. Zainteresow anie produktem przez media; ar tykuły: a) tylko w prasie lokalnej - 1 pkt, b) mniej niż 20 w prasie ogólnopolskiej - 2 pkt, c) 2 0 -5 0 w prasie ogólnopolskiej - 3 pkt, d) 5 0 -1 0 0 w pra sie ogólnopolskiej - 4 pkt, e) 100 artykułów w pra sie ogólnopolskiej - 5 pkt.
5. Łatw ość przekazu: a) niezrozum iały dla tu rystów zagranicznych - 1 pkt, b) niezrozum iały dla turystów spoza Europy - 2 pkt, c) czytelny dla określonych grup w iekow ych - 3 pkt, d) czytelny, ale wym agający zastanow ienia się - 4 pkt, e) czy telny dla w szystkich - 5 pkt.
6. O ryginalność produktu; produkt prezento wany przez: a) w szystkie kraje uczestniczące w EXPO - 1 pkt, b) w iększość krajów uczestni czących w EX PO - 2 pkt, c) przez mniej niż 50 krajów - 3 pkt, d) mniej niż 10 krajów - 4 pkt, e) tylko Polskę - 5 pkt.
7. Polskość produktu; produkt: a) znany na całym św iecie - 1 pkt, b) znany w Europie - 2 pkt, c) typowo polski, ale nie przynoszący jednoznacz nych skojarzeń - 3 pkt, d) typow o polski, przyno szący jednoznaczne skojarzenia - 4 pkt.
W yniki przeprow adzonej waloryzacji zestaw io no w tab. I. podając zarów no w artości liczbowe, które zostały przypisane do poszczególnych cech, ja k i stopień atrakcyjności turystycznej uzyskany na podstaw ie liczby uzyskanych przez każdy z ba danych elem entów punktów.
Z poniższego zestaw ienia rezultatów badań nad w aloryzacją produktów w chodzących w skład pre zentacji Polski na EX PO , w ynikają dosyć znaczne różnice w ich atrakcyjności turystycznej. N a pierw szym m iejscu znalazła się m askotka P olskie go Paw ilonu - bocian (32 punkty), natom iast naj mniej punktów (14) uzyskały gry i stanow iska kom puterow e czyli, inaczej m ówiąc elem enty bar dziej techniczne.
N a podstaw ie przeprow adzonej w aloryzacji w ydzielono cztery grupy produktów o różnym stopniu atrakcyjności turystycznej: bardzo atrak cyjne - powyżej 29 punktów , atrakcyjne - 2 5 -2 9 punktów, średnio atrakcyjne - 2 0 -2 4 punkty, mało atrakcyjne - poniżej 20 punktów.
W pierw szej grupie znalazły się tylko dwa produkty - w spom niany bocian oraz prezentacje regionalne odbyw ające się cyklicznie w P aw ilo nie Polskim . Z w łasnych obserw acji autorki w yni ka, ze oba produkty cieszyły się faktycznie naj większym zainteresow aniem zarów no zw iedza jących, ja k i obecnych na w ystaw ie mediów. Prezentacje regionalne opisyw ano w w iększości
willingly b u t su p erficially - 3 p ts, d) p ro d u c t looked a t a tte n tiv ely - 4 p ts, e) p ro d u c t looked a t by v isito rs arriving sp ecially for th e p u rp o s e - 5 p ts.
4. M edia in te r e s t in th e p ro d u ct: a) articles only in local Polish p re ss - 1 pt, b) le ss th a n 2 0 a rtic le s in th e Polish n a tio n a l p re s s 2 p ts , c) 2 0 5 0 artic le s -3 p ts, d) 5 0 -1 0 0 a rtic le s - 4 p ts, e) m ore th a n 100 a rtic le s - 5 p ts.
5. M essage clarity: a) u n c le a r to all foreign to u ris ts - 1 pt, b) u n c le a r to n o n - E u ro p e a n to u ris ts - 2 p ts , c) clea r only to c e rta in age g ro u p s - 3 p ts, d) clear b u t d e m a n d in g - 4 p ts , e) c lea r to eveiybody - 5 p ts.
6. P ro d u c t originality: a) p ro d u c t p re s e n te d b y all th e c o u n trie s p a rtic ip a t ing in EXPO - 1 p t, b) p ro d u c t p re se n te d by m o st c o u n trie s p a rtic ip a tin g in EXPO -2 p ts, c) p ro d u c t p re s e n te d by le ss th a n 50 c o u n trie s - 3 p ts, d) p ro d u c t p resen ted by le ss th a n 10 c o u n trie s - 4 p ts, e) p ro d u c t p re se n te d only by Poland - 5 pts.
7. P ro d u ct ‘P o lish n ess’: a) pro d u ct recognized w orldw ide - 1 pt, b) p ro d u c t recognized in E u ro p e - 2 p ts, c) p ro d u c t typically Polish, b u t n o t asso ciated directly w ith P o lan d - 3 p ts , d) p ro d u c t typically Polish, a ss o c ia te d d irectly w ith Poland -4 p ts.
The r e s u lts of th e ev alu a tio n of th e Polish p ro d u c ts p re s e n te d a t EXPO 2 0 0 0 p re s e n te d in th e T ab le p o in t to c o n sid e r able differences in th e ir to u ris t a ttra c tiv e n e ss. T he P olish Pavilion m a sc o t - th e s to rk (32 pts) - ach iev ed th e la rg e st n u m b e r of p o in ts, a n d th e sm allest c o m p u te r g a m es a n d s ta tio n s (14 pts), in o th e r w o rd s th e m o re te c h n ic a l elem en ts.
B ased on th e e v alu a tio n , fo u r g ro u p s of p ro d u c ts of differing to u ris t a ttra c tiv e n e s s w ere identified: very a ttra ctiv e p ro d u c ts - over 29 p ts , a ttra c tiv e p ro d u c ts - 2 5 -2 9 p ts , p a rtia lly a ttra c tiv e p ro d u c ts - 2 0 -2 4 p ts, u n a ttra c tiv e p ro d u c ts - below 20 p ts.
The first g ro u p in c lu d e d only two - th e sto rk a n d th e reg io n al p re s e n ta tio n s th a t reg u larly to o k p lace in th e Polish Pavilion. T he a u th o r o b serv ed th a t b o th p ro d u c ts w ere in d e ed p o p u la r am ong b o th v isito rs a n d th e m edia. The regional
artykułów i programów poświęconych udziało wi Polski w EXPO, natomiast polska maskotka okazała się tak popularna, że organizatorzy nie mieccy zdecydowali się przyznać jej oficjalną akredytację na nazwisko Bocian Polski.
Do grupy „produktów atrakcyjnych” zaliczyć można, w świetle dokonanej waloryzacji, przede wszystkim elementy wchodzące w skład wystro ju stałego Pawilonu Polskiego, bez obserwato rium i informacji turystycznej oraz programy dwóch najważniejszych dla Polski dni na EXPO: Dnia Polskiego 21 lipca i Dnia Rozpoczęcia 1 czerwca. Nieco zadziwiającym faktem okazało się zaliczenie do tej grupy również Pawilonu Polskiego na EXPO am Meer w Wilhelmshaven, o którym w kraju (poza biorącym udział w wy stawie województwem pomorskim) praktycznie nie było żadnych informacji. Tak dużą popu larność należy prawdopodobnie tłumaczyć tym, że Polska, poza Niemcami, była jedynym kra jem posiadającym na EXPO am Meer własny pawilon, który cieszył się dużym zaintere sowaniem turystów i prezentował się, w po równaniu z sąsiednimi, ubogimi wystawami miast partnerskich Wilhelmshaven, niezwykle okazale.
Grupa produktów „średnio atrakcyjnych” jest najbardziej zróżnicowana, bowiem w jej skład wchodzą zarówno pozostałe części wyposażenia stałego pawilonu: obserwatorium i informacja tu rystyczna, jak i niektóre wydarzenia rozgrywające się w przestrzeni mobilnej pawilonu (Program Mi lionowego Gościa) i poza jego granicami (udział Polski w projektach światowych), a nawet czynnik odbierany czysto psychologicznie, jakim jest ob sługa pawilonu.
Tylko trzy produkty jawią się w wyniku prze prowadzonej waloryzacji jako mało atrakcyjne - są nimi zbyt poważne, jak na atmosferą zabawy panującą na EXPO, Debaty Klubu Polskiego, spo tkania ze sławnymi ludźmi oraz gry i stanowiska komputerowe udostępniane gościom w Pawilonie Polskim.
Podsumowując, można zauważyć, że mimo iż powyższa waloryzacja została przeprowadzona na podstawie kryteriów nie tylko ilościowych, ale tak że trudnych do jednoznacznego określenia, kryte riów jakościowych (zainteresowanie zwiedzają cych, oryginalność czy polskość pomysłu), charak teryzujące się dużym stopniem subiektywizmu, osiągnięte wyniki w większości przypadków po krywają się z opiniami zwiedzających wyrażonymi w ankietach.
p re s e n ta tio n s w ere co m m en ted on in m o st a rtic le s a n d p ro g ram m e s devoted to P o lan d ’s p a rtic ip a tio n in EXPO, a n d th e Polish m a sc o t tu r n e d o u t so p o p u la r th a t th e G erm an o rg a n iz ers decided to g ra n t official a c c re d ita tio n to th e ‘Polish S to rk ’.
T he g ro u p of ‘a ttra c tiv e p ro d u c ts ’ c o m p rises m o st o f all e lem en ts of the p e rm a n e n t d é co r of th e Polish Pavilion (excluding th e O b serv ato ry a n d th e in fo rm atio n desk), a s well a s th e p ro g ram m e s of th e two m o st im p o rta n t days: 1st J u n e - th e O p en in g Day a n d 2 1 st J u ly - th e P olish Day. Also th e Polish Pavilion a t EXPO a m M eer in W ilhelm shaven w a s in c lu d e d in th is g ro u p , w h ich w as slig h tly su rp ris in g a s th e re w as v irtu ally no in fo rm atio n a b o u t it in P oland, ex cep t for th e P o m eran ian
W ojew ództw o w h ich took p a rt in th is
exhibition. T h is p o p u la rity could be ex p lain ed by th e fact th a t P oland w as th e only c o u n try , a p a r t from G erm any, w ith its ow n pavilion a n d , co m p ared to th e o th er, r a th e r m o d est, ex h ib itio n s from p a rtn e r tow ns, looked very im pressive.
The g ro u p of p artially a ttractiv e p ro d u c ts is th e m o st varied b e c a u se it in c lu d e s th e re m a in in g p e rm a n e n t p a rts of th e Pavilion (the O b serv ato ry a n d th e in fo rm atio n desk) a n d som e ev en ts ta k ing place in its ‘m obile’ space (the M illionth V isitor program m e) a n d o u t side it (P oland’s p a rtic ip a tio n in global projects), a n d even th e Pavilion staff (often perceived a s a p u re ly psychological elem ent).
O nly th re e p ro d u c ts tu rn e d o u t to be n o t very a ttra c tiv e , too se rio u s to m a tc h th e fu n a tm o s p h e re of EXPO: th e Polish C lub D eb ates, m e etin g s w ith fam o u s people, a n d th e c o m p u te r g am es a n d s ta tio n s av ailab le to to u ris ts in th e Polish Pavilion.
In c o n clu sio n , it is e asy to notice th a t d e sp ite th e fact th a t th e ev alu atio n w as b a se d n o t only on q u a n tita tiv e , b u t also on q u alitativ e c rite ria w h ich a re difficult to define p recisely a n d very subjective (visitor in te re st, th e originality or ‘Polish- n e s s ’ of a p ro d u ct), in m o st c a se s th e re s u lts c o rre sp o n d to th e o p inions e x p re sse d in th e q u e stio n n a ire s .
T a b e l a I. W aloryzacja elem entów kształtujących wizerunek turystyczny Polski na E X P O 20 0 0 Elem enty B adane cechy Razem Miejsce profesjonal ność wyko nania dopasowanie do wym agań zwiedzających zainteresow a nie zw iedzają cych zainteresow a nie m ediów łatwość przekazu oryginalność produktu polskość produktu Maskotka pawilonu 5 3 5 5 5 5 4 32 1 Prezentacje reqionalne 4 3 5 5 5 4 4 30 2 Puszcza Białowieska 4 3 4 4 5 5 4 29 3 W ieliczka 4 3 4 3 5 5 4 28 4
Rvnek z D rzew em Źvcia 5 3 4 3 4 5 27 5
R estauracjajw lska 5 3 5 2 5 2 4 26 6 Sklep polski 5 3 5 2 5 2 4 26 6 Dzień Polski 5 3 5 4 4 2 4 26 6 Dzień Rozpoczęcia 5 3 5 3 4 2 4 26 6 Udział w E X P O am M eer 5 3 4 1 4 5 4 26 6 W irtualna Klara 5 3 4 2 5 4 2 25 7 Obstuqa pawilonu 5 3 4 2 5 4 1 24 8
Proaram Milionoweao Gościa 5 3 4 2 4 3 3 24 8 Obserwatorium Kopernika. W olszczana 3 2 4 2 3 5 4 23 9
Informacia turvstvczna 5 3 5 1 5 1 1 21 10
Udział w projektach światowych 4 3 4 1 4 3 2 21 10
Debatv Klubu Polskieao 4 2 3 1 2 5 3 20 11
Spotkania ze sławnymi ludźmi 4 2 3 2 2 4 3 20 11
Stanowiska kom puterowe 1 2 2 1 2 4 2 14 12
Ź r ó d t o: Opracowanie własne, grudzień, 2000.
T a b l e I. Evaluation of the elem ents shaping the tourist im age of Poland at E X P O 2 0 0 0
Elem ents Studied features Total Place professional execution meeting visitor expectations visitor interest m edia interest m essage clarity product originality product Polish-ness Pavilion mascot 5 3 5 5 5 5 4 32 1 R eaional Dresentations 4 3 5 5 5 4 4 30 2 Białowieska Forest 4 3 4 4 5 5 4 29 3 Wieliczka 4 3 4 3 5 5 4 28 4
Sauare with the Tree of Life 5 3 4 3 4 5 27 5
Polish restaurant 5 3 5 2 5 2 4 26 6 Polish shop 5 3 5 2 5 2 4 26 6 Polish Dav 5 3 5 4 4 2 4 26 6 ODenina Dav 5 3 5 3 4 2 4 26 6 Participation in E X P O am M e e r 5 3 4 1 4 5 4 26 6 Virtual Klara 5 3 4 2 5 4 2 25 7 Pavilion staff 5 3 4 2 5 4 1 24 8
The Millionth Visitor Proqram m e 5 3 4 2 4 3 3 24 8 Copernicus and W olszczan Observatory 3 2 4 2 3 5 4 23 9
Tourist information 5 3 5 1 5 1 1 21 10
Participation in olobal projects 4 3 4 1 4 3 2 21 10
Polish Club debates 4 2 3 1 2 5 3 20 11
M eetinos with fam ous people 4 2 3 2 2 4 3 20 11
C om puter stations 1 2 2 1 2 4 2 14 12
5. OPINIA EKSPERTÓW NA TEMAT PRZYDATNOŚCI EXPO W POLEPSZANIU
WIZERUNKU TURYSTYCZNEGO POLSKI
5. EXPERT OPINION REGARDING
THE USEFULNESS OF EXPO IN IMPROVING THE TOURIST IMAGE OF POLAND
Na potrzeby niniejszej pracy za ekspertów uznano osoby odpow iedzialne za praw idłow e i zgodne z oczekiwaniam i zw iedzających funkcjonow anie Pawilonu Polskiego (dyrekcja paw ilonu, osoby zajm ujące się prezentacją regionalną, osoby zaj mujące się obsługą logistyczną udziału Polski w EXPO) oraz osoby dbające o dobry wizerunek Polski za granicą, w spółpracujące z organizatoram i ekspozycji polskiej (radca handlow y). O pinie eks pertów na temat roli EX PO w kształtow aniu i po lepszaniu w izerunku turystycznego Polski badano m etodą ankietow ą oraz za pom ocą w yw iadu bez pośredniego, w październiku 2000 r. w Paw ilonie Polskim w Hanowerze. W tym czasie przeprow a dzono pięć ankiet i pięć w yw iadów bezpośrednich.
W yniki badań pokazały, że w w iększości przy padków organizatorzy w ystaw y uważali, że Polska była dobrze przygotow ana do w zięcia udziału w EXPO 2000, podając jak o głów ne czynniki w pływ ające na pozytyw ny odbiór naszego paw ilo nu przez odw iedzających: w łaściw y dobór pra cow ników (80% ), w łaściw e rozpoznanie kierun ku popytu (80% ) oraz w m niejszym stopniu, duże dośw iadczenie kierow nictw a Paw ilonu Pol skiego (60% ) i d u żą ilość pośw ięconego czasu i funduszy (40% ), potrzebnych do w zięcia udzia łu w EXPO 2000. W śród innych czynników, które pom ogły w kształtow aniu pozytywnego wizerunku naszego kraju za gran icą (40% ), wy m ieniano rów nież d u żą determ inację w term i nowym przygotow aniu wszystkich działań po dejm owanych przez Polskę w ram ach EXPO, w ykorzystanie dośw iadczeń z w cześniejszych wy staw światowych, a także dobry dobór tem atów przekazyw anych publiczności (rys. 5).
Liczba wskazań
popytu czasu i funduszy
For th e p u rp o s e o f th is article, it w as a ss u m e d th a t th e ‘e x p e rts ’ w ere th o se re sp o n sib le for th e c o rre c t fu n ctio n in g of th e Polish Pavilion acco rd in g to v isitor e x p ec ta tio n s (m an ag em en t, th o se dealing w ith reg io n al p re s e n ta tio n , th e logistical service), a s well a s th o se ta k in g care of P o lan d ’s good im age a b ro a d an d co o p eratin g w ith th e o rg an izers of th e Polish ex h ib itio n (C om m ercial A ttaché). E x p ert o p inio n re g a rd in g th e u se fu ln e ss of EXPO in im proving th e to u ris t im age w ere e x am in ed via q u e stio n n a ire s a n d d irect in terv iew s in O cto b er 2 0 0 0 in th e Polish Pavilion in H anover. Five su rv ey s a n d five in terv iew s w ere carried o u t a t th a t tim e.
The r e s u lts sh o w ed th a t in m o st cases th e exhibition organizers considered Poland well p re p a re d for EXPO 2 0 0 0 , a n d q u o te d th e following fa c to rs a s e n h a n c in g th e positive re c ep tio n by visitors: th e rig h t choice of sta ff (80%), co rrect reco g n itio n of th e d e m a n d (80%) an d , to a le s s e r degree, th e co n sid erab le ex p erien ce of th e m a n a g e m e n t gro u p (60%) a n d th e large q u a n tity of tim e an d fu n d in g (40%) n e c e s sa ry to ta k e p art. Am ong o th e r facto rs w hich helped to cre ate a positive im age (40%) w as th e d e te rm in a tio n to p re p a re all th e elem en ts of th e p re s e n ta tio n on tim e, th e u s e of ex p erien ce g a in ed a t e arlier world ex h ib itio n s, a s well a s a n a p p ro p ria te choice of th e m e s (fig. 5).
Occurrence rate
0
proper management correct amount of time other choice of staff experience recognition and funds
of the demand devoted
Rys. 5. Czynniki w pływające na dobre przygotowanie Polski do udziału w E X P O 20 0 0 (ź r ó d t o: opracow anie własne, październik, 2000)
Fig. 5. Factors conditioning preparedness for E X P O 2000 ( s o u r c e : author's compilation based on a survey; October 2000)
W szyscy badani byli jednom yślni co do ogrom nej roli, ja k ą odegrała w ystaw a w popraw ieniu w izerunku turystycznego Polski na św iecie, uw a żając, że na pozytyw ne postrzeganie Polski jako kraju turystycznego w płynęły przede wszystkim: wystrój Pawilonu Polskiego, gościnna atm osfera i zainteresow anie gośćmi oraz bardzo dobrze zor ganizow ane, rzetelne stanow isko inform acyjne udzielające profesjonalnych inform acji na tem at możliwości upraw iania różnych form turystyki w Polsce. Do diam etralnej zm iany wizerunku tu rystycznego naszego kraju przyczyniły się też w dużym stopniu ciekaw e prezentacje regionalne w zbudzające zainteresow anie zw iedzających i po budzające chęć poznania tego, co przedstaw iono w Hanowerze, „na żyw o” , podczas zw iedzania najciekaw szych regionów Polski. Podobnych od powiedzi udzielono na pytanie o to, co najbar dziej interesow ało zagranicznych gości odw ie dzających Pawilon Polski. W iększość z nich, według ekspertów , ceniła otw arty charakter paw i lonu, gościnną i ch ętną do pom ocy obsługę, inte resow ała się żywo bog atą o fe rtą kulturalną i tu rystyczną. N ajw iększym pow odzeniem , wnios kując po liczbie rozdanych gościom w ydaw nictw i udzielonych inform acji, cieszyły się daw ne ziem ie niem ieckie (80% odw iedzających to przecież N iem cy!) oraz Polska „egzotyczna”2 w abiąca przyrodą i bogactw em kultury ludo wej.
All th e re s p o n d e n ts ag reed on th e g re a t role play ed b y EXPO 2 0 0 0 in im proving th e to u ris t im age of Poland in th e w orld, believing th a t th e positive p e rc ep tio n w a s e n h a n c e d first of all by th e d e co r o f th e P olish Pavilion, th e h o sp ita b le a tm o s p h e re a n d th e in te re st ta k e n in v isito rs, a s well a s a very well organized, reliab le in fo rm atio n cen tre, providing p ro fessio n al in fo rm atio n a b o u t th e o p p o rtu n itie s for v a rio u s form s of to u rism in P oland. T he c h a n g e s in th e to u ris t im age c a n b e also a ttrib u te d to th o s e in te re s tin g reg io n al p re s e n ta tio n s e n co u rag in g to u ris ts to com e a n d see w h a t w as p re s e n te d in H an o v er w ith th e ir ow n eyes. S im ilar a n sw e rs w ere given to th e q u e stio n of w h a t in te re ste d th e foreign g u e s ts v isitin g th e Polish Pavilion m o st. A ccording to th e ex p erts, th e m ajo rity a p p re c ia te d th e o p e n n e s s of th e Pavilion a n d th e h o sp ita b le a n d helpful staff, a n d th e y w ere g reatly in te re ste d in th e c u ltu ra l a n d to u r is t offer. J u d g in g by th e a m o u n t of d is trib u te d p rin ted m a te ria ls a n d in fo rm atio n , th e m o st p o p u la r w ere th e fo rm er G erm an la n d s (80% of th e v isito rs w ere G erm an!) a n d ‘Exotic P o la n d ’2, w ith its wild n a tu re a n d ric h n e s s of folklore.
PRZYPISY
1 A rtykuł je s t c z ę śc ią p racy m agisterskiej dotyczącej wi zerunku turystycznego P olski w św ietle Św iatow ej W ystaw y E X P O 20 0 0 w H an o w erze n apisanej w K atedrze G eografii M iast i T uryzm u U Ł, pod o p ie k ą d r hab. E. D ziegieć.
2
N azw a zap o ży czo n a z książki G. R ąkow skiego Polska
eg zo tyczn a , O ficyna W y d aw n icza R ew asz, P ruszków , 1994.
NOTES
1 The article is a p a rt of a n MA thesis regarding the tourist im age of Poland a t the EXPO 2000 World ExhibiUon in Hanover, w ritten a t th e D epartm ent of Urban Geography and Tourism . University of Lódż, supervised by Prof. E. Dziegieć.
2 The nam e is ta k en from Rakowski's book Exotic Po
