Płock - Stare Miasto

Dariusz Makowski,Małgorzata

Sado,Ryszard Cędrowski

Płock - Stare Miasto

Informator Archeologiczny : badania 18, 171-172

zaĆ n a le ż y o to c z e n i e z a ło ż e n ie c z ę s to k o łe m 1 fu n k c jo n o w a n ie w je g o o b r ę b ie budynków d re w n ia n y c h . Je d e n (o s z e r o k o ś c i 5 a Ϊ s tw ie rd z o n o w wykopach I ί I I . w wykopach I i V II z n a le z io n o g l i n i a n y p l ą s z e z - n a зу р p r z e d z ie lo n y poziomem użytkowym, k tó r y h i p o t e t y c z n i e p o w iązać można z umocnieniem - s ta b iliz o w a n ie m o t o c z e n i a głów nego domu, k tó r y n ie z o s t a ł w tym ro k u z id e n ty fik o w a n y i zapewne n i e b y ł u m iesz czo n y c e n t r y c z n i e , l e c z s t a ł w p o łu d n io w o -w sc h o d n ie j c z ę ś c i m ajd an u , w sum ie o k r e ś ­ l e n i e “c a s tr u m ” u ż y te z o s t a ł o w 1424 r . zdecydow anie ” na w y r o s t” * B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w an e. oSwiçCiH PP P ra co w n ie K o n sp rw a c ji Zabytków woj * b i e l s k i e P ra co w n ia A rc h e o lo g ic z n o K o n se rw a -zamek t o r s k a O d d z ia ł w K rakow ie

N adzór spraw ow ał R y szard NagLik pod k ie ru n k ie m mgr*Te­ o f i l a D ębow zkiego. F in a n so w a ł U rząd M ie js k i w O św ię c i­ miu* P ie rw sz y se z o n b a d a ń , tam ek (2 p o l* XII I -XVI w . ) . tam ek usy tu o w a n y j e s t n a n a tu ra ln y m w zgórzu o stro m y c h p ie r w o tn ie z b o c z a c h , n a prawym b rz e g u r z e k i S o ły . Zabudowa n a o s i p o łu d n io w y -z a c h ó d - p ó łn o cn y -w sch ó d z ło ż o n a ze s k r z y d ła po­ łu d n io w o -z a c h o d u le g o (XVI w · ) , p ó łn o c n o -w sc h o d n ie g o 11320 r . ) 1 p ie r w o tn ie w o ln o s to ją c e j w ieży o b r o n n e j (2 p o l , X I I I w*) We w sc h o d n ie j c z ę ś c i w zgórza w y s tę p u ją fra g m e n ty muru o b ro n n eg o z c z ę ś c io w o zachow aną b a s t e j ą (XVI w . ) . Z ach o d n ia częŚĆ w zg ó rza z n is z c z o n a z o s t a ł a p rz e z powódź·

P ra c e ziem ne p o p rz e d z o n e z o s t a ł y b a d a n ia m i, p tz y z a s to s o w a n iu r a d a r u SIR , prowadzonym i p r z e z P ra co w n ię T e l e d e t e k c j i K rakow skiego P r z e d s ię b io r s tw a G eo d ez y jn e g o , W{wyniku i n t e r p r e t a c j i o trzy m an y ch falogram ów z lo k a liz o w a n o l i c z n a fra g m e n ty murów 1 p ła s z c z y z n y sagruzow ań w zach o d ­ n i e j i p o łu d n io w e j c z ę ś c i d z i e d z i ń c a . N ie s tw ie rd z o n o o b e c n o ś c i r e l i k tó w murów n a o b s z a rz e b e z ­ p o ś r e d n io p r z y le g a ją c y m d o w ieży o b ro n n e j* w Środkow ej p a r t i i d z i e d z i ń c a w y k ry to w arstw y s p a l e ­ n iz n y , N n a jb liż s z y m o t o c z e n i u zamku z lo k a liz o w a n o r e l i k t y um ocnień m ostu i f o s ę ( ? ) .

Nadzorem a rc h e o lo g ic z n y m o b j ę t o p r a c e ziem ne prow adzone n a t e r e n i e w zgórza 1 c z ęścio w o u je g o po d n ó ża p r z y w ykonywaniu p r a c g e o lo g ic z n o - in ż y n ie r y jn y c h i g ó r n ic z y c h , m ających na c e l u u m o c n ie n ie i s t a b i l i z a c j ę w zg ó rza zamkowego. (5 odkrywek fundam entow ych i Θ sond o ś r e d n ic y К cm w okół zabudowań zamkowych o r a z 5 so n d ru row anych o Ś re d n ic y Id cm u podnóża w zgórza o r a z 2 t u n e l e pod w ie ż ą 1 pod połu d n io w o -w sch o d n im sk rz y d łe m zamku o r a z 3 wykopy w p ó łn o c n e j c z ę ś c i w z g ó rz a )·

W o b r ę b i e d z i e d z i ń c a uchwycono s t r a t y g r a f i ę n a w a rstw ie ń k u ltu ro w y c h o g r u b o ś c i o k o ło S a . P o n iż e j o d s ł o n i ę t e g o , na n i e w i e l k i e j p ł a s z c z y ź n i e , b ru k u w y s tą p iły » . i n . w arstw y p o le p y , s p a lo n e g o d rew na i m ierzw y z m ie s z a n e j z drewnem.

И t r a k c i e p r a c w o b r ę b i ę w ieży o b ro n n e j o d k r y to , pod j e j w sch o d n ią ś c i a n ą , k o n s tr u k c ję k am ien n ą (u ło ż o n e na p rz e m ia n w arstw am i o t o c z a k i , l e s s i d u że g ła z y z p ia s k o w c a ), k t ó r e j z a r y s n i e pokryw a s i ę z z ary se m murów w ieży* N ie można w y k lu c z y ć , że p ie r w o t n i e tw o r z y ła o n a p o d s ta ­ wę w c z e ś n i e j s z e j b u d o w li d r e w n ia n e j ( ? ) r a w tó r n ie w y k o rz y sta n a z o s t a ł a ja k o s to p a w ieży k a - m iftim o - c e g la n e j,

We w s c h o d n ie j c z ę ś c i w zg ó rza o d s ł o n i ę t o fra g m e n ty obwodowych murów obro n n y ch o r a z z n a j ­ d u ją c e g o s i ę n a z e w n ą trz od n i c h fra g m e n tu c e g la n e g o s k l e p i e n i a .

P o n iż e j poziom u p iw n ic p ó łn o c n o -w sc h o d n ie g o s k r z y d ła zamku n a t r a f i o n o n a fra g m e n ty mu­ rów c e g la n y c h i kam iennych* U kład w y s tę p u ją c y c h t a n n a w a rstw ie ń k u ltu ro w y c h w ydaje s i ę w skazy­ w ać ( b i o r ą c pod uwagę t a k ż e w zm ianki w ź r ó d ła c h p is a n y c h ) w m ie js c u o d k ry ty c h murów, n a i s t n i e ­ n i e ziem nych k o n s t r u k c j i o b ro n n y c h ·

N ie w ie lk i z a k r e s prow adzonych p r a c n i e p o zw ala n a w y c ią g a n ie wniosków d o ty c z ą c y c h r o z ­ p la n o w a n ia zabudowy n a d z i e d z i ń c u zamkowym,

M a t e r i a ł a r c h e o lo g ic z n y (fra g m e n ty c e r a m ik i) w w ię k s z o ś c i datow any j e s t n a XV-XVI w ie k . N adzory b ę d ą k o n ty n u o w an e*

PŁOCK - S t a r e K ia a to pp P ra co w n ie K o n se rw a c ji Zabytków

P ra c o w n ia A rc h e o lo g ic z n o -K o n se rw a ­ t o r s k a

O d d z ia ł w W arszaw ie

B a d an ia p r o w a d z iłt a g r D a r iu s z Makowski z zesp o łem w ś k ł a d z i e t M a łg o rz a ta S a d o , mgr R y szard C ę d ro w sk l, B a d a n ia f in a n s o w a ł NK2 w P ło c k u . T r z e c i se z o n b ad ań . O sad n ictw o m i e j s k i e od X II d o XIX w . .

B ad an ia prow adzone n a t e r e n i e S ta r o m ie js k ie g o ż e s p o łu Zabytkow ego w P ło c k u w y p rz e d z a ją p r a c e r e w a lo r y z a c y jn e i m a ją j e d n o c z e ś n i e .z ą z a d a n ie z re k o n s tr u o w a n ie ro z w o ju p r z e s tr z e n n e g o tu l a s t a od p o c z ą tk u o s a d n ic tw a n a tym t e r e n i e do k o ń ca XIX w,

Żako z ono b a d a n ia a r c h e o l o g i c z n e n a s ta n o w isk u I p r z y u l . G r o d z k ie j 14/15 o r a z n a s t a ­ n o w isk u I I I na p i , 13 S tA aco n y ch , Na s ta n o w isk u I wykonano 4 so n d a ż e a r c h e o lo g ic z n e U D , I I B , H I C , I I I D o o g ó ln e j p r * . 50 их L g ł ą b . d o 30 a . U zyskano t u dodatkow e d an e d o ty c z ą c e program u zabudowy d z i a ł k i m i e s z c z a ń s k i e j o r a z w ym iary n i e k t ó r y c h o b ie k tó w kub atu ro w y ch zw iąza n y ch t t ą zabudową a o d k r y ty c h w m in io n y ch se z o n a c h a r c h e o lo g ic z n y c h . D ato w an ie z e s p o łu , od к . XIV w. do XVII w. J e d n o c z e ś n ie w w ykopie IC z re k o n s tru o w a n o o d k r y ty u p r z e d n io p ie c chlebow y zw iąza­ ny z w yposażeniem w n ę tr z a murowanego o b i e k t u m ie sz k a ln e g o n a o k r e s od к , XIV w. do p o o l· XVI w.

172

-S t r a t y g r a f i a na s ta n o w is k u I J e s t w yjątkow o skom plikow ana t a w zg ląd u na l i c z n e w s p ó łc z e s n e Wkow, i w l a i a n a i i n f r a s t r u k t u r ą m ie js k ą . Ha S tan ó w lak u I I I , p i . 1 3 -S tra c o n y c h w w ykopią o pow. 130 n 1 g t a b . do 1 ,5 в od p o w ie rz c h n i, te r e n u o d k r y to na g łę b o k o ś c i 1 ,3 n , neg aty w n i e j a k i e g o muru o b ­ ro n n e g o d ato w an eg o n a 2 p o ł , XIV w, o r a z fundam enty zabudowy m ie s z k a ln e j z XIX w. C z e ść ty c h f u n ­ damentów wykonana z o a t a t a z c e g ły p o c h o d z ą c e j praw d o p o d o b n ie a r o z b i ó r k i n u ru o b ro n n e g o .

S t r a t y g r a f l a v t e j c z ę ś c i B ia a ta J e a t ró w n ie ż b a rd z o z a k łd c o n a , dodatkowym u tr u d n ie n ie m b y ło s t a ­ ł e z a le w a n ie wykopu a r c h e o lo g ic z n e g o p r z e z wodg p o ch o d ząc e z n i e s z c z e l n y c h przewodów w odociągow ych

Prow adzono b a d a n ia ró w n ie i na t e r e n i e L .O . 1 л. S t.M a ła c h o w sk ie g o , g d z ie wykonano 4 wykopy a r c h e o lo g ic z n e ν Ι Ι Λ , V IIS , VIIC, X II o o g ó ln e j p o w ie rz c h n i ISO m 1 g ł ę b o k o ś c i do 2 ,5 n od p o w ie ­ r z c h n i t e r e n u . B ad an ia m ia ły w y ja ś n ić c h a r a k t e r o r a z p r z e b i e g n a j a t a r a z y c h f o r t y f i k a c j i n i e j a k i c h . O d k ry to t u fra g m e n ty w ału ziem nego u sy p a n e g o a w arstw p la s k u i g l i n y s i l n i e p r z e m ie s z a n e j o r a z po­ z o s t a ł o ś ć u l i c y d re w n ia n e j na l e g a r a c b s ta b iliz o w a n y c h k o łk a m i d o p o d ło ż a . U lic a t a b i e g n i e po w e w n ętrzn ej s t r o n i e w a łu . K o n s tr u k c je d re w n ia n e v y s t g p u j a w w a rs tw ie c ie m n o b ru n a tn e j z ie m i z du­ ł a d om ieszka c z ę ś c i o rg a n ic z n y c h , c z ę ś c io w o r o z ło ż o n y c h z d o d a tk ie m pew nej I l o ś c i d ro b n y c h 1 ś r e d ­ n ic h w ę g li drzew nych o ra z p r z e p a l o n e j p o le p y . D okładnego d a to w a n ia t e g o z e s p o łu n i e u d a ło s i e j e s z c z e o k r e ś l i ć , b a d a n i* n a tym t e r e n i e b ę d ą kontynuow ane w ro k u p rz y s z ły m .

Ha s ta n o w isk u V II o d k r y to ró w n ie ! c m e n ta rz y sk o datow ane na w iek X II do X V II. s t r a t y g r a f i a z o s t a ł a tu ró w n ie ż z a k łó c o n a w dużym s to p n iu w w yniku n i w e l a c j i t e r e n u o o k o ło 1 ,5 m o r a z p r a c zw iązanych z rozbudow a Liceum O g ó ln o k s z ta łc ą c e g o . Prow adzono ró w n ie ! b a d a n ia na t e r e n i e Z e sp o łu S zk ó ł Zawodowych p r z y p i . M.Howotki 1 4 /1 8 . Wykonano t u 5 wykopów a r c h e o lo g ic z n y c h V I I I , IX , XIX, XIB, XIC o o g ó ln e j p o w ie rz c h n i 230 m i g łę b o k o ś c i do 3 ,3 m od p o w ie rz c h n i t e r e n u . B a d a n ia m ia ły dokonać ro z p o z n a n ia a r c h e o lo g ic z n e g o 1 w y ja ś n ić c h a r a k t e r zabudowy m i e j s k i e j w południow ym b lo k u p rz y rynkowym.

H wykopach V I I I i IX o d k r y to Je d y n ie fra g m e n ty p iw n ic dato w an y ch n a X V II-X V III w .z a s y p a ­ nych g ru b g w aratw a g ru z u c e g la n e g o , W w ykopie XIX, XIB 1 XIC o d k r y to f ra g m e n ty Lw a łu ziem n eg o , a n a ­ lo g ic z n e g o do o d k ry te g o na s ta n o w is k u V I I . K orona w ału j e s t r o z s y p a n a w k ie r u n k u u l i c y P i e k a r s ­ k i e j . H w ykopie XIС pod w arstw ą w s p ó łc z e sn e g o g ru z u c e g la n e g o n a g ł ę b o k o ś c i 1 ,6 a od p o w ie rz c h n i te r e n u o d k r y to p ł o t w k o n s t r u k c j i su a lk c w o - łą tk o w e j d z i e l ą c y s ą s i e d n i e d z i a ł k i m le s z c ta r is k le o r a z o b i e k t ku b atu ro w y w k o n s t r u k c j i ram o w ej. D atow anie z e s p o łu p rz y p a d a n a XV-XVI w. P o n iż e j w w a rs tw ie 'c ie m n o b rą z o w e j i l e n i ł z d o m ie sz k ą d u l e j i l o ś c i n l e r o z ł o t o n y c h c z ę ś c i o r g a n ic z n y c h o r a z śla d ó w s p a le n iz n y o d k r y to s t a b il i z o w a n e d o p o d ł o l a l e g a r y d r o g i a n a lo g ic z n e d o o d k r y ty c h n a a t a - now isku V I I . K o n s tr u k c ja t a j a s t p o z o s t a ł o ś c i ą d r o g i b ie g n ą c e j po w e w n ę trz n e j s t r o n i e w a łu ziem ­ n e g o . D okładne d a to w a n ie z e s p o łu dokonane z o s t a n i e po z e k o ś c z e n iu b a d a ń n a tym » ta n o w ie k u t j . w

roku p rz y s z ły m . ^ .

R ów noległe do b ad ań a r c h e o lo g ic z n y c h prow adzono n a d z o ry nad p ra o a m l ziem nym i wykonywany­ mi w o b r ą b ie S ta r e g o M ia s ta , W t r a k c i e wymiany i n s t a l a c j i w o d n o k a n a liz a c y jn e j pod u l i c ą J e r o z o ­ lim s k a zadokum entowano p r z e k r ó j w zdłużny t e j u l i c y o d łu g o ś c i 60 m 1 g ł ę b o k o ś c i d o 3 m, o r a z p r o ­ f i l p o a e s j i G rodzko 3 o d łu g o ś c i 40 m i g łę b o k o ś c i 1 m. o g ó ln a p o w ie r z c h n ia wykopów a r c h e o l o g i c z ­ nych w 1984 r . w ynosi 560 m . И t r a k c i e b ad ań u z y s k a n o o k o ło 2 0 .0 0 0 zabytków ru ch o m y ch , z k tó r y c h n a s z c z e g ó ln a uwagę z a s ł u g u j ą b a rd z o d o b rz e zachow ane wyroby s k ó rz a n e ze s ta n o w is k I i X I. M a te r ia ły a r c h e o lo g ic z n e i d o k u m e n ta c ja z n a j d u j ą s i e w P ra co w n i k rc h e o lo g lc z n o -K o n s e rw a t o r s k l e j PP P ra co w n ie K o n s e rw a c ji Sabytków O d d z ia ł Warszawa u l . B ugaj 1.

P ra c e badaw cze b ę d ą k o n ty n u o w a n e .'

PODEGROD ż 1 E p a t r z

w o j. n o w o sąd eck ie o k r e s wpływów rz y m sk ic h

s ta n o w is k o 9

POLA GRUNWALDU, gm. S tę b a r k P o ls k a Akadem ia Nauk

w o j, o l s z t y ń s k i e I n s t y t u t H i s t o r i i K u ltu r y M a t e r i a l n e j S ta n o w iz k a 27 i 28 Z a k ła d A r c h e o l o g i i P o l s k i Środkow ej

w Ł odzi

B a d a n ia p r o w a d z ił d o c . d r h a b . A n d rz e j Nowakowski p r z y w s p ó łu d z ia le d r ż d z la ła w y HawrzoDOwakiej ( a u to r k a s p r a ­ w o zd an ia) i mgr mgr J o l a n t y Donkowej i M a riu sz a M ie l­ c z a r k a o r a z p r z y w s p ó łp ra c y a n tr o p o lo g a d r Bogdana Łu­ c z a k a z U n iw e r s y te tu Ł ó d z k ie g o . C z w a rty se z o n b a d a ń . F in a n so w a ł U.K. w O l s z t y n i e .

K ontynuowano p r a c e w ykopałlakow e prow adzone n a sta n o w is k a c h 27 i 2 8 . Oba wytypowano dc badań na p o d sta w ie a n a l i z y z d ją ć l o t n i c z y c h o r a z 't e r e n u .

S ta n o w isk o 27 z n a jd u ją c e S ie .n a za c h ó d od d r o g i S tę b a r k - Łodwlgowo, p o ło ż o n e j e s t n ad c ie k ie m wodnym w p o b liż u s p o re g o z a g ł ę b i e n i a w y p e łn io n e g o w odą. Mokre i b a g n i s t e Ś ro d o w isk o s tw a r z a ło s z a n se na p rz e c h o w a n ie r e l i k t ó w p o b ite w n y c h . W ytyczono 8 wykopów o w ym iarach 10 i ] i . S z e ś ć z n i c h (1 - 6) p r z e c i e t o c i e k n a o s i N - s , p o z o s t a ł e dwa wykopy usy tu o w a n o p r o s t o p a d l e do p o p r z e d n ic h . T a k ie u sy tu o w a n ie wykopów m ia ło na o e l u p r z e b a d a n ie d u ż e j p o w ie r z c h n i w ysycha­ ją c e g o b a g n a , w dwóch wykopach (1 - 2) p o ło ż o n y c h n a j n i ż e j n i e p rze p ro w a d z o n o e k s p l o r a c j i do końca ze w zględu n a z a le w a ją c ą j e woda g ru n to w ą . W In n y c h wykopach pod w a rstw ą p r ó c h n ic y w sp ó ł­ c z e s n e j , p l a s k u , ż w iru i g l i n y w y stę p o w a ła g ru b a w arstw a t o r f u . E k s p l o r a c j e prow adzono do g ł ę ­ b o k o śc i o k o ło 1 ,5 m t j . d o p o ja w ie n ia a lg p r z e c i e k a j ą c e j wody. M w ykopie 5 p r z y ś c i a n i e z a c h o d ­ n i e j w w a rs tw ie t o r f u n a t r a f i o n o na duży fra g m e n t d re w n a . W zw iązk u z tym wykop p o s z e rz o n o i n a ­ dano mu k o l e j n y numer 9 . F ragm enty d rew na n i e s ta n o w iły ż a d n e j c e lo w e j k o n s t r u k c j i , я l e z n a l e ­ z io n o tam ta k ż e zab y tk ó w . N a to m ia st m a t e r i a ł zabytkow y w y s tą p i ł w wykopach n r 2, 4 , 5, 7,