Grażyna Iwanowska,Anna
Bitner-Wróblewska,Marian
Kaczyński
Jegliniec, gm. Szypliszki, woj.
suwalskie. Stanowiska 1 i 4
Informator Archeologiczny : badania 20, 128-129
B a d a n ia p r o w a d z ił p g r W o jc ie c h C h ud zlak / a u t o r spraw oz d a n ia / p rzy w s p ó łu d z ia łu mgr M a łg o rz a ty G ru p y , pod nau kowym k ie ro w n ictw e m d o c . d r , Je r z e g o O lc z a k a , F in a n s o w a ł 1ALE UHK w T o r u n iu , P ie r w s z y sezon b a d a ć. G ro d z is k o /2 połowa IX - 2 połow a X I I w ie k u / . Osada p r z y grodowa /2 p o łow a X - X II w ie k / , o sad a o t w a r t a / ? / , / Х П / х Ш -Xv w ie k / .
W zw iązku z tematem "O sad n ic tw o H e n i C h e łm iń s k ie j w o k r e s i e w cze sn o śre d n io w iecz n ym " re alizo w an ym p r z e ? Z a k ła d A r c h e o l o g ii Ś r e d n io w ie c z a i Czasów N ow ożytnych IA1J2 p o d ję to b ad an ia w yk o p alisk o w e w c e lu w e r y f i k a c j i d otych cz aso w ych u s t a le ń d o ty c z ą c y c h te g o g r o d z is k a . P r a c e a r c h e o lo g ic z n e m ia ły ró w n ie ż c h a r a k t e r r a t o w n ic z y , gdyż o b ie k t J e s t n is z c z o n y p rze z wody mean d r u j ą c e j r z e k i D rw ęcy, B a d a n ia przeprowadzono ta k ż e w m ie js c u dom niem anej o sad y p rz y g ro d o w e j, g d z ie s tw ie rd z o n o Ś la d y o s a d n ic tw a w c z e sn o ś re d n io w ie c z n e g o .
G r o d z is k o , Zało ż o n o wykop o w ym iarach 9 z 5 m w m ie js c u s ty k u w a łu z majdanem* S t w i e r dzono w ystę p o w an ie w tym m ie js c u 14 w a rstw k u ltu ro w y c h O m ią ż s z o ś c i o k o ło 4 ,5 m w yz n a cz
ają-t r z e c h z w iąz an ych z is ają-t n ie n ie m g ro d u .
a grodu w 2 p o ło w ie I X w . do z n is z c z e n ia wałów w 3 ć w i e r c i X w. ob ta c z a n a - 9 1 ,2 4 , c e ra m ik a c a łk o w ic i e o b ta c z a n a - S ,8 % / j o k o le jn e g o z n is z c z e n ia wałów w 1 p o ło w ię X I w . / ce ra m ik a c z ę ś - 1 ,6 % , ce ra m ik a c a łk o w ic i e o b ta c z a n a - 8 8 ,4 % /?
э momentu o s ta te c z n e g o z n is z c z e n ia grodu w 2 p o ło w ie X I I w./ce- ta c z a n a - 2 ,5 4 , c e ra m ik a c a łk o w ic i e o b ta c z a n a - 9 7 ,5 % / ; tana o d przełom u K I I / X I I I w . do 1 ć w i e r c i X I I I w . ;
łtow ana od 2 ć w i e r c i X X IX w . do co n a jm n ie j XV w . / fo lw a r k k r z y
ki p w s ta*ry v a 7-u ła t« jw e b io w a n o frag m en t k o n s t r u k c j i k am ie n n e j o s z e r o k o ś c i 1,3 m l i c u j ą c e j w a ł od w ew n ą trz, Do p ła s z c z a kam iennego od s t r o n y w e w n ę trz n e j p r z y t y k a ł a k o n s t r u k c ja d rew n ia n a w u k ła d ż ie p rz e k ła d k o w y · . Oba e le m e n ty budow lane n a le ż y d atow ać да 3 fa z ę g ro d u . P i a s z c z y s t e Ją d r o w a łu p ie r w o t n ie mogło b y ć wzmocnione pop rzecznym i i p od łużnym i b ie r w io n a m i, o czym św ia d c z ą o d k r y t e w je g o w n ę trz u ciem n e smugi b ęd ące r e l i k t a m i p rz e p a lo n y c h k o n s t r u k c ji d rew n ia n y c h , N ie s tw ie rd z o n o żadnych p o z o s t a ło ś c i zabudowy m ie s z k a ln e j, c o mogło b y ć spowodowane tym , t e p o w ie r z c h n ia wykopu obejm ow ała t y l k o n ie w ie lk ą c z ę ś ć m ajdanu.
O d k ry to k i l k a t y s i ę c y fragm entów c e r a m ik i, k o ś c i z w ie r z ę c e , ł u s k i r y b i e , p r z ę ś l i k g lin ia ny o ra z l ic z n e p rz e d m io ty m e ta lo w e , p rz e w a ż n ie z n a jm ło d s z e j f a z y o s a d n ic z e j.
Osada p rz y g ro d o w a. ZA ło ż o n o 3 sondaże o ł ą c z n e j p o w ie r z c h n i Θ m^, w k t ó r y c h o d k r y to 3 o b ie k t y , w tym dwa zapewne g o s p o d a rc z e . M a t e r i a ł c e ra m ic z n y p o z w a la j e d ato w a ć na 2 p ołow ę X- - X I I w.
B a d a n ia będą kontynuow ane.
JB G L IN IE C , g m .S z y p lis z k i Państwowe Muzeum A rc h e o lo g ic z n e w o j. s u w a ls k ie w W arsz aw ie
S ta n o w is k a 1 1 4
B a d a n ia prowąd2iłą - m g r G rażyna Iwanow ska p r z y w s p ó ł u d z ia le mgr Anny В it n e r - W r ó b le w s k ie j 1 k o n s u l t a c j i mgr. M a ria n a K a c z y ń s k ie g o * F in a n s o w a ło PMA w W a rs z a w ie . S t a n o w isk o 1 - g r o d z is k o w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e - t r z e c i s e zon b a d a ń . S ta n o w is k o 4 - o sa d a z o k re s u wędrówek ludów - p ie r w s z y sezon b adań.
S ta n o w is k o 1 - kontynuowano ro zpo znaw an ie p ó łn o c n e j c z ę ś c i m ajdanu g r o d z is k a . B a d an ia w y k o p a lis k o w e o b j ę ły p o w ie rz c h n ię 65 m2. К śro d k ow ej c z ę ś c i majdanu z ało ż o n o wykop o
wymia 129 wymia
-ra c h 2 ,5 x tC m. O d s ło n ię to t a n dwa, n i · za l e truj od c i e b i e , b r u k i k am ienn a. P ie rw s z y z n ic h /o w ym iarach 2 x 3 * / w y c t a p i l w p o łu d n io w e j c z ę ś c i wykopu, p rz y p r o f i l u wschodnim. M is i on c h a r a k t e r zsyp le k o w e g o , t r d j warstwowego sk u p is k a k a m ie n i, z w iąz an ych prawdopodobnie ze wzno szącym s i c pow yżej w s c h o d n ie j k ra w ę d z i wykopu pagór к Lem, stan o w iącym b y ć mote po z o s t a ł odd po jednym z elem entów system u obronnego g r o d z is k a . D r u k i b ruk /o p o w ie rz c h n i 2,5 x 3 m/, z a r e je - a tro w a n y w p ó łn o c n e j с z « i c i wykopu, t w o r z y ł zwazta p ła s z c z y z n ę , zbudowany b y ł z n ie w ie lk ic h k a m ie n i, ś c i ś l e p r z y le g a ją c y c h do s i e b i e . O padał w k ie ru n k u północnym / r ó ż n ic a p o rio «5 w m ie dzy je g o k ra w ę d z ią p o łu d n io w ą 1 p ó łn o cn a w y n o s iła o k o ło 35-45 em/. N c e lu u chw ycenia jeg o d a l s z e j c z ę ś c i z a ło lo n o k o le j n y wykop /o w ym iarach 3 ,5 X 5 m/, będący p rze d łu ż e n ie m p oprzedniego w k ie r u n k u zachodnim . T u t pod p o w ie rz c h n ią z ie m i z a le g a ł tam b ruk / je g o w ym iary - o k o ło 3 x x 3,30 a / a n a lo g ic z n y do o p is a n e g o w y t e j . o d s ło n ię t y w ty c h dwóch wykopach p ła s z c z kamienny z ajm ow ał ł ą c z n ie p o w ie r z c h n ie o k o ło 19 и 2 1 s ta n o w i c z e ś ć k o n s t r u k c ji o d k r y t e j w la t a c h ubieg ł y c h , s ł u t ą e e j b y ć m ote do u m o cn ie n ia t e j c z ę ś c i m ajdanu, c h a r a k t e r y z u ją c e j S ie duża r ó ż n ic ą poziomów. K a t e r i a ł u z ysk a n y w w y n ik u e k s p l o r a c j i omawianych wykopów to o k o ło 20 fragm entów k o ś c i z w ie r z ę c y c h , k i l k a n a ś c i e ułamków c e r a m ik i w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e j, t e la z n y g r o t s t r z a ł y 1 2 k ó łk a z brązow ego d r y t u .
k o le j n e wykopy usytu ow an e b y ły u podnóta w ału g r o d z is k a , od je g o w ew n ętrz n ej s t r o n y . Kontynuowano tam e k s p lo r a c je wykopu o w ym iarach 2 ,5 x 5 m. W je g o z a c h o d n ie j c z ę ś c i, na k o l e jn y c h p oziom ach, o d s ło n ię t o n i e w i e l k i e s k u p is k a lu ź n y c h k a m ie n i, z k t ó r y c h c z e ś ć /duże g ł a zy t k w ią c e w p r o f i l u V/ zw iąz an a b y ła z um ocnieniem podstaw y w a łu , wznoszącego s i e powyżej z a c h o d n ie j k ra w ę d z i wykopu. X o b r ę b ię e k s p lo ro w a n e j ć w i a r t k i n i e z a r e je s tr o w a n o zarysów ł a d nych o b ie k tó w a n i jam . C z y te ln a b y ła na p o w ie rz c h n i wykopu w arstw a z ie m i ciem n ob run atno -sza r e j , początkow o w je g o ia c h o d n ie j 1 śro dk ow ej c z ę ś c i , na n iż s z y c h poziomach - wzdłuż c a łe g o p r o f i l e p ó łn o c n e g o , tw o rz ą c tam p as o s z e r o k o ś c i o k o ło 1,40 m i o s ią g a ją c maksymalną m iąż s z o ś ć o k o ło B0-90 cm. W j e j o b r ę b ię w y s t ą p i ły n i k ł e ś la d y s p a le n iz n y . M a t e r i a ł o d k r y t y w t r a k c i e e k s p l o r a c j i o b e jm u je 35 ułamków c e r a m ik i, o k o ło 130 fragm entów k o ś c i z w ie rz ę c y c h / i 1 frag m e n t s z c z e k i lu d z k ie j / o ra z o k o ło 400 zab ytków w y d z ie lo n y c h . Do grup y n a jc ie k a w s z y c h z n a le z is k n a le ż ą w yroby z ja s n e g o m e ta lu / s r e b r n e lu b p o s re b rz a n e ? / m .in . m edalio n z w iz e ru n k ie m p o s t a c i l u d z k i e j , 2 k r z y ż y k i, 3 z a w ie s z k i lu n u lo w a te o ra z brązowe k r z y ż y k i zdo b io n e Ż ó ł t ą e m a lią /1 c a ł y , G zachowanych fr a g m e n t a r y c z n ie / , m ające l ic z n e a n a lo g ie na t e r e n i e to tw y 1 R u s i K i j o w s k i e j , g d z ie są datow ane na o k re s X I - k i l l w. Zdecydowaną w ię k s z o ś ć ma t e r i a ł u s t a n o w iły je d n a k d rob ne p rz e d m io ty b rązow e: z a w ie s z k i, p i e r ś c i e n i e , frag m e n ty b ra n s o l e t , z a p in e k p o d k o w ie e ty c h , d r u c i k i , k ó łk a l t p . Z a b y t k i podobnego ty p u /w sum ie 45 s z t . / wy s t ą p i ł y ró w n ie ż w k o le jn y m w yk o p ie /o w ym iarech 2 x 5 m/, s ą s ia d u ją c y m z o p is a n y * w yżej od połud nio w eg o zachodu.
O d k ry te m a t e r i a ł y p o z w a la ją o b e c n ie o k r e ś l i ć c h r o n o lo g ią badanego o b ie k tu na o k r e s X- - X I I I w . , a l a i c h j e d n o l it o ś ć s t y l i s t y c z n a w s k a z u je , że d a le z e b a d a n ia pozw o lą na u ś c i ś l e n i e powyższego d a to w a n ia .
S ta n o w is k o 4 - p o ło żo n e na p o lu ornym , o k o ło ВО я na p ó łn o c n y wschód od g r o d z is k a , na d n ia parowu p r z e b ie g a ją c e g o od je g o z a c h o d n ie j s t r o n y . O d k ry te z o s t a ło w 19BS r . w wyniku pe n e t r a c j i p o w ie r z c h n io w e j, n a t r a f i o n o wówczas na duże sk u p ia k o c e r a m ik i, nagrom adzonej na ob s z a r z e o k o ło 1 a r a . w m ie js c u tym w ytyczo no wykop o w ym iarach 2 ,5 x 5 m. И t r a k c i e e k s p lo r a c j i sa r e je s t r o w a n o w y stę p o w an ie w a rstw y z ie m i c z a r n e j 1 c z a r n o - b r u n e t n e j, n i e tw o rz ą c e j żad nych w y ra źn y ch z a ry s ó w . O s ią g n ę ła ona m aksymalną m ią ż s z o ś ć o k o ło 75 cm. И j e j o b r ą b ie w y s tą p i ł o k i l k a ułamków k o ś c i 1 p o le p y o r a ż 230 n i e w i e l k i c h f r . c e r a m ik i, d ato w an ej g łó w n ie na o k r e s wędrówek lud ów . M a t e r i a ł y i d o k u m e n tacja z obu s ta n o w is k z n a jd u ją s i e w PM* w W a rsz a w ie . B a d a n ia będą kontynuowane . P o la k a Akadem ia Nauk I n s t y t u t B l s t o r l l K u lt u r y M a t e r ia ln e j K a l i s k i * S ta n o w is k o A rc h e o lo g icz n e KA U SŻ-ŻJtW O D EIE
